De theoloog Herman Bavinck (1854-1921) was van 1883-1902 aan de Theologische School te Kampen niet alleen verantwoordelijk voor het onderwijs in de dogmatiek, maar ook in dat van de ethiek. In deze uitgave worden drie niet eerder gepubliceerde manuscripten van Bavinck uitgegeven, die geheel of gedeeltelijk aan de filosofische ethiek zijn gewijd. In combinatie met Bavincks in 2019 verschenen Gereformeerde Ethiek biedt dit boek een representatief (en wellicht zelfs compleet) overzicht van de wijze waarop theologiestudenten in de (...) laatste twee decennia van de negentiende eeuw in Kampen wegwijs werden gemaakt in de ethiek. (shrink)

Ongevraagde ouverture, door F. O. van Gennep.--Ethiek als waagstuk, door F. van Raalten.--Het juridisch aspect van de rabbijnse ethiek, door M. A. Beek.--Is er een eigen christelijke ethiek? Door H. J. Heering.--Het radicalisme in de ethiek, door F. O van Gennep.--Ethiek en praktijk van de geweldloosheid van Dr. Martin Luther King, door J. W. Schulte Nordholt.--Politiek pastoraat, door K. Strijd.--Mythe en ethiek, door F. van Raalten.--Veritas poetica, door C. W. Mönnich.--Ethiek in de counseling, (...) door H. R. Wijngaarden.--Bibliografische gegevens uit het werk van Prof. Dr. E. L. Smelik (p. 141-142). (shrink)

Financiële technologische ontwikkeling, de zogeheten fintech, is hot en happening. De ontwikkelingen gaan snel maar leiden geregeld tot moreel kwetsbare praktijken. Een geautomatiseerd systeem de schuld geven van economische uitbuiting, uitsluiting en privacyschending is onzinnig. De auteurs gaan in op de vraag wat de rol van financiële ethiek (nog) is als de besluitvorming en gedragssturing bij en in het ontwerp van allerlei systemen (grotendeels) vooraf bepaald wordt. -/- Dit artikel is relevant voor financieel professionals die fintech vormgeven en/of gebruiken. (...) Helaas zijn er geen kant-en-klare oplossingen om moraliteit te programmeren. De auteurs roepen lezers daarom op om bij het managen van de nieuwe innovatiegolf te blijven streven naar vormen van goed bestuur en best practices. (shrink)

Vakfilosofische opstellen over de hedendaagse vraagstukken binnen de ethiek.

Overzicht van de geschiedenis, ontwikkelingen en toekomst van de ethiek als wetenschappelijke discipline in Nederland.

Filosofisch leer- en leesboek over (medische) ethiek.

Queer Ethics and the Face of the Other In this paper I critically engage with Levinas’ ethical theory in order to formulate a queer ethics that is based on non-identity. Queer phenomenology shows us how our public space excludes bodies that do not fit within the heterosexual and cisgender norms and categorizes these bodies as disruptive forces to an orientated, stable space. In this paper I will develop an queer ethics that can offer a moral basis to queer phenomenology. I (...) will use Levinas’ ethical relation to conceptualize an ethics of non-identity in which the other remains wholly other. I will show how Levinas’ sexualized phenomenology can particularly serve queer phenomenology. In his early work, Levinas describes the becoming of the self as a movement away from absurd, meaningless being (il y a). The movement away from meaningless being is seen by Levinas as the desire to usurp the world. The self wants to continue its own enjoyment and tries to secure its position in the world. It is in the end the Face of the Other that can peacefully resist the self’s tendency to usurp the world. I will show how the Face differs from the feminine Other and will show how the Face who falls outside of the heterosexual cisgender norms, can be seen as queer. In the end I will outline a queer ethics as a being questioned by the otherness or queerness of the other in which we are willing to give up our privileged position in the world. (shrink)

‘In abstracto you might be able to love your fellow-creature, from a distance it is even possible, but from close by it is impossible’, according to the intellectual revolutionary Iwan in The Karamazow Brothers. Starting from this famous statement, the question is raised towards the relation between ethics of nearness and ethics of distance. In a first paragraph it is shown thát and why the concept of ‘reflexive distance’ might be considered as the psychological foundation of moral consciousness, more specifically (...) in modern times. By means of this concept, a distinction is outlined in the second paragraph between three models of ethics that are typical of current culture: a rational and an esthetic one and a concrete one . Eventually, it is concluded that a potential surplus value of concrete ethics consists in a bond which has often been denied or neglected: that between ethics and reality. (shrink)

‘GRONDSLAGEN christelijke ethiek’ van de theoloog-ethicus J. Douma geeft een goede gelegenheid de ‘Reformatorische Wijsbegeerte’, speciaal die van H. Dooyeweerd, en haar toepassing op een vakwetenschap, te vergelijken met traditioneel-theologische c.q. klassiek-gereformeerde opvattingen over de grondslagen van de ethiek. Die vergelijking ligt voor de hand omdat het hoofdonderwerp van dit tamelijk omvangrijke boek van 413 pagina’s een filosofisch onderwerp is, geen theologie, zelfs geen theologische ethiek, maar een vakfilosofisch onderwerp. We zullen dus niet discussiëren met de schrijver (...) over allerlei onderwerpen die men gewoonlijk als ethische problemen beschouwt, want daarover zal een geplande reeks van vijf andere boeken gaan. Bovengenoemd boek echter gaat niet over een of ander ethisch vraagstuk, maar over wat de titel alleen al door de gebruikte hoofdletters, met veel nadruk stelt: grondslagen van de eigenlijke ethiek. (shrink)

