The author discusses some ethical problems connected with taking human organs for transplantation from living and dead people. First of all, he asks whether being an organ giver should be taken as our moral duty. It seems to be the duty of heart in Kantian terms. Various possibilities in the legal regulation of taking organs are considered here as well as the criteria and forms of their distribution. None of them, however, can be satisfying because of the inescapable conflict between (...) the principle of utility and that of autonomy. (shrink)

If my body is my property, then I have a right to use it according to my will: I can sell it, donate it, or destroy it. There is, however, an important difference between a living body and a dead body, which is often ignored in the discussion of transplantation ethics. I claim that my living body is not my property. However, this does not determine property status of my dead body and of all the cells, tissues, organs and body (...) products extracted from my living body. Even if we accept ethics of solidarity and ban all commercial transactions in body parts, we shall still have a problem if it is possible to donate a living human eye. I analyse this question to conclude that although it is possible to maintain biological life in the extirpated eye it will be dead as a human seeing eye. I have to kill part of myself if I am to donate my living healthy eye. It explains our repulsion against donating or selling living eyes. Although transplantation medicine saves many lives, I think that in the long run it may bring more harm than benefit. (shrink)

The article provides a critical overview of the Polish bioethics literature concerning the shortage of organs for transplantation. Problems related to this issue bear, to a considerable degree, on the attempt to answer the question how to increase the number of organs available in ethically acceptable ways. Polish authors have focused, in this respect, on the analysis and assessment of two solutions: an opt out system of acquiring organs and a system that allows the aquisition of organs on a “free (...) market”. Both solutions have been almost unanimously negatively assessed. Apart from the presentation and critique of the positions of Polish bioethicists on this matter, an important part of the text is constituted by a report from a debate, held at the national level, on the criteria and definition of death: for it is only from the deceased donors that unpaired bodily organs, such as heart, can be taken. (shrink)

Biomedical sciences cannot answer the question who should be saved from death if not everyone can be. This is an ethical issue. However, we face exactly this question when deliberating on the criteria for organ allocation. The main aim of this article is to formulate a pluralistic theory of just distribution of organs, which incorporates the tenets of utilitarianism, egalitarianism and sufficientarianism. Each constituent theory adopts a different value as a criterion for organ allocation. For utilitarianism it is a health (...) benefit for the patient, for egalitarianism it is the ratio of deserts and health-related well being, for sufficientarianism what is important is that the candidate for a transplant be situated below the sufficientarian threshold. The article presents a proposal to reconcile these three competing theories. (shrink)

