Özet Hz. Peygamber’in her hâlini bizzat müşahede edecek kadar yakın ve Kur’ân’ın ilk muhatapları olan sahabe neslinin örnek hayatı ve ilmi kişilikleri hakkında çalışmak, bilgi edinmek, Kur’ân’ı ve Rasûlullah’ı doğru anlamanın temel yöntemini teşkil eder. Abdullah ibn Mes’ûd, ilmi yönden zengin birikime sahip ve yaşantısı bakımından farklı bir kişiliği vardır. Müslüman olduktan sonra Rasulullah’ın yanından hiç ayrılmayan, her türlü hizmetinde bulunan, öyleki ehl-i beytten fark edilmeyecek kadar O’na yakın olan İbn Mesʿud, aynı zamanda hemen hemen bütün savaşlarda Rasulullah’ın yanında bulunmaktan (...) geri durmayan diğer taraftan Resulullh’tan sonra da Kur’ân ve İslâm’a hizmet eden ve müslümanları eğiten bir muallimdir. Kur’ân-ı Kerîm’e ve Arapçaya olan vukûfiyeti, başta kıraat olmak üzere tefsir, hadis ve fıkıh ilmine dâir derin bilgisiyle öne çıkmış ve isim yapmış olan Abdullah ibn Mes’ûd Rasulullah’ın övgüsüne mazhar olmuş ashabın büyüklerindendir. Abdullah ibn Mes’ûd’un Kur’ân’ın nüzûlünün neredeyse tamamına şahit olması ve Peygamber’in yakınında bulunması, Kur’ân ve Kıraat ilimler açısından çok önemlidir. Abdullah İbn Mesʿud’un kıraatı iki gruptan oluşmaktadır. Birincisi hemen birçok kıraat-ı aşere imamının senetlerinde yer alan ve üzerinde ittifak edilen sahih kıraatler, ikincisi de müfessirlerin tefsirlerinde ele aldıkları ve tefsir kabilinden izahatları, dil bakımından istişhadda bulundukları, ihticac için kullandığı veya sadece müteradif olarak ele aldığı ifadeleridir. Bu çalışmada kıraatini bizzat Hz. Peygamber’den alan İbn Mes’ûd’un kıraat ilmini elde ettiği yol ve alanları irdelenmiştir. Özellikle onun Hz. Peygamber’den Kur’ân tâʿlimi, Allah Rasûlu ve Cebrail’in katılımıyla gerçekleşen Kur’ân’ın arzına katıldığını söylemesi, genelde İslâmî ilimlere özelde Kıraat’a yaptığı katkı, cem, istinsah ve Mushaflar konusundaki tutumu, ashâbın onun kıraati hakkındaki sözleri ve görüşleri gibi konuları incelenmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak birçok ilim dalında söz sahibi olduğu gibi Kıraat ilminde de imam olan büyük sahabi Abdullah ibn Mesʿdun kıratinin mahiyeti hakkında bilgi verilmiştir. (shrink)

Divine revelation, as a Qur'anic and religious concept in exegetical sources, is usually mentioned together with the institution of Prophethood. Revelation came to its end with the end of Prophethood. Therefore, although some have evaluated inspiration and true dream within the this context of revelation, according to most of Islamic scholars, it is not permissible to refer to the recevings of the divinely saints as revelation. Revelation, for which the holy Qur'an designates three pattern of descension, is discussed also in (...) three categories throughout the history of Islamic intellectual thought. Scholars of tafsir and theologians, philosophers, and mystics, all hold and bolster different views on the nature of revelation. Claims in Sufi literature that inspiration can descend to divinely saints -beyond immediate delivery to the heart- through direct or indirect divine communication from behind a veil and through angles can be evaluated as an effort to create a conception of revelation that corresponds to the three modes of revelation, adressed in Qur’an, peculiar to prophets. With regard to the issue of continuity of divine revelation, a thorough examination of the Sufi literature leads to the conclusion that revelation continues to decsend in its verbal form as inspiration but also, according to some Sufi authorities, in its noun forms unaniously considered as peculiar to the prophets. Therefore, especially since the period of Sufism’s intermingling with philosophy, the issues of accommdating sainthood within the framework of general prophethood, the distinction between revelation and inspiration and its continuity appear as a very complex, unframed and unlimited field. This can be observed in the instances addressed in this study. (shrink)

Divine revelation (waḥy), as a Qur'anic and religious concept in exegetical sources, isusually mentioned together with the institution of Prophethood (nubuwwa). Revelation came to itsend with the end of Prophethood. Therefore, although some have evaluated inspiration (ilhām) andtrue dream (ruʾyā sādiqa) within the this context of revelation, according to most of Islamic scholars,it is not permissible to refer to the recevings of the divinely saints as revelation. Revelation, for whichthe holy Qur'an designates three pattern of descension, is discussed also in (...) three categoriesthroughout the history of Islamic intellectual thought. Scholars of tafsir and theologians,philosophers, and mystics, all hold and bolster different views on the nature of revelation. Claims inSufi literature that inspiration can descend to divinely saints -beyond immediate delivery to theheart- through direct or indirect divine communication from behind a veil and through angles can beevaluated as an effort to create a conception of revelation that corresponds to the three modes ofrevelation, adressed in Qur’an, peculiar to prophets. With regard to the issue of continuity of divine revelation, a thorough examination of the Sufiliterature leads to the conclusion that revelation continues to decsend in its verbal form asinspiration but also, according to some Sufi authorities, in its noun forms unaniously considered aspeculiar to the prophets. Therefore, especially since the period of Sufism’s intermingling withphilosophy, the issues of accommdating sainthood (walāya) within the framework of generalprophethood (nubuwwa ʿāmme), the distinction between revelation and inspiration and itscontinuity appear as a very complex, unframed and unlimited field. This can be observed in theinstances addressed in this study. (shrink)

