Bilimi ve bilimsel bilgiyi kültür, değer ve öznel yargılardan izole ederek nesnel bir şekilde ortaya koyabilmeye yönelik hararetli tartışmaların yaşandığı yirminci yüzyıl bilim anlayışının temel gayesi, deney ve gözleme tabi olabilecek fiziki dünyadaki olguları, mantıksal çözümlemeye tabi tutarak birleştirilmiş bilime ulaşmaktır. Bu amaca giden yolda olgulara dayanmayan ve sınanamayan her türlü metafizik öge yok sayılır. Bilimsel bilginin sadece deney ve gözleme tabi olana, diğer bir deyişle olgu verilerine dayandığı iddiasını taşıyan bu düşünce sistemi, özellikle Viyana Çevresi üyeleri tarafından benimsenmiştir. Bu (...) bakımdan Çevre üyelerinin bilimsellik anlayışındaki temel ölçüt olgulara dayanan önermelerin ya da yargıların doğrulanabilmesidir. Bilimsel bilginin sadece olgusal dünyanın gözlemlenmesi ve bu gözlem sonucunda ortaya konulan önermelerin ya da ifadelerin doğrulanmasıyla sağlandığını düşünen Çevre üyelerinin bu savlarındaki amacı bilimi ve onun bilgisini her türlü kültür ve değer alanından uzaklaştırarak metafiziksel unsurlardan arındırılmış nesnel bilgiye ulaşmaktır. Çevre üyelerinin birçoğu bilim alanı içerisinde tartışmaya yol açan meselelerin aslında metafiziksel içerikli ve dolayısıyla bunların görünüşte problemler olduğunu belirterek bu tartışmaların bilimsel bilginin gelişimi önünde bir engel oluşturacağı kanaatindedir (Hızır, 1965, s. 254). Söz gelimi, Carnap’a göre, metafizik ögeler olgusal içeriğe sahip olmadığı ve sınanabilir nitelikte olmadıkları için bilim alanı içerisinde değerlendirilemez. Bu nedenle, metafizik ögeler hem doğrulanması mümkün olmadığı hem de dilin mantıksal dizimine genellikle uymadığı gerekçesiyle anlamsızdır (Öztürk, 2011, s. 155). Bu bakımdan Çevre üyelerine göre, olgulara dayanmayan ve bilimde yanılsamalara yol açan metafizik söylemler bilimden ayıklanmalı ve bilimsel bilgi ancak olgu ve deneye dayanan önermeler üzerinden yürütülmelidir. Öte yandan Çevre düşünürleri mantıksal çözümleme yoluyla olgulara dayanan önermelerin metafiziksel unsurlar içeren önermelerden ayırt edilebileceğini ifade etmiştir. Bu bağlamda metafizik önermeleri, metafizik olmayan önermelerden ayırt edecek ölçütün doğrulanabilirlik olduğunu savunurlar. Çevre üyelerinin bu tutumları bir bakıma bilim ve sözde bilim arasında ayrım yapma ve metafiziği bilimin dışında tutma çabası olarak da değerlendirilebilir (Kabadayı, 2011, s. 39-40). Yirminci yüzyıl bilim anlayışında bilimsel etkinlikte gözlemin ve gözlemi yürüten bilim insanlarının dolaysız öznel duyu verileriyle ilişkili olduğu bu nedenle gözlem verilerinin psikolojizmin etkisinde olduğu fikri ortaya atılır. Başta Neurath olmak üzere dönemin bilim felsefecileri bilimsel bilginin kültür, değer ve psikoloji gibi öznel unsurlardan uzaklaştığı sürece değerli olduğu kanısında olduğu için bu fikre karşı çıkmaktadır (Gillies, 2018, s. 123). Görüldüğü üzere, Çevre üyelerinin temel amacı metafizik önermelerden arındırılmış, olgulara dayanan bir bilime ulaşmaktır. Bu amacın gerçekleşmesine olanak sağlayacak yöntem ise mantıksal çözümlemedir. Bu bağlamda Çevre üyeleri olgulara dayanan ve doğrulanabilen önermelerin, söz dizimi (sentaks) ve anlamsal (semantik) açıdan incelemeye tabi tutulması gerektiğini düşünmektedir (Yardımcı, 2018, s. 13-15). Özellikle Carnap (1935, s. 9-10) doğrulamanın ancak öne sürülen önermenin mantıksal analize tabi tutularak yapılması gerektiğini iddia etmiştir (Irzık, 1962, s. 65). Bununla birlikte, felsefenin işlevi, önermeleri mantıksal analize tabi tutarak yalın hale getirmektir. İşte felsefenin bu yönü Neurath’da bilimin birliği, Carnap’ta ise bilimin sentaksı, yani bilimin mantığı üzerine çalışma anlamına gelir (Hızır, 1965, s. 252). Bilimi, bilim olmayandan ayırma yöntemi olarak kullanılan doğrulama işlemi, teorik bir söylem ve gözlem önermesi arasında yapılan bir işlem olması bakımından mantıksal ve dilsel bir özellik taşır. Buradaki temel sorun ise teorik bir önermenin gözlem önermelerine indirgenebilir nitelikte olması ve gözlem önermelerinin, gözlem ile nasıl ilişki kurduğunu saptamaktır. İşte Viyana Çevresi üyeleri bu ilişkinin protokol önermeleri ile kurulduğu kanaatindedir (Ural, 2012, s. 105-107) çünkü onlara göre; öznelerarası bir bilimin sağlanması için yansız ve anlam karmaşasından arındırılmış bir dil gereklidir (Serin, 2015, s. 55). Bu dil de ancak protokol önermeler aracılığıyla kurulabilir. Bu bağlamda Çevre üyelerinin, metafiziksel ifadeler barındıran önermelerin anlamsızlığı ve bilimleri ortak bir paydada birleştiren fiziksel bir dil oluşturma olmak üzere iki temel hedefinin olduğu söylenebilir (Godfrey-Smith, 2003, s. 25; Salgar, 2012, s. 187). (shrink)

