Noam Chomsky, “evrensel dil” düşüncesini içeren önemli dil kuramıyla zihin felsefesi ve bilişsel bilim alanında yeni bir yaklaşımın doğmasını sağlamıştır. Chomsky, Kartezyen felsefeyi temel alan dilbilim kuramı çerçevesinde, dil yetisini insana özgü olan zihinsel bir başarı olarak görmektedir. Bu bakımdan Chomsky, dil-zihin ilişkisi konusunda kendisinden önceki filozoflardan oldukça farklı bir yaklaşıma sahiptir. Dolayısıyla bu çalışma, Chomsky’nin dilbilim kuramı çerçevesinde dil ile zihin arasında nasıl bir bağ kurduğunu ve bu bağın yeryüzünde farklı diller konuşan farklı kültürden insanların bir arada yaşamalarını mümkün (...) kılması bakımından önemini sorgulamayı konu edinmektedir. Bu bağlamda çalışmada Chomsky’nin düşüncelerinden hareketle, dilin insanın zihinsel süreçlerine ne türden katkılar sağladığını açıklığa kavuşturmak amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda felsefe tarihinde tartışılagelmiş dil-zihin sorunlarına ilişkin Chomsky’nin düşünceleri deneyci görüşler ve düalist yaklaşımlarla karşılaştırılarak irdelenecektir. (shrink)

Zihin felsefesindeki güçlü temsilci kuramlara göre, bilinç durumlarının fenomenal yönü, temsil içeriklerine tam olarak indirgenerek açıklanabilir olduğu kabul edilmektedir. Özellikle ağrı gibi nesnesi tam olarak belirlenemeyen algı deneyimleri, güçlü temsilci teorilere karşı argümanların geliştirilmesinde sıkça kullanılmaktadır. Güçlü temsilci teorilere göre, bilincin fenomenal özellikleri temsil içeriklerine indirgenir ve temsil içerikleri izlenme teorileri aracılığıyla dışsal fiziksel süreçlerle bağlantı kurularak fizikalist kuramlara uygun bir şekilde açıklanır. Bu makalede, ağrı deneyimi özelinde vücutsal duyuların şeffaflık argümanı temelinde güçlü temsilci teorilere çıkardığı zorluklar ele alınacaktır. Ağrı (...) deneyiminin özgünlüğünü vurgulamak için öne sürülen gerçeklik/görünüş ayrımı argümanının, nesne/algı/edim ayrımının örtük bir kabulüne dayandığı öne sürülecek ve makalenin sonunda bilişsel bilimlerin deneysel verileri ile ağrı deneyimi özelinde gerçeklik/görünüş ayrımı argümanının sağlam bir temele dayanamayacağı savunulacaktır. (shrink)

Bu makalede en temelde dil üzerine bir düşünme denenmiştir. Dilin evrimsel ve tarihsel gelişimine, oluşumuna dair farklı görüşler incelenmiştir. Bu görüşler üzerinden, konuşmanın ve bir söz söylemenin -herhangi bir şey söylemekten farklı olarak- felsefi anlamı düşünülmüştür. Dil ve düşünme arasındaki ilişkinin ne kadar derine gittiği ya da gitmediği araştırılmıştır. Heidegger‘in dile, konuşmaya ve söze ilişkin görüşleri sunularak günlük konuşmanın sıradanlığı ve dilin şiirselliğinin özsel önemi arasındaki karşıtlık bir nebze de olsa giderilmeye çalışılmıştır.

Yüzyılın başından itibaren, kıta felsefesi ve analitik felsefe arasındaki tartışmalı ayrımın ötesine geçmeye çalışan ve özellikle fenomenolojinin birleştirici bir rol oynadığı girişimlere daha çok rastlamaya başladık. İki gelenek arasındaki köprünün fenomenoloji üzerinden kurulması, fenomenoloji ve analitik felsefenin kökende ortak sorulardan yola çıkmış olmalarına, tarihsel gelişimleri boyunca yollarının çeşitli şekillerde tekrar tekrar kesişmesine ve kısmen de felsefeden beklentilerin benzerliğine bağlanabilir. Makale iki felsefe arasındaki gelgitli ilişkiyi “anlam” sorusu üzerinden ele alıyor ve son yıllarda özellikle zihin felsefesi alanında ortaya çıkan işbirliğinin arka (...) planını açık kılmaya çalışıyor. İlk bölüm doğuşlarında aynı sorundan yola çıkan, ama biri dilsel anlamı ve dilsel analizi merkeze alan, diğeri dilsel anlamın içinde ortaya çıktığı dilsel bilinç yaşantılarının analizine dayanan iki felsefeyi karşı karşıya koyuyor. İkinci bölüm fenomenolojide anlamın, sadece ifade yaşantılarına özgü olarak değil de tüm bilinç yaşantılarına içkin bir şey olarak kavrandığını; anlam kavramının bu şekilde genişlemesinin, analitik felsefeden gelen bir ilhamla nasıl bir yönelimsellik yorumuna yol açtığını açıklıyor. Üçüncü ve son bölüm ise fenomenolojinin, dilsel anlam ile dolaysız deneyimde kurulan dilöncesi anlam arasında varolduğunu ileri sürdüğü genetik ilişkiyi ele alıyor. Ayrıca sadece dilsel anlamı açık kılmayı amaçlayan dilsel bir analizle sınırlı bir felsefenin, bir deneyim kuramıyla tamamlanması gerektiği öne sürüyor. Fenomenoloji, bilinçdünya korelasyonunun özsel yapılarını ve bunların genetik kuruluşunu betimleyen bir felsefe olmasıyla, dilsel anlam sorusunu önceleyen, dolayısıyla da olanaklı bir dil felsefesini tamamlayacak olan bir deneyim kuramını ortaya koyma görevini üstlenebilir. Analitik zihin felsefesinde yürütülen güncel tartışmalarda fenomenolojinin bu olası katkısı fark edilmiş görünmektedir. (shrink)

Bu makale, Ebu’l-Muʿîn en-Nesefî’nin peygamberliğin aklî olarak gerekçelendirilmesine yönelik ortaya koyduğu rasyonel argümanlarını ele almaktadır. Makale, tartışmaya en-Nesefî’nin peygamberlik kavramından ne anladığını ele alarak başlar ve onun tarafından kavramın lügavî, felsefî ve kelâmî anlamlarına dair sunulan görüşler tasnif edilir. Ardından, en-Nesefî’de nübüvvetin, aklî açıdan mümkün ve Allah’ın hikmeti açısından vâcib olmak üzere, iki farklı kategorik açıdan ele alınışı işlenir. En-Nesefî nübüvvetin hem aklen mümkün oluşuna hem de onun Allah’ın hikmeti gereği gerekli oluşuna dair birçok argüman sunar. İnsan aklının bilgiye ulaşma (...) kapasitesinin sınırlı oluşu, dini bilginin açık ve sarih bir şekilde ortaya konulmasının gerekliliği ve yine gelecek nesiller için bu bilginin korunmasına ve depolanmasına duyulan ihtiyaç peygamberlik müessesesinin makul, mümkün ve gerekli oluşuna dair çok değerli iç görüler sunar. En-Nesefî’ye göre “yıldızların ilmi veya bilgisi” ve tıp bilimine dair insanlığın sahip olduğu malumat, yine insanların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan kimi sanat ve zanaatkarlığa dair önemli bilgilerin öğrenilip bu güne aktarılmış olması peygamberlik müessesesinin tarihte gerçekleşmiş bir vakıa olduğunu gösteren aklî çıkarımlardandır. Dahası en-Nesefî’ye göre insanlar arasındaki ilk dil de bir peygamber tarafından öğretilmiş ve diğer diller bu ilk dilden türemiştir. Makalenin ikinci kısmı, en-Nesefî’nin nübüvvet iddiasında bulunan birinin iddiasının geçerli olup olmadığına dair sunduğu kriterler ya da kıstaslar üzerine yoğunlaşır. En-Nesefî peygamberlik iddiasında bulunan birisinin iddiasını temellendirmesinin en etkili yolunu mucize olarak görür. Ardından mucizenin tanımına ve onun kelâmî ve felsefî gelenekler içerisinde nasıl anlaşıldığına dair bazı açıklamalar yapar ve mucizenin sıhhatine dair şartları tartışır. Örneğin mucizeler, becerilerini mükemmelleştirmek için yıllarını harcamış sihirbazlar tarafından gerçekleştirilen illüzyonlardan veya sihir numaralarından ayrılır. Bu kişiler, el çabukluğu kullanarak olağanüstü görünen numaralar sergileyebilirler çünkü onlar göz yanılması sayesinde izleyicileri aldatmaya yönelik zengin bir deneyim ve uzmanlığa sahiptirler. Bununla birlikte, daha yakından incelenip derinlemesine düşünüldüğünde, illüzyon numaralarının ardındaki nedenler keşfedildikçe, hilelerinin gizemi ve gücü yavaş yavaş azalır. Fakat, mucizeler araştırıldıkça ve üzerine düşünüldükçe giderek daha kesin ve güçlü hale gelirler. Sonuç olarak en-Nesefî’ye göre sadece entelektüel bir Tanrı anlayışı ya da inancı kişiyi din tarafından müjdelenen mutluluğa ulaştırmak için yeterli değildir. Kişinin dünya üzerindeki varlığını tatmin edici bir anlama (hikmet) bağlayabilmesinin, yine hem bu dünyaya hem de öbür dünyaya dair menfaatlerinin farkında olup onları elde etmeyi öğrenmesinin yegâne yolu peygamberlik müessesesidir. Özetle, bu makale, en-Nesefî’de nübüvvet kavramının kapsamlı bir analizini ortaya koyarak ve onun nübüvveti destekleyen rasyonel argümanlarını tartışarak, İslam düşüncesinde nübüvvet kavramının ve nübüvvete getirilen aklî savunuların daha derin bir şekilde anlaşılmasına katkıda bulunmayı ve yapılacak olan muhtemel modern aklî savunuların hangi hususlara odaklanması ya da mecralara yönelmesi gerektiğinin ipuçlarını ortaya koymayı hedeflemektedir. (shrink)

