Recenzowana monografia naukowa dotyczy wybranych, niezwykle ważnych kwestii społecznych i etycznych, związanych z poszczególnymi etapami życia ludzkiego: jego początkiem, trwaniem i śmiercią. Składa się z dziewięciu artykułów, które łącznie tworzą szeroką panoramę współczesnych problemów bioetycznych. […] Jest przykładem ich dobrego diagnozowania, aktualizowania refleksji nad nimi i proponowania konkretnych rozwiązań, które odwołują się – co bardzo cenne – do rodzimych przykładów. […] Adresatami publikacji mogą być zarówno osoby profesjonalnie związane z szeroko rozumianą służbą zdrowia, studenci kierunków medycznych, jak i pacjenci oraz (...) ich rodziny, a także osoby zawodowo organizujące wsparcie w trudnych sytuacjach. Publikacja zainteresuje także osoby, które poszukują refleksji nad społecznie ważnymi kwestiami bioetycznymi, ukazanymi w perspektywie personalistycznej. Z recenzji ks. dr. hab. Zbigniewa Wanata, prof. UMK Monografia zawiera szereg interesujących tekstów analizujących dylematy moralne związane z początkiem i końcem ludzkiego życia. Poruszane zagadnienia są ważne i aktualne. W części pierwszej znajdują się opracowania dotyczące kwestii prenatalnych i okołoporodowych, w części drugiej – kwestii terminalnych, a na końcu tekst zwieńczający, dotyczący pojęcia sumienia […] Szczególnie cenne wydają się teksty prezentujące obszerne wyniki badań własnych (np. opieki nad dziećmi z zespołem Downa) i funkcjonowanie niedawno powstałych instytucji (jak hospicja perinatalne) albo opisujące proponowane procedury postępowania w praktyce (np. w stosunku do osób umierających). Inne teksty, nawet jeśli dotyczą zagadnień znanych (np. diagnostyki prenatalnej lub opieki nad ciężarnymi niepełnosprawnymi), omawiają je w sposób porządkujący dotychczasową wiedzę. Powyższe sprawia, że monografię można uznać za dzieło oryginalne. […] Wśród Autorów poszczególnych rozdziałów znajdują się osoby rozpoznawalne w środowisku medycznym i bioetycznym, co sprawia, że publikacja powinna cieszyć się zainteresowaniem w tych kręgach, a sformułowane w niej postulaty mogą mieć wartość aplikacyjną. Z recenzji dr. hab. med. Jakuba Pawlikowskiego, prof. UKSW. (shrink)

The article reviews the book Elementy etyki lekarskiej [Issues in Physician Ethics], by Tadeusz Biesaga.

This book provides an incisive, basic introduction to many-valued logics and to the constructions that are "many-valued" at their origin. Using the matrix method, the author sheds light on the profound problems of many-valuedness criteria and its classical characterizations. The book also includes information concerning the main systems of many-valued logic, related axiomatic constructions, and conceptions inspired by many-valuedness. With its selective bibliography and many useful historical references, this book provides logicians, computer scientists, philosophers, and mathematicians with a valuable survey (...) of the subject. (shrink)

The aim of this article is an attempt to diagnose the current condition of the philosophy of history, as well as to show its potential in explaining contemporary phenomena and constructing a rational image of the world. Two recent works by Steven Pinker (The Better Angels of Our Nature: Why Violence Has Declined and Enlightenment Now: The Case for Reason, Science, Humanism, and Progress) and the methodological work of Karl Raimund Popper provide a point of reference. And although the works (...) mentioned are not classed as historiosophical (even by Pinker himself), it is the author’s opinion that they fully deserve this title by showing that philosophical reflection on history is something that is sorely needed today, in an age of multiple contradictory diagnoses and radical prophecies. (shrink)

