The article is devoted to the confrontation of two ways of human fulfillment in man’s temporal existence. For half a millennium, the two main trends have been present in the European culture: the Protestant one and the Catholic one. One of their determinants are two different principles, the observance of which is to bring about the fulfillment of man in his earthly life. These respectively are: the principle of utility and the personalistic norm. The principle of utility, although it has (...) undoubtedly practical significance, cannot be the basis for the moral qualification of a human act. On the other hand, the personalistic norm, even thought it was explicitly formulated by Karol Wojtyla, it has always been present in Christian tradition and is the foundation of Catholic ethics. Nowadays it is related to the personalistic anthropology of the human person. Although twentiethcentury personalism is a philosophy of man, it has theological justification, like the anthropology of St. Thomas Aquinas. The two principles we refer to serve as the starting point for the actual task, i.e. comparing the characteristic of the human person with the postulate of securitological sciences to protect a man against threats. The article uses the following resources: 1) the works of philosophical classics of British utilitarianism and more contemporary ones concerning its criticism, 2) the works developing personalistic thought, 3) the securitological texts ; 4) the documents of the Catholic Church. The work is analytical and comparative in nature. The two analyzed and juxtaposed solutions concern two problems, i.e. the goal and method of improving the human person and the condition of the three layers of human safety. The main research hypothesis is that there is a compliance between a high level of personal safety and personalistic anthropology, the most general interpretation of which is the personalistic norm. On the ontical level, the personalistic norm defines the concept of humanity, which immediately affects interpersonal relationships marked by love. Due to its theological justification, a high level of personal safety has its own pattern of holiness which exceeds utilitarian human calculations. (shrink)

Słowo „ciot(k)a” to przede wszystkim obelga kierowana w stronę homoseksualnych mężczyzn, która jest jednak stopniowo rekontekstulizowana i odzyskiwana w języku, kulturze i aktywizmie osób LGBT. Zakres i chronologia tego odzyskiwania pozostają sporne wśród badaczy. Artykuł rekonstruuje bieżące debaty wokół tego, jak kategoria „cioty” była używana w latach dziewięćdziesiątych w prasie dla homoseksualnych mężczyzn. Po omówieniu różnic między wnioskami z trzech badań, z których jedno jest mojego autorstwa, zastanawiam się nad możliwymi przyczynami rozbieżności. Omawiane czynniki to różnice metodologiczne między analizą (...) class='Hi'>mediów z perspektywy studiów kulturowych i socjolingwistyki, ocena ironii i kampu oraz czynniki genderowe związane z usytuowaniem badaczy. Twierdzę, że stawką przedstawionych analiz jest polityczna moc rekonstekstualizowanych obelg. (shrink)

Etyka transhumanizmu, czyli etyka ulepszania człowieka, jest etyką deontologiczną z nakazem czynienia dobra jako podstawową normą moralną. Jednak konkretne praktyczne działania, poprzez które ma być realizowane dane dobro, są oceniane z uwagi na przewidywane konsekwencje. Etyka transhumanistyczna jest więc w istocie etyką konsekwencjalistyczną, a skoro postawa transhumanistyczna wyraża się w dążeniu do ulepszania człowieka, zatem każde zrealizowane „udoskonalenie” jest uznane za zwiększenie sumy dobra i w rezultacie zwiększenie dobrostanu człowieka. Tym samym etyka ulepszania człowieka jest etyką (...) utylitarystyczną. Etyka medyczna ma charakter deontologiczny, ale w perspektywie transhumanistycznej staje się etyką utylitarystyczną – działanie „udoskonalające” oceniane jest jako moralne, jeżeli zwiększa sumę dobra. Musi to w istotny sposób zmieniać rozumienie podstawowych zasad etyki medycznej. Zmiana ta będzie fragmentem zmiany szerszej i bardziej podstawowej, polegającej na zatarciu granicy między działaniami terapeutycznymi a działaniami. (shrink)

The aim of this article is to present selected ethical issues in psychotherapy based on the most important Polish and foreign contributions to the area. In the article, the following issues will be taken into consideration: manipulation during psychotherapy, confidentiality and professional secrecy, the principle of the ideological neutrality of the therapist, ethical aspects of psychotherapy for children and adolescents, clinical supervision, and the relation between psychotherapy and law.

t. 1. Etyka ogólna -- t. 2, cz. 1-2 Etyka szczegółowa.