Okul öncesi çağı, çocuk için önemli bir zaman aralığıdır. Altın çağ olarak ifade edilen söz konusu dönemde çocuğun gelişimsel özellikleri dikkate alınarak bilişsel, fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarının giderilmesi önem arz etmektedir. Eğer bu dönemde giderilmesi gereken ihtiyaçlar giderilmez veya geciktirilse bu durum çocuğun gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bireyin bu dönemde yaşadığı tecrübelerin sıklığı ve niteliği onun kimlik, kişilik ve benliğinin temelini oluşturmaktadır. Bu dönem kritik dönem olarak adlandırılmaktadır. Çocukluk döneminde kazanılması gereken bilgi ve davranışlar kazanılmazsa telafisi zor olabilir. Eğer yanlış öğrenilmiş (...) ise düzeltilmesi güç olabilir. O halde öncelikle çocuğa kazandırılacak bilgilerin doğru ve çocuğun yaşına uygun olması önemlidir. Okul öncesi dönemi çocukları için çevre önemlidir. Onlar öğrenmelerini etrafını gözlemleyerek, gördüklerini ve duyduklarını tecrübe ederek gerçekleştirmektedir. Bu dönemde çocuğun yaşadığı çevrede, aile ortamında kullanılan kelimeler, kavramlar, deyimler ve anne-babanın davranışları onun zihin şemasını oluşturmaktadır. Çocukların erken yaşta dini kavramları duyması, telaffuz etmesi ve kullanması onların din duygusunun ve din dillerinin gelişimine katkı sağlayabilir. Söz konusu dönemde çocuklar bu kavramların ne anlama geldiğini anlayamayabilir. Belki bu kavramları yanlış da kullanabilir. Ancak söz konusu tecrübeler çocuğun yetişkinlik döneminde vereceği kararlarını etkileyebilir. Çocukluk dönemindeki yaşantının çeşitliliği ve niteliği onun sağlıklı bir kimlik, kişilik ve benlik oluşumu için çok değerlidir. Bu dönemde çocukların maddi, manevi ihtiyaçları gelişim seviyelerine uygun ve dengeli bir şekilde giderildiği zaman ilerleyen yaş döneminde kendisiyle ve çevresiyle barışık bir birey yetişmiş olacaktır. Çalışmanın problemini çocukların din dili ve dini duygularının gelişiminde ninnilerin yeri ve önemi nedir? sorusu oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı ise çocukluk döneminde anneler tarafından söylenen ninnilerin çocukların dini duygu, din dili ve dil gelişimindeki yerini ve önemini var olan alanyazın üzerinden ortaya koymaktır. Çalışma özellikle çocukluk döneminde anneler tarafından söylenen ninnilerin çocukların din dili ve dini duygu gelişimine etkisi ile sınırlandırılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden belge tarama tekniği kullanılmıştır. Ninnilerin anne ile çocuk arasında sevgi, bağlanma, güvenme gibi duyguların gelişmesine de katkı sağladığı görülmüştür. Ninnilerin çocukların erken yaşta konuşmalarına ve kelimeleri doğru telaffuz etmelerine katkı sağladığı tespit edilmiştir. Ninnilerin sadece çocukları uyutmak veya uykudan uyandırmak için değil aynı zamanda annelerin sevinç, mutluluk, hüzün ve kederlerini çocukları ile paylaşma aracı olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Ninnilerin çocukların din dili ve dini duygularının gelişimine katkı sağladığı çalışmanın tespitleri arasında yer almaktadır. (shrink)

Bu makale, felsefi düşüncenin Kıraat İlmi üzerindeki etkisini, özellikle metodoloji, yorumlama ve analitik derinlik üzerindeki etkisine odaklanarak incelemektedir. Temel felsefi kavramların, özellikle ontoloji, epistemoloji ve aksiyolojinin, bu disiplindeki yorumlama kapasitesini büyük ölçüde artırdığını savunmaktadır. Dil felsefesi, temel metinlerin doğru anlaşılması ve yorumlanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Metodolojik ilerlemelerin ötesinde, felsefi söylem, metinsel yapılar ve anlamların detaylı incelenmesi için sağlam bir teorik çerçeve sağlar. Eleştirel düşünce ve ontolojik içgörülerin entegrasyonuyla, Kıraat İlmi metinsel analizde daha derin bir seviyeye ulaşır, katmanlı anlamları ortaya (...) çıkarır. Kıraat İlmi ile felsefi temalar arasındaki etkileşim, özellikle dil felsefesi ve ontoloji mercekleri aracılığıyla, terimlerin anlaşılması ve metin değerlendirmelerinin ilerletilmesi için kapsamlı bir iskele oluşturur. Sonuç olarak, felsefi düşünce, Kıraat ilminin teorik temelini önemli ölçüde zenginleştirir, geniş bir entelektüel arenada anlama, yorumlama ve akademik analizde yükseltilmiş seviyelerin kolaylaştırılmasını sağlar. (shrink)

Kurallar ve hareke yönünden Arapçaya olan ilginin artmasında şüphesiz, Kur’ân-ı Kerîm’in nâzil olmasının çok büyük bir etkisi olmuştur. Kur’ân-ı Kerîm’in yazılışı, mushaf hâline getirilmesi ve sonrasında çoğaltılıp şehirlere dağıtılması, Arap Dilinin korunmasında derin bir etkiye sahip olmuştur. Fakat Kur’ân yazılışının takip edilip edilmeyeceği ve Kur’ân yazılışının anlam üzerinde ilişkisinin olup olmadığı meselesi daha sonra asırlar boyunca fakihler, tefsirciler ve dil âlimlerinin ilgi odağı olmuştur. Fakihler, Kur’ân’ın hükmü ve yazılışının tevkîfî olup olmadığını tespit etmeye çalıştılar. Müfessirler ise Kur’ân’ın yazılışının tarihi ve (...) anlam ilişkisi ile kıraati konusunda açık bir etkisi olup olmadığı meselesini ortaya koymaya çalışmışlardır. Bazı dilciler ise normal Arapça yazılışının tarihi ve kurallarını belirlemeyi, Kur’ân’ın yazılışının bu kurallara uyumlu olup olmadığını ve takip edilen bu kuralların oturmuş kurallar mı yoksa güncellemeye gerek olup olmadığını belirlemeye çalışmışlardır. Yukarıda bahsettiğimiz fakihlerin görüşlerine ve yönelimlerine binaen; fıkıhçıların, tefsircilerin ve dilcilerin bakış açıları arasında farklılıklar olmuştur ve onlardan değişik görüşler ortaya çıkmıştır: Birincisi: Kur’ân’ın yazılışının anlam ile ilişkisi yoktur fakat o yazılışa aykırılık olmamalıdır. İkincisi: Kur’ân’ın yazılışının takip edilmesi zorunlu değildir ve yazılışla anlam ilişkisi olmaması gerekir. Üçüncüsü ise, Kur’ân’ın yazılışının korunması gerekir ve o yazılışın da anlam ile ilişkisi vardır. Bu makalede Kur’ân’ın yazılışının anlam ile ilişkisinin olup olmadığı ile ilgili görüşleri, o görüş sahiplerinin delilleriyle birlikte objektif olarak bir araya getirdik. Delilleri değerlendirirken dil ve mânâ açısından meseleyi ele aldık, fıkıh açısından değerlendirmedik. Ancak ihtiyaç durumunda fıkhî yönleri de göz önünde bulundurduk. Değerlendirme yaparken de önceki çalışmalardan yola çıkarak farklı bakış açılarıyla değerlendirmede bulunmaya çalıştık. Görüşler arasında tercih yaparken şu sonuca vardık: Kur’ân’ın yazılışının bir kutsiyeti vardır. Aynı zamanda anlam ile ilişkisi bulunmaktadır ancak yukarıdaki görüşlerde zikredilen ilişki yönünden değil, farklı bir ilişki olduğu yönündendir. Çalışmamızda daha başka görüşler ve deliller de vardır. (shrink)