Człowiek stanął obecnie przez problemami etycznymi, których dotychczasowa etyka bądź w ogóle nie dostrzegała, bądź też, jeżeli nawet dostrzegała, to nie podejmowała poważniejszych prób ich rozwiązania. Rola medycyny w życiu współczesnego człowieka staje się coraz większa. Lekarze mają prawo decydowania o tym, czy wolno nam wykonywać określone zawody, uprawiać określone sporty, a także orzekają o poczytalności lub niepoczytalności osób oskarżonych o popełnienie przestępstw. Te głębokie przemiany w świadomości sprowadzają się zatem do jednego zasadniczego zjawiska: zmiany naszego stosunku zarówno do (...) życia, jak i do śmierci. Pytania o moralną zasadności eutanazji, aborcji, transplantacji organów są bowiem w istocie pytaniami dotyczącymi kresu lub początku ludzkiego życia. Mamy więc obecnie do czynienia z całkowicie nowym podejściem do śmierci, a tym samym – do problemów bioetycznych. Jakie stanowisko wobec tego nowego podejścia powinna zająć etyka? Otóż wydaje się, że już samo powstanie bioetyki jako odrębnej dyscypliny jest rezultatem usiłowań zmierzających do sprostania owym wyzwaniom. Bioetyka, chcąc tego czy nie, staje się rodzajem etycznego drogowskazu dla osób i instytucji podejmujących decyzje o życiu lub śmierci drugiego człowieka. W praktyce okazuje się jednak, iż ów bioetyczny drogowskaz wskazuje kierunek mniej lub bardziej dokładnie: poczynając od formułowania ogólnych teorii etycznych, w obrębie których dokonuje się rozwiązania także problemów bioetyki, aż po wypowiedzi stwierdzające moralną dopuszczalność pewnych działań wobec konkretnych osób. Filozof powinien stać na straży akceptowanych powszechnie wartości moralnych i uświadamiać, jakie skutki dla moralności i społeczeństwa przynieść może rosnąca tendencja do zawierania moralnych kompromisów z wymogami wydajności i skuteczności. Moralnym nakazem obowiązującym jego samego powinno być natomiast strzeżenie się tego rodzaju kompromisów. Odnieść można jednak wrażenie, że także bioetyka nie dostrzega owych ostatecznych celów i mechanizmów, skupiając uwagę na postępowaniu i odpowiedzialności moralnej jednostki, tracąc natomiast z pola widzenia szersze struktury społeczne i kulturowe. Aby te cele dostrzec i właściwie ocenić, bioetyka nie może ani sama stać się częścią tej instytucji, ani też pozostać ściśle filozoficzną, akademicką spekulacją. Interdyscyplinarność jawi się w tym kontekście jako wymóg, któremu bioetyka prędzej czy później będzie musiała sprostać. (shrink)

Etyka jako obszar i kontekst standaryzacji działalności organizacji pozarz¸adowych Andrzej Klimczuk In Katarzyna Sztop-Rutkowska (ed.), Poradnik Standardów Normatywnych Dla Organizacji Pozarz¸Adowych Z Powiatu Oleckiego. Fundacja Rozwoju Ziemi Oleckiej. pp. 74--92 (2012) .

Etyka transhumanizmu, czyli etyka ulepszania człowieka, jest etyką deontologiczną z nakazem czynienia dobra jako podstawową normą moralną. Jednak konkretne praktyczne działania, poprzez które ma być realizowane dane dobro, są oceniane z uwagi na przewidywane konsekwencje. Etyka transhumanistyczna jest więc w istocie etyką konsekwencjalistyczną, a skoro postawa transhumanistyczna wyraża się w dążeniu do ulepszania człowieka, zatem każde zrealizowane „udoskonalenie” jest uznane za zwiększenie sumy dobra i w rezultacie zwiększenie dobrostanu człowieka. Tym samym etyka ulepszania człowieka jest etyką (...) utylitarystyczną. Etyka medyczna ma charakter deontologiczny, ale w perspektywie transhumanistycznej staje się etyką utylitarystyczną – działanie „udoskonalające” oceniane jest jako moralne, jeżeli zwiększa sumę dobra. Musi to w istotny sposób zmieniać rozumienie podstawowych zasad etyki medycznej. Zmiana ta będzie fragmentem zmiany szerszej i bardziej podstawowej, polegającej na zatarciu granicy między działaniami terapeutycznymi a działaniami. (shrink)

Autor zastanawia się nad stosunkiem między hermeneutyką a etyką filozoficzną. Z jednej strony ujmuje etykę jako normatywną refleksję krytyczną, z drugiej natomiast jako hermeneutykę moralności. W nawiązaniu do Gadamerowskiego ujęcia problemu rozumienia, autor podkreśla znaczenie phronesis i postuluje powrót do idei filozofii praktycznej, która potrafi ująć i opisać całość rzeczywistości przeżywanej, wyartykułowanej w prawie i obyczaju. Podstawę dla tak rozumianej etyki filozoficznej stanowi etos, którego samoprezentacja następuje we wspólnotowej formie życia. Etyka filozoficzna, w perspektywie hermeneutycznej, wyrasta z samej praktyki (...) życia codziennego i jest zakorzeniona w jego pierwotnej rozumności. (shrink)

t. 1. Etyka ogólna -- t. 2, cz. 1-2 Etyka szczegółowa.

