Dutch allows for variation as to whether the first position in the sentence is occupied by the subject or by some other constituent, such as the direct object. In particular situations, however, this commonly observed variation in word order is ‘frozen’ and only the subject appears in first position. We hypothesize that this partial freezing of word order in Dutch can be explained from the dependence of the speaker’s choice of word order on the hearer’s interpretation of this word order. (...) A formal model of this interaction between the speaker’s perspective and the hearer’s perspective is presented in terms of bidirectional Optimality Theory. Empirical predictions of this model regarding the interaction between word order and definiteness are confirmed by a quantitative corpus study. (shrink)

Donald Davidson argues in "Thought and Talk" that all speakers must be interpreters of other speakers: linguistic competence requires the possession of intentional concepts and the ability to attribute intentional states to other people. Kristin Andrews (in Philosophical Psychology, 15) has argued that empirical evidence about autism undermines this theoretical claim, for some individuals with autism lack the requisite "theory of mind" skills to be able to interpret, yet are competent speakers. In this paper, Davidson is defended on the grounds (...) that the high-functioning autistic individuals in question have a more robust theory of mind than has been acknowledged, and that this is sufficient for them to be interpreters of other speakers. It is argued, further, that Davidson's theory would remain intact even if one or more autistic speakers lacking a theory of mind were to exist, as he makes conceptual claims about thought and language that are not vulnerable to empirical counterexamples. (shrink)

In this paper, I provide further support for my earlier claim that the existence of high-functioning autistic speakers does not undermine Davidson's theory of radical interpretation. Andrews and Radenovic, in criticizing my arguments for this position, have presented fresh evidence from the clinical literature on autism for the existence of an individual who speaks but does not interpret, and maintain that the existence of such an individual seriously challenges Davidson's theory. I counter this claim by showing that the evidence they (...) point to in fact better supports the conclusion that this autistic speaker, and others like him, are Davidsonian interpreters. (shrink)

Empirical studies among small-scale societies show that participation in national development programs impact traditional norms of community cooperation. We explore the extent to which varying levels of village and individual involvement in development policies relate to voluntary cooperation within community settings. We used a field experiment conducted in seven villages from an indigenous society in Indonesia known for their strong traditional cooperative norms, the Punan Tubu. We framed the experiment in terms of an ongoing government house-building program. The results indicate (...) that there were synergistic and antagonistic interactions between existing cooperative norms and government development policies. Participants’ cooperation in the experimental setting was low, probably because the Punan Tubu are used to cooperating and sharing both under demand and in a context in which uncooperative behavior is largely unpunished. Variation in experimental behavior was related to both village- and individual-level variables, with participants living in resettlement villages and participants living in a house constructed under the government program displaying more cooperative behavior. The cooperation evident in resettled villages may indicate that people in these villages are more comfortable interacting in anonymous settings and less committed to the demand-sharing norms still prevalent in the upstream villages. The more cooperative behavior among villagers who have previously received a house might indicate that they recognize that they are now better off than others and feel more obliged to cooperate. Policies aiming to capitalize on existing cooperative behavior to stimulate community collective action should consider the specific conditions under which cooperation occurs in real settings since traditional norms that regulate cooperative behavior might not translate well to cooperation in government-led programs. (shrink)