When we look at a single example in the comparison of the West and the East, the ban on minarets in Switzerland or the absence of any churches in Saudi Arabia leads to incorrect conclusions. Such ideological selectivity hinders the model of coexistence. In this research study, we mentioned the possibilities, needs and minimum requirements of a coexistence model beyond the Ummah. We perform firstly (1) the description or diagnosis of the given situation, namely the determination of the problem: the (...) political or historical, theological and cultural sources, and origin of the problem; (2) the expansion of the given situation to the paradigm from the history, the spirit of the times, theological sources and principles; and (3) solution: updating the theological, political and cultural displacements and applying them in the current context. Contribution: This is the thesis of this paper: humans have enough theological, political, cultural and educational possibilities for a new global Convivencia for being able to realise ‘together and common living’. Humans have the theological, political and cultural opportunities to realise a new global Convivencia ‘living together even if not in unison’ for the future. (shrink)

Abstrack In this study, the subject of preference, its conceptual field and its historical process, as well as the methods of determining and choosing different readings of mutawatir recitation imâms are discussed. The different phrasing of the Qur'an began from the revelation period of the revelation. It is seen that there were some discussions about the different readings of the Qur'an among the Companions in the early period, albeit a little. These different recitations of some of the Companions, who see (...) their own reading better or who are not aware of their friends' readings, are the Prophet's. The fact that they took them to the Prophet indicates this. As a matter of fact, Allah's command to "read whatever is easy from the Qur'an" (Muzzammil, 73/20) and the hadith of the Messenger of Allah "read whatever is easy from it", together with the different reading license, also implicate his preference. Arab tribes who used different dialects from the Quraysh dialect during the Medina period and those who converted to Islam from other non-Arab nations faced some difficulties in pronouncing and understanding the Qur'an, which was revealed in the Quraysh dialect. Wanting to solve this serious problem, Hz. Prophet was given the permission to read with seven letters, the differences in recitation began to be seen. The concepts of preference and elder refer to the practices of the imams of recitation in the process of creating their own recitations together with their proofs, which they chose from among the recitations of their predecessors. In the science of hujjat, the most used concepts, along with other concepts, are the concepts of old age, preference and need. Ihticaj is a concept that expresses choosing one among different recitations by citing evidences and proofs. As a matter of fact, when the works of the recitation scholars on this subject are examined, it is seen that the imâms made their choices by citing evidence from the Qur'an, Sunnah, Mushafs and language rules regarding the differences in recitation. In the science of recitation, some other concepts such as ulema, especially proof, and illet and evidence were also used. Whether it is the Qurra that stands out in the field of natural recitation, or the imams of mutawatir recitation, they have formed their preferences by bringing evidence from verses, sunnah, mushaf, saned and language in line with the criteria of sound recitation. (shrink)

Bu makalede Necmeddin Kâtibî ile Nasreddin Tûsî arasında teselsülün imkânı/imkânsızlığı konusunda gerçekleşen yazılı bir münâzara analiz edilmiştir. Bu münâzarada, klasik dönemde teselsülün imkânsızlığına dair İslam düşünürleri tarafından öne sürülen en meşhur delillerden üçü ele alınmıştır. Bu deliller klasik İslam düşüncesinde burhân-ı arşî, burhân-ı tatbîk ve burhân-ı tezâyüf adıyla bilinen delillerdir. Kâtibî, bu delillere karşı itirazlarını ortaya koymak için hocası Tûsî’ye bir mektup yazmış, bu mektubunda öncelikle teselsülün imkânsızlığına dair öne sürülen bu delilleri takrir etmiş, daha sonra bu delillere (...) karşı itirazlarını sıralamıştır. Bunun üzerine Tûsî, Kâtibî’nin bu itirazlarına oldukça doyurucu ve ikna edici cevaplar vermiştir. Hocasının açıklamaları neticesinde ikna olan Kâtibî, münâzara sonucunda teselsülün imkansızlığına dair klasik dönemde ortaya koyulan bu delillerin geçerliliğini Tûsî’nin açıklamaları bağlamında kabul etmiş ve son bir itiraf mektubu yazarak bu kabulünü dile getirmiştir. Tûsî’nin bu itirafa cevap olarak teşekkür ve takdir sadedinde yazdığı son mektupla münâzara sona ermiştir. (shrink)