Celem artykułu jest zaprezentowanie sylwetki wielkiego uczonego czeskiego doby pobiałogórskiej – jego życia oraz działalności naukowej i pisarskiej. Bohuslav Balbín jest najwybitniejszym czeskim humanistą XVII w., którego twórczość odegrała wielką rolę zarówno w swojej epoce, jako inspiracja dla innych twórców, jak również w następnej. Dzieła jezuity, z których najważniejsze opublikowano dopiero w sto lat po jego śmierci, wpisywały się w nurt czeskiego odrodzenia narodowego, którego celem było utrzymanie językowej i kulturalnej odrębności Czechów. Twórczość Balbína rozwijała się dwóch zasadniczych nurtach – (...) religijnym i świeckim, które spajały ideały narodowe. Cechował tę twórczość głęboki patriotyzm i świadomość słowiańska, a głównym celem pisarza i uczonego było zachowanie tożsamości narodu, jego kultury i języka oraz podkreślenie i utrwalenie odrębności Królestwa Czeskiego – historycznej, geograficznej i prawnej. W sposób znaczący zasłużył się dla rozwoju historiografii, krajoznawstwa, literaturoznawstwa i bibliografii. Choć był gorliwym katolikiem, nie odrzucał dorobku czeskich innowierców. Jego najbardziej ambitnym i – niestety – nieukończonym dziełem są _Miscellanea historica regni Bohemiae_, które miały stanowić summę wiedzy o kraju i narodzie, najsławniejszym zaś _Dissertatio apologetica pro lingua Slavonica, praecipue Bohemica_. (shrink)

I recall that Solov''ëv wasRussia''s first professional philosopher andpresent the most important currents andconcepts of his many-sided theoretical edifice.Solov''ëv conceived philosophy in a verybroad sense of the term, for which reason histhinking comprises metaphysics no less thantheology, ecclesiology, history, and sociology.I show how Solov''ëv sought constantly to bringthese diverse elements into agreement with oneanother for the sake of a consistent systematicproject, how he attempted to synthesizenumerous oppositions (including patriotism anduniversalism, humanism and theocentrism).

The essay presents some gnoseological themes with reference to the intellect of the separated soul according to John Duns Scotus. Four questions of the Ordinatio IV, d. 45 deal with these themes. In this concret cognitive situation is possible, according to Doctor Subtilis, to get to know the new quiddities of things, in spite of a lack of the empiric cognition. It means leaving behind the conception of generic empiricism and moving to the recognition of more cognitive abilities, as in (...) Aristoteles’s conception. In a post death state intellect continues to have the memory of the quiddities of things known while still connected with the body and can remember concret things and events known by the senses during earthly life. Such a gnoseological notion evidences the cognitive continuity of the human intellect after death, its incorruptibility and cognitive ability at least as such as one had during earthly life. We can see here the connection of philosophic and theological questions, which mutually condition and penetrate each other. According to Scotus it is possible for the intellect of the separated soul to remember the past and to acquire new cognition. Moreover, it is also possible for such an intellect to know the prayers we refer to the blessed in heaven. Such an intellectual approach evidences a strong Augustinian influence on John Duns Scotus’ epistemic conception. (shrink)

Grzegorz W. Kolodko, one of the world's leading authorities on economics and development policy and a key architect of Poland's successful economic reforms, applies his far-reaching knowledge to the past and future of the world economy, introducing a framework for understanding our global situation that transcends any single discipline or paradigm. Deploying a novel mix of scientific evaluation and personal observation, Kolodko begins with a brief discussion of misinformation and its perpetuation in economics and politics. He criticizes the simplification (...) of complex economic and social issues and investigates the link between developments in the global economy and cultural change, scientific discoveries, and political fluctuations. Underscoring the necessity of conceptual and theoretical innovation in understanding our global economic situation, Kolodko offers a provocative study of globalization and the possibility of coming out ahead in an era of worldwide interdependence. Deeply critical of neoliberalism, which sought to transfer economic control exclusively to the private sector, Kolodko explores the virtues of social-economic development and the new rules of the economic game. He concludes with a look at our near and distant future, questioning whether we have a say in its making. (shrink)