Eserlerin mukaddimeleri, müelliflerin konuya hâkimiyetini gösterdikleri ve adeta ilmî yeterliliklerini okuyucuya sundukları bölümler olmuştur. Bazı tefsir mukaddimelerinde de bunu görmek mümkündür. Kur’ân ilimleri ve tefsir metodolojisi hakkında önemli bilgiler veren ve çalışmamıza konu olan Tabersî, Âlûsî ve Sıddîk Hân da eserlerinin mukaddimelerinde Kur’ân ilimlerinin bir kısmınasathi yorumlar getirirken, bir kısmına ise teferruatlı bir şekilde yer vermektedirler. Örneğin Tabersî i’caz konusunu, Âlûsî i’câzla birlikte yedi harf meselesini detaylı bir şekilde ele alırken, Sıddîk Hân Kur’ân ilimleri konularına daha kısa bir şekilde değinmektedir. (...) Müfessirlerimiz mukaddimelerinde genel olarak metodoloji konusuna daha detaylı bir şekilde değinerek takip edecekleri yöntem hakkında bilgi vermektedirler. Tefsir metodolojisi konusunda benzer kaidelerlekonuyu ele alan müfessirlerimiz, bazen de kendilerine özgü yöntemlerikullandıkları müşahede edilmektedir. Bu bağlamda Tabersî Şîa mezhebinin görüşlerini önemsemekte, imamlardan nakledilen rivayetleri Peygamber’den nakledilen rivayetle eşit tutarak mezhebî taassupla konuya yaklaşmakta; Âlûsî tasavvuf ehli tarafından yapılan yorumları önemsemekle birlikte konuya temkinli yaklaşarak, yapılan batınî yorumun ayetin zahirine uygun olması gerektiğini söylemektedir. Diğer iki müfessirden daha fazla tefsir metodolojisine değinen Sıddîk Hân ise mezhep taassubundan uzak durulması gerektiğini söyleyerek birçok tefsir yöntemini eleştirmekte ve bu yaklaşımları tefsir olarak değerlendirmemektedir. Tefsir metodolojisinde naklin önemine değinen müfessirlerimizden Tabersî doğru bir tefsir için sahih naklin gerekli olduğuna, Sıddîk Hân ise tefsirin sadece sahih nakille bilineceğini söyleyerek, bunun dışındaki yorumları te’vil olarak değerlendirmekte böylece tefsir ve te’vil arasındaki farka değinmektedir. (shrink)

Artykuł prezentuje wyniki analizy ilościowej i jakościowej zawiadomień o retrakcji w publikacjach z zakresu filozofii (o zasięgu globalnym) zawartych w Retraction Watch Database, z punktu widzenia zaleceń Komisji Etyki Publikacji. Pod względem ilościowym próba wynosi jedynie 0,48% rekordów w całej bazie, przez co trudno uznać ją za reprezentatywną dla dyscypliny, a tym bardziej niemożliwe jest uogólnienia wniosków na całą aktywność naukową. Statystyka wycofań publikacji może być jednak podstawą do studium przypadków. Treść zawiadomień jest często niekompletna lub niejednoznaczna. Normatywne uregulowania retrakcji (...) publikacji w odniesieniu do przedmiotu badań należy uznać za nie w pełni adekwatne do specyfiki praktyki wydawniczej w filozofii. (shrink)

We clarify some points previously made by Andrews, and defend the claim that Davidson's account of belief can be and is challenged by the existence of some people with autism. We argue that both Bouma and Andrews (Philosophical Psychology, 15) blurred the subtle distinctions between the psychological concepts of theory of mind and joint attention and the Davidsonian concepts of interpretation and triangulation. And we accept that appeal to control group studies is not the appropriate place to look for (...) an individual who can speak but who has significant problems with interpretation. In this paper we argue that by turning to the clinical literature we can more readily find such a challenge to Davidson's account. (shrink)