W artykule zostanie opisany modelu Specjalnej Sytuacji Odstraszania (SSO) sformułowany przez Gregorego S. Kavkę, a rozpatrywany w kontekście normatywnej teorii decyzji. Wychodząc od analizy jednego z paradoksów odstraszania wynikającego ze wspomnianego modelu, przedstawię różne sposoby rozwiązania problemów które generuje, rozpatrując je w kontekście charakteru intencji, racjonalności, oraz moralności działań podmiotu uwikłanego w SSO. Przedstawię również propozycję rozwiązania wspomnianego paradoksu, oraz wskażę na dodatkowe czynniki wpływające na ocenę etyczną działań, przyjmowania intencji, oraz jej podtrzymywania przez racjonalnego agenta reprezentującego państwo odstraszające.

Feministyczna etyka troski, której głównymi twórczyniami są Carol Gilligan i Nel Noddings, to stanowisko pod wieloma względami przeciwstawne w stosunku do dominujących paradygmatów moralnych o charakterze racjonalno-uniwersalistycznym. Etyka troski proponuje partykularyzm moralny, zarówno w odniesieniu do międzyludzkich interakcji, jak i do moralnych dylematów – tak teoretycznych, jak i praktycznych. Etyka troski podkreśla, że ujmowanie dylematów jako skontekstualizowanych, nie zaś abstrakcyjnych, sprzyja wzbudzaniu postawy empatii, łagodzi ostrość sądów moralnych, a przede wszystkim pomaga w znajdowaniu realnych, możliwych do zastosowania (...) w praktyce rozwiązań. To właśnie może stanowić o jej przewadze w stosunku do stanowisk o charakterze uniwersalistycznym. (shrink)

Według Jürgena Habermasa w warunkach eugeniki liberalnej ludzka samowiedza gatunku może ulec zmianie, dlatego należy wprowadzić regulacje, które pozwolą sprawować kontrolę nad wykorzystywaniem i nad rozwojem nowych biotechnologicznych metod. Zachowanie obecnej samowiedzy jest ważne, aby zapewnić podstawę dla funkcjonowania uniwersalistycznie pojmowanej moralności, pozwalającej osobom w sposób sprawiedliwy regulować swoje konflikty. Na dwie przesłanki samowiedzy gatunku składa się: postrzeganie siebie przez osoby jako wyłącznych autorów własnego życia oraz jako członków społeczeństwa, między którymi panują symetryczne relacje. Zachowanie takiej samowiedzy nie jest możliwe (...) w sytuacji, gdy genetycznymi zadatkami jednych osób przed ich urodzeniem rozporządzali inni. Habermas proponuje, aby rozwój biotechnologii poddać regulacjom zgodnym z etyką gatunku, która jest rekonstrukcją warunków samowiedzy do tej pory przez nas posiadanej. Sformułowana przez niego etyka gatunku zakłada nierozporządzalność genetycznymi cechami nienarodzonych, jednak nie przesądza o stosowaniu genetycznych ingerencji w celach terapeutycznych, na które, według Jürgena Habermasa, można zakładać zgodę przyszłych osób, nie naruszając samowiedzy stanowiącej podstawę uniwersalistycznej moralności. (shrink)

This article presents a reflection on the education of business leaders. The analy-sis was based on the phenomenological tradition. The phenomenological ap-proach to teaching is a help in revealing the horizons of individuals – persons, not filling them up, e.g. empowering them. These teaching aids should include certain patterns – for the development of a person, not degradation. Unfortunate-ly, training of business leaders is still based on instrumental rationality: academ-ic teaching is more focused on the transfer of knowledge and less (...) on developing the creativity of students. The phenomenological approach postulates that teach-ing should be more focused on fostering creativity. Two stages are important in the teaching process: cognitive and creative. The first step is to explore pre-existing knowledge, the second triggers the creative potential of the student. The ‘3i’ formula is a method which allows for the combination of both steps and the formation of a creative reality. (shrink)