Według Jürgena Habermasa w warunkach eugeniki liberalnej ludzka samowiedza gatunku może ulec zmianie, dlatego należy wprowadzić regulacje, które pozwolą sprawować kontrolę nad wykorzystywaniem i nad rozwojem nowych biotechnologicznych metod. Zachowanie obecnej samowiedzy jest ważne, aby zapewnić podstawę dla funkcjonowania uniwersalistycznie pojmowanej moralności, pozwalającej osobom w sposób sprawiedliwy regulować swoje konflikty. Na dwie przesłanki samowiedzy gatunku składa się: postrzeganie siebie przez osoby jako wyłącznych autorów własnego życia oraz jako członków społeczeństwa, między którymi panują symetryczne relacje. Zachowanie takiej samowiedzy nie jest możliwe (...) w sytuacji, gdy genetycznymi zadatkami jednych osób przed ich urodzeniem rozporządzali inni. Habermas proponuje, aby rozwój biotechnologii poddać regulacjom zgodnym z etyką gatunku, która jest rekonstrukcją warunków samowiedzy do tej pory przez nas posiadanej. Sformułowana przez niego etyka gatunku zakłada nierozporządzalność genetycznymi cechami nienarodzonych, jednak nie przesądza o stosowaniu genetycznych ingerencji w celach terapeutycznych, na które, według Jürgena Habermasa, można zakładać zgodę przyszłych osób, nie naruszając samowiedzy stanowiącej podstawę uniwersalistycznej moralności. (shrink)

Artykuł jest próbą ukazania etyki troski jako szczególnego i ciekawego przypadku ekologii społecznej i doktryny zrównoważonego rozwoju. Stawia sobie za cel również unaocznienie politycznego i ekologicznego wymiaru etyki troski. Rozpoczyna się prezentacją krótkiej historii stosunku do troski w zachodniej filozofii społecznej i źródeł kryzysu opieki. W części głównej, z perspektywy teorii Daniela Engstera, stara się odpowiedzieć na pytania: czym jest troska, dlaczego powinniśmy opiekować się innymi, jak powinniśmy dystrybuować obowiązki troski, jakie relacje zachodzą między troska a sprawiedliwością, co łączy etykę (...) troski z liberalizmem, libertarianizmem, socjalizmem, komunitaryzmem i teorią praw naturalnych.The article is an attempt to show care ethics as a particular and interesting case of social ecology and a sustainable development doctrine. It also tries to point the political and ecological aspects of care ethics. The article starts with a short history presentation of the attitude toward care in western social philosophy as the source of care crisis. The main part of the essay tries, from the perspective of Daniel Engster’s theory, to answer the following questions: What is care? Why should we take care of the others? How should care duties be distributed?, What are the relations between care and justice?, What do care ethics and liberalism, libertarianism, socialism, communitarianism and natural law theory have in common? (shrink)

The article makes an attempt at comparing two perspectives from which philosophical cognition starts – a perspective which can be encountered in Spinoza’s Ethics and a perspective which can be encountered in Kant’s Critique of Pure Reason. In the first case, a finite subject of the philosophical cognition embarks on the cognition of the substance, that is, reality in its comprehensiveness; in the second case, a finite subject of philosophical cognition reflects upon the totality of the field of possible experience, (...) uncovering the conditions of its possibility. Both kinds of cognition consist in a pursuit to comprehend what is necessary and strictly universal. I claim that as much as the source of the cognition at stake is, on Spinoza’s account, provided by the intuitive grasp of the ontological identity of the subject and the whole of the reality, on Kant account, indicating the source or the ground of the transcendental cognition proves more difficult, even though it might be granted that as in Spinoza’s cognition of the substance, also in the cognition which furnishes the judgments of the Critique of Pure Reason, intuition plays the decisive role. (shrink)

The aim of this article is to present selected ethical issues in psychotherapy based on the most important Polish and foreign contributions to the area. In the article, the following issues will be taken into consideration: manipulation during psychotherapy, confidentiality and professional secrecy, the principle of the ideological neutrality of the therapist, ethical aspects of psychotherapy for children and adolescents, clinical supervision, and the relation between psychotherapy and law.