İslam inancının “aslü’l-usûlü”nü teşkil eden ilâhiyât bahsi, kelâm ilminin en önemli ve karmaşık konularındandır. İlk dönemlerden itibaren Allah’ın zatı, sıfatları ve fiilleri başta olmak üzere ulûhiyet meselelerine dair farklı görüşler ileri sürülmüş ve mühim düşünce ayrılıkları ortaya çıkmıştır. Sünnî kelâmı tesis edenlerden biri olan Ebû Mansûr el-Mâtürîdî de ilâhiyât alanına giren bu hususlarda geniş bir perspektifle özgün fikirler ortaya koymuştur. Mâtürîdî, Allah’ın zâtı ve sıfatları alanına giren mevzularda büyük ölçüde nakle bağlı kalmış, te’vilde bulunması gerektiğinde de özellikle “Allah’tan teşbihin nefyi” (...) hususuna ayrı bir önem vermiştir. O, Allah’ın evrendeki tasarruflarını ifade eden ilahî fiiller konusunda ise sık sık ilahî hikmete vurguda bulunmuş ve Allah’ın kâinatı yaratma amacı gibi insan idrakini aşan hususlarda mutlaka derin ilahî hikmetlerin bulunduğunu bilmemiz gerektiğini belirtmiştir. Bu çalışmada ulûhiyet meselelerinden olan rü’yetullah, Allah’ın arşa istivâsı, Allah’ın kâinatı yaratma amacı, Allah’ın zararlı nesneleri ve şerri yaratmasının hikmeti ve Allah’ın mekânla sınırlandırılamayacağı konularına dair İmam Mâtürîdî’nin yaklaşımlarına yer verilecektir. (shrink)

ABSTRACTThis paper discusses soldiers’ moral responsibility in today’s complex conflicts. The point of departure is the increased focus on soldiers as moral decision-makers in war, illustrated by the introduction of core values in the Norwegian Armed Forces. Responsibility is one of these core values, but it is not clear exactly how we should understand responsibility. I use a case where a group of Norwegian soldiers in the International Security Assistance Force sought the cooperation of a group of mujahedeen to solve (...) the military mission of establishing security. As confidence between the parties grew, the soldiers became horrified witnesses to a practice of bacha bazi, where a young boy is dressed up for entertainment and sexual abuse. This situation gives reason to question the limits of role responsibility, the status of soldiers’ legitimacy, and the challenges of making morally sound judgments in a multicultural context. The discussion demonstrates that, even if there are restrictions on the... (shrink)

Artykuł składa się z dwóch części. W części pierwszej rekonstruuję filozoficzne poglądy polskiego filozofującego fizyka Czesława Białobrzeskiego, a w drugiej części przedstawiam jego biografię oraz wkład w rozwój fizyki. Filozoficzne rozważania Białobrzeskiego kształtowały się na bazie wiodących problemów w fizyce końca XIX i przede wszystkim XX wieku; Białobrzeski prowadził te rozważania w ścisłym związku ze swoją praktyką naukową. Działalność polskiego uczonego przypada na okres powstawania i rozwoju mechaniki kwantowej. Białobrzeski – jak wielu innych ówczesnych fizyków – był świadomy konieczności spójnego (...) wyjaśniania fundamentalnie nowych zjawisk świata atomowego. Jego wyjaśnienie jest oryginalne – odwołał się mianowicie w nim do klasycznej, filozoficznej teorii kategorii i zaproponował jej własną ontologiczną interpretację. (shrink)

U radu se istražuju sličnosti i razlike između misaoni eksperimenata i argumenata na osnovu zamislivosti. Brani se teza da intuicije igraju ključnu ulogu u opravdavanju misaonih eksperimenata, dok sa argumentima na osnovu zamislivosti to nije slučaj, zato što je zamislivost, na kojoj su ovi argumenti zasnovani, različita od intuicija i od njih nezavisna. Na bazi ovog uvida ukratko se prikazuju i različite vrste izazova s kojima se suočavaju misaoni ekspeimenti i argumenti na osnovu zamislivosti.

