Artykuł jest semiotycznym studium map sieci odwrotnej ‒ wykresów stosowanych we współczesnych naukach przyrodniczych do reprezentacji dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego na kryształach. Źródłem badanego materiału są artykuły z dziedziny krystalografii. Przeprowadzona analiza, wykorzystująca narzędzia pojęciowe używane w językoznawstwie, wykazuje, że rozważane obiekty znakowe to nielinearne teksty mieszane oparte w dominującej mierze na kodzie graficznym. W ich strukturze da się wyodrębnić zarówno elementy odnoszące się do rzeczywistości pozatekstowej, jak i metatekst oraz metajęzyk. Dekodowanie map sieci odwrotnej jest złożonym procesem, angażującym nie (...) tylko wiedzę o systemie ich języka, lecz także odbiór informacji o charakterze presupozycyjnym i implikacyjnym. Przegląd literatury krystalograficznej ujawnia istnienie dużej różnorodności form badanych wykresów. Najczęściej spotykane warianty zostały szczegółowo omówione, sformułowałem też postulaty dotyczące ich kodyfikacji, która mogłaby być pożyteczna z punktu widzenia ekonomii językowej naukowego dyskursu. Ponadto, zaprezentowałem przykładowe inne typy stosowanych w krystalografii dwuwymiarowych znaków ikonicznych, które mogą tworzyć makrosystem semiotyczny, wart dalszych studiów. (shrink)

Artykuł jest poświęcony „unikatowości” i „osobliwości” – zarówno jako terminom, które funkcjo­nują w ramach dyskursu teoretyczno-estetycznego, jak i wyrazom odgrywającym istotną rolę w języku potocznym. Poza kontekstem estetyki i filozoficznej refleksji nad sztuką są one powszechnie wykorzystywane przez podmioty realizujące zadania z zakresu polityki społeczno-kulturalnej do promowania wydarzeń, zjawisk i obiektów, mimo iż zarówno ich etymologia, semantyka oraz pragmatyka językowa wskazują, że są problematyczne. Mają bowiem w swoje definicje leksy­kalne wpisane wartościowanie, a także nabierają dodatkowej wartości oceniającej w różnych (...) kontekstach. Ponadto, bazując na słownikowych definicjach dostrzec można, że „unikatowość” i „osobliwość” są wyrazami funkcjonującymi w rodzinie semantycznej stwarzają­cej istotne ryzyko zatarcia znaczeń poszczególnych słów, czego efektem jest także niejedno­znaczność w estetyczno-normatywnej ocenie zjawisk opisywanych za pomocą „unikato­wości” i „oso­bliwości”, nawet jeśli ujmowane są ściślej, jako terminy naukowe funk­cjo­nujących w dyskursie teoretyczno-estetycznym. Analiza źródłosłowów, charakterystyka normatyw­nego potencjału „unikatowości” i „osobliwości” oraz wyrazów, które są im pokrewne, a także podkre­ślenie roli kontekstu, w jakim występują, zestawiona z podstawowym ich zna­czeniem w wy­branych językach nowożytnych, pozwoli uwidocznić kluczowe problemy językowe w doświad­czeniu potocznym, ale również wskazać istotne z punktu widzenia zagadnień specjalistycznych różnice terminologiczne. (shrink)

Kauzalno objašnjenje obično se smatra paradigmatskim slučajem objašnjenja u nauci, a brojni filozofi smatraju da je pojmovna analiza njegov sastavni deo. Upravo je na toj pretpostavci konstruisan argument čiji je cilj da pokaže da postoji eksplanatorni jaz između fizičkog i mentalnog. Jedna moguća strategija za fizikaliste, koji odbacuju postojanje eksplanatornog jaza, jeste pokušaj da pokažu kako pojmovna analiza nije nužan uslov za valjano objašnjenje u nauci. Dženis Dauel je u tom smeru ponudila primer u kom je semantička premisa (...) kauzalnog objašnjenja zamenjena premisom u kojoj se koristi referencijalna upotreba deskriptivnog izraza. Autor, analizirajući moguće interpretacije referencijalne upotrebe deskriptivnog izraza, smatra da ovaj primer nije dovoljno ubedljiv. (shrink)