Artykuł stawia dwa pytania: jaki rodzaj etyki ekologicznej daje się wyprowadzić z posthumanistycznej refleksji i jak taka etyka mogłaby działać w konkretnej przestrzeni – ogrodzie działkowym. Interesuje mnie pole teoretyczne, kt.re wyznacza troska i namysł nad światem poza człowiekiem. Jako punktu wyjścia używam schematu trzech traum opisanego przez Zygmunta Freuda. Sytuacja człowieka po trzech traumach odczytana zostaje jako krajobraz postapokaliptyczny, w którym możliwe jest budowanie nowej etyki ekologicznej. Omawiając spektrum posthumanizmu, zwracam uwagę na problem granicy i dualizmu. Oprócz wskazania (...) przykład.w etycznych praktyk ogrodniczych, proponuję, aby w proces kształtowania struktury ogrodu włączyć śmierć ogrodników. (shrink)

Przyjęcie perspektywy „widoku stąd” sprawia, że etyka nie jest traktowana jako kompletny zbiór gotowych odpowiedzi na problemy natury moralnej. Normy są ogólne i obiektywne, sytuacja decyzyjna podmiotu indywidualna i subiektywna. Decydujemy zawsze „tu i teraz” i „tacy a nie inni”. Perspektywa „widoku stąd” może być redukowana, ale nie da się od niej całkowicie uwolnić. Nie znaczy to jednak, że perspektywy subiektywnej nie da się pogodzić z obiektywną. Normy obiektywne pozostają punktem odniesienia dla subiektywnych decyzji, a kiedy jakiś element indywidualnego (...) (subiektywnego) kontekstu naszego działania udaje się nam zobiektywizować, zostaje włączony w „widok stąd”. (shrink)

Autor zastanawia się nad stosunkiem między hermeneutyką a etyką filozoficzną. Z jednej strony ujmuje etykę jako normatywną refleksję krytyczną, z drugiej natomiast jako hermeneutykę moralności. W nawiązaniu do Gadamerowskiego ujęcia problemu rozumienia, autor podkreśla znaczenie phronesis i postuluje powrót do idei filozofii praktycznej, która potrafi ująć i opisać całość rzeczywistości przeżywanej, wyartykułowanej w prawie i obyczaju. Podstawę dla tak rozumianej etyki filozoficznej stanowi etos, którego samoprezentacja następuje we wspólnotowej formie życia. Etyka filozoficzna, w perspektywie hermeneutycznej, wyrasta z samej praktyki (...) życia codziennego i jest zakorzeniona w jego pierwotnej rozumności. (shrink)

Considering world’s social and ethical problems, it is unavoidable to omit the area of medical issues in which biological and therapeutic revolution took place. Pope John Paul II points out indirectly that doctor–patient relationship should be held with the respect for ethical and legal requirements because of human dignity, which is the principle, cause, goal and sense of all reality. In order to arrange the interrelation between the doctor and the patient in an appropriate way, it is necessary to build (...) bonds between them. Those bonds create patient’s and doctor’s participation in the process of medical treatment. The aim of this article is to present some aspects of Personalism by John Paul II (social doctrine of the Church) in patient–doctor relationship. The main reference point for considering aspects of patient–doctor relationship is the communitarian dimension of human being as a person in Karol Wojtyła’s philosophy. (shrink)

The paper examines the moral choices of consumers from the perspective of virtue ethics. The paper starts with an outline of consumption ethics in the context of a critique of consumerism assuming a lack of consumer autonomy. I dispute the latter assumption, which leads me to consider the consumer as a moral agent and focus on the role that specific dispositions of character can play in consumer choices. The question of subjective or situational conditioning of consumer choices is answered by (...) acknowledging the basic freedom of decision, albeit limited, concerning not individual acts but the possibility of choosing the style of consumption. The next step is an attempt to build a model of consumer excellence. It is constituted by the virtues of prudence, activity, and environmental responsibility. In the last part of the paper, the structure of these virtues is analyzed and their in-depth interpretation offered. (shrink)