Modelowanie komputerowe odgrywa istotną rolę we współczesnej nauce. Epistemologiczna rola, jaką odgrywają takie modele oraz prowadzone na ich bazie symulacje skłaniają do postawienia pytań o możliwe użycie podobnych metod w filozofii. Pomysły wykorzystania narzędzi matematycznych do sformułowania koncepcji filozoficznych sięgają czasów Barucha Spinozy i Isaaca Newtona. Newtonowska filozofia przyrody stała się przykładem udanego zastosowania matematycznych rozważań do opisu przyrody na poziomie fundamentalnym. Oczywiście podejście Newtona otworzyło zarówno nowe obszary badań w fizyce, jak i stało się źródłem dla nowych rozważań o (...) rzeczywistości fizycznej. Według Michała Hellera niektóre teorie fizyczne można traktować jako specyficzne formalizacje koncepcji filozoficznych. Modelowanie komputerowe w filozofii może być traktowane jako rozszerzenie tej idei, co będę starał się ukazać w niniejszym artykule. Będę również rozważał rolę modelowania komputerowego jako źródła nowych metafor filozoficznych zgodnie z koncepcją technologii definiującej D. J. Boltera. Rozważania te wiodą do konkluzji mówiącej, że w metodologii filozofii zachodzą istotne zmiany. Nowe podejście nie sugeruje odrzucenia bądź zanegowania dotychczasowych metod, a wskazuje raczej nowe narzędzie analityczne filozofii i źródło inspirujących metafor. (shrink)

This paper discusses the meaning of ‘respect’ in complex conflicts and aims to be a contribution to thinking about ethics in war along with the Just War tradition. The point of departure is the increased focus on soldiers as moral decision-makers in war, illustrated by the introduction of core values in the Norwegian Armed Forces. ‘Respect’ is one of these core values. However, it is not clear how we should understand ‘respect’ in this kind of context. I use a case (...) where a group of Norwegian soldiers in the International Security Assistance Force sought the cooperation of a group of mujahedeen to solve the military mission of establishing security. As confidence between the parties grew, the soldiers became horrified witnesses to a practice of bacha bazi, where a young boy is dressed up for entertainment and sexually abused. My discussion of different perspectives of ‘respect’ in this specific context shows the importance of acknowledging the multitude of moral stakes in a moral decision-process instead of closing the eyes for a moral problem. (shrink)

Artykuł jest dygresyjnym przeglądem kilku internetowych witryn muzeów, wybranych i uporządkowanych tematycznie według klucza naukowych zainteresowań autora, zwłaszcza w kontekście sposobu udostępniania online zgromadzonych zbiorów. Instytucje muzealne proponują rozmaite metody i zakresy prezentacji: od najprostszego zamieszczenia fotografii kilkudziesięciu najbardziej spektakularnych zabytków (tzw. _highlights of the collection_) po profesjonalne bazy danych obejmujące całość zasobów wraz z obiektami magazynowymi, wspomagane zaawansowanymi narzędziami przeszukiwania i w pełni naukową deskrypcją. Bez wątpienia w obliczu tego faktu poszczególne muzea różnie definiują profil adresatów swoich kolekcji prezentowanych (...) online. (shrink)

W artykule przedstawiam tezę, uznawaną przez większość uczonych, że spełnianie postulatu naturalizmu metodologicznego jest warunkiem koniecznym naukowości oraz wskazuję na jej znaczenie dla relacji nauki i religii. Mówiąc o religii w tym artykule, mam na myśli przede wszystkim teizm chrześcijański. Staram się wykazać, że współczesna nauka nie pozostawia żadnych luk ani w naszej wiedzy (nie mam bynajmniej na myśli tego, że wszystkie problemy zostały już przez naukę rozwiązane), ani w porządku przyrodniczego świata, których wyjaśnienie wymagałoby odwołania do jakiejś nadnaturalnej, transcendentnej (...) sfery postulowanej przez religie teistyczne. W chrześcijaństwie uznaje się zajście takich zdarzeń w historii Wszechświata, dla wyjaśnienia których, konieczne jest odwołanie do takich działań czynników nadnaturalnych, które łamią naturalny porządek przyrodniczy. Jeśli faktycznie tak jest, to można twierdzić, iż współczesna nauka jest niezgodna z doktryną chrześcijańską. Będę argumentował również, że jeśli przyjmuje się realistyczną interpretację teorii naukowych powstałych na bazie naturalizmu metodologicznego oraz uwzględnia się znaczenie nauki we współczesnej kulturze Zachodu, to naukowy model rzeczywistości (jeżeli możemy mówić o istnieniu takiego modelu) należy uznać za skłaniający do ateizmu. (shrink)