Artykuł jest poświęcony analizie przestrzeni Łodzi przedstawionej w powieści Reymonta. Autor koncentruje się na popularnej opozycji natura versus cywilizacja, która jest wyeksponowana w Ziemi obiecanej. Autor odwołuje się także do toksycznego dyskursu Laurence’a Buella. Reymont zdaje sobie sprawę, że przyspieszona urbanizacja zaburzyła równowagę ekologiczną w środowisku. Nowe fabryki, które pojawiły się na terenie Łodzi, zmniejszyły obszary dzikiej przyrody. Toksyczne opary z kominów stały się wyraźnym znakiem zbliżającej się katastrofy ekologicznej. Drzewa porównane do szkieletów i zapach zgnilizny są dowodem postępującej (...) agonii w krajobrazie miejskim. Problem zanieczyszczenia środowiska wydaje się ignorowany przez protagonistów Ziemi obiecanej. Wynika to z faktu, iż przyroda postrzegana jest jedynie jako pole ciągłego wyzysku człowieka. Jedyną wrażliwą osobą jest narrator, który podobnie jak kronikarz dokumentuje destrukcyjne zmiany w ekosystemie. Niewątpliwie głos Reymonta jest przejawem dojrzałej, nowoczesnej świadomości ekologicznej. (shrink)

Izhodišče analize, kot njeno vlogo dojema Bertrand Russell, še zlasti v obdobju, ko izdela teorijo opisov, je vselej nekaj enostavnega. Od sežete, zapletene strukture nas analiza kot znanstveni model vodi k njenim porizlikovanim, dobro pregledanim delom. Doseči enostavnost na takih osnovah pa pomeni prevzeti nekaj izhodišč: na ontološki predpostavki utemeljeni spoznavni model, razlikovanje med popolnim ter nepopolnimi simboli, itd. Vselej imamo razdelitev med ravnijo enostavnega ter med ravnijo izvedenega, in odločilni model je reprezentacionalističen. Takšen idilični pričetek pa kmalu zadane (...) ob svojo mejo, ki ni nič drugega kot pripoznanje komunikacijske vloge govorice. Se več, paradoks analize bo moral najti svoj ključ v subjektovi izreki: v družbeni vezi. (shrink)

Frege's category of unsaturatedness (incompleteness) is a central concept of his ontology. By means of it Frege divides the realm of all entities into functions and objects. In this paper I try to show some fundamental difficultes relevant to the concept in hand. First of all I am interested in difference between incompleteness of the propositional functions (especially concepts) and incompleteness of the non-propositional functions (particularly arithmetical functions). I also discuss a few other problems closely conected with the above, namely: (...) 1) distinction between unsaturatedness of expressions and unsaturatedness of entities to which these expressions refer; 2) possibility of ontological and epistemological interpretation of incompleteness; 3) interpretation of Fregean semantical category of sense from Frege's dualistic ontology point of view. (shrink)

The purpose of the text is to make some reconnaissance in the area of title "districts of metaphor" as well as reference to the unsolvable problems which are implied by a metaphorical mystery of metaphysical expressions. Thy are the order of the day in the main currents of philosophy. Starting from the rhetorical tradition of metaphor and of terms additional related with it, I gradually illustrate what involves its post-rhetorical tradition. I show that philosophical symbolism derives from Aristotle’s hermeneutics, which (...) becomes a gateway for understanding the mystery of metaphor. Like browsing in themselves mirrors, it grows also from simple phrases in complex sentences. In semantic sense, while the symbol has many meanings, the metaphor has a double meaning. It is not however limited by this matter, because in some sense, it has broader content than a symbol, as it introduces into language meanings that in the symbol are only internal. We also encounter reflective metaphors in our everyday speech and in the attempts of associative penetration into other people's expression. Conceptual decoding of metaphors is common for users of language. On the other hand, there are specific districts of metaphorical expressions, which are reserved for poetic metaphors. Noteworthy are also the very unobvious contexts of metaphor in which the authors do not talk about this linguistic phenomenon directly. Declarative answer to the question whether the metaphor is a simply ornament of discourse or rather a mirror of the soul, is not possible too. Perhaps the metaphor as such includes the both variants. One must consider that being an ornament of speech or writing does not rule out it is also something more than just decoration. It wonders, bothers, disquiet, returning us into our souls. It is also like the unifying soul of all people – in cognitive sense. (shrink)

The article is devoted to Vilfredo Pareto’s reflections on socialism and dicusses thoroughly his important work Les syst`emes socialistes, especially its first part dealing with so called real socialist systems. This large treatise edited in 1901-1902 played an important role in the evolution of Pareto’s ideas. It brought the early version of his famous theory of social elites that was strictly connected with his refutation of historiosophical progressivism. Pareto examined many historical examples– from ancient to some tendencies in contemporary policy (...) – in order to elaborate the precise typology of the systems of real socialism. He tried to demonstrate that real socialism was an obstacle to economic and cultural development. Socialism was for him on the one hand utopian, and on the other hand – immoral. He didn’t exclude however that in the future the well organized socialist movement would come into power. (shrink)

