We study the first-order consequences of Ramsey’s Theorem fork-colourings ofn-tuples, for fixed$n, k \ge 2$, over the relatively weak second-order arithmetic theory$\mathrm {RCA}^*_0$. Using the Chong–Mourad coding lemma, we show that in a model of$\mathrm {RCA}^*_0$that does not satisfy$\Sigma ^0_1$induction,$\mathrm {RT}^n_k$is equivalent to its relativization to any proper$\Sigma ^0_1$-definable cut, so its truth value remains unchanged in all extensions of the model with the same first-order universe.We give a complete axiomatization of the first-order consequences of$\mathrm {RCA}^*_0 + \mathrm {RT}^n_k$for$n \ge (...) 3$. We show that they form a non-finitely axiomatizable subtheory of$\mathrm {PA}$whose$\Pi _3$fragment coincides with$\mathrm {B} \Sigma _1 + \exp $and whose$\Pi _{\ell +3}$fragment for$\ell \ge 1$lies between$\mathrm {I} \Sigma _\ell \Rightarrow \mathrm {B} \Sigma _{\ell +1}$and$\mathrm {B} \Sigma _{\ell +1}$. We also give a complete axiomatization of the first-order consequences of$\mathrm {RCA}^*_0 + \mathrm {RT}^2_k + \neg \mathrm {I} \Sigma _1$. In general, we show that the first-order consequences of$\mathrm {RCA}^*_0 + \mathrm {RT}^2_k$form a subtheory of$\mathrm {I} \Sigma _2$whose$\Pi _3$fragment coincides with$\mathrm {B} \Sigma _1 + \exp $and whose$\Pi _4$fragment is strictly weaker than$\mathrm {B} \Sigma _2$but not contained in$\mathrm {I} \Sigma _1$.Additionally, we consider a principle$\Delta ^0_2$-$\mathrm {RT}^2_2$which is defined like$\mathrm {RT}^2_2$but with both the$2$-colourings and the solutions allowed to be$\Delta ^0_2$-sets rather than just sets. We show that the behaviour of$\Delta ^0_2$-$\mathrm {RT}^2_2$over$\mathrm {RCA}_0 + \mathrm {B}\Sigma ^0_2$is in many ways analogous to that of$\mathrm {RT}^2_2$over$\mathrm {RCA}^*_0$, and that$\mathrm {RCA}_0 + \mathrm {B} \Sigma ^0_2 + \Delta ^0_2$-$\mathrm {RT}^2_2$is$\Pi _4$- but not$\Pi _5$-conservative over$\mathrm {B} \Sigma _2$. However, the statement we use to witness failure of$\Pi _5$-conservativity is not provable in$\mathrm {RCA}_0 +\mathrm {RT}^2_2$. (shrink)

This paper discusses three research perspectives on political culture, civic culture and citizenship: the classic approach of Almond and Verba; contemporary analyses of citizenship referring to the book Civic Culture by Almond and Verba and oriented to the empirical description of social reality; and theoretical analyses of new relational sociology, oriented to the ontology and epistemology of social reality. The authors’ analysis leads to two conclusions. Firstly, it is necessary to combine these three approaches – relational social theory with empirical (...) analyses departing from methodological individualism. This requires conducting an empirical analysis, where the basic ‘analytical units’ – of collection, interpretation and generalization of data – are not separate but combined by relations and networks within which people act. Secondly, Edmund Wnuk-Lipiński’s statements are the best starting point for conducting such a new research programme. What is decisive is his systematic, theoretical interest in contemporary agency theories and relationality of citizenship, combined with innovative application of quantitative methods. (shrink)

Źródła w językoznawstwie są rozpatrywane z punktu widzenia funkcjonalnej teorii kultury B. Malinowskiego. Typologia źródeł ma charakter zespołu opozycji dychotomicznych, które zawierają takie kategorie, jak lingwistyczne vs. językowe, eksplicytne vs. implicytne, naturalne vs. sztuczne itd. Specjalną uwagę poświęca się czynnikom odmienności źródeł lingwistycznych, a mianowicie takim jak: 1) wewnętrzna dyferencja dyscyplin lingwistycznych; 2) dynamika paradygmatów lingwistyczno-filozoficznych; 3) specyfika stylów naukowych w tradycjach narodowych i geokulturowych.