The speech act of inquiry is generally treated as a default kind of asking questions. The widespread norm states that one inquires whether p only if one does not know that p. However, the fact that inquiring is just one kind of asking questions has received little to no attention. Just as in the declarative mood we can perform not only assertions, but various other speech acts, like guesses or predictions, so in the interrogative mood we can also make various (...) speech act types. I propose a speech-act-theoretic account of a distinct kind of question that I label exam questions. According to the proposed account, one performs an exam question p only if (i) one has access to the answer to p, and (ii) one does not officially know whether the hearer knows the answer to p. Exam questions satisfy all the necessary requirements of being a distinct kind of speech act. Additionally, my proposal contributes to the recent expansion of the normative approach to a variety of speech acts. (shrink)

W dotychczasowej popularyzacji w\iedzy oraz w badaniach naukowych nad dziejami kościoła oo. Bernardynów we Lwowie dużo miejsca poświęca się ogólnej historii i walorom artystycznym zabytku. W przypadku epitafiów i tablic pamiątkowych zwraca się przede wszystkim uwagę na ich stan zachowania i wygląd, z pominięciem informacji o okolicznościach powstania i fundacji. Niniejszy artykuł uzupełnia tę lukę i przybliża na podstawie zachowanej dokumentacji archiwalnej okoliczności ich wmurowania, nazwiska fundatorów i charakterystykę dokumentacji w odniesieniu do epitafiów i tablic wykonanych w XIX i XX (...) wieku. Jak dotąd aspekt ten oraz dokumenty nie były przedmiotem analiz i publikacji. (shrink)

W dotychczasowej popularyzacji w\iedzy oraz w badaniach naukowych nad dziejami kościoła oo. Bernardynów we Lwowie dużo miejsca poświęca się ogólnej historii i walorom artystycznym zabytku. W przypadku epitafiów i tablic pamiątkowych zwraca się przede wszystkim uwagę na ich stan zachowania i wygląd, z pominięciem informacji o okolicznościach powstania i fundacji. Niniejszy artykuł uzupełnia tę lukę i przybliża na podstawie zachowanej dokumentacji archiwalnej okoliczności ich wmurowania, nazwiska fundatorów i charakterystykę dokumentacji w odniesieniu do epitafiów i tablic wykonanych w XIX i XX (...) wieku. Jak dotąd aspekt ten oraz dokumenty nie były przedmiotem analiz i publikacji. (shrink)

Let Γn be a formula of LPA meaning “there is a proof of φ from PA-axioms, in which ω-rule is iterated no more than n times”. We examine relations over pairs of natural numbers of the kind. ≦H iff PA + RFNn' ⊩ RFNn .Where H denotes one of the hierarchies ∑ or Π and RFNn is the scheme of the reflection principle for Γn restricted to formulas from the class C implies “φ is true”, for every φ ∈ C). (...) Our main result is that. ≦H if n ≦ n' and k ≦ max. (shrink)

We show that that every countable model of PA has a conservative extension M with a subset Y such that a certain Σ1(Y)-formula defines in M a subset which is not r. e. relative to Y.

Black Monday and the National Women’s Strike in 2016 caused a new wave of feminist/women’s activists to appear. One of the main determinants of the success of these protests was their geographical distribution: most of the demonstrations took place in small towns and cities. The main aim of this article is to present the civic practices of activists – organizers of the above-mentioned protests – from small towns and cities. On the basis of 24 in-depth interviews the authors intend to (...) present the characteristics of civic practices in provincial Polish cities. The proposed article will present a look at civic practices from a completely new perspective, using the dividing lines so far ignored in research on social movements, especially pro-women’s movements in Poland. (shrink)

It is widely believed, that the Buddha practiced the most radical forms of asceticism and self‑mortification prior to his awakening. A critical analysis of the suttas depicting that crucial period of his life shows, however, that the only text which portrays the bodhisatta as a foremost ascetic is the Māhasīhanāda Sutta. The aim of this paper is to examine the issue of the authenticity of this text and thus to answer the question as to whether there is enough ground to (...) claim that the Buddha was an ascetic at all. Through a comparative analysis, I show that the structure and content of the Māhasīhanāda Sutta cannot be reconciled with other suttas from the MajjhimaNikāya, which describe the bodhisatta’s path to awakening. I point out certain late features of the Māhasīhanāda Sutta. Then, through a comparative analysis I try to show that some parts of the Buddhist text may have been borrowed from the Jain yāraṃga Sutta. Next, I attempt to reinterpret the term attakilamathānuyogo from the Dhammacakkappavattana Sutta in such a way which will not pertain to asceticism. In the final part of the paper, I try to explain how the view that the Buddha was a foremost ascetic prior to his awakening could have arisen. (shrink)