Otto Neurath’ın çalışmalarına olan ilgi son dönemde artmıştır. Bu ilgi bir yönüyle bilim felsefesine ve pratiğine ait güncel problemlerin Neurath tarafından ele alınış biçimiyle ilgilidir. Neurath’ın temeldencilik karşıtlığı ve bilimin dili ile ilgili iddiaları güncel bilim felsefesi ve pratiği ile ilgili önemli açılımlar içermektedir. Neurath’ın temeldencilik karşıtlığı ve bilimin dili ile ilgili görüşlerinin etkisi Williard Van Orman Quine’nın çalışmalarında da göze çarpar. Bu çerçeve kapsamında bu çalışmanın amacı; natüralizm, temeldencilik karşıtlığı, uzlaşımcılık ve Duhem tezi bağlamlarını referans alarak, bilimin dili konusunda (...) Neurath ve Quine’nın yaklaşımlarının benzeştikleri noktaların bir analizini sunmaktır. Bu bağlamda öncelikle, Viyana Çevresi’ni ve Neurath’ı bilimin dili bağlamında etkilemiş olan Fransız uzlaşımcılığı ele alınacak, ardından Duhem tezi ile Neurath tezinin benzerlik ve farklılıkları ortaya konulacaktır. Sonrasında bilimin dili bağlamında Neurath’ın protokol cümleler meselesindeki pozisyonu analiz edilecektir. Devamında Neurath’ın iddialarının Quine üzerindeki etkileri analiz edilecektir. Sonuç kısmında genel bir değerlendirilme yapılarak Neurath ile Quine’nın bilimin dili ve natüralizm meselelerinde bir karşılaştırılması sunulacaktır. (shrink)