Çocuk evliliği, tarih boyunca farklı toplumlarda bilinen ve uygulanan sosyal bir olgu olsa da son zamanlarda, modern duyarlılıkları giderek daha fazla rahatsız eden bir hal almıştır. Son iki asır öncesine kadar, Avrupa hukuki düşüncesinde çocuklar yargı önünde farklı bir muamele görmelerine imkan veren istisnai bir statüye sahip değildi. Diğer taraftan, İslam hukukunun çocuklara, özel bir hukuki statü kazandırma konusunda bazı öncü adımlar attığını söyleyebiliriz. Nitekim, en eski İslam hukuku kitaplarının bile, insanın fiziksel ve zihinsel gelişim aşamalarına ve her (...) bir aşamada ortaya çıkan hukuki hükümlere dair son derece teknik ayrıntılarla dolu olduğunu görebiliriz. Ancak çocuk hakları konusundaki bu erken farkındalığa rağmen, çocuk evliliği olgusu hem İslam toplumlarında hem de İslam hukukunda kendini gösterebilmiştir. Çünkü, İslam çocuk hukuku, ilk ortaya çıktığı dönemin kültürel şartlarından ciddi şekilde etkilenmiştir. Üstelik bu kültürel şartlar, İslam dünyası boyunca İslam çocuk hukukunun temel zemini olma işlevini sürdüre gelmiştir. Bu çalışma, alimlerin çocuk evliliğini delillendirmek üzere yapageldikleri bazı aşırı yorumları ortaya koymaya ve konuyla ilgili âyetleri metinsel bağlamıyla daha uyumlu bir şekilde okumaya çalışmaktadır.Özet: Her bağlam için geçerli olabilecek, standart bir çocuk tanımı yapmak göründüğünden daha güçtür. Bu nedenle çocuk araştırmaları sahasında çalışan akademisyenlerin, muhtelif sosyal disiplinler tarafından yapılacak herhangi bir çocuk tarifi konusunda memnuniyetsizlik içinde olması doğaldır. Diğer yandan, İslam hukukunda baştan beri ayrıntılı bir çocuk hukuku teorisi mevcuttur. İslam hukuk düşüncesinde, insanlar doğum ile yetişkinlik arasındaki gelişim döneminde üç aşamadan geçerler: Çocukluk (küçüklük), buluğ ve rüşt. Bütün fıkıh mezhepleri, insanın doğumu ile ergenliği arasındaki dönemde küçük çocuk sayılacağı kanaatindedirler. Bu çocukların mallarının en iyi şekilde idare edilebilmesi için yasal temsilcileri bulunmak zorundadır. Fakîhler çocuğun velisinin, özellikle de baba veya baba tarafından dedenin, velâyeti altındaki küçük çocuklar üzerinde mücbir bir yetkisi olduğu (velâyet-i mücbire) konusunda geniş bir fikir birliğine sahiptirler. Buna göre veliler, velâyetleri altında bulunan çocukları uygun gördükleri kişilerle evlendirme yetkisine de sahiptirler. Fakat zaman zaman beşik kertmesi olarak da anılan bu uygulama bir ön sözleşmeden ibarettir. Yani bu sözleşme doğrudan doğruya fiziksel boyutları da olan müşterek bir evlilik hayatını meşru kılmamaktadır. Çünkü cinsel hayatın ancak buluğdan sonra gerçekleşmesi ön görülmektedir. Modernite öncesi İslam tarihi boyunca, İbn Şubrume (ö. 144/761), Ebû Bekr el-Esamm (ö. 200/816) ve Osman el-Bettî (ö. 143/760) gibi bir kaç fakih dışında küçük çocukların evlenmesine kategorik olarak karşı çıkan kimselere pek rast gelinmemektedir.Hanefi mezhebinde, herhangi bir zihinsel özrü olmaksızın buluğa eren erkek ve kız çocuklar evlilik konusunda mücbir velâyetin kapsamı dışına çıkarlar. Bu, evlilik sözleşmelerini bizzat gerçekleştirebilecekleri anlamına gelmektedir. Fakat veli, uygunsuz bulduğu evliliğe karşı dava açarak bunu yargı yoluyla geçersiz kılma yoluna gidebilir. Diğer üç Sunnî mezhep ise erkek ve kız çocuklar arasında bir ayrım yapar: Buluğa eren erkek kendi evlilik akdini yapabilme hakkını elde ederken aynı durumdaki kız çocuklar velâyet altında kalmaya devam ederler. Şâfiʿî mezhebine göre, velâyeti gerekli kılan illet (bekaret) hâlâ geçerliliğini korumaktadır. Dolayısıyla veli, kızları evlendirme konusundaki icbâri yetkisini elinde tutmaya devam etmektedir. Bu durumda kızın rızasının alınması, akdin geçerliliği için şart olmaktan ziyade sadece nezaket gereğidir. Rüşte ulaşmak veya fizyolojik olgunlaşma sürecini tamamlamak ise İslam hukukunda evlilik için şart görülmemiştir.Modern zamanlara kadar geleneksel İslam hukukunun erken evlilik lehinde gösterdiği bu yaklaşımda herhangi bir değişiklik olmamıştır. 1917 yılında çıkan Hukuk-ı Aile Kararnamesi daha önce benzeri görülmemiş bir dizi düzenleme getirmiştir: İlk olarak, evlilik yaşı erkek için on sekiz kız için ise on yedi olarak belirlenmiştir. On sekiz yaşın altındaki erkeklerin hakimden evlenme izni alması; on yedi yaşından küçük kızların ise hem veli onayı hem de hakim iznine sahip olması zorunlu hale getirilmiştir. On iki yaşın altındaki erkekler ile dokuz yaşından küçük kızların ise asla evlendirilemeyeceği kararlaştırılmıştır.Mantıkî bağlam ve sentaktik yapı elverişli olmamasına rağmen fakihler çocuk evliliğini desteklemek üzere bazı Kur’ân âyetlerine (Nisâ 4/3-6, Nisâ 4/127, Talâk 65/4) referansta bulunmuşlardır. Makale içeriğinde detaylı şekilde açıklandığı üzere zorlama yorumlamalarda bulunmuşlardır. Bu makale, söz konusu âyetlere daha tutarlı bir yorum getirmeye çalışmaktadır. Aynı şekilde, Kur’an’ın çocuk evliliğini kolaylaştırıcı bir tavır içerisinde olmadığını, çocukların evlendirilebilmesi yönündeki yaklaşımların tarihsel ve kültürel şartlara bağlı olarak yapılan bazı zorlama yorumlara dayandığını ileri sürmektedir.Hz. ʿÂişe’nin Hz. Peygamber ile oldukça erken bir yaşta evlendiğine dair nakledilen rivâyet de konuyla ilgili olarak ileri sürülen başka bir argümandır. Bu rivâyetin sahih olduğuna inanılmaktadır. Buna rağmen ilginç bir şekilde bu rivâyet çok az fakih tarafından kullanılmıştır. Bunun sebebi, fakîhlerin Hz. Peygamberin mahremiyetinden bahsetmek istememeleri olabilir. Rivâyetin hücciyeti konusuna kuşkuya kapılmış olmaları da mümkündür. Söz konusu rivâyete daha yakından bakıldığında, ifadedeki menfi üslup hemen dikkat çekmektedir. Çünkü rivâyette Hz. ʿÂişe, Hz. Peygamberle evlendiği günü anlatırken sürekli olarak fizyolojik ve psikolojik açıdan olumsuz koşullardan bahsetmektedir. Nitekim Hz. ʿÂişe birden bire oynamakta olduğu salıncaktan alınmakta ve kendisinin de bilmediği bir yere doğru götürülmektedir. Rivâyet, sadece çocuk evliliğinin cevazını ortaya koymakla yetinmemekte, sanki aynı zamanda çocukların uygunsuz koşullardaki evlilik taleplerine bile itaatkar olmaları gerektiğini salık vermektedir. İçerik yanında teknik olarak bakıldığında bu rivâyet, haber-i vâhiddir. Çünkü rivâyet, sadece Hz. ʿÂişe tarafından bilinebilecek detayları içermektedir. Tarihî açıdan bir öneme sahip olmasına rağmen dinî hükümlere kanıt olma niteliğinden yoksundur. Çünkü bu rivâyette, râvi konuyla ilgili Hz. Peygamber’e ait resmi bir açıklamayı nakletmemekte; sadece kendi zaviyesinden maruz kaldığı bir durumdan bahsetmektedir. (shrink)