In this paper, I discuss some philosophical problems connected with the notion of regarding the aggregates (_khandha_) as self in the Nikāyas. In particular, I focus on the attitude represented by the formula “I am this” (_esohamasmi_) which may be labeled as that of identifying with the aggregates. In the first part of the paper, I point out and analyze certain similes contained in the Nikāyas which may be read as implying the existence of a distinction between the aggregates and (...) the individual who regards them as self. Then, I consider a hypothesis that the aggregates are not objective constituents of a human being but subjectively experienced representational phenomena. I argue that several Nikāya texts imply the existence of important aspects of a human being, in particular cognitive ones, which are not conceptualized in the terms of the five aggregates. I also discuss the possibility of interpreting _khandha_s as not active in character but as resultant of other cognitive processes. In the last part of the paper I offer a hypothesis that one of the key aspects of regarding the aggregates as self lies in the identification of a human individual with one’s own phenomenal self-representation which results in a mistaken projection of the notions of agency, identity and subjectivity onto something that is inherently devoid of it. I also consider certain parallels between the ideas present in the Nikāyas and the concepts of the modern philosophy of mind. (shrink)

According to the normative approach, speech acts are governed by certain norms. Interestingly, the same is true for classes of speech acts. This paper considers the normative treatment of constatives, consisting of such classes as assertives, predictives, suggestives, and more. The classical approach is to treat these classes of illocutions as species of constatives. Recently, however, Simion (Shifty Speech and Independent Thought: Epistemic Normativity in Context, Oxford University Press, 2021) has proposed that all constatives (i) are species of assertion, and (...) (ii) are governed by the knowledge norm. I defend the classical treatment of constatives and show that Simion’s conclusion is untenable. No taxonomy of speech acts can accommodate such a view. More importantly, we can test whether a particular speech act is an assertion or not. I propose five tests of assertion, the passing of which is a necessary condition for being an assertion. Some constative speech acts fail these tests. Thus, contrary to Simion, not all constatives can be regarded as species of assertion. (shrink)

One of the particular problems in the debate between science and theology regarding human origins seems to be an apparent controversy between the continuous character of evolutionary processes leading to the origin of Homo sapiens and the punctual understanding of the act of creation of man seen as taking place in a moment in time. The paper elaborates scientific arguments for continuity or discontinuity of evolution, and what follows, for the existence or nonexistence of a clear borderline between our species (...) and the rest of the living world. It is argued that, due to the conventional character of the notion of species, anthropology is unable to point to a moment in time or a place on Earth when or where Homo sapiens came into existence as a ‘really new’ species. The argument of the non˗specificity of humans is reinforced by considering emotional homologies between man and apes, “cultural” transmission of the patterns of behaviour in animals, or their mental and communicational abilities. All this is in line with a more general philosophical view of ontological continuity of the world. However, the argument is counterbalanced by pointing to such human characteristics as the ability to use abstract notions, or those forms of human behaviour which do not seem to have their animal analogues. In turn, various possibilities of theological interpretations of the act of creation of man are pointed out and a question is considered as to what extent theology is interested in a "momentary" account of this act. By pointing to theological accounts proposed as early as the 2nd century, it is argued that a vision of God – the craftsman who ‘builds’ its creation step by step, or even less restrictive forms of divine interventionism, are theologically inadequate. The original opposition between the continuity of evolutionary processes and ‘punctual’ character of creation is thus weakened and, from that perspective, a solution to the controversy in question is sought. One of such solutions, an “evolutionary model of creation”, a form of evolutionary creationism, proposed by a Polish philosopher Kazimierz Kloskowski, is presented. This model is based on two assumptions, stemming from process philosophy and evolutionary epistemology. The need to apply them in constructing a coherent view on evolution and creation is critically considered in the paper. (shrink)

