Platon düşünce tarihinde idealist felsefenin kuramlaştırıcısıdır. Sistematik bağlamda düşüncelerini diyaloglarla anlatmıştır. Diyaloglarda Yunan kültürünün yansımalarına, kültürün yaşam alanı bulduğu polislere de yer yer dikkat çekmiştir. Diyaloglarda bazen şehrin bir bölgesine, bazen bir halk kültürüne, bazen de herhangi bir yaşam olgusuna dikkat çekmektedir. Bu nedenle de onun eserlerinde polislerdeki yaşamın anlatısı tıpkı mitolojik ögeler ve analojiler gibi değerlendirilir ve diyalogdaki felsefi konunun anlaşılmasında kullanılır. Şehir yaşamından ögeler yer yer diyalog girişinde okuyucuyu konuya hazırlar, yer yer konunun ilerleyişinin gelişimini kavratmak için kullanılır. (...) Bu yönüyle Platon aynı zamanda bir kültür felsefecisidir. Amacımız diyaloglardaki Atina polisinin yansımalarını ortaya koymaktır. Diğer bir bağlamda Platon diyaloglarının şehir algısına bakışını siyaset felsefesi dışında kalarak kültürel bakışla ele alıp değerlendirmek olacaktır. Makale, diyaloglardan hareketle Platon’un diyaloglarında Atina polisinin yansımalarını, polisten hareketle de şehri ve kültürünü alt başlıklar halinde değerlendirmeye odaklanacaktır. Makale, şehir algısını (Atina) diyaloglardan hareketle yorumlamaya dayanan yöntemle ele almayı hedeflemektedir. (shrink)

Since Kant’s usage of analytic and synthetic to divide propositions into two categories, there have been many different philosophers who have used the same distinction over time. However, this does not necessarily mean that every philosopher who uses this distinction for their philosophical purposes actually favors it. The most important of all is unquestionably Willard Van Orman Quine. He defines the existence of the distinction as an unempirical dogma of empiricists or a metaphysical article of faith. To him such a (...) distinction does not exist. He believes he offers enough proofs for this claim in his Two Dogmas of Empiricism. Alternatively, Grice and Strawson strongly believe in the distinction. Therefore, they write an article, namely In Defense of a Dogma, to refute Quine’s claims. The main objective in this study is to demonstrate that the response by Grice and Strawson does not work at all. (shrink)

In the philosophical thought of twentieth century, the notion of world of life frequently confronts as an ontological concept that expresses the existence of the subject in the world. This notion is presented as a multi dimensional and multiple meaning concept, which represents all elements of the relationship between the subject and the world, all modes of this relationship and it also constitutes the ground of this relationship. In this sense, the phenomenological and pragmatist perspectives, that identify this notion with (...) the interactional experience of the subject, become especially prominent. On the other hand, the concept of anthropological culture is a common concept and comes in sight based on the notion of experience in the views of both philosophical traditions, especially John Dewey’s and Merleau-Ponty’s. In this context, the aim of this study is on the one hand to analyze the philosophical basis of the concept of anthropological culture and on the other hand to evaluate and compare the presentation of this concept on the ontological ground by pragmatist and phenomenological traditions. (shrink)

Bu çalışmanın amacı, fenomenoloji ile fenomenolojik yöntemin ne olduğunun ve neyi hedeflediğinin varlık ve bilgi problemlerinden hareketle incelenmesidir. Husserl, fenomenoloji felsefesini Avrupa bilimler krizinin neden olduğu felsefesizliğe bir tepki olarak geliştirmiştir. Fenomenolojinin hedefi, bilince verili olan fenomenleri çözümlemektir. Fenomenoloji şeyler hakkında değil, onların kendilerini gösterme biçimleri hakkında konuşur. Fenomenolojik yöntem fenomenolojik tavırla başlar, yönelimsellikle de devam eder. Fenomenolojik yöntem araştırmasını daha sonra fenomenolojik epoke, fenomenolojik redüksiyon, fenomenolojik refleksiyon ve fenomenolojik betimleme ile sürdürür. Bu süreçte bilincin ulaştığı özler, üzerlerine bilginin temellendirileceği (...) immanent özlerdir. Fenomenolojik ontolojide bir töz metafiziği yapılmaz, varlığın nasıl doğru okunup bilinebileceği aracısız ve nedensiz olarak araştırılır. Fenomenolojik epistemolojide ise bilginin temeli araştırılarak bilginin nasıl mümkün olduğu açıklığa kavuşturulur. Böylece fenomenoloji felsefesi hem Kartezyen felsefenin hem de determinizm, empirizm ve pozitivizmin aksine özne ve nesneden birini diğerine indirgemeyerek bilince verili olan fenomenlerin anlamını kendine özgü ve özel bir yöntemle açıklığa kavuşturmaktadır. (shrink)

This study was conducted to examine how the concepts of existential philosophy are addressed in the movie. Employing phenomenology, one of the qualitative research methods, the study was carried out with 15 university students. The study data were collected by interviewing the participating students. Within this context, the movie was evaluated through the eyes of existential philosophy using the concepts of existence. The study revealed that the way the characters in the movie handled existence problems was related to their own (...) characters and that life is a place to be questioned and the depth of meaning of life, the anxiety of life, existence and nothingness were all together. (shrink)

Hegel düşüncesinde Fenomenoloji, Bilincin kendi tarihini ortaya koyar. Bu süreç esasen Bilincin kendi gerçekliğini Tin’de bulmasıyla bu sefer gerçekten Tinin Fenomenolojisine dönüşür. Bu da Akıl bölümü sonrasında bilincin kendi gerçekliğini var olduğu toplumda bulmasıyla ortaya çıkar. Akıl bu süreçte modern çağın tarih dışı aklının ifadesi olarak ortaya çıkarken kendi bilme sürecinin de zeminini en sonunda toplumsallıkta bulur. Akıl bu haliyle bilmenin koşullarının ne olduğuna dair bir sonuç elde eder. Bireyselliği Tinin karşısında dağılır gibi olmuştur. Bu esasen modern toplumsallığın tekrar oluşturulmasıdır. (...) Bu Tözün aynı zamanda özne olarak görülmesi gerektiği düşüncesinin ortaya konmasıdır. Modern bireysellik ve toplum burada iç içe ve beraberdir. Hegel’in Tinin Fenomenolojisi bu durumda aynı zamanda Kantçı ve Fichteci felsefi pozisyonların tinsel düzlemde tekrar kurgulanmasıdır. Bu bir bakıma inşacı bir düşünce sistemi demektir. Hegel’de Tin Kantçı ve Fichteci inşacı düşüncelerin tekrar kurgulandığı yerdir. (shrink)

