L'Afrique se propose de lutter de façon efficace pour la réduction de la pauvreté. La pauvreté en Afrique est certainement matérielle, mais elle est aussi spirituelle. Autant elle est dépourvue des moyens de vivre à la mesure de sa population, autant elle semble manquer de ressort spirituel capable de lui permettre d'assumer de façon responsable son destin. La réduction de la pauvreté matérielle passe par la réduction de la pauvreté spirituelle. Et cette dernière passe par la redécouverte des richesses de (...) l'esprit et de la manière dont ces richesses ont aidé dans le passé et peuvent encore aider dans le présent à prendre en charge le devenir de l'Afrique. Les auteurs voudraient instaurer et explorer un de fondements essentiels de la Renaissance africaine : l'histoire des idées dans l'Afrique traditionnelle. Aussi le présent ouvrage se fixe-t-il pour tâche de présenter les principes, les démarches et une application de cette discipline à la fois ancienne et, dans le contexte de l'Afrique traditionnelle, inédite. (shrink)

Nie ulega wątpliwości, ze jak na książkę filozoficzną praca L. Boreckiego jest pozycją nietypowy i zarazem wyjątkową. Jej nietypowość wynika przede wszystkim z faktu, że autor nie jest zawodowym filozofem, a jego filozoficzne zainteresowania wynikają z problemów, na które natknął się w dziedzinach nie związanych z filozofią. Mamy tutaj do czynienia z książką „filozofującego lekarza", tak osoby autora określa się we Wstępie. Tego rodzaju prac pojawia się dość sporo. Wiele z nich - właśnie dzięki swemu potocznemu, pozbawionemu specjalistycznych wyrażeń językowi (...) - zdobywa popularność, jednakże stosunkowo nieliczne mają rzeczywisty wartość poznawczy, która nie polega wyłącznie na dostarczeniu czytelnikowi porcji przyciągających uwagę ciekawostek i kontrowersyjnych interpretacji, lecz jest odkrywcza z punktu widzenia filozofii. (shrink)

Sprawiedliwość jako kategoria etyczno-prawna pozostaje w ścisłym związku z prawem tak naturalnym, jak też pozytywnym. Powiązania te są wszakże tego rodzaju, że umożliwiają traktowanie sprawiedliwości jako odrębnej struktury w ramach ogólnego ładu moralno-prawnego. Dzięki temu również w obrębie etyki chrześcijańskiej istnieje pokaźna literatura poświęcona problematyce oplecionej około tego pojęcia. W czasie, kiedy łacina była w powszechnym użyciu, często pojawiały się traktaty pod tytułem De iustitia bądź De iure et iustitia. Z chwilą, kiedy w filozofii i etyce górę wzięły języki narodowe, (...) sprawiedliwość nadal przyciąga ku sobie uwagę autorów. Owszem krąg zainteresowania się tą problematyki rozszerzył się na teoretyków innych także, poza chrześcijańskich filozofów. Panujący w tym świecie pluralizm doktryn etycznoprawnych spowodował, ze zamiast coraz klarowniejszego pojecia sprawiedliwości mamy coraz więcej znaków zapytania, niekiedy wręcz zasadniczych trudności odnośnie do właściwego rozumienia tego pojecia. W tym stanie poglądów narzuca się konieczność skonfrontowania stanowiska etyki chrześcijańskiej z głoszonymi dziś koncepcjami. Dobrą po temu okazję stwarza praca znanego w Polsce i zagranicą filozofa i teoretyka prawa Ch. Perelmana. Nie jest to autor tak w świecie naukowym populamy, jak np. J. Rawls, ale właśnie jego prace dostarczają najlepszego materiału dla realizacji postawionego sobie przed chwilą celu. (shrink)

