Proces rozwoju myśli filozoficznej Zachodu - poczynając od antyku poprzez tradycję chrześcijańską aż do Oświecenia - prowadzi do destrukcji absolutu moralnego i metafizycznego. Najdobitniej opozycję między pozbawionym treści aksjologicznych światem a człowiekiem jako bytem wolnym uświadamia sobie po raz pierwszy Kant. Hegel pragnie kantowski dualizm bytu naturalnego i człowieka przezwyciężyć w kreującym w czasie wartości absolucie. Historia staje się u niego obszarem odsłaniania się treści aksjologicznych. Krok dokonany przez młodszych jego uczniów, a przede wszystkim Feuerbacha i Marksa, prowadzi do ujęcia (...) universum jako porządku czysto przyrodniczego, przestrzenno-czasowego, w który człowiek przez swoją aktywność świadomą - tworząc kulturę - wpisuje wartości. Istnieją one jedynie intencjonalnie i są rozpoznawalne tylko w relacji do świata ludzkiego. (shrink)

Stanisław Lem, a philosopher and futurologist, in his many works devoted much attention to the condition of human and the relation between human and technology. He coined the term ‘autoevolution’ in the course of forecasting unlimited technological augmentation of human abilities. Nowadays, the term may be associated with the conceptions presented by transhumanism, a 20th-century-born philosophical movement which advocates radical transformation of Homo sapiens by means of the achievements of scientific and technological progress. Lem’s attitude towards such a transformation of (...) human is complicated yet ultimately critical due to the fact that it poses a threat to human culture as such. The phenomenon of autoevolution undermines existing values and raises a question of authenticity of a future posthuman. We examine dependence between technology and culture, present Lem’s conception of autoevolution and his philosophy of culture, then we sketch a post-metaphysical dispute about authenticity, and finally show that Lem’s thought belongs to one of the arguing sides. (shrink)

Praca ma charakter poglądowy i dotyczy postępów współczesnej astronautyki ze szczególnym uwzględnieniem barier medycznych i psychologicznych uniemożliwiających długoterminowe przebywanie człowieka Kosmosie. Związki intelektualne i emocjonalne człowieka z Kosmosem są znane od zarania dziejów o czym świadczy, z jednej strony, rozwój kosmologii i astronomii, a z drugiej – ikonografia religijna i literatura piękna oraz proza fantastyczno-naukowa. Zebrane dane naukowe i mity na temat Kosmosu są podstawą budowania narzędzi do ich weryfikacji. Jednakże dopiero w XX wieku człowiek postanowił osobiście, krok po (...) kroku, nie tylko intelektualnie ale „zmysłowo dotknąć” Kosmosu. Kroki te to rozwój narzędzi transportu pozaziemskiego, takich m.in. jak: statki kosmiczne oraz stacje kosmiczne. Działalność ta nazwana w literaturze przedmiotu astronautyką, wzbudziła nowe nadzieje na eksploracje Kosmosu, ale także nowe mity. (shrink)

S'opposant à la clôture hégélienne de la négativité, c'est-à-dire à l'esclavage intériorisé et affirmé par l'homme posthistorique, Bataille définit l'homme en tant que l'être ontologiquement déchiré, constitué par le conflit incontournable pouvant être enlevé non par un moment quelconque de l'histoire, mais uniquement par la mort. Contrairement à la prise de position hégélienne mystifiée l'homme n'est pas, selon Bataille, exclusivement une conscience tout à fait temporalisée, mais aussi un corps et une impulsion ou bien une emanation personifiée de l'énergie cosmique (...) et solaire. En tant que tel il est une négativité par excellence, une tension notoire entre l'interdit et le projet d'une part et la transgression et le dépense anarchique de l'autre, donc un être convulsif orienté non vers la plénitude positivement défini, mais vers la perte. Plus que par les avantages de la culture rejetant la violence et diminuant une existence devenant plus en plus utilisée et fonctionnalisée, l'homme est instigué, selon Bataille, par le sacré qui détermine originairement la dynamique de la vie. Attiré par le sacré en tant que le revers de l'homogénéité de la culture l'homme se dirige vers l'existence tragique souveraine, aspire à l'impossible. Aux système, savoir, possibilités, histoire et vie miasmatique excluant l'extase qui pour la raison n'est rien ou est par elle au moins tout à fait instrumentalisée dans la stratégie de sa ruse, Bataille oppose l'impossible athéologique et asystématique ou bien le non-savoir en tant que régions où se manifeste la souveraineté de l'homme. La souveraineté paradoxale du point de vue des codes pragmatiques, parce que fondée non sur le choix assidu et avare de l'accumulation et de la durée, mais sur le choix excessif de la perte, rudimentaire pour la vie traitée comme une explosion dionysiaque ou solaire. (shrink)