Bu makale, felsefi düşüncenin Kıraat İlmi üzerindeki etkisini, özellikle metodoloji, yorumlama ve analitik derinlik üzerindeki etkisine odaklanarak incelemektedir. Temel felsefi kavramların, özellikle ontoloji, epistemoloji ve aksiyolojinin, bu disiplindeki yorumlama kapasitesini büyük ölçüde artırdığını savunmaktadır. Dil felsefesi, temel metinlerin doğru anlaşılması ve yorumlanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Metodolojik ilerlemelerin ötesinde, felsefi söylem, metinsel yapılar ve anlamların detaylı incelenmesi için sağlam bir teorik çerçeve sağlar. Eleştirel düşünce ve ontolojik içgörülerin entegrasyonuyla, Kıraat İlmi metinsel analizde daha derin bir seviyeye ulaşır, katmanlı anlamları ortaya (...) çıkarır. Kıraat İlmi ile felsefi temalar arasındaki etkileşim, özellikle dil felsefesi ve ontoloji mercekleri aracılığıyla, terimlerin anlaşılması ve metin değerlendirmelerinin ilerletilmesi için kapsamlı bir iskele oluşturur. Sonuç olarak, felsefi düşünce, Kıraat ilminin teorik temelini önemli ölçüde zenginleştirir, geniş bir entelektüel arenada anlama, yorumlama ve akademik analizde yükseltilmiş seviyelerin kolaylaştırılmasını sağlar. (shrink)

Bu çalışmanın amacı, söz verme örneği üzerinden olgudan değerin nasıl türetildiğini göstererek bu türetmenin etik ile ilişkisini ortaya koymaktır. Bu amaç, temelde John Searle ve Paul Ricoeur’ün olgu-değer sorununa getirdiği yanıtlar üzerinden gerçekleştirilecektir. Olgudan değerin türetilip türetilemeyeceği problemini dil felsefesinin sınırları içinde kalarak çözmeye çalışan Searle ile bu türetme sağlandığı taktirde problemin bir ahlak felsefesi problemi olduğunu düşünen Ricoeur’ün görüşleri ortaya konarak dil felsefesi ve etik arasında bir köprü kurulmaya çalışılacaktır. Bu köprü kurma çabası felsefenin iki temel disiplini arasındaki sınır (...) ve ayrımları bir anlamda ihlal etme niyeti taşımaktadır. (shrink)

Trying to make a comparison between C. Aitmatov and M. Heidegger at first look could be seem strange. But such a comparison is actually important in one hand not only for understanding the philosophical foundations of artistic outlook of Aitmatov and in another hand to demonstrate the existential-phenomenological rootedness of ontological ideas of Heidegger. For although there isn’t any knowledge if they were ever meet in real life, yet it is obvious that they were close “friends” in the dimension of (...) thinking, understanding of Genesis, they search and experience the spiritual dimension of that era, the glory of which is not in the least connected with the names of these geniuses thought and speech. From Heidegger's point of view, philosophy is the doctrine of being. He is the founder of a grandiose, harmonious and detailed philosophical theory of being. Starting to compare the ontological ideas of the thinker and the artistic images of the Kyrgyz writer, we consider it necessary to emphasize that the word “being” in Aitmatov’s works (especially in the works of the mature period of his work) expresses not the limited meaning of everyday language, but rather the high and strictly defined content of philosophical language, where it is necessary to distinguish between being and its being, where we are talking about the “truth of being.” And Aitmatov’s artistic experience provides a very definite reason for reasoning in terms of ontological difference, here-being and other-being, comprehension of true being, event, quaternity, that is, in terms of Heidegger’s ontological concept. As a result, in this paper we will try to explore their philosophical and poetic acquaintances by referring to their main views, concepts and books. (shrink)

Ontolojinin tam ortasında bağlantı, aşkınlaşma ve geçişlilik sorunu tarafından kat edilen bir parça-bütün bilmecesi durmaktadır. Materyalizm, onun geleneksel formu olan determinizm ve ortaya çıkış (emergence) şeylerin aynı anda içsel ve dışsal varoluşlarını ve birbirleriyle etkileşimlerini, yani varoluşun sürekliliğini ifade etmeyi başaramayarak ontolojiyi metafizik bir boşlukla baş başa bırakmışlardır. Halbuki mevcudat, güzellik temelinde anlaşıldığı an, varoluşun kaleydoskopik sürekliliği birden kendini görünür kılar. Güzellik, aşkınlaşmayı ve zihinselliği mevcudatın zati niteliği kılarak tüm eşyayı güzellik temelinde ve yönelimiyle inşa olan kesintisiz bir estetik akışı (...) olarak yeniden kurgularken ontoloji ve estetik birbirlerinin ayna görüntüsü oluverir: “Güzellik onları komşu parçalarla olan ilişkilerinden çekip almaksızın parçaların diğer bütünler için görülebilir ve erişilebilir olmalarına izin verir.” İşte Lars Spuybroek, başta Platon, Kant ve Burke olmak üzere Alfred North Whitehead, Charles Hartshorne ve William Hogarth gibi isimleri birlikte okuyarak Heidegger’in dört katmanlı statik Varlığına alternatif, mevcudat arenasının estetik sürekliliğini gözler önüne seren kendi diyagramını ortaya koyuyor. (shrink)

