W artykule podjęto próbę syntetycznego uję- cia doświadczeń indyjskich reform gospodarczych zapoczątkowanych w 1991 r. Punktem wyjścia do rozważań nad sukcesami i porażkami trwających od piętnastu lat reform jest niepowodzenie wcześniejszej strategii gospodarczej – prób znalezienia „trzeciej drogi” rozwoju pomiędzy kapitalizmem a socjalizmem. Doprowadziło to do zwrotu ku reformom rynkowym. Następnie skoncentrowano się na trzech istotnych zagadnieniach: programie naprawczym sektora przedsiębiorstw państwowych, liberalizacji handlu i otwarciu na kapitał zagraniczny oraz wpływie podjętych reform na rolnictwo.

Niniejsza praca stanowi syntetyczne ujęcie indyjskiej polityki rolnej od momentu uzyskania przez Indie niepodległości w roku 1947 po aktualne przeobrażenia lat dziewięćdziesiątych. Autor dokonał podziału na cztery okresy. Strategia rozwoju gospodarczego Indii, wypracowana przez Nehru na początku lat pięćdziesiątych inspirowana była wzorami radzieckimi. Jej przyjęcie zaciążyło na całych dziesięcioleciach rozwoju Indii, aż do końca lat osiemdziesiątych. W pierwszym okresie polityka rolna miała charakter egalitarny, czego przykładem jest program rozwoju wspólnot lokalnych. Do zmiany tej polityki doprowadziły trudności z wyżywieniem kraju. Kurs (...) na intensywny rozwój wybranych regionów rolniczych znalazł swą kul¬minację w programie „Zielonej Rewolucji”, podjętym w połowie lat sześćdziesiątych. Pogłębienie różnic w rozwoju ekonomiczno-społecznym wsi skłoniło rząd indyjski do przyjęcia na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych programu zintegrowanego rozwoju wsi. (shrink)