Artykuł składa się z dwóch części. W części pierwszej rekonstruuję filozoficzne poglądy polskiego filozofującego fizyka Czesława Białobrzeskiego, a w drugiej części przedstawiam jego biografię oraz wkład w rozwój fizyki. Filozoficzne rozważania Białobrzeskiego kształtowały się na bazie wiodących problemów w fizyce końca XIX i przede wszystkim XX wieku; Białobrzeski prowadził te rozważania w ścisłym związku ze swoją praktyką naukową. Działalność polskiego uczonego przypada na okres powstawania i rozwoju mechaniki kwantowej. Białobrzeski – jak wielu innych ówczesnych fizyków – był świadomy konieczności spójnego (...) wyjaśniania fundamentalnie nowych zjawisk świata atomowego. Jego wyjaśnienie jest oryginalne – odwołał się mianowicie w nim do klasycznej, filozoficznej teorii kategorii i zaproponował jej własną ontologiczną interpretację. (shrink)

Is Gilles Deleuze’s concept of virtuality sufficiently close to the concept of virtuality used in informatics and the philosophy of information for computer-created objects and virtual reality to justify the latter’s explanation by means of the former? This question is the main objective of the present paper. We aim to show that, contrary to its most widespread interpretations, the Deleuzian conception of virtuality is epistemological and not ontological, and that this invalidates the belief that Deleuze’s virtuality and that of computer (...) science are sufficiently close to justify the transposition of one to the other. (shrink)

Pod pewnymi względami niezaawansowany stan badań wirtualności w naukach informatycznych wskazuje na konieczność zgłębienia podstawowych kwestii jej dotyczących, tj. kwestii ontologicznych. Dopiero ich rozstrzygnięcie pozwoli rozwiązać zagadkę tworzenia i istnienia obiektów wirtualnych. Rozpatrzenie tych kwestii utrudnia fakt usuwania z dziedziny zainteresowań współczesnej filozofii metafizyki, a wraz z nią ontologii. Dlatego z powodów merytorycznej trafności odwołuję się do koncepcji ontologicznych oraz epistemologicznych, które mogą być wykorzystane do konstrukcji ontologicznych, wypracowanych dawniej w filozofii, które przez analogie lub inspiracje – jak wykazuję – (...) są obiecującymi kandydatami do zgłębienia zagadnień powstawania i istnienia obiektów wirtualnych. W artykule przedstawiam w skrótowej ekspozycji alternatywne rozstrzygnięcia tych dwóch problemów oraz status istnienia obiektów wirtualnych. Ujęcia te są inspirowane głównie przez relewantne poglądy Platona, Arystotelesa, Franza Brentano i Karla Poppera oraz zbiór koncepcji reprezentacji. (shrink)

Problem reprezentacji w nauce jest intensywnie badany tylko w odniesieniu do nauk empirycznych, przy czym – co ograniczające i wadliwe – w wynikach tych badań dominuje jeden typ identyfikacji relacji reprezentacji, a mianowicie odwołujący się do podobieństwa, w szczególności do izomorfizmu. W tym tekście pokazuję, że zagadnienie reprezentacji w nauce ma trzy braki i wady, które należy usunąć, odkrywając nowe pola rozważań i w związku z tym inicjując nowe badania. Zagadnienie reprezentacji jest ograniczone do wątpliwego identyfikowania reprezentacji jako podobieństwa, nie (...) obejmuje problemu reprezentacji w naukach technicznych i komputerowych, nie rozróżnia nauk opisowo-eksplanacyjnych od nauk stosowanych. Różnice w relacjach reprezentowania, w tym w typach obiektów reprezentowanych i reprezentujących, pokazują najgłębszą różnicę w naturach tych nauk. Wniknięcie w problem reprezentowania otwiera całe obszary dociekań, które mogą prowadzić do bogatszej i szerszej koncepcji nauk niż te dotychczasowe. Ewenementem jest, że obszary te są w niewielkim obecnie stopniu badane w dzisiejszej filozofii. (shrink)

I consider the problem of existence of virtual objects, mainly their mode of existence, while omitting the issue of the criteria of their existence. I present and analyze the concepts of modes of existence of virtual objects proposed in the literature of the subject, and then I demonstrate my own position on the issue. My position on the existence of virtual objects has certain points coinciding with the already postulated views, but at the same time it differs from them in (...) some basic aspects. In my view virtual objects are “born” in human individual consciousness as the objects of specific creative states of the mind. So initially they are private objects belonging to the individual subjective sphere. However, their final and ready forms emerge in complex processes of objectifying and autonomizing the respective private conscious states and their objects. In these processes the private objects are transformed into objects intersubjectively accessible and existing in the collective cultural sphere. In both their forms, initial and final, virtual objects are non-material entities: first subjective, then objective. The ontic status of virtual objects is very similar to the status of intangible ideas and all the non-material objects created by the human mind. The main difference consists in that virtual objects are expressed by the use computers programmes, while other non-material objects created by human beings are expressed by use of words, pictures, literature and art works, etc. (shrink)

The paper discusses the most important conceptions of metaphor-based models, i.e., Mary Hesse’s and Daniela Bailer-Jones’ conceptions grounded on Max Black’s cognitive metaphor theory, as well as Rom Harré’s insight into the essence of metaphorical models by the use of Saussure’s valeur idea.

We analyze critically the most important contemporary conceptions of metaphors in science, i.e., those proposed by Max Black, Rom Harré, Thomas S. Kuhn, and Donald Davidson. We also present an alternative view on the metaphor essence. This view states that a metaphor is the conclusion of deductive reasoning; its premises are a description of the secondary object of the metaphor and the thesis on similarity between the secondary and primary objects. The metaphorical character is created by referring in the metaphor (...) exposition to the whole reasoning and by its usual elliptic character. (shrink)