Çalışmamızda Platon’un felsefesinde önemli yer tutan bilge ve filozof kavramlarını ele alacağız. Bu iki kavramı birbiriyle irtibatı açısından değerlendirerek, Platon’un felsefe tanımına ulaşacağız. Fikriyat tarihinde Platon’un felsefesini ve bu itibarla da bilge ve filozof kavramlarını Fârâbî’nin nasıl ele aldığını sorunsallaştıracağız. Bu bağlamda Fârâbî’nin Platon okumasının ne kadar isabetli olduğunu sorgulayarak onun nübüvvet kuramının bilge ve filozof arasındaki irtibatın mahiyetini yakalayıp yakalayamadığına cevap arayacağız. Daha sonra Platon’un filozof kavramıyla ilahi kelamın mübelliği olan nebi arasında ne gibi farklılıkların olduğu üzerinde durarak akademik (...) dünyamızda neredeyse yer edinmiş filozof ve nebi benzerliğinin yanlış olduğunu göstereceğiz. Bu yanlışın nereden kaynaklandığını irdeleyerek nebinin filozofla değil bilgeyle benzerliğinin kurulabileceğine vurgu yapacağız. Ancak bu benzerliğin aynılık olup olmadığına, asıl tekilliğin ve asıl hadisenin bilgeyle mi yoksa nebiyle mi alakalı olduğu sorusuna verilecek cevap üzerinden ulaşacağız. Yani Platon’un bilgeye verdiği merkeziliği Fârâbî’nin nebiye verdiğini ileri sürmek mümkün müdür? Fârâbî’nin felsefesinde nebi, siyaset sahnesini kuran ve bu anlamda toplumsallaşmayı sağlayan bir figür olmakla birlikte ontolojisini nebiyi merkeze alarak mı inşa etmiş? Platon’un sadece ontolojisini değil bütün bir metafizik sistemini bilgeyi merkeze alarak geliştirdiğini dikkate alırsak, nebiyi esas alarak yeni bir metafizik sistemin geliştirilmesi Fârâbî’nin felsefesinin de içerilerek aşılması anlamına mı gelir? İşbu soruları yanıtlamaya çalışacak olan çalışmamızın akademiye katkı sağlayacağı kanaatindeyiz. (shrink)

Felsefelerinin amacı bireysel ve toplumsal anlamda mutluluğa ulaşmak olan bazı filozoflar bu amaca hizmet edeceklerini düşündükleri şehir ve devlet modelleri tasarlamışlardır. Bu düşüncenin zemininde insanın bir toplum içinde yaşamak zorunda olduğu düşüncesi bulunur. Ahlak ve siyaset felsefeleri de bu düşünceden hareket ederek üretilmiştir. Filozofların tasarladıkları şehir ve devlet modelleri kendi düşünceleri çerçevesinde ideal felsefi ortamın yaşanacağı toplumu da öne çıkarmaktadır. Üretilen bu düşüncelerden bazıları ütopya olarak değerlendirilmiş ve hayata geçirilme imkânı açısından eleştiriye tabi tutulmuştur. Biz bu çalışmamızda böyle bir şehir/devlet (...) tasarısı üzerinde durmuş iki filozofun düşüncelerini karşılaştıracağız. Bunlardan birincisi Plotinus’tur. Plotinus 3. yüzyılda çoğunlukla Mısır ve Roma’da yaşamış ve Roma’daki yaşamı sürecinde Platon’un düşünceleri ekseninde bir şehir modelini İmparatora sunarak bunun hayata geçirilmesi için söz almış idi. Platonopolis adı verilen bu şehir çeşitli sebeplerden dolayı kurulamamıştır. Diğeri ise 9 ve 10. yüzyıllarda Ortadoğu’da yaşamış olan el-Farabi’dir. O da ‘el-Medīnetü’l-Fāḍıla’ adını verdiği bir erdemli şehir tasavvur etmiştir. el-Farabi devletin yönetim sistemini varlık hiyerarşisinin Tanrı tarafından yönetilmesine benzeterek insan ve toplum düşüncesini ele almış ve ideal düşünsel ortamın nasıl ortaya çıkacağını göstermeye çalışmıştır. Biz bu araştırmada her iki filozofun düşüncelerinin kaynaklarını ve benzer ve farklı noktalarını göstermeye çalışacağız. (shrink)

A study on the two concepts of spandrel and fitrah, which appear to have the same meaning but are interpreted differently due to differences in perspective. Both concepts recognise the existence of certain innate faculties in humans and posit that these faculties predispose humans to belief. Spandrel posits that these innate faculties are a by-product of adaptations that enable us to survive in the evolutionary process, whereas fitrah asserts that these faculties are bestowed by God. The impetus for this study (...) is the recognition that human beings are creatures of faith. The prevalence of belief in supernatural powers across all periods, geographical regions and cultures throughout human history, coupled with the existence of common features in all such beliefs despite formal differences, demonstrates the necessity for further research in this area. (shrink)

This article aims to trace Plato’s thought in Berkeley’s idealism, which emerges from the statement “to be is to be perceived.” In doing so, rather than comparing the views of both thinkers, the focus will be on how Berkeley reads Plato. In this context, it is aimed to present a general presentation of Berkeley’s system of thought, on the one hand, abstract ideas and criticism of materialism, and on the other hand, to determine whether Berkeley’s writing style, especially in the (...) form of dialogue, and his idealism are in contact with Plato’s ideas. In conclusion, a general, though not exhaustive, evaluation of the literature on the connection between Berkeley’s and Plato’s views will be made, and an attempt will be made to answer the question ‘Berkeley’s Plato or Platonism?’ and ‘What would Plato have said if he had read Berkeley?’. (shrink)

Nietzsche, 19.yy Alman filozofu, edebiyatçı, müzisyen, dilbilimci ve kültür eleştirmeni olup, modern Arap edebiyatı alanında en çok tanınan isimlerinden biri edebiyatçı, ressam, şair ve filozof Cibrân Halil Cibrân olmuştur. Edebiyatla felsefeyi bir araya getiren Cibrân’ın yazım hayatı üç evreye ayrılmaktadır. Toplumsal konularla ilgilendiği ilk dönem, şüphe ve başkaldırıyı içine alan ikinci evre ve zihin olgunlaşmasına erişip daha barışçıl düşüncelere geçtiği üçüncü evredir. Cibrân, Nietzsche’yi benimseyip, onun düşünceleriyle kendini özdeşleştirdiği ikinci evrede, Ermiş adlı eserini kaleme almıştır. Ermiş adlı çalışma konu ve (...) düşünsel bağlamda Böyle Buyurdu Zerdüşt ile oldukça benzerlik göstermektedir. Çalışmada da din, ahlak, kültür, felsefe ve bilim üzerine eleştirel yazılar yazan Alman filozof Friedrich Wilhelm Nietzsche’nin Also Sprach Zarathustra orijinal adıyla kaleme aldığı Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı eseri, Modern Arap edebiyatında büyük bir dönemin başladığı Mehcer edebiyatının en önemli yüzü olan Cibrân Halil Cibrân’ın The Prophet orijinal baskılı Ermiş adlı eseri yukarıda bahsedilen benzerlik ve farklılıklar açısından karşılaştırılacaktır. (shrink)