19. yüzyıl, Avrupa’da siyasi, sosyal ve ekonomik açıdan önemli değişikliklerin meydana geldiği bir dönemdir. Bu dönemde, bir taraftan mevcut düzenin değişmesine yönelik devrimci, özgürlükçü ve milliyetçi girişimler gerçekleşirken diğer taraftan dünyayı ve varlıkları anlamada daha önce var olan dinî bakış açısına alternatif olarak seküler bir bakış açısı gelişmiştir. Doğayı ve canlıları, akıl ve bilim yoluyla değerlendiren bu yeni bakış açısı, önce ırk teorilerini, ardından bilimsel ırkçılığı ve nihayetinde antisemitizmi ortaya çıkarmıştır. Bu dönemde Avrupa, eski ile yeni karşıtlığına dayalı bir düzen (...) problemiyle karşılaşmıştır. Avrupa’daki yeni gelişmeler karşısında mevcut düzeni koruma taraftarı olanlar, antisemitizmi bir araç olarak kullanmıştır. Bu yaklaşım tarzı bir süre sonra Rusya’ya taşınmıştır. Çok sayıda Yahudi’ye ev sahipliği yapan, siyasi, sosyal ve ekonomik problemler yaşayan Rusya, Avrupalılarla benzer bir yöntem izleyerek antisemitizmi araçsallaştırmış ve bir propaganda metni olan Siyon Liderlerinin Protokolleri’ni üretmiştir. Bu girişim gerçekleştirilirken daha önce Avrupa’da yaygınlaşmış olan Yahudi komplosu literatüründen faydalanılmıştır. Yahudilerin Yahudi olmayanlara düzenlendikleri bir komplo olarak sunulan Siyon Liderlerinin Protokolleri, dünyadaki en önemli ve en popüler antisemit propaganda metnidir. Onun bu önemi ve popülerliği, doğru zamanda ve etkili yöntemlerle sunulmasından kaynaklanmaktadır. Toplumsal bunalımların yaşandığı sıralarda korku psikolojisi üzerinden yaygınlaştırılan Protokoller, bu yöntem sayesinde pek çok insan tarafından gerçek bir metin olarak algılanmış ve onların Yahudilere yönelik bakış açısını yönlendirmiştir. Protokoller, Rusya’da monarşi karşıtlarını bastırmak ve Çar rejimini devam ettirmek amacıyla kullanılmıştır. Ancak monarşinin Bolşevikler tarafından yıkılması ve Çarın ailesiyle birlikte öldürülmesi, ABD ve Avrupa’da Bolşevizm korkusu oluşturmuş, bu korku Protokollerin bu bölgelerde yaygınlaşmasına neden olmuştur. Protokoller, ABD ve Avrupa’dan sonra hatalı bir yaklaşımın sonucunda Türkiye’de de ortaya çıkmıştır. Türkiye’nin Yahudilere yönelik yaklaşımı bu ülkelerden farklı olsa da antisemitizmin ve Protokollerin sahip olduğu anlamların kavranamaması, Türkiye’yi de haksız bir şekilde onlarla aynı kategoriye yerleştirmiştir. Türkiye’nin böyle bir kategoriye yerleştirilmesi, onun Yahudilere yönelik hoşgörülü tavrının antisemitizmin gölgesine düşmesine neden olmuştur. Bu çalışmada, Rusya’da Siyon Liderlerinin Protokolleri’ne neden ihtiyaç duyulduğu, nasıl ortaya çıktığı, içeriğinin ne olduğu, nerelerde yaygınlaştığı ve Türkiye’de hangi hataların sonucunda ortaya çıktığı sorularına cevap verilmiştir. Bu sorulara cevap verilirken Protokollerin anlamı, kapsamı ve sonuçlarının Türkiye’nin dışında olduğu, Türkiye’de bu metne ihtiyaç olmadığı ve Yahudilere yönelik eleştirilerde bu metinden kaçınılması gerektiği üzerinde durulmuş, Türk-Yahudi ilişkilerinin antisemitizminden farklı olan boyutuna dikkat çekilmek amaçlanmıştır. (shrink)