Artykuł jest próbą ukazania etyki troski jako szczególnego i ciekawego przypadku ekologii społecznej i doktryny zrównoważonego rozwoju. Stawia sobie za cel również unaocznienie politycznego i ekologicznego wymiaru etyki troski. Rozpoczyna się prezentacją krótkiej historii stosunku do troski w zachodniej filozofii społecznej i źródeł kryzysu opieki. W części głównej, z perspektywy teorii Daniela Engstera, stara się odpowiedzieć na pytania: czym jest troska, dlaczego powinniśmy opiekować się innymi, jak powinniśmy dystrybuować obowiązki troski, jakie relacje zachodzą między troska a sprawiedliwością, co łączy etykę (...) troski z liberalizmem, libertarianizmem, socjalizmem, komunitaryzmem i teorią praw naturalnych.The article is an attempt to show care ethics as a particular and interesting case of social ecology and a sustainable development doctrine. It also tries to point the political and ecological aspects of care ethics. The article starts with a short history presentation of the attitude toward care in western social philosophy as the source of care crisis. The main part of the essay tries, from the perspective of Daniel Engster’s theory, to answer the following questions: What is care? Why should we take care of the others? How should care duties be distributed?, What are the relations between care and justice?, What do care ethics and liberalism, libertarianism, socialism, communitarianism and natural law theory have in common? (shrink)

Artykuł stanowi próbę syntetycznego spojrzenia na polityczną teorię troski. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania tego nurtu filozofii polityki, autorka skupia się na prezentacji proponowanych w jego ramach definicji troski, uzasadnień jej moralnego obowiązku i wizji integracji troski ze sferą publiczną. Omawia także historyczny rozwój etyki troski oraz jej rolę w polityce.

W artykule wykażę, że szeroko rozpowszechnione poglądy na temat norm, które obowiązują żółnierzy na wojnie, pozostają w sprzeczności z moralnością ogólną. Etyka wojny dopuszcza działania, które w zwyczajnych sytuacjach nie tylko są uznawane za moralnie niedopuszczalne, ale wydają się czynami godnymi najwyższego moralnego potępienia. Zwracam uwagę na dwie wybrane rozbieżności między etyką ogólną a etyką wojny, tj. na problem związany z istnieniem asymetrii pomiędzy atakującymi i atakowanymi oraz na kwestię tego, kto jest właściwym celem moralnie usprawiedliwionego aktu przemocy. Odrzucając (...) stanowiska skrajne (realizm w stosunkach międzynarodowych i różne odmiany pacyfizmu), uznaję, że możliwe są dwa rozwiązania problemu tych rozbieśności: albo godzimy się na status quo, czyli mocną niezgodność etyki wojny z etyki ogólną, albo uznajemy, że należy znacząco przeformułować tradycyjną etykę wojny, a być może także obowiązujące normy prawa międzynarodowego. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest konceptualizacja problemu autentycznych i domniemanych deficytów teoretycznych doktryny etyki chrześcijańskiej, rozmaicie diagnozowanych na gruncie współczesnej chrześcijańskiej filozofii moralnej. Artykuł ten stanowi polemikę z próbą ujęcia tych deficytów, a także prób ich przekroczenia, sformułowaną przez Sebastiana Gałeckiego w jego książce Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki (2020). Doceniając śmiałość podjętego zadania teoretycznego oraz istotność teoretyczną zaproponowanej przezeń koncepcji uspójnienia nurtów etycznych w ramach chrześcijaństwa, wskazuję na szereg uchybień w realizacji zaprojektowanych dociekań. Należy do nich m.in. okcydentalność perspektywy teoretycznej (...) obranej przez autora, problematyczność operacjonalizacji kategorii postchrześcijaństwa w diagnozie współczesnych przemian społecznych, pomijanie endemicznych wobec instytucji kościelnych przyczyn odchodzenia od chrześcijańskiego kanonu etycznego oraz wewnętrzna niespójność projektu integracji rozmaitych perspektyw teoretycznych chrześcijańskiej teologii moralnej. (shrink)