Około trzydziestu lat temu G. Picht pisząc esej filozoficzny o pojęciu odpowiedzialnosci mógl stwierdzić, ze zna tylko jedną monografiię poswieconą temo zagadnieniu. Dzisiaj istnieje juz wiele studiów o odpowiedzialności, a wydana w niedługim czasie po publikacji Pichta rozprawa R. Ingardena, zdążyła stać się klasyczną. Pomimo tej obfitości analiz - a raczej, dzięki niej - pytania o odpowiedzialność i „do odpowiedzialności" powracają. Rodzą się one zresztą nie tylko w kontekscie uczonych dysput ; przynosi je „samo życie". To przecież codzienność jest miejscem (...) „zdziwienia" i impulsem dla ruchu mysli filozoficznej. Do tejże codzienności filozofia nieustannie powraca, w zamiarze dochodzenia do tego, "jak jest naprawdę". W niniejszych rozważaniach o odpowiedzialności, nie rezygnując z odniesienia do potocznego doświadczenia, chcemy wejść w dialog z myslą Martina Bubera, który swoje zadanie filozoficzne pojmował jako "prowadzenie rozmowy" i wskazywanie „na coś w rzeczywistości, co nie zostalo zauważone lub jest za mało dostrzegane". Był on jednym z tych myślicieli, dzięki którym pojęcie odpowiedzialności zostało wprowadzone do filozofii i teologii w nowym, a przynajmniej „malo dostrzeganym" przez tradycję znaczeniu. Jakie to jest znaczenie? A jakie było tradycyjne? (shrink)

Autor prezentuje mało znane fakty z historii polskiej nauki świadczące o tym, że przedstawiciele polskiej emigracji powojennej mieli bardzo dobre rozeznanie o sytuacji w nauce krajowej. W filozofii przykładem tego były kontakty Zbigniewa Jordana (1911–1977) z przedstawicielami filozofii pracującymi w kraju. Jordan przez wiele lat utrzymywał systematyczne kontakty z około czterdziestoma osobami, stanowiącymi elitę polskiej powojennej filozofii i socjologii. Do grona jego znajomych i korespondentów należeli m.in. Jan Łukasiewicz, ks. Józef Pastuszka, Tadeusz Czeżowski, Maria i Stanisław Ossowscy, Tadeusz i Janina (...) Kotarbińscy, Adam Schaff, Leszek Kołakowski, Jan Szczepański, Andrzej Grzegorczyk, a także przedstawiciele polskiej emigracji pracujący na uczelniach zachodnich. Dzięki tym kontaktom potrafił zrealizować naraz dwa cele. Po pierwsze, popularyzował godne upamiętnienia osiągnięcia nauki polskiej, dzięki czemu jego starania zapewniały ścisły związek między nauką krajową a światową. Po drugie, zapewniał historyczna ciągłość nauki polskiej, której nie przerwało nawet wprowadzenie komunistycznych porządków w kraju, które sprowadzały się do próby odrzucenia całej dotychczasowej tradycji. Autor stoi na stanowisku, że nauka stanowi najważniejszą część kultury i z tej racji dokonania Jordana powinny zostać spopularyzowane w całym środowisku nauki w Polsce jako przykład, którym winni kierować się jej młodzi adepci, koncentrujący się wyłącznie na karierze w zagranicznych instytucjach naukowych. (shrink)

