Udział kobiet w rozwoju poznania naukowego, uznawanie ich odkrywczości i nowatorstwa są zagadnieniami stosunkowo rzadko podejmowanymi z racji przypisywanego płci żeńskiej życiowego uwikłania w prywatność, codzienność i przeciętność. W artykule opisuję historyczne przypadki polskich wybitnych badaczek, których odkrycia i osiągnięcia zostały uznane za istotne dla różnych dziedzin wiedzy i tym samym zaprzeczają one stereotypom związanym z płcią. Wśród nich są adeptki nauk ścisłych i społecznych, przekraczające historyczną postać czy figurę „niewidzialnej asystentki”: Maria Cunitia, Maria Skłodowska-Curie, Józefa Joteyko, Maria A. Czaplicka, (...) Róża Luksemburg oraz inne podejmujące się ekstremalnego wyczynu poznawczego. Intersekcjonalna analiza biograficzna i generacyjna posłuży do rozważenia zasadniczych, jak się wydaje, uwarunkowań i przesłanek sukcesu kobiet w nauce – w przeszłości i współcześnie – wobec trwającego nieustannie „wyścigu” o palmę pierwszeństwa. (shrink)

A woman’s perspective, or the so called feminist standpoint, needs to be incorporated into a theory of cognition to highlight its particular stance, to counter the present tendency to expect special advantages in cognition connected with gender specific (feminine) experience, which though not yet sufficiently recognized, is often neglected or denied to women.The most clarified stances, however, are not claiming the right to universality, considering the rather important anthropological/contextual differences between the subject/s of knowledge concerning race, ethnicity and sexual orientation. (...) If ever to look for pragmatic justifications feminist epistemology needs to be a philosophical discipline, in order to indicate new ways/directions through a detailed critique of traditional knowledge and science, as well as present new goals and methods, especially for particular disciplines with anthropological problems.The humanitarian mission in the project of “imprinting women into the process and result of cognition” one can consider as simply an additional factor justifying the development of philosophical particularism in gynocentric studies following the democratization of recent formulations and institutions regarding knowledge/cognition. (shrink)