Jaspers’e göre insanın kendisi olması, diğer kendi olanlarla iletişimi ile meydana gelmektedir. Günümüzde iletişimin gerçekleştiği bir alan olan sosyal medya uygulamalarında insanın diğerleriyle olan iletişimi önem taşımaktadır. Bireyler sosyal medyada zamanla çevrimiçi yalnızlık, travma, özgürlük gibi varoluşsal sorunlar yaşamaya başlamakta ve sosyal medya aslında varoluşsal medya haline dönüşmektedir. Bu çalışmada, Jaspers’in iletişim biçimlerinin günümüzde yaşanan dijitalleşme sürecinde karşılığı aranmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden alan araştırması yöntemi ve yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinin kullanıldığı çalışmanın evrenini Erzurum’da yaşayan ve sosyal medya kullanan 18-65 yaş (...) arası bireyler oluşturmaktadır. Amaçlı örneklem yöntemiyle X, Y, Z kuşaklarından eşit sayıda kadın ve erkek olacak şekilde 30 kişi belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen bulgulara göre X kuşağının sosyal medyadaki iletişiminde var olmanın iletişimi ve tinin iletişimi biçimlerine kısmen rastlanırken, genel bilincin iletişimi ve varoluşsal iletişim biçimlerine rastlanmamıştır. Y kuşağının sosyal medyada iletişim kurma pratiklerinde tüm iletişim biçimleri kısmen mevcuttur. Z kuşağının sosyal medyada iletişim kurma pratikleri var olmanın iletişimini destekler niteliktedir. (shrink)

Theodor Adorno, Sahicilik Jargonu: Alman İdeolojisi Üzerine adlı eserinde Martin Heidegger’in Varlık ve Zaman’daki Dasein analizine Marxist-Hegelci bir perspektiften eleştiriler yöneltmiştir. Bu makalenin amacı, Adorno’nun Heidegger felsefesine getirdiği eleştirileri tartışarak, Heidegger felsefesinin bu eleştirilere önerebileceği yanıtları irdelemektir. Makale Adorno’nun eleştirilerini dört ana başlıkta tartışıyor: (I) dil eleştirisi; (II) jargonun burjuva değerlerini evrenselleştirerek meşrulaştırmaya zemin hazırladığı gibi, bireyi pasifliğe yönelttiği eleştirisi; (III) Heidegger’in ontolojik analizinin, kapitalizmin şekillendirdiği deneyim ve durumları ontolojik varoluşsal kavramlar olarak sunmak suretiyle bunların ideolojik arka planını ve kökenlerini (...) görmezden geldiği eleştirisi; (IV) Heidegger felsefesinin ölüm ve yok oluşu yücelttiği eleştirisi. Adorno’nun söz konıusu başlıklar altında incelediğimiz eleştirileri bizi Heidegger felsefesi ve eleştirel teoriyi bir arada düşünmeye sevk edebilir. Makale bunun imkanının, Dasein’ın zaten kaçınılmaz olarak bir dünya-içinde-varoluş olduğuna ve bu durumun bulunduğu sosyo-politik ontik durumu kavrayabilmesinin ve sahici bir anlayışın bu duruma eleştirel bir tepki göstermesinin önünü açabileceğine dikkat çekmektedir. (shrink)

Zollikon Seminerleri (1959-1969), Heidegger’in Varlık ve Zaman’ın fenomenolojik ontolojik yaklaşımını, temel kavramlarını ve psikanalize yönelik değerlendirmelerini psikiyatristlere aktardığı uzun soluklu bir programdır. Seminerlerde psikanalizin bilimsel doğasına yönelik fenomenolojik bir eleştiri yanında Heidegger düşüncesi ile psikanaliz arasında bir köprü işlevi gören Ludwig Binswanger ve Medard Boss’un teorileri de bir alternatif olarak sorgulanmıştır.. Bu çalışma, Heidegger fenomenolojisiyle Freud’un psikanalizini temas ettirmenin neden önemli olduğunu ve Heidegger’in psikanalize sunduğu çıkış yolunun karakteristiklerini sorgulama amacındadır. Bu amaçla öncelikle Heidegger’in Freud’un metapsikolojisi ve bilinçdışı teorisine eleştirileri (...) değerlendirilecektir. Daseinanaliz psikoterapi biçimini Varlık ve Zaman’a dayanarak geliştiren Binswanger’la Heidegger’in hesaplaşması da çalışmanın ikinci adımı olacaktır. Son olarak ise Heidegger’in Boss’la düşünsel ve pratikteki ortaklığı sonucu oluşturulan Daseinanalitik teorisinin önerdiği çıkış yolu sunulacaktır. Daseinanalitik teorisindeki otantik varoluş ve varlığa açıklık nosyonlarının gündelik hayatımızdaki düşünsel ve varoluşsal sıkışmaların gevşetilmesinde yapabileceği kılavuzluğun sorgulanması ise çalışmanın temel izleği olacaktır. (shrink)

Lacan ayna deneyiminin bizi cogito merkezli düşünme modelleriyle karşı karşıya getireceğini bildirir. Lacanyen kuramda öznenin varlık düzeni, kendini dolaysız kavrayabilen Kartezyen bilinç üzerinden değil, yanılsamalı bir benlik imgesiyle özdeşleşen bebeğin simgesel düzene kaydolma kapasitesi üzerinden temellendirilir. Bu çalışmada, ayna deneyimindeki sahte varlık imgesinin narsisistik sonuçları ile cogito’nun tekbenci sonuçları arasındaki ilişki incelenmiştir. Lacan’a göre Kartezyen argüman boyunca cisimsel dünyanın kavranışı, aslen doğru bilgiyi koşulsuz aktaran -aldatıcı olmayan- bir Tanrı’nın var olduğunun gösterilmesiyle mümkündür. Buna karşın Lacan’ın imgeselin ötesinde gerçekliğin kurucusu olarak (...) işaret ettiği simgesel Öteki, dış gerçekliğin garantörü olarak “bildiği varsayılan Tanrı’dan” kategorik olarak ayrılır. Lacan, yalnızca imgesel ben yanılsamasını narsisistik bir tuzak olarak görmez; aynı zamanda imgesel bene kendi öznelliğini verme iddiası taşıyan bir bildiği varsayılan özne fikrini de en az onun kadar tehlikeli bulur. Lacan’ın cogito’ya yönelik bu yeni yaklaşımı, aynadaki imgesel kısa devrenin, Kartezyen cogito’da bilincin kısa devresi olarak yeniden değerlendirilmesini mümkün kılmaktadır. (shrink)