Wiaczesław Iwanow należy do głównych animatorów tzw. renesansu rosyjskiego. Razem z D. Mereżkowskim, W. Rozanowem i N. Bierdiajewem, a także w pewnej mierze z L. Szestowem, stworzyli oni specyficzny kult Fiodora Dostojewskiego. Ten kult nie ograniczał się do podziwu dla twórczości literackiej rosyjskiego pisarza, ale wyrażał się również w traktowaniu Dostojewskiego jako filozofa, teologa, a może nawet proroka, który dotknął wszystkich najważniejszych kwestii nie tylko rosyjskiej historii, ale także historii świata i to nawet w kontekście eschatologicznym. Jak to określił M. (...) Bierdiajew, Dostojewski „był prawdziwym filozofem, największym filozofem rosyjskim. My już od długiego czasu filozofujemy o rzeczach ostatecznych pod znakiem Dostojewskiego". W. Rozanow stwierdza natomiast, ze F. Dostojewski to „wszechświatowy publicysta o znaczeniu historycznym, którego zainteresowania wychodziły daleko poza codzienność, a w apelach swych zwracał się do wieków i narodów, będąc prorokiem zapatrzonym w wieczność". (shrink)

Źródeł koncepcji genocentrycznej należy dopatrywać się w dynamicznym rozwoju XIX- i XX-wiecznej genetyki – zwłaszcza współczesnej syntezy ewolucyjnej oraz genetyki molekularnej. Za ideą tą stoi teza, iż w naukach biologicznych wyjaśnienia odwołujące się do czynników genetycznych są uprzywilejowane; przy tym istotnym założeniem idei genocentrycznej w ramach genetyki molekularnej jest to, że geny oraz kod genetyczny pełnią szczególną rolę w determinowaniu rozwoju organizmu. Chociaż stanowisko genocentryczne jest jednym z fundamentów współczesnej teorii ewolucji, to przez długi czas nie podejmowano na tym gruncie (...) problematyki biologii rozwoju. W związku z tym w ostatnich latach można dostrzec zwrot w stronę nurtu alternatywnego, wykazującego istotność uwzględnienia czynników poza-genetycznych w wyjaśnianiu zjawisk i procesów biologiczno-rozwojowych. Najistotniejsze w tym kontekście są argumenty i idee stojące za odrzuceniem specjalnej roli genów, zwłaszcza na gruncie ewolucyjnej biologii rozwoju; kontekst evo-devo wydaje się interesujący ze względu na ambicję integracji biologii rozwojowej i biologii ewolucyjnej. (shrink)