İrap Arap dili ve İslami ilimlere dair tedvin faaliyetlerinin başlangıcından bu yana önemini devam ettiren bir olgudur. Bu sebeple farklı alanları konu alan İslami ilimlerin çoğunda esas alınan unsurlardan birisi olmuştur. Bu alanlardan biri olan ve öncelikli hedefi Kur’ân’ın anlaşılmasına katkı sağlamak olan tefsirin de önemli bir parçasıdır. Zira dile ait özelliklerin tam manasıyla gözetilmesiyle ancak doğru bir tefsir faaliyetinden söz etmek mümkün olabilmektedir. Arap dilinin tefsirle ilgili en bariz özelliklerinden biri ise iraptır. Bundan dolayı her bir müfessirin tefsir yönteminde (...) irap önemli bir yer işgal etmektedir. Tefsirinde iraba önemli bir yer ayıran müfessirlerden Beyzâvî, İslam âleminde ve özellikle Osmanlı âlimleri nazarında kabul görmüş bir müfessirdir. Nitekim tefsiri; şerh, haşiye, ihtisar vb. yönlerden başka çalışmalara konu olmuştur. Ayrıca bazı tefsir çalışmaları da bu tefsir esas alınarak oluşturulmuştur. Bu çalışmada Beyzâvî ve Osmanlı dönemi âlimlerinden olan Lütfullah el-Erzurûmî’nin tefsiri, irabı ele alışları noktasında karşılaştırılmıştır. Lütfullah el-Erzurûmî’nin iraba dair görüşlerinin çoğuna Beyzâvî’nin kaynaklık ettiği, Beyzâvî ile aynı düşündüğü noktalarda onun görüşlerini özetleme, açıklama veya yorumlama yoluna gittiği görülmüştür. Bazı durumlarda ise kendisinin dile ve özellikle iraba vukufiyetini gösteren bir tarzda Beyzâvî’nin görüşlerine katılmamıştır. Bu durumda Zemahşerî, Râzî, Ebû Hayyân başta olmak üzere daha başka müfessirlerin görüşleriyle kendi görüşünü desteklemiştir. Bazı örnekler üzerinden iki müfessirin iraba dair görüşlerinin karşılaştırmalı incelemesini yapan bu çalışmada bu iki müfessirin eserlerinden başka tefsirlerinde irabın önemli bir yer işgal ettiği zikri geçen müelliflerin eserleri de konuyla ilgisi bağlamında incelenmiştir. Özet: Açıklamak ve beyan etmek anlamlarına gelen i‘râb, Arap dilinde kelimelerin sonlarındaki alametleri düzenleyerek, kelimelerin birbirleriyle irtibatlarını kuran ve bu sayede anlam değerlerini belirleyen kurallar sistemidir. Dolayısıyla i‘râb, cümlede anlam belirsizliklerini ortadan kaldırarak anlam inceliklerinin ortaya çıkmasını sağlayan ve bu sayede sözdeki derin anlamların anlaşılma yolunu kolaylaştıran bir role sahiptir. Bu yüzden i‘râb, Arap dilcilerinin yanı sıra hadis, fıkıh, kelam gibi dile ilişkin özelliklerin gözetildiği alanlarda eser veren müelliflerin de çalışmalarını dayandırdıkları temel noktalardan birisi olmuştur. Kur’ân-ı Kerîm’in tefsirinde de i‘râb başta gelen unsurlardan biri olmuştur. Nitekim i‘râb kaidelerinin konulmasındaki temel dinamik, Kur’ân’ı Kerîm’i lahn adı verilen hatalı okumalardan korumak olmuştur. Tefsirciler de Kur’ân’ı Kerîm’i anlamada i‘râbdan çokça faydalanmışlardır. Tefsîr-i Beyzâvî diye de bilinen Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl adlı eserinde Kur’ân’ı anlamada i‘râb özelliklerine sıkça başvuran âlimlerden birisi meşhur tefsirci Abdullah b. Muhammed el-Beyzâvî’dir (ö. 685/1286). Bu eser ilim çevreleri tarafından kabul görmüş bir tefsirdir. Beyzâvî gibi tefsirinde i‘râbı çokça kullanan bir diğer alim Muhammed b. Lutfullah el-Erzurûmî (ö. 1202/1788) olup Göğsügür Lütfullah Efendi olarak da bilinmektedir. Osmanlı dönemi âlimlerinden olan ve birçok ilim dalında eser veren Lutfullah el-Erzurûmî’nin tefsirinin adı Râmûzu’t-tahrîr ve’t-tefsîr olup bu tefsirin dil ve i‘râb özelliklerine geniş yer ayırması sebebiyle lugavî tefsir olarak da nitelendirilmesi mümkündür. Müellif bu tefsirinde Beyzâvî’nin i‘râba dair görüşlerinden istifade etmenin yanında çoğu zaman onun görüşlerini açıklama yoluna gitmiştir. Bununla birlikte i‘râba dair mevzularda Zemahşerî, Râzî, Ebû Hayyân ve daha başka âlimlerin görüşlerinden de yararlanmıştır. Bu çalışmada Beyzâvî’nin Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl’i ile Lütfullah el-Erzurûmî’nin Râmûzu’t-tahrîr ve’t-tefsîr’i, i‘râbı ele alışları açısından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmada bu iki tefsirin seçilmesindeki belirleyici etken eserlerin i‘râbı ele alış yöntemlerinin benzerlik arz etmesidir. Bazı örnekler üzerinden konuyu karşılaştırmalı olarak inceleyen bu çalışmanın amacı iki müfessirin Kur’ân ayetlerini anlamada i‘râba yaklaşımlarını tespit etmek suretiyle bu iki müfessir arasındaki i‘râb değerlendirmeleri bağlamındaki ilişkinin niteliğini belirlemektir. Çalışmanın diğer bir amacı Beyzâvî’den sonra yaşamış olan Lütfullah el-Erzurûmî’nin onunla aynı düşündüğü veya farklı görüşe sahip olduğu noktalardaki değerlendirmelerini incelemektir. Bu noktada, her iki eserde yer alan i‘râb örnekleri üzerinden incelenen konu, eserlerinde i‘râba geniş yer veren Zemahşerî, Râzî, Ebû Hayyân ve daha başka tefsircinin görüşleriyle de mukayeseli olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada i‘râba dair görüşleri değerlendirilen her iki alim kuşkusuz çeşitli yönleriyle birçok çalışmaya konu olmuştur. Yıllar geçtikçe şöhreti daha da artan ve eserleri daha çok ilgi gören Beyzâvî hakkındaki çalışmalar daha fazladır. Konumuzla alakalı olarak tefsirindeki yöntemi ve ayetleri anlamlandırmada i‘râbı kullanış tarzını inceleyen çalışmalar bulunmaktadır. Ancak bu çalışma, önceki çalışmalardan farklı olarak Beyzâvî’nin tefsirindeki yöntemi ve tefsirde dile ait özellikleri ve i‘râbı nasıl kullandığını açıklamaktan ziyade Beyzâvî ile ondan sonra yaşamış olan Lütfullah el-Erzurûmî’nin tefsirlerinde irabı ele alış tarzlarını mukayeseyi konu edinmektedir. Diğer taraftan Lütfullah el-Erzurûmî, Beyzâvî kadar çalışılmamış olsa da bazı eserlerinin çeşitli çalışmalara konu olduğu görülmektedir. Eserlerini dil yönünden inceleyen çalışmalar da bulunmaktadır. Ancak bu çalışma Beyzâvî’nin tefsirde i‘râbı ele alışını da değerlendirmekle birlikte iki müellifin bu konudaki görüşlerinin kıyaslamasını yaparak tefsirinde Beyzâvî’nin i‘râba dair görüşlerine başvuran Lütfullah el-Erzurûmî’nin onunla ittifak ettiği ve farklı düşündüğü tarafları ve bu farklılıkların kaynaklarını ortaya koymaya çalışmaktadır. Ayrıca Lütfullah el-Erzurûmî’nin Beyzâvî’yle ortak görüşe sahip olduğu noktalarda onun görüşlerini ele alış tarzının alıntılama, açıklama veya atıf yapma gibi şekillerden hangisiyle gerçekleştiğini tespit ederek buradan bir değerlendirme yapmayı amaçlamaktadır. Öte yandan farklı düşündüğü noktalarda ise bu görüşün önceki âlimlerin görüşlerinin değerlendirilmesi neticesinde birinin diğerine tercih edilmesi şeklinde mi yoksa bizzat müellifin kendi görüşü mü olduğu belirlenmeye çalışmaktadır. Çalışmaya konu olan iki eserdeki i‘râba dair mevzuların ele alınış biçimiyle ilgili olarak şu sonuçlara ulaşılmıştır: Lütfullah el-Erzurûmî çoğunlukla Beyzâvî’nin görüşüne tabi olmuştur. Beyzâvî’nin çoğu görüşünü özetleme yoluna gitse de bazı durumlarda açıklama yapma ihtiyacı hissetmiştir. Çalışmada bazı örnekleri sunulan bu konuya dair daha çok örnek her iki müellifin eserinden verilebilir. İhtilaf ettiği konularda ise diğer tefsirlerde daha isabetli gördüğü görüşleri sunmuştur. Beyzâvî’ye katılmadığı noktalarda ise başta Zemahşerî’nin Keşşâf’ı olmak üzere Râzî’nin Mefâtîhu’l-gayb’ı, Ebû Hayyân’ın el-Bahru’l-muhît’i ve daha başka tefsirlerdeki i‘râba dair görüşlerden yararlanmıştır. Bazı görüşlerinde ise gerek Beyzâvî gerek diğer müfessirlerin görüşlerine katılmayarak kendi görüşünü belirtmiştir. İraba dair bu değerlendirmeler, önceden dile getirilmemiş müellife ait bir görüş olabildiği gibi anlamı belirlemede açık etkisi olan herhangi bir görüşün üstün tutulması tarzında da tezahür edebilmiştir. Lütfullah el-Erzurûmî, Beyzâvî’nin görüşlerine katıldığı durumlarda bunu çeşitli deliller sunarak gerekçelendirmiştir. Bu husus, kadim müfessirleri takip eden sonraki müfessirlerin tefsirdeki rolünün sadece özetleme veya şerh etme şeklinde gerçekleşmediğini, bilakis kendilerine has yöntem, değerlendirme ve kıstaslarının bulunduğunu göstermektedir. Öte yandan çalışmaya konu olan iki eserin karşılaştırılmasıyla ortaya çıkan bu sonuçlar, kadim âlimlerin gerek dil alanında gerek diğer alanlarda sonrakilere bıraktığı bilgi birikimi ve teliflerin bolluğuna rağmen kapsamlı inceleme ve araştırmalar neticesinde onların elde edemedikleri bir takım neticelere sonrakilerin ulaşabileceğini de ortaya koymaktadır. (shrink)

Özet Hz. Peygamber’in her hâlini bizzat müşahede edecek kadar yakın ve Kur’ân’ın ilk muhatapları olan sahabe neslinin örnek hayatı ve ilmi kişilikleri hakkında çalışmak, bilgi edinmek, Kur’ân’ı ve Rasûlullah’ı doğru anlamanın temel yöntemini teşkil eder. Abdullah ibn Mes’ûd, ilmi yönden zengin birikime sahip ve yaşantısı bakımından farklı bir kişiliği vardır. Müslüman olduktan sonra Rasulullah’ın yanından hiç ayrılmayan, her türlü hizmetinde bulunan, öyleki ehl-i beytten fark edilmeyecek kadar O’na yakın olan İbn Mesʿud, aynı zamanda hemen hemen bütün savaşlarda Rasulullah’ın yanında bulunmaktan (...) geri durmayan diğer taraftan Resulullh’tan sonra da Kur’ân ve İslâm’a hizmet eden ve müslümanları eğiten bir muallimdir. Kur’ân-ı Kerîm’e ve Arapçaya olan vukûfiyeti, başta kıraat olmak üzere tefsir, hadis ve fıkıh ilmine dâir derin bilgisiyle öne çıkmış ve isim yapmış olan Abdullah ibn Mes’ûd Rasulullah’ın övgüsüne mazhar olmuş ashabın büyüklerindendir. Abdullah ibn Mes’ûd’un Kur’ân’ın nüzûlünün neredeyse tamamına şahit olması ve Peygamber’in yakınında bulunması, Kur’ân ve Kıraat ilimler açısından çok önemlidir. Abdullah İbn Mesʿud’un kıraatı iki gruptan oluşmaktadır. Birincisi hemen birçok kıraat-ı aşere imamının senetlerinde yer alan ve üzerinde ittifak edilen sahih kıraatler, ikincisi de müfessirlerin tefsirlerinde ele aldıkları ve tefsir kabilinden izahatları, dil bakımından istişhadda bulundukları, ihticac için kullandığı veya sadece müteradif olarak ele aldığı ifadeleridir. Bu çalışmada kıraatini bizzat Hz. Peygamber’den alan İbn Mes’ûd’un kıraat ilmini elde ettiği yol ve alanları irdelenmiştir. Özellikle onun Hz. Peygamber’den Kur’ân tâʿlimi, Allah Rasûlu ve Cebrail’in katılımıyla gerçekleşen Kur’ân’ın arzına katıldığını söylemesi, genelde İslâmî ilimlere özelde Kıraat’a yaptığı katkı, cem, istinsah ve Mushaflar konusundaki tutumu, ashâbın onun kıraati hakkındaki sözleri ve görüşleri gibi konuları incelenmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak birçok ilim dalında söz sahibi olduğu gibi Kıraat ilminde de imam olan büyük sahabi Abdullah ibn Mesʿdun kıratinin mahiyeti hakkında bilgi verilmiştir. (shrink)