Mevcut çalışmanın genel amacı; metafizik kavram ve matematik nesnelerin, aklın zorunlu ilkeleriyle sistemleşen mantık ilminin kapsamında nasıl bir tutarlılık oluşturduğunun araştırılmasıdır. Bununla birlikte; ilke koyucu yönüyle matematiğin metafizik kavramlara bağlı olduğu göz önüne alınarak özellikle modern dönemde salt matematik nesneler ve mantığın şekilsel ilkeleriyle kurulan ontolojilerin metafizik ilkelerden ayrışma sebepleri matematik felsefesinin ana akımları esas alınarak tartışılmasıdır. Çalışmanın diğer bir odak problemi metafizik kavramların bilgi havzalarına göre farklı anlamlar içerdiğinin vurgulanması ve metafizik bilginin imkânsızlığını ileri süren ontolojik yapıların kendi bilgi (...) havzalarında tanımlanmış olan metafizik kavramlara karşı geliştiği, evrensel geçerliliğe sahip olmadığı görüşü savunulmuş ve bu iddialar ilgili bilgi havzalarının literatürlerine bağlı olarak tartışılmıştır. Son olarak; metafizik-klasik mantık ilişkisinin modern dönemde nasıl matematik-mantık ilişkisine dönüştüğünün gerekçeleri kritik edilmiştir. (shrink)

Ruh (psykhe), uzun ve problematik bir tarihe sahiptir. Şaşırtıcı bir şekilde hala canlı bir güce sahiptir ve günümüzde de yankılanmaya devam etmektedir. Ruh, teologların, filozofların ya da psikologların özel ilgi alanı olmak şöyle dursun, insan olmanın ne olduğu konusundaki düşüncelerimizin merkezinde durmayı talep eden bir kavramdır. Ahlak felsefesinden din felsefesine, zihin felsefesinden felsefi psikolojiye kadar felsefenin birçok disiplininin konusudur ruh. Yine pek çok kültür tüm canlılardaki yaşam ya da hareket ilkesini ruh kavramıyla açıklamaya çalışmış, ruha dair çeşitli görüşler ortaya koymuşlardır. (...) Bunlardan biri de bu çalışmada ele alacağımız Herakleitos’un ruh anlayışıdır. Herakleitos ruhun ateşle ve logosla özdeş olduğunu kabul eder. Ruhun ateşle ve logosla özdeşliği, onun yaşam ve ölüme dair görüşlerini de şekillendirir. O, yaşamı ruhun kuruluğu ve sıcaklığı ile anlatırken ölümü ateşe karşıt olan yaş olmayla ifade eder. Bilgelik de yine Herakleitos’a göre metaforik bir ifadeyle ruh açısından yaş bir hayata karşıt olarak ruhtaki ateşin harlanmasıdır. (shrink)

Mathematics embodies a complex universe of abstract concepts in human thought. However, the ontology of mathematical objects requires a deep analysis in order to understand not only the physical world, but also beyond the abstract world. This paper considers the fundamental qualities of mathematical objects and how we can use Aristotle's theory of substance to understand these entities. Aristotle's account of mathematical objects may be incomplete, but by using his understanding of substance, I aim to present my own assessment in (...) the most favourable light to Aristotle. Rather than being a direct assessment of Aristotle, this paper aims to explain my view as the most favourable possible. (shrink)

Muhayyile yetisi ve fonksiyonları bilgiyi elde etme süreçleri bağlamında üzerinde durulması gereken önemli hususlardan biridir. Tarihi seyir içerisinde, bu bağlamda yapılan tartışmalara önemli katkılarda bulunan isimlerden biri klasik dönemin seçkin simalarından İbn-i Sînâ iken, diğeri ise modern dönemin zirve ismi Kant’tır. Bu iki düşünürün muhayyile teorilerine dair bir karşılaştırma, bir taraftan konunun daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacakken diğer taraftan da İbn-i Sînâ ve Kant’ın konu bağlamındaki görüşlerinin ne ölçüde benzerlik ve farklılıklar içerdiğini belirlememize yardımcı olacaktır. Bu çerçevede çalışmanın temel tezi, (...) Kant’ın muhayyile teorisinin mahiyeti ve ele aldığı problemler açısından, İbn-i Sînâcı yaklaşımdan önemli ölçüde farklı olduğudur. Bu en temelde, Kant’ın muhayyile yetisinin sentez fonksiyonunu, deneyimi mümkün kılan a priori bir akt olarak bilincin birliğiyle ilişkisi içerisinde ele almasına karşın, İbn-i Sînâ’nın bu yetinin fonksiyonlarını soyutlama sürecini açıklama bağlamında incelemesinden kaynaklanır. Buna bağlı olarak Kant, muhayyile yetisinin fonksiyonlarını bilinç düzeyinde ve kapsamlı bir akt olarak ele alır. (shrink)

The understanding of scientism, developed in the modern period accepted scientific discourses as the only valid form of knowledge in society and excluded alternative views. This inspired totalitarian systems. Paul Feyerabend challenged the “tyranny of science” and proposed a pluralist approach to science in order to realize the ideal of a free and democratic society. Developing the theories of “Epistemological Anarchism” and “Scientific Pluralism,” he argued that knowledge could not be limited to a single method and put forward the concept (...) of “Democratic Relativism” as an extension of these views. Feyerabend’s pluralist ideas resonated not only in the scientific sphere but also in political philosophy and were reflected in Will Kymlicka’s A Liberal Theory of Minority Rights. Kymlicka argued for a society that recognizes and supports cultural and ethnic diversity, arguing that individual, group and national rights must be protected. This article, Feyerabend’s scientific pluralism with Kymlicka’s political multiculturalism and evaluates their solutions to the tension between diversity and unity in modern societies. For this purpose, the article seeks answers to vital questions such as how both philosophers aim to keep differences together in their imagination of a multicultural society based on equality, how they plan to resolve possible conflicts, and how social unity can be achieved. (shrink)