W ciągu około trzydziestu ostatnich lat w filozofii anglojęzycznej pojawiło się nowe rozumienie metody genealogicznej. Rosnąca grupa autorów, odwołująca się do pionierskiej książki _Knowledge and The State of Nature. __An Essay in Conceptual Synthesis _Edwarda Craiga (1990), proponuje, twórczo wykorzystuje i poddaje refleksji metodologicznej tak zwaną genealogię uzasadniającą (GU). GU polega na konstrukcji quasi-historycznej, naturalistycznej i funkcjonalistycznej narracji na temat genezy i ewolucji wspólnotowej praktyki konceptualnej, np. wykorzystywania w życiu społecznym pewnej idei. GU ma za zadanie wyjaśnienie i jednocześnie rekomendację (...) („uzasadnienie”) tej praktyki. Celem artykułu jest prezentacja metody GU i jej wstępna analiza krytyczna. Ma on następującą strukturę: we wstępie przedstawiam podstawowe różnice pomiędzy GU i dotychczasowym, domyślnym, subwersywnym rozumieniem metody genealogicznej; w pierwszej części analizuję najważniejsze założenia GU, czyli historycyzm, naturalizm metodologiczny i funkcjonalizm; w drugiej części rekonstruuję – dla ilustracji – zastosowanie GU w wyjaśnianiu i uzasadnianiu pozytywnej oceny i traktowania jako cnót różnych form wierności prawdzie (M. Fricker, B. Williams); w trzeciej części omawiam trzy podstawowe zarzuty wobec GU: zarzut fikcji, zarzut błędu genetycznego i zarzut instrumentalizmu. O ile mi wiadomo, ta problematyka nie doczekała się dotychczas opracowania w polskiej literaturze akademickiej. (shrink)

W artykule podejmuję zagadnienie relacji między charakterem filozofii Alfreda Northa Whiteheada i Bertranda Russella a intensywnymi transformującymi przeżyciami tych myślicieli, spowodowanymi przez pewne jednostkowe zdarzenia. Według Russella, taki właśnie charakter miało w jego życiu doświadczenie wywołane mocnym napadem bólu Evelyn Whitehead, żony Alfreda, w lutym 1901 r. W zdarzeniu tym uczestniczył też dwuipółletni syn Whiteheada, Eryk. Russell twierdzi, że doznał wówczas czegoś w rodzaju mistycznej iluminacji, która w przeciągu około pięciu minut całkowicie zmieniła jego dotychczasowy sposób myślenia: m.in. wyposażyła jego (...) ateizm w imperatyw przeciwstawiania się wszystkiemu, co powoduje ludzkie cierpienia, zwłaszcza cierpienia dzieci, i skłoniła go do bezkompromisowego pacyfizmu. Dla powściągliwego w ujawnianiu swoich przeżyć Whiteheada, podobnym doświadczeniem była śmierć osiemnastoletniego Eryka pod koniec pierwszej wojny światowej. Według Russella przyczyniła się ona do rezygnacji przez Whiteheada z uprawiania matematyki na rzecz filozofii i do ponownej akceptacji porzuconego wcześniej teizmu. Argumentuję, że hipoteza Russella nie jest bezpodstawna i staram się ją uszczegółowić przez wskazanie, że Whitehead znalazł pocieszenie, którego poszukiwał, w koncepcji Boga zachowującego w pamięci całą przeszłość oraz w idei współkonstytuowania boskiego życia przez byty aktualne. Oczywiście, zarówno zmiany w filozofii Russella, jak i genezę filozofii Whiteheada można tłumaczyć inaczej niż przez odwołanie się do ich jednostkowych intensywnych doświadczeń, na przykład jako wynik argumentacji uwzględniającej aktualny stan wiedzy filozoficznej, naukowej, moralnej i religijnej. Intuicja podpowiada nam jednak, że bez uwzględnienia wpływu owych jednostkowych intensywnych doznań, ich idee filozoficzne miałaby zapewne inny charakter. (shrink)

Artykuł przedstawia etyczny problem dehumanizacji w perspektywie prac i doświadczeń Mieczysława Wallisa, polskiego uczonego, przedstawiciela filozoficznej szkoły lwowsko-warszawskiej. W czasie II wojny światowej myśliciel ten spędził około 5 lat w niemieckich obozach jenieckich. Nie poddał się jednak wówczas atmosferze niepokoju i rezygnacji, nie pogrążył w strachu przed długotrwałą niewolą, lecz nieprzerwanie kontynuował swoją pracę naukową i dydaktyczną. W rezultacie, nie tylko zilustrował mechanizmy dehumanizacji zachodzące w rzeczywistości obozowej, ale także sformułował autorski intelektualny „program profilaktyczny”, który pozwalał obronić ludzką psychikę, osobowość, (...) doznania i emocje przed ich szkodliwym, destrukcyjnym wpływem. Jego fundamentem był świat ludzkiego wnętrza, postawa skupienia się na sferze wartości i przeżyć estetycznych oraz implikowanych przez nie specyficznie ludzkich działaniach. (shrink)