The national and spiritual values of the Azerbaijani people (language, religion, customs and rituals) emerged and formed over the centuries in the course of historical development, as well as the geopolitical location of the country, while being preserved in social, historical, cultural and family traditions, being passed down from generation to generation. It should be emphasized that during the Soviet period, the situation in the economy, industry, culture and education was very clear. As for the preservation and protection of national (...) and spiritual values, due to the fact that this direction for the Soviet system had an ideological essence, to make the slightest progress was extremely difficult and fraught with various kinds of dangers. During this period, the Soviet ideologists defined social property, justice and collectivism as the main moral values, and the protection of national and spiritual values of the peoples living in the territory of the former USSR, especially Muslims living not only in Azerbaijan, was politicized and presented as a value contrary to the Soviet ideology. The article deals with the first period of the leadership of Azerbaijan by national leader Heydar Aliyev (1969-1982). The author characterizes this period of dominance of Soviet ideology in the public consciousness as difficult and contradictory. It is noted the undeniable role and efforts of Heydar Aliyev, who, despite all the difficulties and obstacles in the struggle to preserve the identity of the Azerbaijani people, to preserve the native language, customs and rituals, national holidays, which are the main components of national and moral values, to increase the national spirit, national and spiritual consciousness, culture, for the return of the people its historical memory. He has done a considerable amount of work to overcome various other kinks. The philosophical analysis of the language policy of the Soviet regime is also attracted to the study. (shrink)

Each narration or text, as it informs about an event, situation or person in history, has a history that sheds light on both its formation and how it arrived to us. The illumination of this history is at least as important as the content analysis of the information. For this reason, it is necessary both to examine whether the source in which the information is given has survived to the present day as it was created by the author without being (...) exposed to any external intervention, and to analyze the narration in terms of reliability and indication within the integrity of the isnād-text. In that case, when the word “text criticism” is mentioned, an understanding of a specific criticism should come to mind, which includes both critical edition (scholarly editing) of the first source and the critique of the narration by making sound research in terms of isnād and literary criticism (naqd al-isnād wa-l-matn). Due to reasons such as the inability to follow a standard method, the limited number of the copies and/or the distance of the copies from the author in terms of history and commercial concerns, many classical works published with relative verification contain such errors require a re-examination. One of these works is Ibn Hibbān’s (d. 354/965) book al-Majrūhīn. In his work al-Majrūhīn, Ibn Hibbān divided the narrators into two groups according to their reliability and collected the ones that he determined as weak according to his opinion. In this work, he placed Abū Ḥanīfa (d. 150/767) at the top of the list. First, he denounced Abū Ḥanīfa with the following expressions: Sahib al-ra’y, child of slaves, bicker, hypocrite, had little knowledge of hadith, a Murji’ī propagandist, a narrator who was blamed by imams. Then he tried to justify these claims by about thirty narrations from various salaf scholars. These narratives are completely different from the largely intellecutal discussions and criticisms of scholars such as al-Awza'i (d. 157/774), Ibn Abī Laylā (d. 148/765) and Ibn Abī Shayba (d. 235/849) on Abu Ḥanīfa and his school. The narrations compiled by Ibn Hibbān are display insulting and polemical narrations against Abu Ḥanīfa’s personality and reliability. In terms of being a source for later periods, it is important to examine and criticize these narratives in terms of the narration techniques. The al-jarḥ wa-l-taʿdīl is important part of the hadith science. al-Mejrūhīn, one of the leading works of this science is remarkable in many respects. According to this narration Abū Ḥanīfa Nuʿmān b. S̱ābit b. Zūtā b. Māh’ın (öl. 150/767) said, "If a man worships this mule to get closer to Allah, I see no harm in it." According to our analysis, there are the following determinations about the narrators in the chain of this narrative. Ibn Abī Mushir is unknown (majhūl), the narrator who is written as “Mahfūz b. Abī Savba” but his correct name is “Tawba” is matrūk. Ahmad b. al-Walīd al-Mahramī al-Karkhī is weak, and Yahyā b. Hamza, source person, is qadari who narrates from people with munkar al-hadith; but is also considered as a thiḳa narrator. As for Sa‘īd b. Abd al-Azīz, he has nothing to do with the reception and transmission of the narrative. In addition, there is also a break in the chain. First of all, what is expected from a basic work such as al-Majrūhīn, whose subject and purpose is purely a narrator analysis, is that the report in it should be acceptable, at least in terms of isnād. When the narrative in question, which is also included in earlier sources such as al-Fesewī (d. 277/890), is evaluated in terms of both the isnād and the text, one realizes the transformation of an expression circulating in the form of gossip against Abu Ḥanīfa in Damascus around the subject of ʾirjāʾ. ʾIrjāʾ was at the forefront of the heated debates in the second half of the second century into semā form in terms of isnād and text, besides, the word النعل/clog is transformed into البغل/mule. Apart from the weak points of the chain, Sa‘īd b. Abd al-Azīz, who has nothing to do with the reception and transmission of the narrative, has also been turned into the narrator/source of the report with the samā expression. Regardless of the purpose and the criteria of the narration technically, during the conversation with Sa‘īd, Yahyā b. Hamza’s sincere friend and teacher, a special speech in which a common report attributed to Abu Ḥanīfa was expressed, was transformed into Yahyâ’s samā‘ in the form of jazm. As a result, the word “shoe” or “clog” has evolved into mule. It would be a reductionist and over optimistic approach to assume that all this may have resulted from tashīf and tahrīf of the copyists. The narration we discussed is a typical example in terms of showing the effect of the conflict of ideas between Ahl al-Hadīth and Ahl ar-Ra’y on the narrations. Of course, this shoud be not regarded as the only example. (shrink)

Arabic language; grammar; syntax; linguistics.

İslâm’ın ilk dönemlerinden itibaren Kur’ân’da Arapça dışında bir kelimenin bulunup bulunma-dığı hususunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bu görüşler çerçevesinde mesele, Kur’ân’da yabancı dillerden bazı kelimelerin bulunup bulunmadığı merkezinde tartışıldığı gibi, bazı kelimelerin köken itibarıyla Arapça olmakla beraber şer’î terminolojinin ortaya çıkışı sonra-sında Arapların o zamana kadar bilmediği yeni anlamlar kazanmış olmasının Kur’ân’ın arabî olmasına engel teşkil edip etmeyeceği boyutuyla da tartışılmıştır. Şâfiî, Kur’ân’ın arabîliği görüşünün ilk ve en tavizsiz savunucularından biridir. Kur’ân, muhatapları Arap olduğu için Arapça nazil olmuştur. Her dil, (...) o dili konuşan halkın kültürünü ve düşünce yapısını da barındı-rır. Şâfiî nazarında Kur’ân’ın arabî olması Arap dilinin kurallarına, üslubuna uygun olmasının ötesinde Arap kültürünü ve düşünce yapısını da barındırması demektir. Muhataplar açısından bakınca da kendi dillerinde inen vahyin kendileri için olabildiğince açık/mübin olması gerekir. Dolayısyla Şâfiî’nin er-Risâle’de, nasslardan hüküm çıkarırken Arapçanın kural ve üsluplarını dikkate alma üzerine kurmuş olduğu beyân teorisi Kur’an’ın arabî olması ile yakından alakalı-dır. Bu makalede Şâfiî’nin konuya dair görüşleri er-Risâle isimli eseri merkeze alınarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Arap dili, Fıkıh, Şâfiî, Beyân, Kur’an’ın Arabîliği. (shrink)