İslam’ın toplum hayatındaki tezahürlerinin mahiyet ve işlevi hakkındaki tartışmalar neredeyse Hz. Peygamber’in vefatından hemen sonraya kadar uzanır. Kelamın ehl-i hadisi eleştirisinde, Müslüman filozofların kelamcıları eleştirisinde, Gazzâlî’nin (ö. 1111) filozofları eleştirisinde daima İslam’ın “nasıl” anlaşılması gerektiği sorusunu görmek mümkündür. Gazzâlî ve İbn Rüşd (ö. 1198) gibi birbirine muhalif olan iki âlimin dahi kendi dönemlerindeki fukahayı eleştirmede müttefik olmasında yine İslam’ın “nasıl” anlaşılması gerektiği ve toplum hayatında “nasıl” uygulanacağı sorusu görülebilir. Son yüz yıllık dönemde ise bu tartışmalar ve uğraşların (...) zirve yaptığını söyleyebiliriz. Müslümanlar olarak küçük bir köye dönüşen dünyaya kayıtsız kalamayız, kendimizi merkeze aldığımız bir dünya tasavvur edemeyiz. Sosyolojimizin, psikolojimizin, siyaset, ekonomi, eğitim ve kültürümüzün diğer milletler ve din mensupları ile etkileşim halinde olduğu gerçeğini yok sayamayız. Durum böyle olunca maalesef Müslüman ülkelerin birçok alanda yaşamış olduğu sorunlar her geçen gün yüzümüze vurulmaktadır. Konuya vakıa tespiti yaparak başladığımız takdirde incelemesini yapacağımız İslam Işığında Müslümanlığımızla Yüzleşme eserinin önemi daha belirgin olacaktır. (shrink)

İslâm tarihinde kadınların ilmî hayatta etkin rol üstlendikleri devirlerin başında Memlükler dönemi gelmektedir. Söz konusu dönemde toplumda seçkin kadınlardan bazıları vakıflar kurarak eğitim kurumlarını desteklemişler ve bazıları da ilmî faaliyetler içerisinde yer almışlardır. Eğitim kurumu yaptıran kadınların genellikle yönetici sınıftan, ilmî faaliyetlerde bulunanların ise genellikle ilmiye sınıfına mensup ailelerden olduğu görülmektedir. Özellikle IX. (XV.) yüzyıl Memlük tarihçilerinin ilimle ilgilenen kadınları kayıt altına aldıklarını söylemek gerekmektedir. Şüphesiz bu durumun ortaya çıkmasında onların hocaları arasında kadınların çok sayıda olması da etkili olmuştur. Bu (...) dönemde ilmî faaliyetleriyle öne çıkan ve aynı zamanda tarihçi öğrencileri sayesinde hakkında bilgi sahibi olunan kadınlardan biri, Meryem el-Ezraiyye’dir. VIII. (XIV.) yüzyılda yaşayan ve Hanefî mezhebine mensup Meryem’in, ilmiye sınıfına mensup ailelerde genellikle görüldüğü gibi çok küçük yaşlardan itibaren ilim meclislerine katılımı sağlanmıştır. Dönemin meşhur hocalarından muhtelif alanlara dair dersler alsa da hadis ilmine yoğunlaşmıştır. Makalede, öncelikle Meryem’in aile çevresi ele alınacaktır. Daha sonra tahsil hayatı ve öğrencileri incelenecektir. (shrink)