This article contains an analysis of the concept of hospitality as defined in the thinking of Jacques Derrida, who applies the concept of an unsolvable aporia. Thinking about the ethics of hospitality takes place between the right hospitality described by Kant, and the decision to open up to the Other, revealing the infinite hospitality of ethics. Questions posed by Derrida result from a combination of two different traditions of thought: first, how to reconcile Kantian universal law with the particularity of (...) political thinking, and second, how to introduce unconditional hospitality into a project of global governance. The author traces the efforts made to intersect the Kantian universalism with Lévinas’s ethical vision. She also analyses how this hospitality may refer to the political practice that is governed by general laws. (shrink)

Tytułowe zagadnienie jest w artykule analizowane w przestrzeni współmyślenia z Sebastianem Gałeckim, autorem książki pt. Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki. Pytanie o model etyki dla współczesnych czasów, określanych nie bez racji jako postchrześcijańskie, jest jednym z ważniejszych zagadnień współczesnych poszukiwań etycznych. Autor wspomnianej monografii chce zbudować taki model poprzez scalenie trzech, jego zdaniem pozostających w izolacji, tradycji etyki: teorii prawa naturalnego, teorii cnót i teorii sumienia, w ich współczesnej wykładni dokonanej przez J. Finnisa, A. MacIntyre’a i J.H. Newmana. Czy (...) taka droga jest optymalna z punktu widzenia zagadnienia postawionego w tytule artykułu? Wątpliwości i pytania postawione w wyniku lektury rozprawy Gałeckiego kreślą zręby odpowiedzi na to pytanie, rysując jednocześnie pozytywne drogi refleksji nad kształtem etyki w czasach późnej nowoczesności. (shrink)

Antologia tekstów poświęconych etycznym aspektom agresji i przemocy stosowanej przez państwo. Obejmuje teksty najwybitniejszych naukowców z dziedziny etyki praktycznej i filozofii politycznej.

Etyka jako obszar i kontekst standaryzacji działalności organizacji pozarz¸adowych Andrzej Klimczuk In Katarzyna Sztop-Rutkowska (ed.), Poradnik Standardów Normatywnych Dla Organizacji Pozarz¸Adowych Z Powiatu Oleckiego. Fundacja Rozwoju Ziemi Oleckiej. pp. 74--92 (2012) .