İslamiyet’in Türkler tarafından kabul edilmesiyle birlikte Türk edebiyatında, İslamiyet’i konu alan eserler telif edilmiştir. Bu eserlerin bilhassa tevhid, naat, münâcât ve hâtime bölümlerinde Allah’ın rahmetine ve Hz. Muhammed’in şefaatine nail olmak arzusunun dile getirilmesi bir gelenek hâline gelmiştir. Zamanla, şefaati konu edinen ve başta Hz. Muhammed olmak üzere Allah’ın şefaat etmesine müsaade buyurduğu kişilerden şefaat isteğinde bulunulan manzum ve mensur müstakil eserler telif edilmiştir. Bu eserler, dinî-tasavvufi türlerden ayrılarak şefaatnâme olarak adlandırılmıştır. Şefaatnâmelerin geneli, eski Anadolu Türkçesi döneminde telif edilen Hikâye-i (...) Kesikbaş, Hikâye-i Deve, Hikâye-i Güvercin, Hikâye-i Geyik, Hikâye-i Kız, Hikâye-i İsa, Hikâye-i İsmail ve Hikâye-i İbrahim gibi dinî manzum hikâyelere anlatım ve üslup özellikleri bakımından benzemektedir. İslam dinini halka öğretmek amacıyla sade bir Türkçe ile kaleme alınan ve tahkiyenin ön planda olduğu bu hikâyelerden biri, muhtevasından dolayı şefaatnâme türü içerisinde değerlendirdiğimiz Şefaatnâme-i Yahyâ’dır. Çalışmamıza konu edilen bu eser, Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar Bölümü’nde 4042 demirbaş numarasıyla kayıtlı olan ve içerisinde Süleyman Çelebi’nin (ö. 1422?) Vesîletü’n-Necât’ı ile eski Anadolu Türkçesi döneminde telif edilen dinî muhtevalı pek çok manzum hikâyenin bulunduğu yazmanın 155a-160a sayfaları arasında yer almaktadır. Şefaatnâme-i Yahyâ, aruzun “fâ‘ilâtün / fâ‘ilâtün/ fâ‘ilün” kalıbıyla ve mesnevi nazım şeklinde yazılmıştır. 154 beyitten müteşekkil bu eserde, Hz. Muhammed’in günahkâr ümmet için üzülüp ağlaması, o esnada sohbetinde bulunan Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali, Hz. Ayşe ve Hz. Fatma’ya günahkâr kullara şefaat için ne yapacaklarını sorması ve onların da bu soruyu cevaplamaları tahkiye edilmiştir. Bu makalede, öncelikle şefaatnâme hakkında bilgi verilmiştir. Ardından, Şefaatnâme-i Yahyâ’nın dil, şekil, anlatım ve muhteva özellikleri incelenmiştir. Sonrasında ise Yahyâ’nın Şefaatnâme’sinde ele alınan konunun Ömeroğlu’nun (ö. 14. yy) Şefaatnâme’sinde, Pir Muhammed’in (ö.?) Şefaatnâme’sinde, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Y. Y. 520/2 numarada kayıtlı yazmanın 30a-34a yaprakları arasında bulunan müellifi meçhul bir şefaatnâmede de yer alması sebebiyle bu dört metin mukayese edilmiştir. Farklı şairlerin kaleminde, aynı olay örgüsünün nasıl ifade edildiği bir tablo dâhilinde ortaya konmaya çalışılmıştır. Makalenin sonunda, Şefaatnâme-i Yahyâ’nın transkripsiyonlu metni hazırlanarak araştırmacıların istifadesine sunulmuştur. (shrink)

Ölüm her canlı için kaçınılmaz bir gerçekliktir. Bu kaçınılmaz gerçeğin farkında olmasına rağmen insan, her ölümden az veya çok etkilenir. Fakat sevilen veya kendisine sevgiden daha fazla değer yüklenen kişilerin ölümü, daha acı ve derin bir sürecin yaşanmasına sebep olur. Yas süreci denen bu evre genel olarak şok, özleme, yeniden yapılanıp kendine gelme ve kimliği yeniden kurma gibi aşamalardan oluşur. Böyle değer verilen kişilerin ardından yaşanan ölüm acısının en karakteristik örneklerinden biri Hz. Peygamber’in vefatı üzerine sahâbede görülür. Bütün sahâbe içinde (...) Hz. Ömer’in ortaya koyduğu tavır ise çok daha farklı bir yere sahiptir. Zira o Allah Rasûlü’nün öldüğünü kesin bir dille reddetmiş, bayılmış olabileceğini söylemiş veya vahiy aldığı anlarda yaşadığı hale büründüğünü savunmuştur. Ona göre Hz. Peygamber ölmüş olsa bile Allah Teâlâ O’nu yeniden diriltecektir. Bu tavır, ilk bakışta, İslâm’ın yaşam ve ölüm olaylarına bakışı ve ayrıca İslâm tarihinde Hz. Ömer ile özdeşleşmiş ideal Müslüman tipi ile çelişiyor görünmektedir. Makalede öncelikle, bazı kitaplarda Hz. Ömer’e nispetle nakledilen bu sözlerin Hadis Usûlü kurallarına göre sahih olup olmadığına dair değerlendirmeler yapılmıştır. (shrink)

Dini sahada tartışılan bazı kavramlar birden fazla disipline konu olmuş ve bu kavramlar her disiplinde farklı açılardan ele alınmıştır. Dinî nasların anlaşılmasında önemli yeri olan hakikat ve mecaz bu tür kavramlardandır. Hakikat ve mecaz salt dilbilimsel kavramlar gibi görünseler de birçok dini disipline önemli ölçüde konu olmuşlardır. Fıkıh usûlü, bu kavramları yoğun bir şekilde konu edinen temel dini disiplinlerden biridir. İlk dönem dil kaynaklarında mecaza dair bir tanım yapılmamışsa da ana hatlarıyla “lafzın dilde vazedildiği anlam dışında kullanılması” mecaz kabul edilmiştir. (...) Günümüze ulaşan ilk fıkıh usulü eserinin müellifi İmam Şâfiî (öl. 204/820) ve Mu‘tezilî öncülerden Câhiz (öl. 255/869), Ebû Ali el-Cübbâî (öl. 303/916) ve Ebû Hâşim el-Cübbâî (öl. 321/933) de görüşlerini temellendirirken kavram tanımı yapmadan mecazı kullanmışlardır. Kelamcı usûlcülerden ilk defa mecaz tanımı yapan Ebû Abdullah el-Basrî’den (öl. 369/979-80) iki farklı tanım nakledilmiştir. Ebû Abdullah’ın yaptığı bu tanımlar ana hatlarıyla sonraki asırlarda yaşayan usûlcülerin tanımları üzerinde etkili olmuşsa da yakın takipçileri tarafından kabul görmemiştir. Cessâs (öl. 370/981) ve Bâkıllânî (öl. 403/1013) düşünsel mülahazalar içermeyen sade bir tanım yaparken Mu‘tezilî usûlcülerden Ebü’l-Hüseyin el-Basrî (öl. 436/1044) mecaza dair kelâmî mülahazalar içeren komplike bir tanım geliştirmiştir. Ebü’l-Hüseyin, yaptığı tanımda lafzın mecazi anlamda kullanıldığını ortaya koymak için ilk olarak hitabın türünün temel belirleyici unsurlardan biri olduğuna dikkat çekmiştir. Ebü’l-Hüseyin yaptığı tanımda ikinci olarak lafzın hakiki anlamı gibi mecazi anlamının da bir vazՙ ile olduğuna işaret etmiştir. Ayrıca yaptığı tanımda açık şekilde ifade etmese de konu çerçevesinde yaptı değerlendirmelerde lafzın mecazi anlamda kullanıldığını ortaya koymak için karinenin temel belirleyici unsurlardan biri olduğunu vurgulamıştır. Ona göre lafız, ancak hakiki anlamda kullanılmasına engel bir karinenin olması durumunda mecazi anlama hamledilir. Mu‘tezilî usûlcülerin mecaz tanımlarını konu edinen bu çalışmada öncelikle İlk beş asırda dilcilerin ve Mu‘tezile dışındaki fıkıh usûlcülerinin ortaya koydukları mecaz tanımları incelenmiştir. Daha sonra Mu‘tezilî usûlcülerin mecaz tanımları değerlendirilmiştir. Mu‘tezilî âlimlerin mecaz tanımları içerisinde ekolün düşünsel mülahazalarını dikkate alan Ebü’l-Hüseyin el-Basrî’nin tanımı yakından incelenmiştir. Mu‘tezilî düşünürlerden Kādî Abdülcebbâr’ın mecaz anlayışını yansıtan tanımı günümüze ulaşmadığı için Ebül-Hüseyin’in tanımı incelenirken Kādî Abdülcebbâr’ın görüşleri de irdelenmiştir. Böylece Ebül-Hüseyin’e ait fıkıh usulü sahasında yoğun kelâmî mülahazalar ihtiva eden mecaz tanımının temelde Kādî Abdülcebbâr’a dayandığı ortaya konulmuştur. Çalışmamızda son olarak Ebül-Hüseyin’den nakledilen mecaz tanımının diğer ekollere mensup usûlcüler üzerindeki etkisi de ortaya konulmuştur. Bu tanımın söz konusu usûlcülerden Fahreddin er-Râzî (öl. 606/1210) tarafından kabul gördüğü belirtilmiş ve Râzî’nin bu tanım çerçevesindeki görüşleri Mu‘tezile’nin düşünsel zemininde tartışılmıştır. (shrink)

Derrida, with the deconstruction philosophy, shook all movements, stances, remembering and forgetting, and changed the flow of the river of perception and thought with a deep and comprehensive operation of reasoning and perception. He has resurrected the understanding of fluidity, movement and process, which has been coming since Heraclitus and renewed in Nietzsche in its own way by formatting these concepts. It has changed the method of meaning and signification, redefining it as an event, an action. He used "writing" against (...) the upper philosophy movement that fiddled with his country. He displaced the language, the word from its place, and wreak havoc in response to the glances that do not spare his own language. He rejected domination, embracing the free meaning. He deciphered the "great game" within the tradition of European language and philosophy. The state and its philosophy that imposes its "structure" realizes its gradual dismantling. Here, the reality is that meaning appears as an action which is the deconstruction movement itself. His “writing” is the proof of the French language and way of thinking which he “he lived in”. The new crisis results from philosophy of life rather than the language of Europe. Deconstruction has been a letter which found the recipient of the philosophy of the new century. Therefore philosophy needs to reevaluate the situation in the field of language and writing. Deconstruction has deciphered the "great language game" of which it is a part, before the eyes of the world. (shrink)