Bu çalışma, Rükneddin Ubeydullah b. Muhammed es-Semerkandî'nin (öl. 701/1301) "Risâle fî ḥaḳîḳati’l-‘âlemi’l-kebîr ve’s-ṣağîr/Büyük ve Küçük Âlemin Hakikati Hakkında Bir Risâle" adlı eserini tahkîk etmeyi, müellifin hayatı ve eserin içeriğini incelemeyi amaçlamaktadır. Rükneddin es-Semerkandî'nin müteahhir/geç dönem Mâtürîdî ve Hanefî âlimlerinden biri olduğu; kelâm, tasavvuf, tefsir, fıkıh usulü, hadis ve diğer alanlardaki eserleriyle İslâm medeniyeti tarihinde belirgin izler bıraktığı belirtilmelidir. Semerkandî'nin eserlerinde de görüldüğü gibi o, sûfî kelâmcılardan veya kelâmcı sûfîlerinden biridir. Üslubu, kelâm, tasavvuf ve - zaman zaman geniş anlamıyla - (...) felsefe ile karışık olan bir sentezdir. Bu da şaşırtıcı bir şey değildir. Zira Semerkandî, ilimlerin iç içe geçtiği ve kelâm ile tasavvufun felsefe boyasıyla boyandığı (Gazâlî (öl. 505/1111) ve Fahreddin er-Râzî (öl. 606/1210) sonrası) bir dönemde yaşamıştır. Elimizdeki risâlesi aracılığıyla, Rükneddin es-Semerkandî'nin kelâmcı ve mutasavvıf olmasının yanı sıra felsefeden de etkilendiğini görüyoruz. Zira insan ile büyük âlem arasındaki benzetme veya insan ve âlem arasında bir bağ kurma meselesi, kökleri eski felsefelere dayanan eski bir bakış açısıdır; daha sonra İslâm felsefesi ve İslâm düşüncesi bütünüyle bu felsefî perspektiften etkilenmiş ve insanı küçük bir âlem olarak görmüşlerdir. Rükneddin es-Semerkandî, insanı küçük bir âlem olarak veya kendi ifadesiyle büyük âlemin fihristi olarak gören Müslüman düşünürler veya âlimlerden biridir. Görünüşe göre, müellif bu konuya özel bir ilgi göstermiş ve bu nedenle bu konuda müstakil bir risâle yazmıştır. Söz konusu risâlesini, girişten sonra on iki kısa ve öz bölüm halinde kaleme almıştır. Müellif eserinde, büyük âlem ve küçük âlemin yaratılma amacına - ki bu risâlesini yazma hedefidir - değinmiştir. Ayrıca âlemlerin kısımları, dört kavram "duyu, akıl, kalp ve ruh" ve ruhun en yüce ve en erdemli olduğu, "Allah, Âdem'i kendi suretinde yarattı" hadisinin anlamı, insan ruhunun en üstün/erdemli varlık olduğu, bir mürebbî şeyhin/eğiten hocanın bilmesi gereken ilimler, eğiten hocası olmayan birinin ne yapması gerektiği gibi tasavvufî konuları ele almış; Allah'ın sıfatlarının kısımları, insan, cin ve melek gibi diğer kelamî konuları da işlemiştir. Müellif, risâlesinde konu bağlamında ayetleri ve hadisleri aktarma ve âlimlerin sözlerini nakletme yöntemini izleyerek kendi görüş veya ifadesini belirtmektedir. Müellif genellikle Cüneyd-i Bağdâdî (öl. 297/909) ve Hakîm et-Tirmizî (öl. 320/932) gibi sûfî âlimlerden alıntı yapar, bu da ilmî kaynaklarının - en azından ilgili risâlesi bağlamında - sûfî eserler ve âlimler olduğunu yansıtır. Bu çalışmanın önemi, söz konusu risâlenin ilk kez tahkîk ve incelenmesi yapılıp, risâlenin hâlâ kütüphanelerde el yazması olarak bulunmasında yatmaktadır. Araştırmamız neticesinde, Türkiye kütüphanelerinde bulunan toplam sekiz nüsha tespit edilmiştir. Şöyle ki, Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi, Ulucami 1674/2, vr. 17-25; Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi, Ulucami 1695/15, vr. 226-231; Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Hekimoğlu Ali Paşa 933/16, vr. 108-111; Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Esad Efendi 1695/14, vr. 84-86; Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Hacı Beşir Ağa 387/6, vr. 121-131; Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Laleli 168/4, vr. 87-92; Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Muğlalı Hoca Mustafa Efendi 109/6, vr. 30-33 ve Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Sütlüce Dergahı 117-4, vr. 94-99. Tarihsel olarak en eski ve müellifin ölüm tarihine en yakın olanı (Bursa/ Ulucami 1674/2) ana nüsha olarak tayin edildi; ayrıca iki nüsha ana nüshayla karşılaştırılarak/mukayese edilerek incelenmiştir. (shrink)

للنقود دور هام في حياة الناس والمجتمعات البشرية ، كما أن لها دورا أساسيا ومحوريا في النظام الاقتصادي. ويتعرض الاقتصاد إلى العديد من المشكلات والنكسات التي تترك الأثر البليغ في استقراره وأحواله ، وبالتالي ينعكس ذلك على الوضع الاقتصادي المتقلب على الأوضاع المعيشية ، والتجارية لأفراد المجتمع. وتبرز مشكلة انخفاض قيمة النقود كإحدى هذه المشكلات التي تصيب الاقتصاد ، وهو ما يُطلق عليه " التضخم " حيث تنخفض قيمة النقود مقابل ارتفاع سعر السلع والمواد. يؤثر هذا الانخفاض لقيمة النقود على (...) معاملات الناس وبيعهم بالأجل ، أو الديون التي لهم في ذمم الآخرين فيأتي موعد القرض أو البيع بالأجل وقد تبدلت قيمة النقود من حيث قوتها وقيمتها الحقيقية ، فيكون المدفوع عند حلول الأجل غير مساوٍ أو مكافئ للمدفوع في أول العقد وبداية التعامل. فيقع الغُبنُ الكبير على أحد طرفي العقد دون تقصير أو سبب منه. فهل هناك اعتبار لتبدل قيمة النقود ارتفاعا أو انخفاضا في سداد الديون أو الحقوق المترتبة في الذمة أم لا ؟ تعددت أقوال العلماء في هذه المسألة : فمنهم من قالوا: بوجوب ارجاع المثل ، والبعض الآخر قالوا : برد القيمة ، ومنهم من فرّق بين الاختلاف اليسير والكبير في قيمة النقود ، ومنهم من جعل الخسارة مناصفة بين طرفي العقد. Para, insanların ve insan toplumlarının yaşamlarında önemli bir role sahiptir. Aynı zamanda ekonomik sisteminde temel ve çok önemli bir rolü de mevcuttur. Ekonomi, istikrarı ve koşulları üzerinde finansal bir etki bırakan pek çok sorun ve aksaklıkla karşı karşıyadır ve bu durum, yaşam koşullarındaki dalgalı ekonomik duruma ve toplumdaki bireylerin ticaretine yansımaktadır. Paranın değerinin düşmesi sorunu, ekonomiyi etkileyen bu sorunlardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Paranın değerinin düşmesi sorunu, malların ve malzemelerin fiyatındaki artış karşılığında paranın değerinin düştüğü "enflasyon" olarak adlandırılan ekonomiyi etkileyen bu sorunlardan biri olarak ortaya çıkıyor. Paranın değerindeki bu düşüş, insanların işlemlerini ve krediyle satmalarını veya başkalarının borçlarında sahip oldukları borçları etkilediğinden, kredi veya satış zamanı zamanında gelir ve paranın değeri mukavemet ve gerçek değer, böylece sözleşmenin başında ve anlaşmanın başında ödenen zamandaki ödeme eşit veya eşdeğer değildir. Sözleşmenin taraflarından birine temerrüt veya sebep olmaksızın önemli adaletsizlik düşer. Borcun ödenmesinde veya borçtan doğan haklarda paranın değerinin artması veya azalması gibi bir husus var mıdır? Âlimlerin bu konuda çeşitli açıklamaları vardır. Birçok alim aynısı zorunludur derken başka alimler küçük ve büyük farklılıklar arasında farklılık gösterilir görüşü belirtmişlerdir. Ayrıca, paranın değer kaybı akdin iki tarafın arasında bölünmeli gibi görüşler mevcuttur. (shrink)