Artykuł przedstawia proces twórczy Wiesława Myśliwskiego. Skupia się szczególnie na dwóch aspektach pracy pisarza. Pierwszy z nich Myśliwski określa terminem „bezradność owocująca”, to stan, który bezpośrednio poprzedza pisanie. Drugi określiłam jako „teorię pierwszego zdania”, a pojęcie to utworzyłam na bazie wypowiedzi pisarza. Artykuł zawiera analizę pierwszych zdań powieści Wiesława Myśliwskiego. Sygnalizuję możliwość zestawienia „bezradności owocującej” z innymi, choć podobnymi, koncepcjami procesu twórczego m.in. Emila Ciorana czy Sandora Maraiego.

Artykuł przedstawia rozważania historiograficzne wokół pytania, czy można wpisać nowożytne Państwo Kościelne w pojęcie „małego państwa”, a jednocześnie jakie były przyczyny wielkiego sukcesu dyplomatycznego Rzymu w XVI i XVII stuleciu. Działalność dyplomacji papieskiej została przedstawiona jako skupiona przede wszystkim na afirmacji dualistycznego autorytetu nowożytnej Stolicy Apostolskiej (zarówno jako świeckiego państwa terytorialnego, jak i uniwersalnej monarchii o charakterze religijnym). Niniejsza analiza dotyczy również papieskiej postawy „aktywnej neutralności” jako strategii politycznej i dyplomatycznej ukierunkowanej na osiągnięcie „międzynarodowej” pozycji papiestwa. Profil pracy ma charakter (...) historiograficzny, czerpie ze spuścizny polskiej, francuskiej, niemieckiej, angielskiej i włoskiej nauki historycznej. Badanie ma na celu usystematyzowanie i syntezę dotychczasowych sądów historyków dotyczących natury państwowości Państwa Kościelnego w kontekście sprawowania przez papieża powszechnej władzy kościelnej. Działające od końca XV w. stałe nuncjatury apostolskie stały się rdzeniem nowożytnej dyplomacji europejskiej, gwarantując Rzymowi ekspansję polityczną po kryzysie awiniońskim, pomimo słabości gospodarczej i militarnej papieskiej bazy terytorialnej: Państwa Kościelnego. W tym sensie Państwo Kościelne przestało być „małym państwem” i stało się podmiotem o charakterze uniwersalistycznym, zarówno politycznym, jak i kościelnym. Kuria Rzymska nie odgrywała już jedynie roli biernego obserwatora w stosunkach „międzynarodowych”; przeciwnie, dzięki nowemu systemowi stałych przedstawicielstw dyplomatycznych przy katolickich dworach uzyskała ona możliwość podejmowania własnej inicjatywy politycznej, pełnienia funkcji mediatora i arbitra, a także wzmocnienia kontroli nad życiem religijnym europejskich państw. (shrink)

Artykuł jest rekonstrukcją koncepcji autonomii obywatelskiej Habermasa w aspekcie jej związku z moralnością i legalizmem. Przyjęte jako odniesienia interpretacyjne, moralność i legalizm oznaczają dwa odrębne porządki normatywne: pierwszy czerpie z dyspozycji osobowych warunkujących prawidłowe sądy sumienia, drugi z faktu obowiązywania skodyfikowanych norm prawnych. Oprawę teoretyczną autonomii obywatelskiej wyznacza procedura prawotwórcza demokratycznego państwa prawa, w warunkach wyczerpania tradycyjnych systemów normatywnych, jako bazy integrowania zbiorowości. Rekonstrukcja kluczowych komponentów tej procedury wskazuje źródła prawowitości obowiązującego legalizmu. Są nimi władze racjonalnego samostanowienia jednostek i zbiorowości, (...) zakotwiczone w moralności naturalnych osób i realizowane w zdublowanym wariancie autonomii indywidualnej (prywatnej) i kolektywnej (publicznej). Habermas komplementarnie zestraja funkcjonalność obydwu autonomii w instrumentarium procedury prawotwórczej, wykazując ich równopierwotność. (shrink)