Modern society as well as modern ethical theory is characterised by excessiveness. To produce and to consume as much as possible is the current world ethos. The utility principle of consequentialism is considered to be too demanding and Kant’s categorical imperative too strict. In this article it is my proposal to reintroduce the virtue of detachment as a basic component of the moral attitude. Detachment used to be a virtue in classical virtue ethics such as Cynicism, Epicureanism and Stoicism. I (...) take detachment to be the alternative for an attitude of excess. A detached person accepts his vulnerability and his being to a certain extent left to coincidences. Detachment is not opposed to attachment. It requires attachment. The virtue of detachment involves the ability to break away from the activities, persons, things, places and perhaps even principles one is attached to. It is irreducible to maximally promoting well-being and honouring unconditionally each person. (shrink)

Wetenschappelijke bezinning op de betekenis van de ethiek van de humanistische psycholoog (1900-1980) o.a. door vergelijking met de ethiek van Marx en de existentiefilosofie.

‘Het Goede als het Oneindige heeft geen ander ; niet omdat het zelf alles zou zijn, maar omdat het het Goede is en omdat niets aan zijn goedheid ontsnapt’ .In dit artikel wordt nagegaan hoe zich bij Levinas ethiek tot mystiek verhoudt. Anders dan de apert antimystieke uitspraken van Levinas suggereren, is deze verhouding complexer dan op het eerste gezicht lijkt.

Although some claim that the term cyber war is merely metaphorical, there are good reasons to see cyber war as a form of warfare ‐ even if it is not war as we have hitherto known it. This poses the question whether the principles of the Just War Tradition, which claims to offer an alternative for pacifism and realism, apply to this specific kind of war too. This article argues that the jus in bello principles of discrimination and proportionality are (...) applicable, and that actually applying them would limit the harm cyber-attacks currently cause. Most cyber-attacks of recent years wrongly target civilians, and this amounts to a serious breach of these principles. The final part of this article looks at those who actually conduct the cyber-attacks, the cyber soldiers ‐ how do they fit into the military profession, and to what extent can we expect them to uphold the principles of Just War? (shrink)

Na een algemene beschouwing en een overzicht van de hedendaagse theorieën komen ethische vraagstukken zoals agressie, revolutie in oorlog, kernonderzoek en milieubeheer, seksualiteit en huwelijk, abortus en euthanasie ter sprake.

In the first part of this article it is defended that ethical reflexion supposes, if not an expressible norm, yet a direction towards universality. This is against the tendency in prevailing literature of emphasising the radical interwovenness of ethics with tradition and culture. In that position it is to be feared that all absoluteness may disappear from ethical reflexion. This universality also requires a certain absoluteness on the ontological level, which however can not be directly identified with the traditional idea (...) of God. This is the content of the second part. Part three focuses more specifically on the issue of ecology. It is characteristic of the discourse that it opposes the use of the notion right, when animals are concerned. Hereby the view that man has obligations towards animals is by no means disputed, on the contrary. The concern of ecological movement is fully justified, but it need not to be defended with confusion of ideas. (shrink)

In de jaren 1905 tot 1912 kwamen filosofie en kunst op een bijzondere manier samen. Het vroege expressionisme, de atonale muziek, de filosofie van de dood en de poëzie van de lucide wanhoop gingen samen op. De nieuwe wetenschap van de sociologie nam de botsing tussen de industriële maatschappij en het humanistische individu als onderzoeksterrein en de psychologie hield zich toen sterk bezig met theorieën over het doodsinstinct. Deze stelling wordt in een analyse van het werk van de drie denkers (...) onderbouwd. (shrink)

Literatuur leeft. Na een betrekkelijk stabiel maar sluimerend bestaan in de marges van de cultuurbijlagen is de literatuur sinds een jaar zowel de inzet als het mikpunt van een felle discussie. Aanstichter van deze discussie is hoogleraar moderne letterkunde Thomas Vaessens, die met zijn De revanche van de roman een vurig pleidooi hield voor de terugkeer van de literatuur naar de binnencirkel van het actuele debat. Aan zijn pleidooi ligt een diepe onvrede ten grondslag over het feit dat de literatuur (...) in de loop van de twintigste eeuw haar waarde als betekenisvolle cultuuruiting lijkt te hebben verloren. (shrink)

Inleiding tot enkele belangrijke figuren uit de geschiedenis van de westerse wijsgerige ethiek.

De stilte in Mahlers symfonieën en de stilte die Wittgenstein bepleit zijn eenzelfde stilte; ze zijn beide een reactie op Nietzsches notie van de dood van God en de crisis van de wetenschap. Deze stilte is een moment van puur luisteren. Het is een moment van catharsis en een uiting van persoonlijke of stilzwijgende gedachten die niet objectief, dat wil zeggen in wetenschappelijke proposities, kan worden gerepliceerd. Catharsis drukt geen kennis uit, maar een direct, ongemedieerd weten dat we zijn.

Vijf opstellen over de vraag, hoe christenen in een democratie politiek kunnen samenwerken met andersdenkenden.