İ‘câzü’l-Kur’ân literatürüne bakıldığında ilim adamlarının i‘câzın ne anlama geldiği, tehaddînin mâhiyeti ve bu olgunun ne şekilde tahakkuk ettiği konusunda birtakım çözüm yolları bulmaya çalıştıkları; bu konuyu nazm, fesâhat ve belâgatla ilişkilendirerek çok sayıda teori ortaya koydukları görülmektedir. Bu bağlamda Kur’ân metninin ne kadarının mu‘ciz olduğu, muârızlarına müteveccih tehaddînin asgari miktarı meselesinde serdedilen görüşlerden biri, Kur’ân’ın iç düzenin en küçük birimi olan âyetle tehaddîdir. İslâm düşünce tarihinin klasik ve modern dönemlerinde savunucusu bulunan bu yaklaşıma göre Kur’ân’ın en küçük birimi (...) olan âyet veya âyet eczâsı, mu‘ciz olmakta ve muarızlara bunlarla meydan okunmaktadır. Konuya ilişkin daha önce bir çalışmanın yapılmamış olmasından hareketle i‘câzü’l-Kur’ân literatürüne katkı sunmayı amaçlayan bu çalışmada, tehaddînin âyetle tahakkuk ettiğini belirten ilim adamlarının istidlâl yöntemleri önce deskriptif bir üslupla aktarılmakta, akabinde bunlar analitik bir bakış açısıyla irdelenmektedir. Son olarak da âyetle tehaddî teorisinin Kur’ân’ın bütünlüğüne riayet ilkesine uyup uymadığı test edilmekte ve bu bağlamda i‘câz olgusunun mâhiyeti incelenmektedir. Sonuç olarak mezkûr ilke esas alındığında fesâhat ve belâgat yönlerinin her âyette eşit düzeyde tahakkuk ettiğini söylemek mümkün gözükmemektedir. Zira Kur’ân’da iki harften ya da tek kelimeden oluşan âyetlerin tehaddîye veya mu‘cizeye konu olduğunu aklen ileri sürmek mümkün değildir. Bu durumda tehaddînin kısa veya uzun olmasına bakılmaksızın âyet veya âyet parçacıklarında değil de her bir sûrenin bütünlüğünde gerçekleştiğini savunmanın daha isabetli bir yaklaşım olduğu kanaatine ulaşılmaktadır. (shrink)

Klasik fizik anlayışını değiştiren kuantum kuramı, bilimsel sahada ilk defa ortaya çıkan indeterminizm olması bakımından felsefe ve teoloji alanlarında da büyük etkiler meydana getirmiştir. Evrene yönelik yeni bir bakış açısı sunan bu kuram, tarihte çığır açarak yepyeni bir dönemi başlatmıştır. Devrim niteliğindeki kuantum kuramı, yirminci yüzyılın en önemli entelektüel başarılarındandır. Atom ve atom altı sistemleri inceleyen kuantum kuramı Max Planck’in kuantum hipoteziyle başlamış, kuramın temel prensipleri yine onun tarafından ortaya konulmuştur. Kuantum kuramı; hiçbir kesinliğin olmadığı, nesnelerin ölçüm yapılıncaya kadar hiçbir (...) özelliğinin bulunmadığı sıradışı bir dünyayı betimlemektedir. Kuantum dünyası; parçacıkların uzayda sürekli şekilde bir var olup bir yok olduğu, bir nesnenin aynı anda evrenin her yerinde bulunabildiği ve bir duvarın içinden rahatlıkla geçebildiği, iki cismin galaksiler arası uzaklıkta bile ışık hızından çok daha hızlı ve anlık bir iletişim hâlinde olabildiği tuhaflıklarla doludur. Bütün bunlar tamamen bilimsel olup gerçek sonuçları ve uygulamaları hem mikrodünyada hem de makro dünyada mevcuttur. Kuantum yasaları hiçbir yasanın edilmediği kadar test edilmiş ve bunlardan istisnasız geçmiştir. İslam düşüncesinde önemli bir yeri olan Gazzâlî, mûcizeyi nedensellik bağlamında tartışmıştır. Mûcizeyi âdetullah teorisi üzerine temellendirerek zorunlu nedenselliği reddetmiştir. Ona göre varlıklar özsel niteliklere sahip değildir, onları da aralarındaki ilişkileri de yaratan hakîkî fail olan Allah’tır. Dolayısıyla onların aralarında gerçekleşen neden-sonuç ilişkisi zorunlu değildir. Bu ilişkideki kuralları koyan da değiştirebilecek olan da Allah’tır. Neden-sonuç ilişkisindeki genel kurallar âdetullah, kurallardaki istisnâî değişiklikler ise mûcizelerdir. Gündelik yaşamdaki genel geçer kurallar (âdetullah) işlemekte olup bilim vs. bu kurallara göre yapılır. Mûcizenin gerçekleşmesi ise düşük bir ihtimal olarak her zaman vardır. Gazzâlî’nin, zorunlu nedenselliğin geçersizliğini ispat bağlamında getirdiği ateşin pamuğu yakması örneğinde ateş ile yanma arasında zorunlu bir ilişki yoktur. Başka bir deyişle ateşin özsel bir yakma özelliği bulunmamaktadır. Ona göre bunların kaynağı tamamen Allah’tır ve esasen âdetullah dışında -zıtların bir arada bulunması gibi muhaller hariç- her türlü ihtimal mevcuttur. Gazzâlî’nin bu görüşleri, günümüz kuantum kuramının neden-sonuç ilişkisine dair verileriyle uyum içindedir. Kuantum kuramına göre de maddenin en küçük yapı birimi olan temel parçacıkların farklı özsel nitelikleri bulunmamaktadır. Onların dünyasında dolayısıyla tüm evrende belirsizlik hakimdir. Her parçacık her an evrenin her yerindedir. Bu belirsizlikler ancak gözlemci etkisiyle/ölçümle belirlenir, böylece varlıklar ve olaylar oluşur. Bu oluşta her türlü ihtimal mevcutken gözlemci etkisi/ölçüm, bunu tek ihtimale düşürür. Kuantum kuramına göre gündelik yaşantıdaki yani makro âlemdeki alışılagelen klasik fizik kurallarının işleme sebebi, olasılıklarının çok yüksek olmasıdır. Fakat çok düşük ihtimalle de olsa sıra dışı ya da tabiat dışı olayların meydana gelmesi mümkündür. Bu ise mûcizelerin imkanını göstermektedir. (shrink)