The primary goal of this monograph is to justify the possibility of building a hybrid theory of normative ethics which can combine ethical consequentialism, deontology and virtue ethics. The aim of the book is to demonstrate the possibility of constructing a synthetic theory from ethical traditions that are generally considered to be contradictory. In addition, I propose an outline of an original theory which tries to carry out such a synthesis. I call it Institutional Function Consequentialism. The justification for a (...) hybrid theory of normative ethics requires the resolution of certain meta-ethical issues. I discuss them in part 1.1. After a brief overview of my research aims I consider the answer to the following questions: “What kind of meta-ethical beliefs must we assume for normative ethics?” and "Why should we build ethical theories?". I also discuss the various forms of ethical scepticism, which should be rejected if we develop a hybrid theory of normative ethics. I also describe possible methods of justifying any ethical theory. At the end of part 1.1 I explain that the best method for justifying any ethical theory is the method of wide reflective equilibrium. In parts 1.2, 1.3 and 1.4 I analyse three main types of normative ethics which are considered to be competitive: consequentialism, deontology, and virtue ethics. Part 1.2 is about consequentialism and its difference between utilitarianism and teleological theories. I also present the main reasons for the popularity of consequentialism. In part 1.3 I define deontology, present its variations and show important benefits that motivate its continuous growth. In part 1.4 I discuss virtue ethics, which is often referred as the viable alternative to consequentialism and deontology. If we want to build any new ethical theory, first we should describe the problems of the old ones. For this reason, in chapter 2 I describe the most important arguments against ethical consequentialism, and in chapter 3 I explain the difficulties of deontology. Critical remarks on virtue ethics are considered in part 1.4. The last two chapters directly concern the main aim of the monograph. Because in chapter 3 I show that deontology suffers from a number of problems such as the paradox of deontology, in chapters 4 and 5 I present only consequentialist versions of hybrid theories. These versions try to avoid the common pleas of utilitarianism and combine the advantages of opponents to utilitarianism. I answer the question (4.1) "What is hybrid consequentialism?" and briefly describe (4.2) the most important examples of hybrid theories by others. I discuss the prerogatives without restrictions idea by Samuel Scheffler, rule consequentialism by Brad Hooker, Kantian consequentialism by Richard M. Hare, David Cummiskey and Derek Parfit and consequentializing procedure proposed by Douglas W. Portmore. In the last chapter I present a new hybrid version of consequentialism that I call Institutional Function Consequentialism. I start from the thesis (5.1) that traditional meta-ethics of analytic philosophy incorrectly defines the main field of its research. Rather than focusing on the philosophy of language and metaphysics it should try to answer one question: “What should morality and ethics be for?”. Therefore I introduce an original methodology for meta-ethics that I call the Functional Model of Analysis (FMA). It is a meta-ethical framework in which the fundamental questions concern the practical functions of normative domains such as morality and ethics and the most rational way of achieving them. FMA is meta-ethical project that (a) explains the persistence of fundamental ethical disagreement among experts, (b) sets the background for explaining or justifying the correct structure of the ethical theory, (c) gives the possibility to create a hybrid theory of normative ethics. In part 5.2 I formulate a generalized argument against various popular theories of normative ethics which states that most of the popular theories are too narrow and one-sided, causing permanent dispute between them. There are many distinct practical functions of morality that are usually based on different types of normative theories such as Aristotelian ethics, utilitarianism, contractarianism and contractualism. In order to remove these conflicts, the correct ethical theory should try to take into account all of these relevant features of moral life. Unfortunately, most ethical theories are mono-functional. This means that their supporters consciously or unconsciously (1) recognize or accept only one genuine practical function, (2) think that this one practical function overrides all other practical functions or (3) try to reduce all practical functions to the one that is chosen. In part 5.2 I present a description and justification of a new normative account that I call Hybrid Function Consequentialism. The formal scheme of this consequentialism can be summarized in the following way: we should act according to some important focal points P1…Pn with contents C1…Cn that are selected on the basis of considerations about which kind of P with C will bring the best realization of the best mix of normative functions F1...Fn. In the next part (5.2.2) I present the new way of “consequentializing” particular theories of normative ethics by applying the scheme of Hybrid Function Consequentialism. As an example of the use of this procedure, I formulate perfectionist virtue consequentialism, contractarian institution consequentialism, contractualist rule consequentialism and consequentialism of salvation. In part 5.3 I formulate an original theoretical concept that I call Institutional Function Consequentialism (IFC). It is a hybrid theory that is based on the previously described Functional Model of Analysis and a reflection on the role of institutions in modern developed societies. IFC claims that we should always act according to some rules, virtues, motives and intentions that constitute the homeostasis of normative institutions whose internalization by the overwhelming majority of each new generation has maximum expected value in terms of the best realization of the equilibrium of the most important practical functions of normative domains. Responsibility and sanctions related to wrongful actions should be dependent on the particular institution whose standards have been violated. IFC has several unique features which are described and justified in part 5.3. It is a form of hybrid consequentialism – it mixes features of consequentialism, deontology and virtue ethics. It does this on three different levels: justification, structure and content. The main focal point of the theory is not rules or virtues, but normative institutions. Values to be optimized in the framework of consequentialism are not "happiness", "well-being" or "preferences", but the fulfilment of normative functions. IFC is not limited to the field of ethics only, but it is a meta-normative account of justification for an entire social order which is comprised of a number of different institutions. It also assumes a specific, circular relationship between practical ethics (e.g. research on such important issues as civil disobedience, fair distribution of wealth, philosophy of punishment or autonomy of conscience), and the content of the general rules that may constitute the optimal homeostasis of institutions. It rejects the simplistic belief that moral thinking is based solely on deductive implications from general ethical principles or meta-ethical beliefs. (shrink)