Artykuł ma na celu ukazać złożoność problemu, jakim jest prawne usankcjonowanie klauzuli sumienia dla farmaceutów. Żywa dyskusja na ten temat toczy się obecnie nie tylko w Polsce. Autor omawia wydaną przez Comitato Nazionale per la Bioetica opinię w sprawie sprzeciwu sumienia wobec sprzedaży środków antykoncepcji awaryjnej. Analiza dokumentu odsłania argumenty zwolenników i przeciwników przyznania aptekarzom prawa odmowy sprzedaży takich preparatów. Sam dokument zawiera również wskazania etyczne użyteczne dla odpowiednich władz i instytucji, których zadaniem jest zabezpieczenie dostępności leków dla pacjenta. (...) Wskazania te zachowują swoją aktualność w przypadku ewentualnej legalizacji klauzuli sumienia dla farmaceutów w Polsce. (shrink)

In the paper the author tries to show that semantico-categorial analysis in the traditional Ajdukiewiczian application as a tool of evaluating semantic completeness of complex expressions is ineffective. There is, however, another application, to which the analysis is much better fitted. Namely, it allows to precisify the actual uses of natural language - in all those cases in which on the one hand precision is a superior value, and on the other hand, the formalisation is not possible and one has (...) to stay within natural language. Obviously, in order to achieve this aim many particular problems, sometimes not at all trivial, have to be solved. Amongst the most important the author sees determining a binding canon of the rules of analysis and determining pragmatic criteria of the admissibility of paraphrases and of filling in ellipses. (shrink)

In the recent years we can observe a sort of renaissance of the philosophy of mathematics. More and more papers and books are published. A few years ago a new journal (Philosophia Mathematica) devoted exclusively to the philosophy of mathematics started appearing. In the contemporary discussions - especially in the context of the question of the applicability of mathematics to the description of the physical world - the issue of the existence and the ontological status of mathematical objects plays a (...) particular role. Many new conceptions have appeared - both realistic and antirealistic. In the paper one of the antirealistic conceptions formulated in the recent years is presented - namely a conception by C. Chihara [1990]. The author rejects both Gödel's and Quine's arguments for the realistic standpoint. First, these standpoints will be briefly summarised, since they play a significant role in the contemporary philosophy of mathematics - and are particularly important in the context of the discussion upon Chihara's conception. Next, Chihara's arguments will be analysed in detail. As a result it will turn out that these arguments are not conclusive. Chihara's system relies on certain unjustified assumptions. Moreover, the philosophical difficulties that it encounters are not sufficiently discussed. (shrink)

The paper is intended to discuss main semantic presuppositions of language, being of service to express the philosophical problem of idealism/realism in its various versions. At the beginning, the author shows that the terms „idealism” and „realism” are polysemic. The fact of this polysemy makes impossible to construct precise definitions of both the opposed notions. Then there are characterized four types of reasonings, constituting the ground for formulating the question of idealism/realism. It appears that in order to discuss the problem (...) idealism/realism, we must have at our disposal a specific metalanguage. The author reconstructs main semantic presuppositions of this metalanguage: these presuppositions constitute the so-called „possible-world” semantic schema. The general thesis of the papers goes like this: a language for expressing philosophical discours, concerning the question of idealism/realism, is a bearer of semantic presuppositions, stating the existence of possible worlds, mutually connected with the aid of various relations. (shrink)

The founding text for the new current in modern philosophy—experi-mental philosophy—can be seen in Jonathan Weinberg, Shaun Nichols and Ste-phen Stich’s “Normativity and Epistemic Intuitions” (2001). The authors describe in this article a study to prove cross-cultural differences in epistemic intuitions. On the basis of their results, they argue that since epistemic intuitions seem to serve a crucial role in the use of thought experiments, contemporary philosophical methodology is highly unjustified. That study has brought about at least three replication attempts (...) (Seyedsayam-dost 2015; Kim, Yuan 2015; Nagel, San Juan, Mar 2013). None of them confirmed the original results. The aim of this article is to critically analyze in detail Weinberg, Nichols and Stich’s methodology and the three replications mentioned. Regarding the results of my analysis, I will try to examine what conclusions can be drawn with regard to the outcomes of analized studies. In particular I will refer to far-reaching con-clusions about the universality of epistemic intuitions or universality of folk epis-temology, which are sometimes—hastily, as I will argue—extrapolated from the results of such kind of studies (e.g., Kim, Yuan 2015; Kim Yuan 2016). (shrink)

The article considers the problem of the meaning of a musical discourse from the perspec-tive of hermeneutic phenomenology. The analysis is based on the collected essays by Paul Ricoeur, included in the book 'Language, Text, Interpretation'. The author of the article aims at contextualization of such terms as discourse, event, meaning, distance, appropriation, interpretation, self-understanding, projection of ‘the world of work’ and the projection of the possibility of ‘being-in-the-world’ with reference to a musical work of art.