This essay is a think piece that takes a labor and capital perspective on science to discuss two chief concepts: credit and exploitation. Credit, as the symbolic currency of science, has been central to how we understand the moral workings of science in the twentieth century. But our lived experience of changes in the political economy of science also alerts us to the notion that credit may not be applicable to a robust analysis of science in the past and in (...) the present. Scientific exploitation, the evidence of which usually prompts an effort to redistribute credit, may offer only a partial picture of the labor structure of science. Self-exploitation, an implicit understanding of how scientists may approach their work, has never been fully articulated but is nevertheless a useful descriptive notion. (shrink)

The Twenty-first Century will be the age of information, a century only those societies that reach to and produce information can achieve success. The individuals of this century must have along with the basic skill, the new and significant qualifications of problemsolving, learning how to think, creative thinking, decision-making, research and assume responsibility of one’s knowledge as active subjects. Therefore we have to teach our students how to think. Education of thinking is the education of philosophy. One has to be (...) taught in philosophy in order to learn thinking. Only an adequate philosophy education can create individuals with above qualifications. Such an education has to be supported by both the curricular and extra-curricular activities. This article will review these two dimensions of the philosophy education in particular on Turkey example and assert the contribution thereof on the philosophy education. (shrink)

I. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine İngiltere, ülkesinde bulunan Müttefik Devletler’in vatandaşlarını tutuklamaya başlamış, ardından da bunları sivil esir olarak çeşitli yerlere sevk etmişti. Tutukluların sayısı artınca modern dünyanın ilk ve en büyük sivil esir kampı olan Knockaloe oluşturulmuştu. Söz konusu kampta tutuklu bulunan kişilerden biri de Londra Sefareti Eski Kâtibi Reşid Sadi Bey idi. Londra’daki İsveç Elçisi Herman Wrangel, aldıkları dilekçelerde esirlerin kötü muameleye maruz kaldığını ve ekonomik da olarak her geçen gün biraz daha zorlandıklarını Osmanlı hükümetine bildirmişti. Bunun üzerine (...) Osmanlı Hariciye Nezareti, İsveç Sefareti vasıtasıyla vatandaşlarının sorunlarıyla ilgilenirken mütekabiliyet ilkesini uygulamaktan geri durmamıştır. Bu çalışmadaki amaç: uluslararası literatürdeki “sivil esir” kavramının İngiltere tarafından başlatıldığını vurgulayıp bu bağlamda Reşid Sadi Bey’in esaret öyküsünü değerlendirmektir. Ayrıca siyasi tarih perspektifinden Knockaloe’daki sivil Osmanlı esirlerini ve Londra Sefareti Eski Kâtibi Reşid Sadi Bey’in serbest bırakılması için yürütülen diplomasi faaliyetlerine yer vermektir. (shrink)

Philosophy courses are compulsory in all high schools and vocational schools in Turkey. These courses give students a vision by showing how problems have developed historically and been discussed systematically. Since 2006, a new course, called “Education of Thinking” has been introduced as an elective course for 6th, 7th and 8th grade students. This course provides more opportunities for philosophical development in children’s activities. The aim of this course is to enable students to be “ a subject” and “ a (...) critical thinker” by doing philosophy and practising thinking skills.Education in philosophy is in fact the education of thinking. As indicated by Lipman, for the improvement of thinking in the schools, the most important dimensions of thinking to be cultivated are the critical, the creative, and the caring. Success in this education can be ensured by educating children in philosophy. In this paper, I will examine and share the benefits of doing philosophy in the classroom in Turkey. (shrink)

“Jesus” constitutes the main element of Christian life. Therefore, Christianity is perceived as a Jesus-centered religion. This perception, from the birth of Jesus to his resurrection, clearly reveals itself both in the Christian faith, Christian worship and Iconography. Because, according to Christians, the birth of Jesus is the beginning of the salvation of mankind. The birth of Jesus, which contains a process, was celebrated as a Christmas Festival in Christianity. Christmas is a combination of the words “Noiono, Noio, Neos” and (...) the concepts “hed, hel, Helios”. These words mean “first day, new day of the month” or “new sun”. Today, Christmas has an important place in Christian life as folkloric. In this component, Santa Claus, pine tree and turkey have an important role. The birth of Jesus was reflected in iconography. The birth scene of Jesus was included in the iconography, and it was one of the icons of the twelve yortou (dodekaorthon). In this context, icons are important (especially for Orthodox Christians). The concept of icon comes from the Greek words “eikon, eikein”. In the iconography the birth of Jesus have the birth of Mary, the visit of Elizabeth, the dream of Joseph and the angel to Joseph, the census, the birth of Jesus, the good news of the shepherds and the worship of Kings. The concepts related to icons within these stages were analyzed. In this article, the importance of birth of Jesus in Christian life and iconography is revealed. Then, the birth of Jesus as a holiday has been discussed. And this birth was interpreted in iconographic terms. (shrink)