Niniejszy artykuł dotyczy problemu egzystencjalnej komunikacji w sztuce i literaturze. Problemu, który został przedstawiony i zanalizowany w oparciu o klasyczne teksty S. Kierkegaarda, G.W.F. Hegla, F.W.J. Schellinga, z odniesieniem do polskich klasyków estetyki, choćby R. Ingardena, W. Tatarkiewicza czy St. Ossowskiego. W artykule nie zabrakło także stałych odniesień do takich postaci, jak Don Juan Mozarta, Faust Goethego oraz sędzia Wilhelm Kierkegaarda. Taki dobór autorów, jak i literackich postaci, pozwolił na zderzenie dwóch punktów widzenia na kwestię komunikacji – subiektywnej i obiektywnej. (...) Dzięki temu stało się możliwe udzielenie odpowiedzi na pytanie o możliwość komunikacji w chwili, gdy przedmiot komunikacji nie jest w pełni osiągalny. Odpowiedzi, którą było zrozumienie natury i funkcji, jaką ma do spełnienia sztuka i literatura. A co dało się ostatecznie streścić w formułach, iż sztuka naśladuje życie, lecz nim nie jest, a także, że przeżycie estetyczne, podobnie jak każde inne egzystencjalne przeżycie, da się jedynie w niewielkiej mierze wyrazić słowami. Prawda artysty wymyka się bowiem konceptualizmowi filozoficznemu, a możliwość egzystencjalnej komunikacji skłania go, by wyrażał siebie w obliczu najtrudniejszych pytań, jakie stawia mu los. Pytań o jego własne przeznaczenie i sens twórczości. Tak oto twórca, dla którego jego własne życie jest dziełem sztuki bądź artysta dokonujący wyboru języka znaków, zawsze wyrażają jakieś przesłanie. Zarówno to wzniosłe, jak i najbardziej prozaiczne, które karmi się zafascynowaniem powszednią egzystencją. Biorąc pod uwagę powyższy kontekst, treść artykułu sugeruje, że egzystencjalizacja poznania, która skupia uwagę na subiektywnej, podmiotowej percepcji świata, jest najwłaściwszym sposobem zbliżenia się do samego twórcy, jak i jego artystycznej aktywności. Rzecz jasna, odpowiada to długiej tradycji myślenia egzystencjalnego i możliwości wykorzystania metody egzystencjalnej komunikacji. (shrink)

Artykuł analizuje Polesie F. A. Ossendowskiego w kontekście międzywojennego przekonania o egzotyczności tego regionu, które kumulowało się w metaforze „polskiej dżungli”. Pokazuje, w jaki sposób narracja reportażowa wchłaniała elementy ówczesnych dyskursów przyrodoznawczych, etnograficznych, militarnych oraz państwowych oraz na ile wpłynęły one na strategie reprezentacji literackiej. W jej ramach modernizacja Polesia była przedstawiona jako misja cywilizacyjna, ściśle sprzęgnięta z polonizacją mieszkańców tego obszaru.

O pewnym językowym rozszerzeniu logiki MR: podejście semantyczne i tabelau W artykule przedstawiamy rozszerzenie minimalnej, normalnej logiki pozycyjnej, czyli logiki z operatorem realizacji. Logika pozycyjna to logika filozoficzna, która umożliwia odniesienie zdań do kontekstów, które można rozumieć na wiele sposobów. Wzbogacamy podstawowy język minimalnej logiki pozycyjnej o dodatkowe wyrażenia zbudowane z predykatów i stałych pozycyjnych. Akceptujemy również wyrażenia zbudowane z operatorem realizacji oraz wiele pozycji, takich jak: Dzięki temu zwiększyliśmy wyrazistość minimalnej logiki pozycyjnej. W artykule wskazujemy na wiele przykładów na (...) to, że dzięki tej niewielkiej zmianie mogą powstać złożone teorie oparte na proponowanym rozszerzeniu. Jako teorię dowodu dla naszej logiki zakładamy metody tableau, pokazujące twierdzenia o poprawności i zupełności. Na koniec jednak pokazujemy, że badana tutaj logika jest tylko rozszerzeniem językowym MR: wszystkie twierdzenia o przedłużeniu mają swoje odpowiedniki w czystych twierdzeniach MR. Jednak teorie oparte na proponowanym rozszerzeniu mogą wyrazić znacznie więcej niż teorie oparte na czystej MR. (shrink)