This article undertakes a comparative examination of the social ontologies, or theories of civilization, proposed by John Searle and Ibn Khaldun. It suggests that a careful juxtaposition of Searle and Ibn Khaldun's social ontologies yields complementary perspectives on the emergence and nature of social reality. They both delineate a distinction between two categories of entities: human-independent and human-dependent. The former makes up the natural world, while the latter constitutes the social world. Both scholars attempt to understand the second category of (...) entities, which Searle refers to as human civilization and Ibn Khaldun calls ʿumrān. Although Searle and Ibn Khaldun share a common understanding regarding the importance of human activity in shaping social reality, their perspectives diverge when it comes to elucidating the mechanisms behind this phenomenon. Does the social world arise primarily from cognitive processes, or is it predominantly a consequence of linguistic expressions and speech acts? Searle asserts that language forms the basis of social reality, whereas Ibn Khaldun puts forth a social ontology based on reason. While Ibn Khaldun's social ontology explains the construction of tangible social entities such as buildings, Searle's theory can explain how is it that a mere physical structure transforms into an epistemologically objective fact—a university. Ultimately, this paper suggests that viewing the social world through the lenses of these two theories provides an intriguing and holistic perspective. This article suggests that the juxtaposition of these two ontological frameworks enriches our comprehension of the processes that give rise to the ontological-physical and epistemological-institutional dimensions of social entities. (shrink)

Bu çalışmada küresel İkinci Soğuk Savaş koşulları, post-truth (hakikat-ötesi) kavramı ve gelişmekte olan ekonomi toplumlarının tereddütleri nedeniyle yeniden söz konusu olan özne felsefelerinin sorun çerçevesi ve işlevi ele alınmaktadır. Ram Roy Bhaskar ve Jean-François Lyotard’ın eleştirilerine dayanılarak öznenin ancak kendi ekosistemi ve ekolojisinde bir toplumsal gerçeklik, karşılılıklılık ve mantıksal doğrulama olanağına erişebileceği fikri geliştirilmektedir. Postmodernizm ve post-yapısalcı felsefenin büyük anlatıların veya meta-söylemlerin bittiği yolundaki bildirileri, öznenin ancak kendi kişisel yaşamı ve fiziksel olarak dokunabildiği toplumsal çevresinden hareketle konuşabileceği anlamında kabul edilmelidir. (...) Kuşatıcılık ve farklılıkları önemseyen küreselleşme ve bireyselleşmenin mantığı ticari işlemektedir. Burada insan öznesi hem ekonomik, psikolojik ve hukuki güvencelerinden emin değildir, hem de toplum içerisinde kendine bir rol seçmekte zorlanabilmektedir. Böylece felsefi öznenin kendi mevcudiyetinin dışında ve doğrudan deneyimleyemediği kavramlar hakkında konuşmasının işlevsel ve yararlı olmadığı ifade edilmektedir. Özne felsefelerinin 2024-2050 arasındaki çerçevesi büyük ölçüde her öznenin kendi ekosistemi ve ekolojisinde ve pek karmaşık olmayan sorunlar etrafında teşekkül edecektir. (shrink)

Teist ve ateist düşünürler arasındaki önemli tartışma konularından biri kötülük problemidir. Bu süreçte teist-ateist felsefecilerin sorunu ortaya koyma veya soruna çözüm üretme yönündeki yoğun çabalarını yok saymak haksızlık olacaktır. Bununla birlikte bir sorun üzerinde önemli tartışmaların gerçekleşmesi sorunun gerçekliğini veya tartışıldığı bağlamın doğruluğunu garanti etmemektedir. Bu çalışma son dönemlerde anlaşıldığı şekliyle kötülük probleminin temellerine yönelik bir sorgulamadır. Bununla birlikte bu yöndeki sorgulamalar genellikle Tanrı’nın irade ve kudret sıfatlarını veya aşkınlığını gereğinden fazla öne çıkarttığı gerekçesiyle tenkit edilmekte; Tanrı’nın adâlet gibi oldukça (...) önemli diğer sıfatlarını gölgelediği veya Tanrı ile insan arasında yakın bir irtibat kurmayı imkânsızlaştırdığı gibi eleştirilere muhatap kalmaktadır. Bu sebeple elinizdeki çalışmada bu sorgulama Tanrı’nın aşkınlığını dile getirmekten mümkün olduğunca kaçınarak gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda hem kötülük problemine çözüm arayışları hem de problemin kendisi mantıksal tutarlılık ve zorunluk ilişkisi takip edilerek incelenmiştir. İnceleme sonucunda kötülük probleminin temellendirilmesinde ciddi sorunlar olduğu tespit edilerek kötülük probleminin bir psuedo problem olduğu sonucuna ulaşılmıştır. (shrink)

Purpose. The study is dedicated to the analysis of structuralist and poststructuralist concepts of the Other (Others) as the basis for the formation of social subjectivity and the subject's identity. Theoretical basis. The authors proceed from the assumption that the conceptualization of the Other of traditional philosophical structuralism with his absolutization of the "process without a subject" imposes from the outside, sometimes unacceptable and alien to the subject identity. Scientific novelty. The authors prove the need for further research into multivariate (...) concepts of the Other, which testify to a fairly complex process of subjectivation in the present, which takes place on an uncontrolled, unconscious level. Conclusions. The authors identified directions for further study of the problem of transformation and incorporation of concepts of the Other into modern social structures, which significantly modify the content and role of collective identity in the process of subjectivation of individuals, which becomes a promising topic for future research. (shrink)