Przyjęcie perspektywy „widoku stąd” sprawia, że etyka nie jest traktowana jako kompletny zbiór gotowych odpowiedzi na problemy natury moralnej. Normy są ogólne i obiektywne, sytuacja decyzyjna podmiotu indywidualna i subiektywna. Decydujemy zawsze „tu i teraz” i „tacy a nie inni”. Perspektywa „widoku stąd” może być redukowana, ale nie da się od niej całkowicie uwolnić. Nie znaczy to jednak, że perspektywy subiektywnej nie da się pogodzić z obiektywną. Normy obiektywne pozostają punktem odniesienia dla subiektywnych decyzji, a kiedy jakiś element indywidualnego (...) (subiektywnego) kontekstu naszego działania udaje się nam zobiektywizować, zostaje włączony w „widok stąd”. (shrink)

Artykuł stanowi próbę syntetycznego spojrzenia na polityczną teorię troski. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania tego nurtu filozofii polityki, autorka skupia się na prezentacji proponowanych w jego ramach definicji troski, uzasadnień jej moralnego obowiązku i wizji integracji troski ze sferą publiczną. Omawia także historyczny rozwój etyki troski oraz jej rolę w polityce.

W artykule w trojaki sposób dowodzę odrębności profesjonalnej etyki lekarskiej, mianowicie: 1. ukazując różnice pozycji normatywnej obowiązków w etyce profesjonalnej i ogólnej, 2. uzasadniając przynależność lekarskiej etyki profesjonalnej do modelu zapożyczenia jako typu etyki aplikacyjnej, 3. podając racje za profesjonalizmem historycznym jako etyką właściwą dla stanu lekarskiego. Odrębność profesjonalnej etyki lekarskiej stanowi ważny argument za jej umieszczeniem w planie edukacji etycznej studentów medycyny i lekarzy. W końcowej części pracy rekonstruuję rzeczywiste i postulowane relacje między etyką profesjonalną a profesjonalizmem, bioetyką akademicką (...) i bioetyką publiczną. Celem rekonstrukcji jest wskazanie optymalnego dla edukacji etycznej miejsca etyki profesjonalnej w systemie kształcenia etycznego profesjonalistów. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest konceptualizacja problemu autentycznych i domniemanych deficytów teoretycznych doktryny etyki chrześcijańskiej, rozmaicie diagnozowanych na gruncie współczesnej chrześcijańskiej filozofii moralnej. Artykuł ten stanowi polemikę z próbą ujęcia tych deficytów, a także prób ich przekroczenia, sformułowaną przez Sebastiana Gałeckiego w jego książce Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki (2020). Doceniając śmiałość podjętego zadania teoretycznego oraz istotność teoretyczną zaproponowanej przezeń koncepcji uspójnienia nurtów etycznych w ramach chrześcijaństwa, wskazuję na szereg uchybień w realizacji zaprojektowanych dociekań. Należy do nich m.in. okcydentalność perspektywy teoretycznej (...) obranej przez autora, problematyczność operacjonalizacji kategorii postchrześcijaństwa w diagnozie współczesnych przemian społecznych, pomijanie endemicznych wobec instytucji kościelnych przyczyn odchodzenia od chrześcijańskiego kanonu etycznego oraz wewnętrzna niespójność projektu integracji rozmaitych perspektyw teoretycznych chrześcijańskiej teologii moralnej. (shrink)