Istraživanjima vezanim uz vrednovanje znanstvenog rada u području filozofije na svjetskoj razini bavilo se vrlo malo autora. Zbog specifičnosti ove discipline, scientometrijski istraživati filozofiju unutar humanistike može biti komparativno interesantno, ali ona u ovim istraživanjima svakako zaslužuje posebno mjesto. U ovom radu pokušali smo dobiti uvid u potencijalnu vidljivost hrvatskih filozofskih časopisa indeksiranošću u bazi podataka The Philosopher’s Index i mjerenjem odjeka članaka kroz citiranost u Social Science Citation Index i Arts & Humanities Citation Index . Citatnom analizom nastojali smo (...) dobiti uvid u komunikacijske odnose hrvatskih filozofskih časopisa. Jedan od osnovnih zaključaka je da u vrednovanju znanstvenog rada u filozofiji, ISI-jeve citatne baze nemaju isti značaj kao za područje prirodnih znanosti ili biomedicine. Očekuje se da će znatno relevantniji instrumentarij u vrednovanju znanstvenog rada u području filozofije biti baza podataka ERIH .Few authors worldwide have conducted some research on the evaluation of scientific work in the field of philosophy. Due to specificity of this discipline, scientometric research of philosophy inside the humanities can be comparatively interesting, but philosophy should have a special position in this research. In this paper we have tried to get an insight into the potential visibility of Croatian philosophy journals indexed by The Philosopher’s Index, and by measuring their impact through citations by Social Science Citation Index and Arts & Humanities Citation Index . Using citation analysis, we have tried to establish the communication relationship between Croatian and other philosophy journals worldwide and to determine significance of Croatian philosophy journals. One of our main conclusions is that the evaluation of scientific work in philosophy by ISI citation databases does not have the same importance as it has in the field of science or biomedicine. Furtheremore, database ERIH is expected to become more relevant instrument in the evaluation of scientific work in the field of philosophy. (shrink)

Tento text se zabývá širším pojetí svobody Člověka jako subjektu. V první části se autor snaží poodhalit zastřené a málo diskutované principy znemožňující plné sebeuskutečnění subjektů. Druhá část využívá poznatků tzv. třetí generace frankfurtské školy. V rámci tohoto přístupu se profilují dva významné proudy, inspirované hegelovskou a marxistickou tradicí. Jedná se tak o povrchní sjednocení "opozice" současného liberálně-kapitalistického konceptu ve věci svobody subjektu. V poslední části autor objevuje nové perspektivy svobody subjektu prostřednictvím emancipačních nástrojů frankfurtské školy. Cílem bádání je klasifikovat (...) postavení Člověka vůči Vnějšku; poskytnout ojedinělý pohled na dnešní nesvobodu a zároveň formulovat teoretickou bázi pro její možná řešení. (shrink)

Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej opisana została analiza ruchu faszystowskiego przeprowadzona przez Georges’a Bataille’a w latach 30. XX wieku. Filozof ten kładł nacisk na psychologiczne determinanty odpowiadające za powstanie specyficznej faszystowskiej spójności. W drugiej części przeprowadzono symetryczną wobec Bataillowskiej analizę postfaszyzmu. W związku z diagnozowanymi przez autora przemianami społecznymi nacisk położony został na czynniki informacyjne. Podstawowym rozważanym tutaj uwarunkowaniem jest przekształcenie się społecznej bazy oraz nadbudowy w odrębne od siebie płaszczyzny. Artykuł stanowi głos w XXI-wiecznej dyskusji o (...) refaszyzacji krajobrazu politycznego. (shrink)