Antyrealizm etyczny reprezentowany jest obecnie przez około 30% filozofów analitycznych. Podzielają oni przekonanie, że nie istnieją moralne własności, fakty czy wartości. Przez długi okres rozwijany był on zwłaszcza przez akognitywistów. Jednak od czasu publikacji książki J. Mackiego Ethics. Inventingright and wrong (1977) antyrealistyczny sceptycyzm został zradykalizowany, przybierając także formę teorii globalnego błędu. Przyjęcie powyższego przekonania prowadzi do trzech strategii postępowania: 1. fikcjonalizmu asertorycznego (J. Mackie), 2. fikcjonalizmu nieasertorycznego (R. Joyce) oraz 3. eliminatywizmu (I. Hinckfuss i R. Garner). W artykule, przyjmując (...) antyrealistyczny punkt wyjścia przedstawicieli teorii globalnego błędu, analizuję powody, dla których warto wyeliminować etykę, i powody, dla których moglibyśmy mieć z tym problem. Następnie przedstawiam argumenty, ze względu na które pomysł eliminacji etyki pośrednio wspiera zmianę myślenia o realizmie etycznym z paradygmatu ontologicznego na racjonalistyczny. W związku z tym prezentuję koncepcję rewizyjnego realizmu racji oraz dowodzę, że nie poddaje się ona argumentom zwolenników eliminacji etyki. (shrink)

The correspondence between the philosopher Theodor W. Adorno and his politically active graduate student Elisabeth Lenk offers fresh insights into both Adorno's view of surrealism and its relation to the student uprisings of 1960s France and Germany. Written between 1962, when Lenk moved to Paris and persuaded an initially reluctant Adorno to supervise her sociology dissertation on the surrealists, and Adorno's death in 1969, these letters reveal a surprisingly tender side of the distinguished professor. The correspondence is accompanied by a (...) selection of documents that bring additional depth and context to the letters and their engagement with the art and politics of the period. Filling in the background of Adorno and Lenk's lively exchange, the volume includes new translations of classic essays by Walter Benjamin ("Surrealism: Last Snapshot of the European Intelligentsia") and Adorno ("Surrealism Reconsidered"), along with a collection of short prose readings by Adorno and the writer-scholar Carl Dreyfus and three original essays by Lenk: her afterword to Paris Peasant by Louis Aragon, her Introduction to the German edition of Charles Fourier's The Theory of the Four Movements and the General Destinies, and her incisive essay "Critical Theory and Surreal Practice." An Introduction by Lenk's student, the contemporary writer and critic Rita Bischof, points to the continuing challenge of surrealist politics. This remarkable body of correspondence appears here in English for the first time, as do Adorno and Dreyfus's surrealist readings and the essays by Lenk. Together, they provide a rich mine of critical material for reassessing the significance of the surrealist movement and its successors. (shrink)

Examines the relations between logic and philosophy over the last 150 years. Logic underwent a major renaissance beginning in the nineteenth century. Cantor almost tamed the infinite, and Frege aimed to undercut Kant by reducing mathematics to logic. These achievements were threatened by the paradoxes, like Russell's. This ferment generated excellent philosophy by excellent philosophers up to World War II. This book provides a selective, critical history of the collaboration between logic and philosophy during this period. After World War II, (...) mathematical logic became a recognized subdiscipline in mathematics departments, and consequently but unfortunately philosophers have lost touch with its monuments. This book aims to make four of them more accessible to philosophers, making available the tools necessary for modern scholars of philosophy to renew a productive dialogue between logic and philosophy. (shrink)

I want to take issue with these views both by attempting to answer the arguments which have been given against regarding explanations in terms of the agent's reasons as causal and by giving some positive reasons for supposing that such explanations are a kind of causal explanation.