W artykule wykażę, że szeroko rozpowszechnione poglądy na temat norm, które obowiązują żółnierzy na wojnie, pozostają w sprzeczności z moralnością ogólną. Etyka wojny dopuszcza działania, które w zwyczajnych sytuacjach nie tylko są uznawane za moralnie niedopuszczalne, ale wydają się czynami godnymi najwyższego moralnego potępienia. Zwracam uwagę na dwie wybrane rozbieżności między etyką ogólną a etyką wojny, tj. na problem związany z istnieniem asymetrii pomiędzy atakującymi i atakowanymi oraz na kwestię tego, kto jest właściwym celem moralnie usprawiedliwionego aktu przemocy. Odrzucając (...) stanowiska skrajne (realizm w stosunkach międzynarodowych i różne odmiany pacyfizmu), uznaję, że możliwe są dwa rozwiązania problemu tych rozbieśności: albo godzimy się na status quo, czyli mocną niezgodność etyki wojny z etyki ogólną, albo uznajemy, że należy znacząco przeformułować tradycyjną etykę wojny, a być może także obowiązujące normy prawa międzynarodowego. (shrink)

Przeszczep narządu angażuje zawsze trzy strony: dawcę, biorcę oraz lekarza. Podstawą wszelkich działań lekarza powinno być poszanowanie pacjenta jako autonomicznego podmiotu, któremu przysługuje prawo do decydowania o samym sobie. W przypadku transplantacji leczeniu podlega jedynie biorca narządu, a z powodu braku wystarczającej ilości narządów transplantacje wykonywane są tylko w przypadku pacjentów, dla których nie istnieją alternatywne sposoby leczenia. Pacjent oczekujący na przeszczep jest zawsze w sytuacji bez wyjścia, tzn. ma do wyboru zgodzić się na przeszczep lub umrzeć. Inaczej problem (...) ten przedstawia się w odniesieniu do dawców narządów. Dawcą może być albo osoba żyjąca, albo zmarła. Żyjący dawca ma oczywiście możliwość świadomego podjęcia decyzji, jeszcze inaczej jest z pobieranie narządów od osób zmarłych. Istnienie konflikt interesów pomiędzy interesami dawcy i biorcy, a także pomiędzy działaniami transplantologa, którego celem jest jak najszybsze pobranie organu a celami zespołu reanimacyjnego. (shrink)

W artykule zostanie opisany modelu Specjalnej Sytuacji Odstraszania (SSO) sformułowany przez Gregorego S. Kavkę, a rozpatrywany w kontekście normatywnej teorii decyzji. Wychodząc od analizy jednego z paradoksów odstraszania wynikającego ze wspomnianego modelu, przedstawię różne sposoby rozwiązania problemów które generuje, rozpatrując je w kontekście charakteru intencji, racjonalności, oraz moralności działań podmiotu uwikłanego w SSO. Przedstawię również propozycję rozwiązania wspomnianego paradoksu, oraz wskażę na dodatkowe czynniki wpływające na ocenę etyczną działań, przyjmowania intencji, oraz jej podtrzymywania przez racjonalnego agenta reprezentującego państwo odstraszające.

The principal task of Marxist ethics is not to formulate particular moral principles or to implement them but to describe and explain moral reality. Ethics is not a philosophical discipline although as a science of morals in its own rights it is based on philosophical premises of historical materialism. Trying to define the principal tasks of Marxist ethics in the socialist society the author contends that Marxist ethics should determine the contents, the forms and the ways in which the communist (...) morality develops and functions: in the analysis and scientific examination of the social reality it should reveal the causes of contradictions and moral conflicts in the socialist society, it should also identify favourable conditions for an extensive acceptance of the communist morality. (shrink)

The article tries to prove the necessity and demonstrates the possibility of application of the methods of praxiology to ethical questions. The result is an ethical praxiology conceived as a theory of making best moral choices by moral agents. It is meant to be a practical science invented for the regulation of the process of decision-making and decision implementation.