W swojej najnowszej książce Etyka a problem podmiotu (2022) Piotr Duchliński, Andrzej Kobyliński, Ryszard Moń i Ewa Podrez podejmują zagadnienia podmiotu i podmiotowości w perspektywie etycznej. Zabierają głos w filozoficznym sporze o podmiotowość, który rozpoznają jako podstawę wielu współczesnych problemów kultury. Jako przedstawiciele filozofii chrześcijańskiej wyrażają swój sprzeciw wobec wszelkich prób osłabienia kategorii podmiotu w etyce, jednak w celu zapoczątkowania dialogu z przedstawicielami innych nurtów filozoficznych podejmują próbę sformułowania koncepcji podmiotowości mocnej bez odniesienia do kategorii metafizycznych. W czterech rozdziałach (...) recenzowanej monografii autorzy zwracają uwagę na takie aspekty podmiotowości, jak: racjonalność, narracyjność, autonomia, integralność i autentyczność, oraz poddają analizie koncepcje podmiotowości w wersji mocnej i słabej. Pozwala im to ukazać spór o podmiotowość jako fundamentalną debatę naszych czasów, mającą nie tylko implikacje etyczne, lecz także niekiedy trudniejsze do przewidzenia konsekwencje bioetyczne, prawne i społeczne. Różnorodność i bogactwo podejmowanych zagadnień zachęcają do konfrontacji z zajętym przez autorów stanowiskiem i podjęcia z nim rzeczowej dyskusji. ----------------------------------------- Zgłoszono: 02/01/2024. Zrecenzowano: 03/04/2024. Zaakceptowano do publikacji: 24/04/2024. (shrink)

The aim of the article is to describe the contribution of the ethics of care, understood as an element of the feminist theory and a philosophical and theoretical discourse, to ref‌lection on the state. Three care ethics proponents are the starting point of this article. Carol Gilligan analyses concepts particularly related to women’s moral development – the value of relations and care which is bound to these concepts. Martha Nussbaum’s political thought focuses on the need to revise the political concept (...) of the person and proposes the inclusion of care into the idea of a just state. Sibyl A. Schwarzenbach conceives civic friendship as a form of public care among equal citizens, which refers to mothers’ care for their children. Each of these authors considers the political model of the state based exclusively on justice to be insuf‌ficient. By introducing the concept of care, they show the importance of dependence and relations among people understood as biological beings. Here arguably lies the hope for developing a more extensive model of political thought than that which is merely based on justice understood as freedom among equals. The care ethics perspective takes account of both inequality (dependence) and relations. (shrink)

W ostatniej dekadzie można zaobserwować postępującą w naukach społecznych kodyfikację i instytucjonalizację etyki badań. Powstaje coraz więcej kodeksów etycznych, które standaryzują zasady etycznego prowadzenia badań oraz komisji etycznych kontrolujących projekty badawcze. Za kodyfikacją oraz instytucjonalizacją etyki naukowych badań społecznych stoi między innymi przekonanie, że kodeksy i komisje etyczne znacząco przyczynią się do etycznego postępowania badaczek i ochronią podmioty zaangażowane w badania, szczególnie ich uczestników, przed krzywdą. W artykule argumentuję, że to nie wystarczy, gdyż zarówno osoby prowadzące badania, jak i komisje (...) etyczne powinny kierować się w swoich decyzjach etycznych wyobraźnią moralną. (shrink)

The article tries to prove the necessity and demonstrates the possibility of application of the methods of praxiology to ethical questions. The result is an ethical praxiology conceived as a theory of making best moral choices by moral agents. It is meant to be a practical science invented for the regulation of the process of decision-making and decision implementation.