Celem artykułu jest próba uchwycenia różnic oraz podobieństw odnoszących się do cywilizacji zachodniej, które zawarte są w myśli francuskiej filozof politycznej Chantal Delsol oraz w eko-filozofii Henryka Skolimowskiego. Polski filozof na bazie radykalnej krytyki cywilizacji Zachodu zbudował własną koncepcję filozoficzną będącą swoistym remedium na współczesny kryzys. Chantal Delsol natomiast bardzo wnikliwie wypunktowała słabości i niedomagania cywilizacji Zachodu. W pierwszej części tekstu zaprezentowano koncepcje obojga badaczy. W drugiej i trzeciej części autor omawia podobieństwa i różnice pomiędzy sposobem postrzegania cywilizacji Zachodu przez (...) analizowanych myślicieli, a także postulaty ewentualnych rozwiązań aktualnego kryzysu, który – w świetle tekstów obojga uczonych – ma przede wszystkim charakter duchowy i wywodzi się z braku ujęć o charakterze integralnym i empatycznym. W artykule podjęta została próba scharakteryzowania niektórych diagnoz i prognoz obojga wymienionych autorów, które dotyczą zarówno aktualnej sytuacji cywilizacji Zachodu, jak i jej przyszłości. W artykule zastosowano metodę porównawczą oraz metodę analizy krytycznej. (shrink)

Celem artykułu jest obrona tezy o izolacji informacyjnej systemu wczesnego widzenia przed zarzutami odwołującymi się do eksperymentów świadczących rzekomo o wpływie przekonań o typowych barwach przedmiotów na budowę płytkich reprezentacji wzrokowych. Przez płytkie reprezentacje wzrokowe rozumiem doznania percepcyjne reprezentujące bodźce zewnętrzne wyłącznie za pomocą takich własności, jak kształt, wielkość, położenie i barwa. Twierdzę, że doniesienia eksperymentalne przytaczane przez przeciwników tezy o izolacji informacyjnej można wyjaśnić za pomocą hipotezy, w myśl której system wczesnego widzenia tworzy płytkie reprezentacje wzrokowe korzystając z lokalnej (...) bazy informacji o typowych barwach określonych kształtów, przy czym baza ta ma postać modyfikowanej przez doświadczenie sieci związków asocjacyjnych. Opisuję też eksperymenty, za pomocą których można by powyższą hipotezę testować. (shrink)

Celem artykułu jest prezentacja, porównanie oraz analiza krytyczna dwóch współczesnych wersji zasady niezależności świadomości od substratu. Pierwsza z nich pochodzi od Davida Chalmersa, druga od Maxa Tegmarka. Obaj autorzy dopuszczają możliwość istnienia sztucznej świadomości oraz zakładają, że przeżycia świadome mogą zostać zrealizowane na bazie niebiologicznego substratu. Chalmers jednak broni stanowiska antyfizykalistycznego, a nawet pewnej wersji panprotopsychizmu. Tegmark zaś jest zwolennikiem fizykalistycznie interpretowanej teorii emergencji. W końcowej części artykułu przedstawiam oraz oceniam Paula Thagarda argument przeciwko zasadzie niezależności od substratu. Konkluzja, jaką (...) formułuję w zakończeniu, głosi, że wciąż brakuje nam danych empirycznych, by rozstrzygnąć toczący się spór. (shrink)