Autor podejmuje próbę rekonstrukcji heglowskiej filozofii człowieka. Człowiek w ujęciu Hegla to byt istniejący w czasie, skończony. samotworzący się w wyniku własnego działania, zakorzeniony w historii i społeczeństwie jako właściwych sobie mediach egzystencji. Istotnym momentem samorozwoju człowieka jest stopniowe zdobywanie przezeń samowiedzy. W prooesie tym jednakże człowiek ostatecznie utożsamia się z absolutem, tracąc swą samoistność bytową. Świadczy to, że refleksja filozoficzna nad człowiekiem w ramach heglowskiego systemu jest o tyle możliwa, o ile pewien jego fragment zostanie wyodrębniony w (...) całości (ten mianowicie, który dotyczy ludzkich form istnienia i działania), gdy intencja podstawowa myśli Hegla skierowana jest nie na człowieka, ale na absolut. (shrink)

The paper discusses problems concerning anthropocentric understanding of cosmology and physics. The author considers two version of anthropic principle ("weak" and "strong"). Among other things the connection between anthropic principle and cosmological principle is here analysed. The author also deals with the problem of object-subject relation in physical science (probability and measurement in quantum mechanics). He have come to the conclusion, that anthropocentric interpretation of physical science leads to essential difficulties.

Powrót do filozofii starożytnej Grecji pozwala przypomnieć etyczny wymiar politycznej aktywności, w którym umiejętność łączenia dobra własnego z dobrem ogółu postrzegano jako świadectwo rozumnej natury człowieka wolnego i odpowiedzialnego zarazem. Republikański ideał życia zostaje przez Arendt skonfrontowany z dominującymi tendencjami politycznymi oraz ekonomicznymi, które rozwinęły się w nowożytnej kulturze europejskiej. Etyczne zdeprecjonowanie sfery publicznej prowadziło do postrzegania jej w kategoriach przymusu i przemocy, stanowiących zagrożenie indywidualnej wolności. Na znaczeniu zyskała natomiast sfera indywidualnej aktywności, związanej zwłaszcza z pracą wytwórczą, zarobkowaniem oraz (...) konsumowaniem. Zwyciężyła idea prywatności, bogactwa, rywalizacji. Narodziło się społeczeństwo masowe, składające się ze zatomizowanych jednostek niezdolnych do wzięcia na siebie odpowiedzialności za wspólnotę polityczną. (shrink)

The aim of the article is to verify a thesis Fukuyama once advanced: the forthcoming end of history is related to the replacing of human need for appreciation by equality and mutual appreciation last men achieve in liberal democracies. I also analyze the conception of human nature which Fukuyama takes for granted and treats as the base for defining the essence of the last man. Another question I consider concerns the role of Platon’s thymos and can be stated as follows: (...) is it justified to draw such far reaching conclusions from the notion as Fukuyama does in The Las Man? To answer the question I confront Fukuyama’s reflections concerning thymos with Hobbes’ and Rousseau’s understanding of the notion, and the idea of the end of history with the idea of generation proposed by Jose Ortega y Gasset. (shrink)