NADZIEJA SKOWANA NIEPEWNOŚCIĄ WOKÓŁ MYŚLI LWA SZESTOWA W artykule, odwołując się do egzystencjalnych przemyśleń Lwa Szestowa nad ludzkim losem, Bogiem i przeznaczeniem świata, nie zapominając o rosyjskiej duszy filozofa, starano się uwyraźnić problem ludzkiej nadziei. Nadziei, która odnajdywana jest w prawdach opartych na sprzecznościach. Nie są to bowiem abstrakcyjne, wypolerowane prawdy rozumu, lecz prawdy egzystencjalne, rządzące się szczególnymi prawidłami. Mianowicie takimi, które spoczywają poza obszarem pewności naszej egzystencji. W tym sensie oczywiste jest, iż myśliciel żąda od filozofii rzeczy niemożliwej, by (...) językiem nauki orzekała o tym, co filozofią nie jest. Szestow zostaje więc oceniony jako ten, który „myśli poza logiką i filozofią”, co sytuuje go w realnej opozycji do cechu akademickich filozofów. Dla nich to, jako zdeklarowanych racjonalistów, Szestowowskie „myślenie poza myśleniem” oznaczało brak pewności i zagubienie. Paradoksalnie właśnie tam, w „chaosie” braku spekulatywnych rozwiązań, w przerażającej egzystencji Hioba i jemu podobnych, Szestow odnajduje drogę nadziei na odnalezienie prawdy wiecznej, prowadzącej do wrót zbawienia. Słowa kluczowe: Nadzieja, niepewność, tajemnica, paradoks, prawda, filozofia, poznanie, system, egzystencja, Bóg, racjonalizm, irracjonalizm, możliwe, niemożliwe, metafizyka, idealizm, materializm. (shrink)

Jutrzenka horyzontu etycznego polskich pozytywistów. Julian Ochorowicz i Aleksander Świętochowski Artykuł jest próbą opisania początków polskiej etyki naukowej na podstawie dorobku intelektualnego Aleksandra Świętochowskiego i Juliana Ochorowicza. Dwaj najwybitniejsi przedstawiciele polskiego pozytywizmu próbują przerzucić ciężar refleksji etycznej z nakazów moralnych w sferę ich genezy. Pytają o powstawanie praw moralnych i o to, w jaki sposób te prawa się formują. Analizują te zjawiska w popularnej wówczas metodzie scjentystycznej. Dostrzegają ich socjologiczne aspekty, sięgają w głąb ludzkiej psychiki. Dostrzegając ogromne znaczenie sfery (...) etycznej dla ludzkości, usiłują również stworzyć nowy paradygmat badawczy dla nauki o etyce. Czy ambitny cel, jaki sobie postawili, został zrealizowany? (shrink)

The author of the article discusses the great variety of the visions of the figure of God and the heaven in the revolutionary poetry between 1918 and 1939. God, the religion, the church or the synagogue were the symbols of the social oppression and the injustice or, on the contrary, the figure of God, especially Christ, was created as the most significant revolutionist and the symbol of the new, communist order. The article offers a presentation of many revolutionary, atheistic lyrics, (...) which connect communist ideology with Jewish or Christian religious symbols. It is focused on the former futurists’ poetry (by Aleksander Wat, Bruno Jasieński, Anatol Stern) and the lyrics by the communist propagandists of the inter-war epoch. (shrink)

The article presents one of the components of the intellectual legacy of Polish positivism, a philosophical position which proposed a new attitude towards ethical issues. Its representatives put forward the notion of scientific ethics, reducing moral philosophy to it. They strongly emphasized their critical attitude towards traditional ethics, for which there was no place in the positivist model of science, and proposed a distinction between theoretical and practical ethics. Their project was motivated by an ambition to make ethics into jurisprudence, (...) a discipline whose accuracy would make it similar to other sciences. Their efforts were consistently motivated by the idea of making ethics into an empirical and applied science. This scientific ethics would fulfill the important task of forming a set of moral requirements, which, by referring to moral knowledge (“ethology”), would have a chance of influencing the conduct of individuals and society. The new ethics was expected to contribute to the change in social morality and thus greatly support moral progress, an issue which was hotly debated. All positivists subscribed to the idea of progress, including that of morality; however, some differences can be discerned in how they defined progress. Some defined it in realistic categories, while others focused on optimistic visions of the future. Among the first advocates of scientific ethics and of the idea of moral progress, differences notwithstanding, were Aleksander Świętochowski, Julian Ochorowicz, Feliks Bogacki, Władysław Kozłowski, and Bolesław Prus. The article gives an overview of some of their views. (shrink)