Bu makalede Simone de Beauvoir’ın feminist felsefesinin Maurice Merleau-Ponty’nin fenomenolojisini takip ettiğini, bu yönüyle onun bir feminist fenomenolog olduğunu göstermeye çalışacağız. Merleau-Ponty’nin fenomenolojisinde öz sabitlenemez, öznelerarası ve tarihsel bir anlama gönderme yapar; transandantal ise öznelerarasılıktan başka bir şey değildir. Onun fenomenolojisinde Kartezyen özne ve diğer tüm karşıt ikilikler aşılmaya çalışılır. Beden tüm diğer şeylerle paylaştığımız dünyaya açılmamızı sağlayan biricik anlam, eylem, varoluş aracımıza dönüşür. Beauvoir kadının ne olduğunu ve ne olabileceğini anlamaya çalışırken bu parametreleri takip eder. Mevcut kabulleri ve teorileri (...) eleştirel bir süzgeçten geçirdikten sonra, kadın deneyimlerine odaklanır. Sonuç olarak mevcut kadının ebedi, doğal ya da mutlak olmadığını, toplumsal/politik olarak inşa edilmiş bir gerçeklik olduğunu dolayısıyla değişebilir olduğunu gösterir. Beauvoir’ın kadın sorunu üzerinden gösterdiği bu fenomenolojik indirgeme ve betimleme, toplumsal eleştiri gerektiren tüm sorunlar için önemli bir felsefi zemin sağlamaktadır. (shrink)

Sosyal bilimlerde nesnelliğin, dışarıdan otoriter bir sese dayalı geleneksel yaklaşımların sorgulanması sonucu kavramlaşan otoetnografi, araştırmacının kendi öznelliğini araçsallaştırmasına dayanan bir yöntemdir. Zira, araştırmacının kendi deneyimlerini ve duygularını araştırmanın merkezine yerleştirmesi, otoetnografiyi geleneksel etnografilerden ayıran en belirgin özellik olarak vurgulanmaktadır. Bu çalışma, otoetnografiyi teorik, metodolojik ve etik açılarından ele alarak yöntemin sosyal bilimlerdeki potansiyelini ve bu yöntemle yazılabilecek metinlerin nasıl değerlendirilebileceğini tartışmaya açmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda bu çalışma, sosyal bilimlerde temsilin politikliğine dair tartışmalara katkılar sunmayı, bu yöntemi kullanacak araştırmacıların yaklaşımlarına, karşılaşabilecekleri (...) sıkıntılara ve gözetmeleri gereken etik sorunlara dair genel bir çerçeve çizmeyi amaçlamaktadır. Marjinal olarak kabul edilen, öteki olarak kodlanan ve sesleri akademik metinlerin katı kuralları arasında kaybolan kültürel grupların daha görünür hale gelmesinde etkili bir yöntem olarak kabul edilen otoetnografinin teorik, biçimsel ve etik tartışmalarla ele alınması yöntemin sosyal bilimlerde kullanılması üzerine ortaya çıkabilecek tartışmalara katkılar sağlayacaktır. (shrink)

The Covid-19 pandemic has created a ‘perfect crisis’ that combined health, ecological and economic crises, resulting in the death of millions of people and the unemployment of others. While states took extraordinary measures to manage the crisis, social scientists tried to make sense of this situation. Early in the pandemic, Italian philosopher Giorgio Agamben controversially claimed that states were instrumentalizing the disease to proclaim, “an authentic state of exception”. This study contributes to the criticisms of Agamben through a critical rereading (...) of German legal theorist, Carl Schmitt. The main argument is that Agamben’s approach to the pandemic is too strongly social constructivist, over-philosophical, over-political and a-historical due to his general philosopho-political project. Agamben’s decisionist and over-political approach is derived from his use of Schmitt’s problematic concept of the “state of exception”. However, Agamben’s use is even more problematic because he uses it to analyze various political developments ahistorically, which obliviates the concept’s analytical consistency. (shrink)

In this study, we try to look at Ludwig Wittgenstein's philosophy holistically rather than the early and late periods in the literature. For this, we focus on the concept of imponderable evidence, which we think captures Wittgenstein's conception of reality. This concept provides the link between Tractarian ideas, which are ponderable, and post-Tractarian ideas, which are imponderable. In his Tractatus, Wittgenstein analysed reality via the distinction between what can be said and what can be shown. In the same work, he (...) concludes the Tractarian project by stating that he has said what can be said, but the real work to be done is what can be shown. Based on Wittgenstein's ideas after the Tractatus, our study focuses on what can be shown, that is, the imponderable. The aim of our study is to show that Wittgenstein's conception of imponderable reality is objective, contrary to the perception in analytic philosophy. The concept of imponderable reality is grounded in the idea of incorporating the subjective nature of meaning into philosophical discourse in an objective manner. To include the subjective nature of meaning in philosophical discourse, Wittgenstein set certain rules and criteria in his post-Tractatus works. Thus, based on these rules and criteria, he proposes a conception of objectivity that is imponderable but self-evident. (shrink)

Bu makale bireysel ve toplumsal düzeyde unutma, unutmayla bağlantılı olarak hafıza ve kimlik(sizleşme) sorunlarına odaklanmaktadır. Unutmanın modern kültüre özgü yaşam biçimlerinden kaynaklandığı varsayımıyla hareket edilmektedir. Herhangi bir şeyin "gösteri"lmedikçe anlam kazanamadığının düşünüldüğü modern yeni medya kültüründe bireylerin eylemleri yalnızca içi boşaltılan ve hızlıca unutulan seyirliklerden ibaret olmaktadır. Bu iç boşaltma ve anlamsızlaştırma tarihe, geleneğe, hafızaya ve kimliğe de benzer yollarla sirayet etmektedir. Kimlik; farklılıkların ve ayırt edilebilir özelliklerin ifade edilebilmesi için kullanılan bir terimdir. Bir kişi ismiyle, kökeniyle (geçmişiyle/hafızasıyla) diğerlerinden ayrılabilir. (...) Tüm bunların unutulması, farklılıkların silinmesi ve yeni kimliğin ayırt edilebilir yanlarının olmaması bireyi ve toplumu önemli bir kimlik sorunuyla karşılaştırmaktadır. Apples filmi hafızasını ve kimliğini kaybeden bir toplumun portresini çizmektedir. Bu makale; sosyolojik film analizi yöntemiyle Apples filmini analiz etmektedir. Modern kültürde unutma, hafıza ve kimlik sorunu üzerine tartışmalar yürütmektedir. Öncelikli olarak unutma meselesi üzerine yoğunlaşmakta, ardından unutmayla ilişkilendirilen hafıza ve kimlik konularına yönelmektedir. (shrink)