İslâm coğrafyasının genişlemesi neticesinde Arap olmayan toplulukların İslâm dini ile tanışmaları beraberinde bir takım problemleri de getirmiştir. Bu problemler arasında, Kur’ân’ın yanlış anlaşılma endişesi en başı çekmektedir. Arapçaya hâkim olmamaktan kaynaklanan dil hatalarının âyetlere kadar sirayet ettiğini gösteren birçok rivayetin varlığı da bunu teyit etmektedir. Bundan dolayı hicrî birinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren dil ile ilgili faaliyetler aralıksız bir şekilde devam etmiştir. Bu faaliyetler arasında, Kur’ân’ın üslûbunu, âyetlerde yer alan kelimelerin delâleti ve sesletimini, cümlelerin iç bütünlüğü ile filolojik tahlillerini ele (...) alan çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalar, Arap gramerinin oluşturulması ve bazı gramer ekollerinin ortaya çıkmasıyla birlikte genellikle “Ma‘âni’l-Ḳur’ân” ve “İ‘râbü’l-Ḳur’ân” başlıkları kullanılarak daha sistemli bir şekilde hicri dördüncü yüzyılın sonlarına kadar devam etmiştir. “Ma‘âni’l-Ḳur’ân” başlığını kullanarak eser yazan âlimler arasında gramer ilmiyle birlikte tefsir alanında da önemli bir konuma sahip olan Yahyâ b. Ziyâd el-Ferrâ da bulunmaktadır. Sözü edilen eserde Ferrâ’nın, lügavî tahlilleri esnasında özellikle sözcüklerin siygası ve çok anlamlılığı doğrultusunda dil-kültür ilişkisine örnek olabilecek birçok bireysel değerlendirmesine rastlanılmaktadır. Onun bazı ayetler etrafında sergilenen çeşitli görüşlere yer verdikten sonra Arap toplumu nezdinde bir yönüyle de bile olsa kabul gören semantik tahlillere ayrıca yer vermesi, müfessirlerin, çoğu zaman anlaşılması güç ayetlerle birlikte murad edilenin dışında bir yorumun önlenmesi için dönemin kültüründen yararlanmaları gerektiği şeklinde de değerlendirilebilir. Bu bakımdan Kur’ân-ı Kerîm’in insanlığa sunduğu mesajların en doğru şekilde anlaşılabilmesi adına bazı âyetlerin tefsiri ve değerlendirmesi yapılırken başvurulacak ilmî merci ve disiplinlerin geniş tutulması önem arz etmektedir. Binâenaleyh makalede Ferrâ’nın kendisine özgü tahlilleriyle beraber, görüşlerine yer verdiği başka âlimlerin analizlerinden sadece dil-kültür ilişkisine örnek olabilecek tespitler üzerinde durularak kültür ve dil etkileşiminin âyet yorumundaki rolüne işaret edilecektir. (shrink)

al-Zarkashī, an ethnic Turk, is an important hadith, fiqh and commentary scholar who lived during the Mamlūks period. He was taught by some of the leading scholars of his era, such as Alā al-Dīn Mughultay (d. 762/1360), Imād al-Dīn Ibn Kashīr (d. 774/1372) ve Jamal al-Dīn al-Asnawī (d. 772/1370), and he grew up under their mentorship. Nevertheless, his only well-known student is Birmāvī (d. 831/1428). Almost half of his works have been related to fiqh and methodology of fiqh, and he (...) has also written some important works in the field of hadith. Among these, especially al-Tadhkira, al-Nukat alā Ibn al-Salāh, al-Nukat alā al-Umda fī al-Ahkām ve al-Icāba are worthy of mention. The work named al-Tadhkira, which we built our work upon, is the first known work to have been preserved in the field. Due to his being a first in his field, he was vastly studied as to how he evaluated the narrations and what kind of procedure he followed. In this work of his, not only the criticism but also the application of the text criticism adds to the importance of the work. Then, on the basis of this work, scholars such as al-Sakhāwī and al-Aclūnī made complementary works on the same subject. Summary: It is inevitable for a person to be shaped by the society he lives in. During the time when al-Zarkashī lived, Egypt was under the rule of the Mamlūks. The history of Mamlūks is examined under two periods: 1. Bahrī or Turkish Mamlūks (745 / 1344 - 794-1391) 2. Burjī or Circassian Mamlūks (784 / 1382 - 923 / 1517) period. Our author lives in both periods. About forty years of his life was in the period of Bahrī and the rest was in the period of Burjī. In both periods, the state did not have a full political authority in the country, but this was not the case in education and training. In fact, on the contrary to the political situation, scientific activities have accelerated by the arrival of many scholars to the land of Mamlūk because of the Mongol invasions coming from the east and the Crusades from the west. The increase of scientific activity was caused not only by the coming of the scholars but also by the support given by the Mamlūk sultans. In fact, they built many new madrasas in addition to the resurrection of the old ones. In addition to madrasas during the Mamlūks period, mosque, hāngāh, ribat and zāwiya are also among the educational places.Hadith, fiqh and Tafsir scholar al-Zarkashī is originally Turkish. He was born in Cairo at 745 under the conditions mentioned above. His family learned of gold and silverworking because of their subsequent settlement to Egypt, and they made their living with this craft. A person who performs this is called Zarkash in Arabic. Muhammad ibn Bahādır, who learned and did this job, was known as al-Zarkashī. al-Zarkashī, known for his love of science since childhood, was trained hadith by Alā al-Dīn Mughultay (d. 762/1360) and Imād al-Dīn Ibn Kashīr (d. 774/1372) in Damascus, and fiqh by al-Asnawī (d. 772/1370). Among his beneficiaries are distinguished personalities such as al-Subkī (d. 756/1355), al-Azraī (d. 783/1381) and al-Bulqīnī (d. 824/1421). The most remarkable of his student is al-Birmāvī (d. 831/1428).It is known that he wrote about fifty works in hadith, tafsir, fiqh, methodology of fiqh and other fields. Especially among these works al-Burhān fī ʻUlūm al-Qur’ān, al-Tadhkira, al-Ijāba, al-Bahr al-Muhīt fî Usūl al-Fiqh ve al-Mansūr fī al-Qawāid is worth mentioning. Studies on al-Burhān and al-Bahr were carried out at the level of Master and PhD.al-Zarkashī did not hesitate to criticize any person for whom he had found his mistake. For example, even though he has a great love for him, and even because of this love, he has been given the name of al-Minhāj, the criticism of al-Nawawī is the clearest indication of the value given to science. Not just him, critics of scholars such as al-Hākim al-Naysābūrī and Ibn ʻAbd al-Barr who are recognized as authority in hadith can also be considered in this framework.The work named al-Tadhkira which we have studied in our work is of importance in that it shows the accumulation of knowledge in the field of hadith. In order to compose this work, it is necessary to have enough information in this field since the riwāyas must be criticized in terms of isnād and text. To compose his work, al-Zarkashī has benefited from about a hundred and forty works related to hadith, tafsir, al-siyar, history, tabakāt, commentary, jarh - taʻdīl, ilal and maghāzī. The use of such works is an effort to reach all sources and right information as much as possible. Some of these sources are basic hadith books such as al-Bukhārī (d. 256/870) al-Sahīh, Muslim (d. 261/875) al- Sahīh, Abū Dāʾūd (d. 275/889) al-Sunan, al-Tirmidhī (d. 279/892) al-Sunan, al-Nasā’ī (d. 303/915) al-Sunan, Ibn Mādja (d. 273/887) al-Sunan, Mālik ibn Anas (d. 179/795) al-Muwatta, Ahmad ibn Hanbal (d. 241/855) al-Musnad, al-Dārimī (d. 255/869) al-Sunan, ʻAbd al-Razzāq al-Sanʻānī (d. 211/826-27) al-Musannaf, Ibn Abī Shayba (d. 235/849) al-Musannaf, Ibn Rāhwayh (d. 238/853) al-Musnad, al- Bazzār (d. 292/905) al-Musnad, Abu Yaʻlā el-Mawsilī (d. 307/919) al-Musnad, Ibn Hibbān (d. 354/965) al-Sahīh, al-Tabarānī (d. 360/971) al-Muʻjam al-Awsat and al-Muʻjam al-Kabīr, al-Hākim al-Naysābūrī (d. 405/1014) al-Mustadrak.al-Zarkashī divided the riwāyas he had studied into eight subjects. These are judgments, wisdom, zuhd, medicine, virtue, prayer, story, words and riwāyas circulating in language. He shares the information he obtains from sources about him after mentioning the riwāyas he will examine. For example, it is mentioned that there is not a hadith which is transmitted as a hadith, it is a word of a sahāba, tābiun or a person. He transferred on the riwāyas the sources mentioned in the sources, but also stated that he did not participate in some information as the place came.The author has evaluated the narrators of the riwāyas from the point of jarh and taʻdīl. He did not only evaluate riwāyas in terms of isnād, but also text criticism. This activity is a distinctive feature of his work.al-Zarkashī gave information about the misrepresentation of the name of the narrators. He also explained the strange words that are difficult to understand in the text. It is a manifestation of his knowledge in the fiqh area that some of the riwāyas that are considered weak are expressed in some sects. The author described some errors about the riwāyas. For example, he stated that a riwāya that is said to be marfūʻ is a mavkūf. al-Zarkashī also included verses, hadiths and poems about the riwāya that he had studied while writing his work or he defended it by saying that it is not the case of a riwāya that is said to be fictitious.Perhaps it is the weakest point of al-Zarkashī’s work not to give any information about some riwāya, only to mention their isnāds. He also found some riwāyas that did not have a reliable isnāds and stated that their meanings are correct. This knowledge has become an enlightening characteristic for later generations.This work has a great significance in showing that the majority of the riwāyas that spread among the people are not hadiths. As a matter of fact, 73% of the riwāyas examined in the work are weak or irrelevant riwāyas. This work of al-Zarkashī is unique. The existence of such a work has not been determined before him. This work constituted the basis of the works written by scholars such as al-Sakhāwī and al-Aclūnī in the same subject after him. (shrink)

[...] Rousseau bir yandan çağının yükselen değerlerinden yararlanırken diğer yandan bu değerlerin içeriden eleştirisini yapmayı başarabilen düşünürlerden biri olduğu için fikirleri ölümünden asırlar sonra bile önemini yitirmemiştir. Demokratik devletlerin meşruiyet krizinin giderek derinleştiği ve çoğunlukçu, majoritarian, ideolojilerin etraflıca sorgulanmaya başlandığı çağımızda, demokrasiyi çoğunluk kararına ek olarak “rıza”, “Yurttaşlık”, “sivil özgürlük”, “kamusal uzlaşı” ve “Genel İrade” kavramlarıyla birlikte ele alan Rousseau’yu yeniden okumak önemlidir [...] Rousseau-demokrasi ilişkisinin kazılıp ortaya çıkartılacağı bu metinde uğranılacak olan kavramsal duraklar sırasıyla: Eşitsizlik (doğal ve toplumsal), özgürlük (...) (doğal ve sivil), politik bütün (bodypolitic), Genel İrade, ortak iyi (common good) ve Egemen olmalıdır. Söz konusu kavramlar, Rousseau’nun onlara yüklediği özgün anlamları gözden kaçırılmadan sanki ilk defa karşılaşılıyormuşçasına bir zihin açıklığı ile okundukları zaman, onun demokrasi görüşü de gün ışığına çıkartılabilir. (shrink)