Niniejszy artykuł został poświęcony charakterystyce poglądów wybranych scholastyków i dekretalistów z XIII wieku dotyczących kwestii spożywania w poście słodkich wyrobów aptekarzy, zwanych po łacinie _electuaria_, w angielskiej literaturze przedmiotu znanych jako _electuary_. Autor omówił to zagadnienie, opierając się na analizie fragmentów dzieł autorstwa: Wilhelma z Auxerre (_Summa aurea_, znanym też jako _Summa in IV Sententiarum_), Aleksandra z Hales (_Summa teologii_), Tomasza z Akwinu (_Komentarz do czterech ksiąg Sentencji Piotra Lombarda_ (łac. _Scriptum super libros Sententiarum_) i _Summa teologii_), Innocentego IV (_Commentaria (...) super libros quinque decretalium_) oraz Henryka z Ostii (znanego jako Hostiensis, _Apparatus in Decretales_). Poglądy poszczególnych autorów niniejszej kwestii były zbieżne i sprowadzały się do stwierdzenia, że spożycie elekwarzy w poście jest dopuszczalne, o ile będą traktowane jako słodycze. Każdy z wymienionych autorów używał nieco odmiennych argumentów. I tak Wilhelm z Auxerre wskazał, że przyjmowanie powidełek leczniczych, choć prowadzi do złamania postu, nie skutkuje utratą zasługi, tj. nagrody do życia wiecznego. Aleksander z Hales dokonał analizy typologicznej produktów spożywczych i podzielił je na cztery kategorie, takie jak: lekarstwa, właściwa żywność, lekarstwa pokarmowe i żywność lecznicza. Elekwarze zostały zaliczone do grupy trzeciej i z tego względu mogły być spożywane w poście. Święty Tomasz z Akwinu podkreślił znaczenie czynnika ilościowego i roli walorów smakowych jako kryteriów oceny dopuszczalności spożywania elekwarzy w czasie postu. Zaś zarówno Innocenty IV, jak i Henryk z Suzy (Hostiensis) uwypuklili jedyny warunek spożycia powidełek leczniczych w czasie postu, jakim jest choroba. W konkluzji autor dochodzi do wniosku, że uwaga wybitnych przedstawicieli ówczesnej myśli teologicznej, jak i prawniczej, poświęcona zagadnieniu dopuszczalności spożywania w poście elekwarzy, czyli słodkich wyrobów aptekarskich, stanowiła odpowiedź na zmieniającą się wówczas rolę tego typu wyrobów aptekarskich. Traktowane uprzednio jako lekarstwa na różne dolegliwości (na ogół o podłożu gastrycznym), stawały się słodyczami jedzonymi dla przyjemności i w nadmiarze. Tym samym ich przyjmowanie w czasie postu, czyli umartwiania, rodziło istotny dylemat moralny. W zgodnej opinii zarówno scholastyków, jak i dekretalistów zostały one uznane jako medykamenty i jako takie mogły być przyjmowane w poście. W efekcie ten typ wyrobów aptekarskich, obok kontektów (łac. _confectes_), na trwałe wszedł do menu postnego u schyłku średniowiecza. Co więcej, postrzegane jako produkty postne, cieszyły się rosnącą popularnością, niezależnie od uwarunkowań ówczesnej medycyny, jak i poglądów myślicieli i dekretalistów z XIII wieku. (shrink)