The first part of the paper is a metatheoretical consideration of such philosophy of nature which allows for using scientific results in philosophical analyses. An epistemological 'judgment' of those results becomes a preliminary task of this discipline: this involves taking a position in the controversy between realistic and antirealistic accounts of science. It is shown that a philosopher of nature has to be a realist, if his task to build true ontology of reality is to be achieved. At the same (...) time he cannot be a realist ˗ a possibility that science itself is capable of deciding what beings really exist (a typical realistic claim is that scientific notions refer to something external and truly describe its characteristics) has to be denied, if the philosophy of nature is seen as a discipline investigating the natural world, while being epistemologically different from the natural sciences. A possibility of weakening this opposition is explored in the second part of the paper, where the idea of so-called "postulated ontology" of scientific theories is brought to the consideration. This idea appears in the context of a well-known thesis of the underdetermination of scientific theories by empirical data. It is argued in the paper, that the conviction of the existence of some kind of relation between a given theory and ontological ideas can be derived from this thesis, regardless of its particular form. Therefore, certain solutions to classical philosophical questions can be obtained, in principle, by careful inspection of scientific achievements. However, if the thesis of underdetermination holds, such philosophical solutions are not imposed by science itself. In order to arrive at some kind of ontology based on science, it seems necessary to accept certain philosophical presuppositions in the first place. This and the fact that scientific theories change in time show that although such a kind of ontology is possible, and perhaps desirable, it can never be ultimate. (shrink)

The article examines the figure of the spy—alongside themes related to espionage—as employed in two books by the Northern Irish writer Ciaran Carson : the volume of poems For All We Know and the novel Exchange Place. Carson’s oeuvre is permeated with the Troubles and he has been hailed one of key writers to convey the experience of living in a modern surveillance state. His depiction of Belfast thematizes questions of terrorism, the insecurity and anxiety it causes in everyday life, (...) as well as the unceasing games of appearances and the different ways of verifying or revising identities. In Carson’s later work, however, these aspects acquire greater philosophical depth as the author uses the themes of doubles, spies, and makeshift identities to discuss writing itself, the construction of subjectivity, and the dialogic relationship with the other. Taking a cue from Paul Ricoeur’s and Julia Kristeva’s conceptions of “oneself as another,” the article examines how Carson’s spy-figures can be read as metaphors for processes of self-discovery and identity-formation, tied to the notion of “self-othering.” Carson employs the figure of the spy—who juggles identities by “donning” different clothes or languages—to scrutinize how one ventures into the dangerous territory of writing, translation and love, as well as to reconsider notions of originality and self-mastery. Ultimately, Carson conceptualizes literature as specially marked by deceptions and metamorphoses, defining in these terms the human condition. (shrink)

This article attempts to investigate the potential resonances between Paul Ricoeur’s and Julia Kristeva’s theories of otherness as applied to the study of poetry by the Northern-Irish poet Sinéad Morrissey. In all of her five poetry books she explores various forms of otherness and attempts to sketch them in verse. She confronts alterity in many ways, approaching such subjects as the relationship with the body and children, encounters with foreigners, and coming to terms with what is foreign within us. This (...) article engages primarily with her experiences of China, which she recorded in the long poem “China” from her third collection, The State of Prisons. Firstly, this article tackles the question of the body, which is interpreted on the basis of Morrissey’s “post-mortem” poems. Their reading prepares the ground for further explorations of otherness, which Morrissey locates at the very heart of human subjectivity. In this way, she also manages to establish a poetic framework for an ethical consideration of otherness. By investigating the working of the human psyche, Morrissey seems to go along the lines of Kristeva and Ricoeur, who claim that otherness is inextricably linked with the formation of human subjectivity. Taking a cue from their philosophical enquiries, the article also attempts to establish where Kristeva’s and Ricoeur’s philosophies overlap. (shrink)