Okuma etkinliği hem ana dilde hem de yabancı bir dil öğrenmede önemli bir yer tutar. Bireyler okuma aracılığıyla başka görüş, düşünce ve kültürel unsurları öğrenir, onlarla etkileşimde bulunurlar. Bireylerin yabancı dil öğreniminde, yabancı dilde okuma becerilerini geliştirmek amacıyla bazı uygulamalar önerilir. Bunlardan biri, basitleştirilmiş kitaplardır. Bu çalışma, yabancı dil öğreniminde okuma becerisinin arttırılması için yapılan basitleştirilmiş okuma kitaplarının kullanımıyla ilgili önemli unsurları belirtmeyi ve bu tür kitapların kullanımına eleştirel bir bakış sunmayı hedeflemektedir. Bu çalışma, öncelikle basitleştirilmiş kitapların kullanımını tarihsel açıdan (...) ele almış, faydaları hakkında destekleyici ve karşıt görüşleri derlemiş, son olarak da basitleştirilmiş kitaplardan yapısal örnekler ile dil öğrenimi açısından sorgulama yapmıştır. Basitleştirilmiş kitaplar aracılığıyla, öğrencinin okuma becerisi ve yabancı dil öğrenmesinin gelişmesi düşünülse de, bu tür kitapların yabancı dil öğreniminde kullanımına temkinli bir şekilde yaklaşmak, kitapları seçerken içerik olarak dil edinimi ve kültürel duruş olup olmadığını gözden geçirmek gereklidir. Buna ek olarak, yabancı dil öğreniminde yapısal ve bağlamsal olarak bir kazanım olup olmadığı sorgulanmalıdır. Sonuç olarak, basitleştirilmiş olan edebi eserler yerine orijinallerin ve her seviyeye uygun farklı edebi metin türlerinin yabancı dilde okuma becerisini geliştirmede kullanılması önerilmektedir. (shrink)

Bu araştırma Hz. Peygamber’e izafe edilen “Dünya müminin zindanı, kâfirin cennetidir” rivayetini konu edinmektedir. Zikri geçen hadisle ilgili literatür taraması yapıldığında müstakil bir araştırmaya rastlanmamaktadır. Esasında ilim geleneğimizde tek bir hadisi bütün yönleriyle inceleyen pek çok araştırma vardır. Ancak söz konusu haberin müsellem ve mesajı açık kabul edilmesi hem Arap hem de Batı araştırmalarına konu edilmemesinin gerekçesi olabilir. İlgili rivayetin temel hadis kaynaklarında muhtelif metinlerle, beş ayrı sahâbîden aktarıldığı tespit edilmiştir. Araştırmamızda sözü edilen metin ve senedler ayrı ayrı incelenerek rivayetin (...) hadis ilmi açısından değeri tartışılmıştır. Rivayetin pek çok tariki olduğu için araştırma merfu‘ haberlerle sınırlandırılmıştır. Sözü edilen rivayete temel hadis metinlerinde hangi bâb başlığı altında yer verildiği ve klasik hadis şerhlerinde metne nasıl yaklaşıldığı tetkik edilmiştir. Rivayetin “zühd” konusunun ayrılmaz bir parçası haline geldiği ve buna bağlı olarak vaaz ve irşad literatüründe önemli bir yer tuttuğu tespit edilmiştir. Hadiste müminin dünya hayatıyla ilişkisine dair serdedilen ifadeler, kabaca “fâni olan her şeye yüz çevirmek” şeklinde tanımlayabileceğimiz zühdle ilişkilendirilmesine yol açmıştır. Hadis şârihleri ise mezkûr haberi dünya arzularının cezb ediciliğiyle, süreklilik arz eden meşakkatli ibadetlerle mükellef olmanın verdiği zorlukla ve dünyada bireylerin başına gelen musibetlere karşı sabretmesi gerektiğiyle ilişkilendirmişlerdir. Bu bakımdan musannifler ile şârihlerin hadisi benzer perspektifle değerlendirdikleri görülmüştür. Çalışmamızda, Kur’an ve hadis metinlerinde yer alan metaforik anlatı biçimi göz önünde tutulduğunda hadisi farklı bir bakış açısıyla değerlendirmenin mümkün olup olmadığı tespit edilmiştir. Zira metafor, retorik sanatların önemli bir unsuru olup, benzetme edatlarını kullanmadan farklı konular arasında anlam bağlantısı kurma sanatıdır. İstiare, teşbih, alegori ve kinaye gibi türlerle benzerlikler taşısa da anlatılan konudan ziyade anlatım tarzını vurgulayarak sözleri güçlendirmesiyle diğerlerinden ayrılmaktadır. Metaforlar düşünce dünyasına derinlik katmakla kalmaz, aynı zamanda karmaşık veya soyut kavramların daha anlaşılır ifade edilmesine imkân tanır. Dilin gücünü ortaya çıkarırken, yaratıcı düşünce ve duygusal bağlantılar kurma becerisini pekiştirerek anlatının içerdiği mesajın vurgusunu artırır ve muhatapta daha derin etki bırakmayı sağlar. Tüm bunlardan hareketle ilgili metinde yer alan “zindan” kavramının metaforik bir anlam içerdiği kabul edildiğinde yeni bir yorum denemesine açık olduğu söylenebilir. Özellikle modern dönemde belirgin, açık ve fark edilir düzeyde ortaya çıkan düşünce ve ahlak krizine karşı bir anlamlandırma yolu seçerek ilgili rivayeti “medeniyet ve sünnet” ilişkisini göz önünde tutarak metaforik bir yorum denemesiyle ele aldık. Zira bu sözleriyle Resûl-i Ekrem’in çökmüş ve çürümekte olan medeniyetlerin haksızlık ve sefaletin kaynağı haline getirdiği tek dünyacı anlayışı reddettiği, nimetlere ve mahrumiyetlere karşı gereğinden fazla ya da az değer atfetmeyi kabul etmediği ve ölümle her şeyini kaybedeceğini düşünenlere karşı bilinç uyandırmaya çalıştığı iddia edilmektedir. Bunun yanında modern insanın İslâm medeniyetini yeniden canlandırabilmesini engelleyen bir dizi kriz vardır. Bunlar ruhsal, bireysel, düşünsel, metafizik ve toplumsal krizlerdir. İnsan, ruhsal krizi manevi ilerleme ve aydınlanmayla; bireysel krizi değerleri arzulara bırakmamakla; düşünsel krizi farklı düşüncelere açık bir şekilde eleştirel düşünceyi geliştirmekle; metafizik krizi dünyevi cazibelerden arınarak varoluşsal kısıtlamalara sırt çevirip bilgi ve anlam arayışına yönelmekle; toplumsal krizi toplumdaki değişimlere katkıda bulunarak insan hakları mücadelesi vermekle alt edebilir. Araştırmamızda insanın bu krizlerle başa çıkıp zindandan kurtularak özgürlüğe kavuşacağı ve kendi medeniyetini kurabileceği fikri metaforik bir yorum denemesiyle ileri sürülmüştür. Modern dönemde karşımıza çıkan sorunların tespitinin ve bu sorunlara dair çözüm önerilerinin rivayet kültüründen beslenmek suretiyle yapılmasının mümkün olup olmadığı da bu sayede tetkik edilmiştir. Bu kapsamda “Dünya müminin zindanı, kâfirin cennetidir” rivayetinin ne şekilde anlaşıldığı veya anlaşılması gerektiği etrafındaki tartışmalara temas edilerek yeni bir yorum arayışına gidilmiştir. Söz konusu arayış “deneme” olarak isimlendirilmiş ve sonraki araştırmacıların çok daha kapsamlı denemelerde bulunması hedeflenmiştir. (shrink)

Kur’ân’da ahiret hayatının başlıca kısımlarından biri cennettir. Cennet, bu dünyada Allah’a inanan ve imanlarının bir sonucu olarak salih amel işleyenlerin ahirette nimetlerle ödüllendirileceği yer olarak ifade edilir. Bu açıdan Kur’ân’ın pek çok âyetinde cennet hayatına dair çeşitli nimetlerden bahsedilir. Özellikle Mekkî sûrelerde yoğun bir şekilde somut cennet tasvirleri yapılır. Bu tasvirlerin ise genellikle muhatapların kültürel alışkanlıklarıyla iç içe olduğu görülür. Diğer yandan Medenî sûrelerde ise somut cennet tasvirlerinin belirgin olarak azaldığı daha soyut ve evrensel temaların öne çıktığı fark edilmektedir. Dolayısıyla (...) araştırmanın konusunu ve kapsamını Kur’ân’daki cennet tasvirleri oluşturmaktadır. Araştırmanın temel amacı ise vahyin nüzul süreci bağlamında Kur’ân’daki cennet tasvirlerinde yerel ve kültürel unsurların ne ölçüde ve nasıl bir etkisinin olduğunun tespit edilmesidir. Zira cennet nimetlerini tamamen tarihsel ve kültürel bir bağlama indirgemek, bu nimetlerin işarette bulunduğu nesnel gerçekliği tarihin sınırlarına hapsetmeye yol açmaktadır. Buna göre cennet tasvirlerinin nüzul dönemi muhataplarının algısına indirgenmesi ve bu tasvirlerin cennet hayatına yönelik yapıcı ve kurucu etkisinin göz ardı edilmesi araştırmanın problemini teşkil etmektedir. Bu çerçevede ilk olarak Kur’ân’ın nüzul süreci hakkında bilgi verilmiştir. Ardından Mekkî ve Medenî sûrelerdeki cennet tasvirleri tespit edilerek bu tasvirlerin cennet hayatına yönelik kurucu etkisi üzerinde durulmuştur. Bu doğrultuda araştırmada genel olarak veri tespiti, tasnifi ve analizi yöntemi kullanılmıştır. Neticede cennet tasvirlerinde somuttan soyuta doğru giden tedrici bir yolun takip edildiği görülmüştür. Cennet tasvirlerindeki yerel ve tarihsel unsurların ise salt bir araç olarak kullanılmadığı, bilakis cennet hayatının nesnel gerçekliğine dair muhatapların zihin dünyasında kurucu bir rol oynadığı anlaşılmıştır. Ayrıca cennet nimetlerindeki yerel ve tarihsel unsurlar, cennet hayatının gerçekliğine dair kurucu bir etkiye sahip olmanın yanı sıra insanın algısı, sosyolojisi ve kültürüyle kurulan güçlü ve gerçekçi diyaloğu da göstermektedir. Zira kültürü, insanın bu hayatta farklı açılardan yaşadığı ve tecrübe ettiği gerçeklik olarak gördüğümüzde, cennet nimetlerinde kültürel motiflerin zikredilmesi bu gerçekçi diyaloğa işaret etmektedir. Bu bakımdan cennet tasvirlerinde kişinin canının istediği her şeyin orada olduğunun belirtilmesi, herkese bir yönüyle kendi kültürel gerçekliğine ve tecrübesine göre cenneti inşa etme imkânı da tanınmaktadır. Dolayısıyla cennet nimetleri üzerine yapılan bu inceleme, kültürel alışkanlıkların gaybî hakikatlerin idrak edilmesindeki kurucu etkisini ortaya koymaktadır. (shrink)