Niniejszy artykuł został poświęcony charakterystyce poglądów wybranych scholastyków i dekretalistów z XIII wieku dotyczących kwestii spożywania w poście słodkich wyrobów aptekarzy, zwanych po łacinie _electuaria_, w angielskiej literaturze przedmiotu znanych jako _electuary_. Autor omówił to zagadnienie, opierając się na analizie fragmentów dzieł autorstwa: Wilhelma z Auxerre (_Summa aurea_, znanym też jako _Summa in IV Sententiarum_), Aleksandra z Hales (_Summa teologii_), Tomasza z Akwinu (_Komentarz do czterech ksiąg Sentencji Piotra Lombarda_ (łac. _Scriptum super libros Sententiarum_) i _Summa teologii_), Innocentego IV (_Commentaria (...) super libros quinque decretalium_) oraz Henryka z Ostii (znanego jako Hostiensis, _Apparatus in Decretales_). Poglądy poszczególnych autorów niniejszej kwestii były zbieżne i sprowadzały się do stwierdzenia, że spożycie elekwarzy w poście jest dopuszczalne, o ile będą traktowane jako słodycze. Każdy z wymienionych autorów używał nieco odmiennych argumentów. I tak Wilhelm z Auxerre wskazał, że przyjmowanie powidełek leczniczych, choć prowadzi do złamania postu, nie skutkuje utratą zasługi, tj. nagrody do życia wiecznego. Aleksander z Hales dokonał analizy typologicznej produktów spożywczych i podzielił je na cztery kategorie, takie jak: lekarstwa, właściwa żywność, lekarstwa pokarmowe i żywność lecznicza. Elekwarze zostały zaliczone do grupy trzeciej i z tego względu mogły być spożywane w poście. Święty Tomasz z Akwinu podkreślił znaczenie czynnika ilościowego i roli walorów smakowych jako kryteriów oceny dopuszczalności spożywania elekwarzy w czasie postu. Zaś zarówno Innocenty IV, jak i Henryk z Suzy (Hostiensis) uwypuklili jedyny warunek spożycia powidełek leczniczych w czasie postu, jakim jest choroba. W konkluzji autor dochodzi do wniosku, że uwaga wybitnych przedstawicieli ówczesnej myśli teologicznej, jak i prawniczej, poświęcona zagadnieniu dopuszczalności spożywania w poście elekwarzy, czyli słodkich wyrobów aptekarskich, stanowiła odpowiedź na zmieniającą się wówczas rolę tego typu wyrobów aptekarskich. Traktowane uprzednio jako lekarstwa na różne dolegliwości (na ogół o podłożu gastrycznym), stawały się słodyczami jedzonymi dla przyjemności i w nadmiarze. Tym samym ich przyjmowanie w czasie postu, czyli umartwiania, rodziło istotny dylemat moralny. W zgodnej opinii zarówno scholastyków, jak i dekretalistów zostały one uznane jako medykamenty i jako takie mogły być przyjmowane w poście. W efekcie ten typ wyrobów aptekarskich, obok kontektów (łac. _confectes_), na trwałe wszedł do menu postnego u schyłku średniowiecza. Co więcej, postrzegane jako produkty postne, cieszyły się rosnącą popularnością, niezależnie od uwarunkowań ówczesnej medycyny, jak i poglądów myślicieli i dekretalistów z XIII wieku. (shrink)

L'A. soutient, contre Germain Grisez, Joseph Boyle, John Finnis et William May, que le contrôle naturel des naissances pratiqué avec une intention mauvaise n'est pas contraception. Il montre que les auteurs identifient de façon incorrecte la fin prochaine de la contraception comme choix qu'il n'y ait pas d'enfant, alors que la fin prochaine véritable est d'empêcher un enfant de venir au monde . Ainsi donc, puisque en NFP un couple ne cherche pas à empêcher la venue au monde d'un enfant, (...) NFP n'implique pas d'action contraceptive. L'A. soutient aussi qu'identifier la fin prochaine comme choix qu'il n'y ait pas d'enfant ne spécifie pas de façon adéquate une classe homogène d'actes objectifs, bien que cela spécifie une classe homogène d'actes moraux. (shrink)