Współcześnie próby systematyzowania sztuki na podstawie jej wartości zastępują raczej teorie opisowe, które stronią od jej ocen. Co więcej, refleksja postmodernistyczna, zmieniając swój stosunek do sztuki niskiej, skutecznie zatarła różnice w hierarchizacji walentnych treści sztuki. Wzmocnienie głoszonych w awangardzie programowych tez zmierzających do unieważnienia dotychczasowych kryteriów postaw oceniających wartość sztuki przyszło wraz z tzw. filozofią postmodernizmu. Założenia postmodernizmu ukazują wizję sztuki współczesnej, która osiągnęła kres swoich możliwości twórczych, innymi słowy nie ma współczesnej możliwości powiedzenia w sztuce czegoś nowego, co nie (...) będzie tylko cytatem, powtórzeniem, rekapitulacją tego, co już w sztuce było. Tego rodzaju hipoteza zakłada, że wyobraźnia ludzka jest zbiorem skończonych możliwości, a w procesie rozwoju kultury doszliśmy w czasach współczesnych do punktu, w którym wszystkie możliwe kombinacje zostały już wykorzystane. W tej sytuacji możemy albo przyjąć postawę zniechęcenia, albo sięgnąć do czasów minionych i wyselekcjonować poszczególne elementy, zestawiając je w eklektycznej kombinacji tak, aby nosiły znamiona nowości. Ale, aby przeprowadzić ten eklektyzm, który ma spełniać pozory nowości, trzeba wyjść od zwątpienia w kategorię racjonalnego rozumu, czyli braku wiary w naturalny porządek świata. Tylko wtedy głównym operatywem na gruncie kultury pozostanie wszechobecna ironia. I w tym duchu, zgodnie z założeniami postmodernizmu, należy czytać tzw. wielkie narracje historyczne, czyli systemy filozoficzne, religie, projekty społeczne czy też teorię sztuki. Obecne w historii narracje należy traktować jak wielkie literackie opowieści, które, być może, mają ciekawą fabułę, ale nie są prawdziwe i nie wychodzą poza zdawkowy komentarz. Katalog często stawianych hipotez wybranych i omówionych w artykule wskazuje na ich niejasną i często wadliwą konstrukcję. Nie oznacza to jednak niemożności stawiania pytań o wartościowanie na gruncie estetyki. Należy pamiętać, że pewne kwestie pozostają niezmienne w ocenie sztuki. Kryterium oceny dzieła sztuki uzyskane na podstawie cech empirycznych pozostaje niezmienne, a zatem to, co nazywamy kwestiami warsztatowymi, może przejść jako pierwsza przesłanka uznania, bądź nie, dzieła sztuki za wartościowe. Podobnie na bazie pewnej fikcji wizualnej urzeczywistniane są wartości, które nie są dostępne w świecie realnym, tym samym nie pełnią funkcji czystej repetycji doświadczenia ze świata realnego, więc mogą zaistnieć w świecie sztuki. Tym samym wartość sztuki może być mierzona skalą wprowadzenia do doświadczenia podmiotu poznającego czegoś, czego dotąd podmiot nie doświadczył. (shrink)

W wyniku przemian społecznych w wielu krajach demokratycznych, a zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych jako kolebce demokracji, dostrzega się zmiany nie tylko ideowe, ale i obrazu samego społeczeństwa, podkreślając choćby zmiany tradycyjnych cnót mieszczańskich społeczeństwa kapitalistycznego. W tym kontekście warto więc zauważyć, ze wszelkie przeobrażenia i „nowinki" odbywają się na bazie poszanowania podstawowych zasad systemu, tj. demokracji, wolnego rynku oraz wyraźnej dominacji drogi ewolucyjnej, a nie rewolucyjnej, co dla czytelnika polskiego może stanowić pozytywny aspekt wychowawczy. W niniejszym studium teoretyczne koncepcje filozoficzne (...) filozofów Johna Rawlsa i George'a C. Lodge'a są zestawione z działalnością polityka praktyka Johna Fitzgeralda Kennedy’ego, który choć nie jest filozofem teoretykiem, to jednak należy do głównych przedstawicieli tzw. liberalizmu jakościowego. Jego pozycja w życiu społeczno-politycznym Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej umożliwiła spopularyzowanie tego nurtu liberalnego w życiu publicznym społeczeństwa amerykańskiego. (shrink)