Her felsefi kongre zorunlu olarak politik bir öneme sahiptir. Bu, yalnızca felsefenin özünü her zaman politik olanın özüne bağlayan bir şey yüzünden değildir. Temel ve genel olarak, bu politik ima ona [felsefe ve politika arasındaki a priori ilişkiye] ağırlık katıyor, onu daha ciddi kılıyor ve özellikle felsefi kongre aynı zamanda uluslararası bir kongre olduğunda onun ayırıcı özelliğini de belirliyor. Uluslararası bir felsefe konferansı olasılığı sınırsız bir biçimde, farklı çizgilerle birlikte ve genelliğin birçok düzeyinde araştırılabilir. En genel anlamında böyle bir olasılık, (...) felsefenin özüne aykırı olarak, ulusal felsefelerin oluşturulduğu anlamına gelir. Belirli bir anda, belirli tarihsel, politik ve ekonomik bağlamda, bu ulusal gruplar, uluslararası toplantılar düzenlemeyi, ulusal kimlikleriyle temsil edilmeyi ve burada kendi farklılıklarını belirlemeyi ya da ilişkilendirmeyi zorunlu görmüştür. Bu tür bir farklılıklar toplantısı, bir dereceye kadar sadece öğretisel bağlam veya belli bir felsefi “üslup” tarafından tanımlanan ulusal felsefi kimliklerin öngörülmüş olduğu durumlarda gerçekleşebilir. Ancak, farklılıkların ilişkilendirilmesi de ortak bir unsuru öngörür: bir toplantı ancak tüm katılımcıların paylaştığı, bu durumda felsefi söylemin evrenselliği denilen ortak bir imge ile gerçekleşebilir. Bu kelimelerle, özüyle belirli bir dil grubu ve “kültürler” ile özdeşleştirilen bir projeden daha az bir olgu belirledim. Zira açıktır ki, bu unsurun şeffaflığının başına bir şey gelmiştir. (shrink)

اعتنى علماء هذه الأمة بسنة النبي _ صلى الله عليه وسلم _ عناية فائقة، وخاصةً بعد ظهور الفتن، فبرز رجال عظماء لحفظ السنة النبوية وتدوينها ودراسة أسانيدها، ومن هؤلاء إمام ليس له مزيد شهرة إلا أَّن له شأنًا عظيمًا في علم الحديث النبوي الشريف، ألا وهو الحافظ المُحدث الوزير أبو الفضل جعفر بن الفضل بن الحسن بن الفرات، المعروف بابن حِنْزابة، المولود عام (308هـ)، والمتوفى عام (391هـ)، فعمدتُ إلى التعريف به وذكر نسبه ومولده ونشأته، والحقبة الزمنية التي عاشها واستلم فيها (...) الوزارة في عهد الدولة الإخشيدية، ثم إبراز مكانته العلمية في علم الحديث الشريف، وأهم مصنفاته فيه، وثناء العلماء عليه، فقد اشتهر - رحمه الله - بالحرص على طلب الحديث، وحضور مجالس العلماء، فكان ملازمًا لأهل الحديث حتى أصبح محدثًا حافظًا شهد له أهل زمانه وغيرهم بذلك، وقصده الأفاضل من البلدان الشاسعة ليسمعوا منه ويأخذوا من علمه، وقد سمع أبو الفضل ابن حنزابة من عدد من المحدثين في العراق ومصر، وسمع منه كذلك كبار العلماء في زمانه أمثال الإمام الدارقطني، وُصف الوزير ابن حنزابة - رحمه الله - إضافة لما حباه الله من علم وحب للعلماء بأنه كان صاحب عبادة وتقوى ومن ذلك حرصه على قيام الليل، وكثرة الصدقات. ثم عُنِيْتُ بإبراز جهوده في علم الجرح والتعديل وذلك ببيان عنايته بهذا العلم، فقد تكلم الوزير أبو الفضل ابن حنزابة في بعض الرواة، وهذا ينبئ عن معرفته بالرجال وهو علم دقيق جليل لا يخوض غماره إلا من وهبه الله العلم الغزير والحفظ الدقيق، وقد وافق كلامه غالبًا كلام أهل النقد في الجرح والتعديل، كان- رحمه الله - ينقل بعض ألفاظ الجرح والتعديل عن الإمام الدارقطني وينقل أحيانًا أقوال بعض العلماء في الحكم على بعض الرواة ولا يعقب عليهم مما يدل على موافقته لهم، وقد رجع الأئمة الكبار لكتاب ابن حنزابة لمعرفة سبب جرح الراوي مما يدل على قدرته ومكانة كتبه بين العلماء، ثم تتبعت أقواله في الجرح والذي كان يستخدم فيه غالبًا لفظ "ضعيف"، وممن نقل أقوال ابن حنزابة في الجرح الحافظ ابن حجر - رحمه الله - وهو أمير المؤمنين في الحديث في زمانه وهذا يدل على مكانة الوزير ابن حنزابة - رحمه الله - ومعرفته بالرجال. وتتبعت أقواله في التعديل والتي تنوعت بين: ثقة، وشيخ صالح، وصدوق مغرق فِي الكتابة، وغيرها، مع مقارنتها بأقوال غيره من أئمة النقد، وقد تُعقِّب الوزير أبو الفضل ابن حنزابة في مسائل يسيرة كأسماء شيوخ بعض الرجال، ورجح بعض أقواله أئمة كبار. (shrink)

Mu‘allâkâtların, tefsir, nahiv, sarf ve dil ilimlerindeki önemli rolünün yanı sıra Arap dili ve edebiyatı âleminde de yüksek ve önemli bir konumu bulunmaktadır. Cahiliye devri müfredatlarının pek çoğunu kapsamasından ötürü dil ve edebiyat erbabı ona önem atfetmiştir. Onlardan biri de, ‘Şerhü’l-Kasâ’idi’l-السبع’ adıyla el-Muâ‘llekât’a yaptığı şerhiyle Ebu Bekir Muhammed bin el-Kasım bin Beşar bin el-Anbari. Bu eserinde pek çok nahiv, zamirin aidiyeti, harflerin manası, zarf ile car ve mecrûrun bağlı olduğu yerin belirlenmesi, müfredatlarıni‘râbı, illetler arasındaki üstünlükler, kıyasa ve luğatta asıl olana, (...) kelimenin irabını belirlemede bazı seslerin etki nedenlerine, sarf, lügat, belağat, eleştiri vb. konulara değinmektedir. Bu itibarla bu araştırma, betimsel analitik yöntemini kullanarak et-Anbari’ninMu‘allâkât şerhindeki nahiv yöntemini, Arap nahiv ilminde iki önemli konu olan kıyas ve ta‘lîl ile ilgili duruşunu açıklayarak değerlendirmeyi hedeflemektedir. (shrink)

Bizim bu yazıda bahsetmeye çalıştığımız konu, daha çok metaontolojik ya da metafizik alan üzerinde yoğunlaşacaktır. Nesnelerin kendinde varlığını bilemesek bile, en azından, dile gelmeyen bir şeylerden bahsediyoruz. Öyleyse bilemediğimiz alana ait yargılarımızın, bildiğimiz olgular alanıyla ilişkisi dolayısıyla az çok yorumlanabileceğini göz ardı etmememiz gerekir. Kendinde dünyanın yani numenin anlamını somut dünya tasarımıyla elde etmeye çabalamanın boşuna olacağı kesindir. Ancak bu durum, numen dünyasının araştırılmaması ve kendinde varlık alanının ne olduğu konusunda düşünmeye son verilmesi gerektiği manasını taşımaz. Çünkü somut dünya tasarımımızda (...) sürekli değişen ve her değiştiğinde de anlamını değiştiren bir durum söz konusudur. (shrink)

Descartes, kuşkuculuğu gerçeklik arayışında bir yöntem olarak kullanır ve ardından gerçekliğin bilgisine bir sezgisel önerme olan cogito düşüncesi ile ulaşır. Zihnin kendini kavrayışı, benliğin düşünmekten kesilemeyeceğinden hareketle ileri sürülür ve bu düşünce ise zihinde kavramsal olarak içerilmiş bulunan Tanrının varlığıyla temellendirilir. Tanrı, zihni kuşkudan kurtaran ve ona gerçek varlığını gösteren en yetkin varlık olarak ifade edilir.

Bu yazıda Anaksagoras’ın Fragmanlar’ı içeriliyor. Anaksagoras, yönetici bir güç olarak nous kozmolojik nous kavramını felsefeye sokmakla meşhurdur. Anaksagoras, yaratıcı kaostan mevcut düzenlere geçiş sürecindeki ortamların açıklamasını vermeye çabalamıştır. Soğuk hava ile sıcak eter arasındaki bölümleme, birarada olmanın büyüsünü bozmuştur. Soğuğun artmasıyla birlikte, biçimlendirici suyu, yeri ve kayaları meydana getirmiştir. Havada yüzmeye devam eden yaşam tohumları yağmurlarla nakledilmişler ve bitkileri oluşturmuşlardır. İnsanda içinde olmak üzere canlılar, sıcak ve nemli topraktan ortaya çıkmışlardır. Varlıkların en saygın olanı, öyleyse nous yani zihindir.