Pre-Sokratik felsefeye “varolmayan” (mê on)’ın ontolojisi açısından yöneldiğimizde, kavram iki veçhesiyle; saf mantığın ya da fiziğin konusu olarak bize görünür. “Varolmayan” saf mantıkta “varolan” (to on)’ın diyalektik birlik hâlinde zuhur eden bir mantık kategorisine, fizik dünyada dolu olan cismin hareketini mümkün kılan, dolu olanla karşıt nitelikteki “boşluk”a karşılık gelir. İlk anlamda tartışmaların fitilini ateşleyen kişi Herakleitos’tur. Herakleitosçu öğretide “varolan”la diyalektik bir birlik oluşturan “varolmayan”, oluş dünyasında şeylerin özdeşliğini yitirerek artık oldukları şey olmamasını ifade eder. Buna karşın Ksenophanes’in başını çektiği Elea (...) öğretisinde özdeşliğini koruyamayan oluş dünyasının yarattığı dilsel paradokslardan kurtulmak için saf mantık düzleminde “varolan”la mutlak bir karşıtlık hâlinde kendini gösteren mantıksal bir kategoriyi ifade eder. İkinci anlamda ise “varolmayan”, Atomcu öğretide öne çıktığı gibi fizik dünya hakkında yürütülen tartışmalarda niteliği cisimsellik olan ve “varolan”ın hareketini mümkün kılan “boşluk”un ifadesidir. Pre-Sokratik felsefede Herakleitos’tan Gorgias’a bu açılardan “varolmayan”ın ontolojisine odaklanan makalenin, özellikle Platon ve Aristoteles okumalarına, modern felsefedeki “olumsuzlama” ve “hiçlik” tartışmalarına katkı sunacağı umulmaktadır. (shrink)

This study critically examines the foundational principles of impartiality and value independence advocated by moral realist epistemologies in the pursuit of objectivity. Central to moral realists is the cognitivist presupposition necessitating a clear distinction between cognitive and emotional components inherent in moral judgments. The investigation focuses on the cognitive-emotional dichotomy underlying the moral realist perspectives of David Enoch and Thomas Nagel. The research findings unveil that the interplay between cognition and emotion, as evidenced by experimental data, poses a formidable challenge (...) to the traditional understanding of impartiality and value independence. The article's initial section delves into the ontological nature of moral judgments, followed by an exploration of the cognitive assumptions shaping Nagel and Enoch's conceptualizations of objectivity. The final section elucidates the cognitive-emotional interdependence that disrupts the conditions of impartiality and value independence, conventionally posited as prerequisites for objectivity. (shrink)

Although thinkers before Aristotle saw rhetoric as a form of speech that helps to activate only emotions of audience, Aristotle mentions three different types of rhetoric as political, legal, and ceremonial, and structures the political rhetoric we examine in this research as an art consisting of three elements as subject, speaker, and audience, and three persuasion styles as reasoning, character of speaker, and emotional state of audience. As he structured it, political rhetoric is a reasoning-centered process. This reasoning centeredness makes (...) political rhetoric an art sensitive to public interest and virtue rather than individual interest. We claim that from this structuring it is possible to obtain important clues not only about what a reasonable political persuasion attempt should be like, but also about how to protect oneself from the manipulations of malicious politicians who try to manipulate the audience only with character impressions and emotional provocations in cases where reasoning and giving evidence are possible. (shrink)

Retoriğin ne olduğuna ve ona kimin, niçin ihtiyaç duyduğuna dair tartışmalar felsefe tarihinin dikkate değer meseleleridir. Aristoteles’ten önceki düşünürler retoriği, yalnızca duygularını harekete geçirmek suretiyle dinleyiciyi manipüle etmeye yarayan bir konuşma biçimi olarak görürler iken Aristoteles ise onu, ikna edimiyle bir şekilde ilgili her bir bireyin ihtiyaç duyduğu bir sanat olarak yapılandırmaktadır. Konuşmacı, konu ve dinleyici olmak üzere üç unsurdan ve konuşmacının karakteri, akıl yürütme ve dinleyicinin duygu durumu olmak üzere üç ikna tarzından oluşan bu yapılandırmada akıl yürütmenin merkezi bir (...) konumda olması Aristoteles’in yaptığı şeyin özgünlüğünü belirgin bir şekilde ortaya çıkarmaktadır. İnsanın ilgilendiği neredeyse her konu veya mesele bir şekilde ikna ile ilişkilidir. Aristoteles’in yapılandırdığı haliyle retorik sanatı makul gerekçelerle iknayı amaçladığına göre, her bir birey gerek birilerini ikna edebilmek gerekse kendisine yönelik manipülatif konuşmalardan korunabilmek için bu sanata bir şekilde ihtiyaç duymaktadır. (shrink)

Antik Yunan düşüncesinde özgürlük meselesini irdelemek doğa kavrayışını ele almakla mümkün olabilir. Özgürlük her halükarda sınırları belirsiz bir kavramdır ve onu tanımlama çabaları bu yüzden çoğunlukla tek taraflı bir yaklaşımın örnekleridir. Söz konusu dönem dilinde özgürlük sözcüğünün muadili olarak kabul edilebilecek bir sözcük bulunmamaktadır ama bu, orada özgürlüğün sorun edilmediği anlamına gelmemektedir. Çünkü insanlar arası etkileşimin bulunduğu her bağlamda özgürlük bir sorunsal olarak zaten orada olan bir şeydir. Bu çalışmada öncelikle Antik Yunan mitoslarında doğumlarla şekillenen evren anlatısının bir özeti verildi. (...) İnsanın bu evrene dahil oluşuna değinildikten sonra Prometheus’un ateşi çalıp ulaştırmasıyla insanda meydana gelen değişimler özgürlük bağlamında değerlendirildi. Böylece doğa kavrayışı bağlamında Antik Yunan mitoslarında özgürlük sorunsalının tespiti yapıldı. İster tanrısal ister beşeri olsun, özgürlüğün doğa kavrayışıyla kayıtlı olduğu vurgulandı ve özgürlük sorunsalının ancak dönemin ‘doğa’ kavrayışının değerlendirilmesiyle ele alınabileceği ileri sürüldü. (shrink)