The importance of “brand dilution” is changing with the rise in internet-mediated consumer power and increasing consumer involvement in the brand identity and message creation processes. In light of recent legal rulings, this study re-conceptualizes brand dilution as a matter of counter-posed brand meanings and associations in digital markets. Anti-branding dilution cases from both a blurring and a tarnishment dilution basis are examined through consumer interviews. The results show that consumer anti-branding has less potential for brand dilution, and more potential (...) for brand identity collusion. By addressing both legal and marketing views of the meaning systems associated with the dilution versus collusion perspectives, this study provides an approach for understanding anti-branding dilution discussions and a way to develop better functioning branding exchange systems for digital markets. Consequently, possible changes in future branding ownership issues for digital markets are envisioned. (shrink)

As a social issue, violence continues to manifest and remains a current topic of academic research. Scientific studies mostly focus on the individual and societal dimensions of violence; however, studies that address violence in the context of everyday life practices remain limited. This study argues that violence has a masculine character as a result of gender inequality and within the framework of the masculinity-power relationality. On the other hand, this study considers folk dances as a product of social culture and (...) views them as an effective form of non-verbal communication within society. The study is based on the claim that, in folk dances observed in formal or informal ceremonial events, which are part of everyday life and contain elements of violence, violence is legitimized as a spectacle. In this context, local folk dances from different regions of Turkey, performed exclusively by male dancers and portraying themes of heroism, victory, bravery, and courage, have been selected as examples. These include Trabzon Bıçak Horonu, Bursa Kılıç-Kalkan, Manisa Seğmen Sekmesi, Balıkesir Bengi, Erzurum Köroğlu Barı, Giresun Tüfekli Çandır Karşılaması, and Diyarbakır Şur-u Mertal. The violent content of these dances has been analyzed through the method of semiotic analysis. Weapons used in these dances, fast and rhythmic tunes, and rigid movements have been considered as indicators of violence. It has been concluded that these dances, admired and enthusiastically applauded, normalize violence. This study makes a significant contribution by addressing folk dances within the context of violence and aims to fill the gap in the literature in this field. (shrink)

This study highlights various totalitarian and undemocratic practices in which Bangladesh’s current Awami League-led coalition regime engages. It shows that since its inception in early 2009, the regime has tried to mobilize and manipulate public support from within through—among other means—creating the discourse of “war crimes” and to obtain international support through the discourse of “Islamism” and terrorism. Although “a secular plan” to combat and replace “Islamism” may soothe the nerves of many in the international community, its deployment in Bangladesh (...) has paradoxically produced a dangerous culture of disappearances and extrajudicial killings, infringements on freedom of speech and the stifling of dissenting voices, and the interception of opposition programs and the torture of opposition leaders and activists. The regime has also made a mockery of the law and the country’s judicial system. Many commentators believe that the country’s law courts are now simply an extension of the regime’s political clout. In these circumstances, political repression continues unabated, and victims of persecution are left with inadequate legal recourse. In the name of combating “Islamic terrorism,” Bangladesh’s ruling regime has resorted to a reign of terror that is in many respects tantamount to what we know as fascism. (shrink)

Animals have encountered cruelty and suffering throughout the ages. It is something perpetrated up till this day, particularly, in factory farms, animal laboratories, and even in the name of sports or amusement. However, since the second half of the twentieth century, there has been growing concerns for animal welfare and the protection of animal rights within the discourse of environmentalism, developed mainly in the West. Nevertheless, a recently developed Islamic Ecological Paradigm rooted in the classical Islamic traditions contests the ‘Western’ (...) monopoly of modern environmentalism, sug­gesting that there is much in Islamic traditions dealing with environmental issues in­cluding non-human animal species. IEP asserts that several centuries ago Islamic traditions significantly focused on and strongly advocated for animal welfare and animal rights. This paper explores and examines animal rights within the broader spectrum of Islamic environmentalism or Islamic eco-ethic. While the philosophical roots of IEP concerning animal rights date far back in seventh century, it can potentially make both ethical and educational contributions to the twenty-first century environmentalism and animal rights movements. (shrink)

Following their violent suppression of the Indian Revolution of1857, the British founded and consolidated their secular empire in the IndianSubcontinent, which marginalized and bypassed religion as far as possible,particularly Islam, which had been the official religion of the Mughal ancienrégime. Contemporaneous Ottoman efforts to counter European imperialism ledto Sultan Abdul Hamid II’s policy of pan-Islamism, particularlythe call for Islamic unity against the Russian aggression against Turkey in1877. It was at this critical juncture that some Indian Muslim scholars gallantlyvolunteered to counter (...) this threat, and to preserve the Islamic faith and heritageworldwide, despite the severe problems faced by the Muslims in India itself.This study highlights the role of an eminent scholar in this movement, namelyAllama Shibli Nu’mani, who in 1914 conceived the idea offounding the world-famous Islamic research institute Darul Musannefin ShibliAcademy in his home town of Azamgarh, Uttar Pradesh, India. Shibli was veryactive and instrumental in collecting donations from the wealthy landowners among the Muslim elite in his hometown of Azamgarh for theOttoman cause, raising 3,000 rupees, which was handed to Husain HasibAfendi, the Ottoman Consul in Bombay in 1877. Furthermore, his eloquentpoetry rallied Muslims across India to support the valour and heroism displayedin the jihad by Ghazi Usman Pasha against the Russians. Shibli travelled toIstanbul in 1892 and met with the Pasha, on whose efforts Tamgha-i Majidi was granted to Shibli on 13th Muharram, 1310/7th August, 1892.This article is based on Shibli’s major works in Urdu, particularly his arousingeulogies, Turkish archival reports, newspapers and magazines, andsecondary sources in Urdu and English. (shrink)

Perspectives of Islamic philosophy; articles.