AT PHAEDO 96A-C Plato portrays Socrates as describing his past study of "the kind of wisdom known as περὶ φυσέως ἱστορία." At 96c-97b, Socrates says that this study led him to realize that he had an inadequate understanding of certain basic concepts which it involved. In consequence, he says at 97b, he abandoned this method and turned to a method of his own. But at this point in the dialogue, instead of proceeding immediately to describe his method, Plato has him (...) interjecting a complaint concerning Anaxagoras and his view that everything should be explained in terms of Mind. His complaint is that Mind would order things in the best possible way and that, therefore, an account of things in terms of Mind would amount to showing that they are ordered in the best possible way. But Anaxagoras did not show this and, instead, offered other kinds of explanations of the various phenomena. Socrates is not just criticizing Anaxagoras here for not doing what he set out to do; he makes it clear, for example at 99b-c, that he believes that the best kind of explanation of the phenomena would be to show that they are ordered in the best possible way. But he was unable to discover an explanation of this kind, either for himself or from others, and so turned to a method which he calls "second best". The actual description of this method is contained in two passages, 99e5-100a7 and 101d5-e1. Between these passages, Socrates invokes the doctrine of Forms and, in particular, the formula. (shrink)

A non-epistemological history of historical epistemology Content Type Journal Article DOI 10.1007/s11016-010-9501-5 Authors W. R. Albury, School of Humanities, University of New England, Armidale, NSW 2351, Australia Journal Metascience Online ISSN 1467-9981 Print ISSN 0815-0796.

En el presente artículo se presenta, desde la filosofía, primeramente la tesis de L. Zea, según el cual la universidad del hombre americano, se halla en la aceptación de la diversidad concreta de las pluriformes maneras de ser de los americanos. Europa recién ahora se pone filosóficamente el problema de la pluralidad cultural. Se analiza luego la forma de considerar el gobierno y las leyes tanto de los americanos sajones como de los americanos latinos, cuando construyen sus propias formas de (...) ser. Se considera el intento y el fracaso al querer éstos imitar a aquéllos. Trata, además, la hipótesis de L. Zea según el cual la identidad de los pueblos latinoamericanos está en no tener ninguna que lo marque como pueblo y hombre común a toda América Latina, salvo ciertos rasgos de conducta común, derivados del talante conquistador español. Ortega y Gasset prolonga este análisis y lo centra en las influencias de la inmigración en Argentina, de lo que -entre otras causas- surge una explicación para ciertas conductas que dan forma a la identidad de los argentinos. Algo no ha cambiado en el modo de ser argentino: éste no se dedica primeramente a vivir la vida, sino a hacer fortuna y defenderse. Se identifica por lo que posee o desea poseer.This article presents, from a philosophical stand, firstly Leopoldo Zea's thesis according to which the American man's universality resides in his acceptance of the concrete diversity of the various ways of being American. Only now Europe is starting to consider philosophically the problem of cultural pluralism. Secondly, we analyze the way the Saxon Americans and the Latin Americans consider government and laws during their respective processes of becoming their own selves. We examine the intent and subsequent failure of the latter at trying to imitate the former; also, Zea's thesis according to which the identity of Latin American peoples lies precisely in not having a unique identity that define them as a man and people common to all Latin America, except for some behavioral traits deriving from the Spanish conqueror temper. Ortega y Gasset extends this analysis focusing on Argentina's immigration and concluding that this partially accounts for the Argentinean behavior and identity, their priority being to make a fortune and to defend themselves. Their identity rises from what they have or what they want to have. (shrink)