Bilime ve onun bilgisine akademik, politik, ekonomik ve kamusal alanlar olmak üzere birçok alanda diğer bilgi iddialarına kıyasla daha fazla güven duyulmaktadır. Bilime duyulan bu güvenin temelinde büyük ölçüde bilimsel süreçlerin ve yöntemlerin nesnel bir şekilde yürütülmesi ve bu nesnel sürecin bir ürünü olarak bilimsel bilginin tarafsız bilim insanları tarafından ortaya konulduğu düşüncesi yatmaktadır. Bu bakımdan toplum tarafından bilimin tartışılmaz statüsünün ve bilimsel bilgiye verilen değerin belirleyicisi olarak nesnellik özelliği ön plana çıkmaktadır. Bilhassa doğa bilimleri söz konusu olduğunda bilimsel yöntemin (...) olgulara ve dış dünyaya ilişkin nesnel bilgiler sağladığı düşünülmektedir. Bu bakımdan doğa bilimleri, bilimde nesnelliğin paradigmatik örnekleri olarak kabul görmektedir. Beşeri ve sosyal bilimler alanında ise doğa bilimlerine kıyasla nesnellik algısı düşük olmasına rağmen, yöntemlerinin bilimsel yöntemle çalışılmaya uygun olmasından dolayı en azından ilke olarak nesnel olduğu değerlendirilmektedir. Bilimin değerler alanından ziyade olgu alanına ilişkin çalışmalar yürütmesi, bilim insanlarının değerler, anlamlar ve ideallerinden de kendisini izole ederek bilimsel nesnelliği temin edilebileceği konusunda genel bir kavrayışa yol açmaktadır. Bu görüşün önde gelen düşünürü Karl Popper’dır. Popper bilimsel nesnelliğin, olgusal içerikli önermelerin – protokol önermeleri – öznelerarası sınanabilir olması ile temin edilebileceğini ve böylece bilim insanlarının çalışmalarında kültür, değer ve inanç gibi öznel kanılarının bilimsel bilginin temellendirilmesi ve sınanması noktasında kullanılamayacağını ifade etmiştir. Ancak bilimin doğasına yönelik bir soruşturma bilimsel bilginin düşünüldüğü kadar nesnel bir sürece sahip olmadığını, bilim faaliyetini gerçekleştiren bilim insanlarının kişisel çıkarlarının, değerlerinin ve içinde yaşamış oldukları kültürel faktörlerin bilimsel bilginin elde edilmesi sürecinde etkili olabileceğini ortaya koymaktadır. Bu bakımdan bilimin doğasını doğru bir şekilde anlayabilmenin yolu bilimlerde nesnellik ölçütünün sosyolojik ve kültürel unsurlarla yakından ilişkili olduğunu bilmekten geçmektedir. Thomas Kuhn bilimsel değerlendirmelerde değer yargılarının ve kültürel unsurların kaçınılmaz olduğu düşüncesindedir. Kuhn, Popper’ın aksine sosyolojik etmen ve değerleri de işin içerisine katarak bir bilimsel nesnellik değerlendirmesi yapmaktadır. Bu doğrultuda, o bilimde fazlasıyla öznel unsurları vurguladığı eleştirilerine imkân vermeyecek şekilde bilim insanlarının takip etmesi gereken ve tavsiye niteliğinde olan belirli değerler neticesinde bilimsel nesnelliğin ve rasyonalitenin sağlanabileceğini ifade etmektedir. Bu kapsamda çalışmada, bilimin en bilinen özelliği olarak göze çarpan nesnellik kavramı ve düşüncesine yönelik kavramsal bir belirlemenin ardından kültür ve değer gibi sosyolojik unsurların bilimsel objektifliğin ayrılmaz bir parçası olduğu argümanı, Popper ve Kuhn’un çalışmaları göz önünde bulundurularak serimlenecektir. (shrink)

This chapter highlighted some salient trends in pediatric ethicsEthics, pediatric from different parts of the globe. It is interesting to note that although diverse, there are many similarities between ethical challenges in pediatrics in different parts of the world.