W powieściach Officium Secretum. Pies pański Marcina Wrońskiego i Agent Jego Świątobliwości Karola Kowala bohaterami pierwszoplanowymi są „nietypowi duchowni”. Owa „nietypowość” zasadza się na tym, że dominikanie – ojciec Marek Gliński i ojciec Władysław Klonowiejski – zostali wykreowani przez twórców na agentów tajnych służb watykańskich. W odróżnieniu od innych postaci duchownych z kart literatury najnowszej nie pełnią oni funkcji typowo kościelnych, pastoralnych, lecz są duchownymi-tajniakami. Protagonista z dzieła Wrońskiego to zakonny James Bond, który zwerbowany do Officium Secretum, czyli wewnętrznej służby (...) kościelnej będącej spadkobierczynią Inkwizycji, w okresie PRL służył Kościołowi jako podwójny agent (został funkcjonariuszem Służby Bezpieczeństwa). Agentem specjalnym jest także ojciec Klonowiejski. W książce Kowala jawi się on jako wszechstronnie wyszkolony wywiadowca Świętego Przymierza, który podróżuje przez dziewiętnastowieczną Europę w celu unieszkodliwienia agenta o pseudonimie „Haman”. Czy osadzenie bohaterów w habitach w przestrzeni występku oraz wszelkiego rodzaju zbrodni należy uznać za kontrowersyjną koncepcję artystyczną? Wnikliwa analiza dzieł Wrońskiego i Kowala pozwala na stwierdzenie, że w tym przypadku – podobnie jak w innych powieściach z kapłanem w roli głównej napisanych w ostatnich dwóch dekadach – nie można mówić o desakralizacji kapłaństwa czy chęci niszczenia autorytetu Kościoła. Kreacje zakonników należy uznać za swoisty znak czasów współczesnych, w których zmniejszenie dystansu między przedstawicielami Kościoła hierarchicznego i wiernymi sprawił, że duchowni poznawani są i oceniani za działalność także poza sferą sacrum. W Officium Secretum i Agencie Jego Świątobliwości „niecodzienna” aktywność bohaterów w habitach jest pretekstem do ujawniania przez twórców nie tylko spraw eklezjalnych – tajemnic działania instytucji kościelnych – ale także mechanizmów działania instytucji państwowych oraz istotnych problemów życia politycznego i społecznego. (shrink)

U większości ludzi lewa półkula odgrywa decydującą rolę zarówno w kontroli zdolności językowych jak i wyuczonych gestów manualnych. U osób praworęcznych, lewostronne obszary kory mózgowej kontrolują ponadto działania dłoni i palców ręki dominującej, włączając w to ruchy sięgania w kierunku celu, chwytania przedmiotów i manipulowania nimi. Dlatego do niedawana nie było oczywiste, czy lateralizacja funkcji językowych jest ściślej związana z kontrolą preferowanej ręki, czy też z przetwarzaniem informacji wyższego rzędu niezbędnych w sprawnej komunikacji przy pomocy gestów, niezależnie od wykorzystywanego ramienia (...) i dłoni. Za drugą z tych opcji przemawia to, że u większości osób leworęcznych lewa półkula także dominuje w kontroli języka i~gestów. Przeciw zdają się świadczyć przykłady nietypowej lateralizacji zdolności językowych do prawej półkuli, przy lewopółkulowej reprezentacji gestów manualnych. Choć dotąd względnie dobrze poznano jak często dochodzi do nietypowej lateralizacji niektórych funkcji w mózgu, ciągle nie jest jasne, jakie są tego przyczyny. Co ważniejsze, dopiero niedawno naukowcy zaczęli z sukcesem badać wzajemne relacje pomiędzy różnymi zdolnościami poznawczymi u ludzi zdrowych. Badania te sugerują istnienie bliskich zależności pomiędzy lateralizacją na pozór odmiennych funkcji, takich jak język i gesty, w przypadkach dotąd uznawanych za raczej wyjątkowe. Te ostatnie, z kolei, często łączono z reorganizacją mózgu w następstwie choroby lub innych zakłóceń jego działania. Tymczasem, istnienie ścisłych relacji pomiędzy reprezentacjami na pozór odmiennych dyspozycji poznawczych w przypadkach nietypowych, a nie mających źródła w chorobie i urazach, sugeruje nieco inny model lateralizacji funkcji w mózgu. (shrink)