The paper is concerned with the nature of Kierkegaard’s commitment to God’s loving providence as it shows itself in his writings in general, and in his remarks on Governance’s Part in his Authorship in particular. I argue that, for Kierkegaard, God’s loving providence is not an objective fact that he discovers as intervening in nature, history or in his private life and authorship. Rather, God’s loving providence is fundamentally hidden in the wretchedness of existence. God is like a hidden experimenter (...) who does not intervene in his experiment. Thus, the passion of faith determines the issue, for Kierkegaard. God’s loving Governance is realized in inwardness, in loving the neighbor, and in living this love in self-denial, obedience and suffering. (shrink)

The essay replies to comments by Finnis, Gardner and Endicott, on my book, Law as a Moral Idea. It is questioned whether Finnis is right to suggest that governance by law is a requirement of justice. It is suggested that Hart's positivism may have rested upon an unduly private conception of morality. Gardner's suggestion that Law as a Moral Idea falsely manufactures disagreement with Hart is rejected, principally by pointing out that Gardner focuses upon only one issue, where the book (...) already acknowledges that Hart might conceivably agree, and ignores other issues where the disagreement with Hart seems indisputable. In response to Endicott, it is acknowledged that 'politics' could be understood as a moral idea comparable to the idea of 'law', but denied that this robs either thesis of interest. The nature of doctrinal reasoning and law's justificatory force is then discussed. (shrink)

Philosophers have been talking about skepticism for a long time. Some of those insights can shed light on our public discourse regarding climate change.

One feature of socialism that has been little discussed in the recent revival of interest in Marx is the basic form of economic organization that will characterize such a society. Marx's view, to be documented in what follows, is that socialism would not have a market economy. This prediction should be a matter of some embarrassment or consternation to twentieth-century socialists outside of the Soviet bloc who claim a Marxist heritage. Despite the fact that some socialist regimes in the first (...) half of this century did carry out a program of abolishing the market, the abolition of markets is no longer on the agenda for developed and developing countries. On the Left, anyway, some form of market socialism seems to be the preferred alternative; Yugoslavia is often pointed to as an imperfect real world exemplar of what market socialism might be like. (shrink)

Cet ouvrage n'est autre qu'une étude a-méthodique sur l'essence phénoménologique humaine appuyée sur la philosophie de Michel Henry. Elle gravite autour de la notion de douleur basée sur la passivité précoce de l'être par rapport à lui-même et dans le cadre révélateur de l'affectivité. En d'autres termes, la révélation de l'être tel qu'il est dépeint dans sa passion. Une nouvelle conception de la corporéité, du temps et du langage vient de la tonalité affective de base de la douleur. Comprendre ces (...) thèmes en les reliant à l'être masculin est crucial pour ne pas le scinder en champs ou dimensions inconciliables qui ne le laisseraient pas comprendre dans ce qu'il fait, dit ou vit, c'est-à-dire sur ce que l'être est vécu -- Contracubierta. (shrink)

В монографии опубликованы статьи преподавателей, аспирантов кафедры философии ВГПУ и других вузов, посвященные актуальным проблемам философии науки, философским проблемам конкретно-научного знания.

Diyanet İşleri Başkanlığı, 3 Mart 1924’te, Şeriye ve Evkaf Vekaleti’nin yerine kurulmuştur. Bu düzenleme ile dini konular, siyasal alanın dışına çıkarılıp idari bir işleve indirgenmek istenmiştir. Ancak bu tercihin aksine kurumun görev ve yetkilerinde ve teşkilatında artan ve büyüyen bir seyir ortaya çıkmıştır. Diyanet İşleri Başkanlığı’na kurulduğundan bu yana birçok misyon yüklenmiştir. Dinin devlet tarafından kontrol edilmesi, daha çok kurucu iradenin ve militan laiklik taraftarlarının beklentilerini yansıtırken, dini nitelikli hizmetlerin karşılanması ise daha çok muhafazakâr kesimin beklentisi olmuştur. Her iki taraf (...) da kurumu, Türkiye’nin sosyal, tarihsel ve siyasal dokusunun sui generis niteliğiyle meşrulaştırmaya çalışmıştır. Özellikle 633 Sayılı Kanun’dan (1965) sonra Başkanlık, sosyal hayatın daha çok içinde olmaya başlamış ve 1980 sonrası dönemde sosyal ve milli dayanışmanın sağlanması için bir araç olarak görülmüştür. Bu durum, 1982 Anayasası’nın korporatist ve solidarist özelliklerinin bir yansımasıdır. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bu şekilde araçsallaştırılması onun yıllar içinde bu derece büyümesinin temel itici gücü olmuştur. (shrink)