Yusuf el-Karadâvî’nin alanında en kapsamlı çalışma olan Fıkhü’z-Zekât isimli eseri bağlamında “fî sebîlillâh” kavramının ne anlama geldiğini ele aldık. Dünya Müslümanlarından büyük kitlelerin takip ettiği Karadâvî, verdiği fetvalarda günümüz şartlarını göz önünde bulundurmuştur. Konuları ele alırken kendi tercih ettiği görüşünü söylemekten çekinmemiştir. “Fî sebîlillâh” kavramını bütün mezhepler cihad ve Allah yolunda cihad eden gaziler olarak anlamıştır. Böyle anlaşılması İslam’ın yayılış dönemindeki sosyopolitik şartlarla yakından ilgilidir. Karadâvî “fî sebîlillâh” kavramının cihad anlamına geldiğini kabul etmiştir. Cihadın anlaşılmasının kuvvetli delillerinin olduğunu belirtmiştir. (...) Ancak cihadın da askeri savaş olarak anlaşılmasının sınırlı bir anlam olduğunu, cihad kavramının kapsamının geniş olduğunu ifade etmiştir. (shrink)

One of the five pillars of the Islam, zakat (alms) was made necessary after the hijra. Although Zakat was one of the most important resources of Islamic state treasury for many years, it was excluded from the state authority in the period of Omar bin Abdul-Aziz. In recent years, it has been seen that some Muslim-majority states have made significant attempts to manage zakat under the control of the state. For example; Indonesia, Pakistan, Bangladesh, Sudan, and Nigeria are very important (...) states in terms of zakat application in İslamic world and Malaysia, a Southeast Asian country, comes first among those. Especially after 1990, Malaysia activated a new zakat management. This study deals with the Malaysian zakat system in the context of the state administration of zakat. The aim of the study is to examine the Malaysian zakat system in a comprehensive way. In the study, the history of zakat system in Malaysia, the current zakat models applied in there and the areas to which zakat is distributed are investigated. As a qualitative research method, document analysis was employed in the study. In this context, many international studies were examined which are directly related to the subject, and twenty-five Malaysian websites belonging to the institutions which collect and distribute the funds were also scanned. It has been found that Malaysian zakat system consists of public model, semi-public model and private model and seen that the states are divided into three regions and different zakat models are applied in each region. (shrink)

Sosyoekonomik yaşam, kültürler ve inançlar açısından farklılık gösterebilmektedir. Sosyoekonomik yaşamın günümüzde hızlı bir şekilde gelişen dijitalleşmeden etkilenmemesinin mümkün olmadığı görülmektedir. Dijitalleşme, sosyal hayatın çoğu alanında hükümranlığını ilan etmiş durumdadır. Dijitalleşmenin etkisi özellikle de ekonomik alanda daha fazla olduğu aşikârdır. Bunun nedeni dijital gelişimin temelinde ekonomik gelişmenin olmasıdır. Enformasyonel, küresel ve ağ örgütlemesine dayalı olan dijital ekonomik modellerden dolayı insanlar, geleneksel topluma nazaran daha fazla etkileşim içindedir. Böylece insanlar daha kapsamlı ve eşitlikçi bir zeminde iktisadi süreçlere katılarak reel bir rekabet ortamının (...) oluşmasına katkıda bulunmaktadır. Teknolojik iletişim araçlarıyla, e-postalarla, network ağları ve inovatif yazılımlarla desteklenen ekonomik modeller, her geçen gün daha da güçlenmekte ve toplumsal yaşamın çoğu alanına sirayet etmektedir. Dijitalleşmenin ekonomik alana etkisi özellikle de din ve iktisadi hayat ilişkisinde önemli tartışmalara zemin hazırlamaktadır. Dijital gelişmeler sonucu ortaya çıkan e-ticaret ve kripto para gibi yeni alışveriş biçimleri, dinin ekonomik yeniliğe yaklaşımı ile de yakından ilgilidir. Dijitalleşme ortamında din ya da dindarlar gelişen yeni ekonomik modeller ve kripto paraya karşı olumsuz bir tavır içinde olmalı mıdır? Dijitalleşmeyle birlikte dinin sosyoekonomik yaşamdaki rolü değişmiş midir? Sosyoekonomik yaşam ve din ilişkisinde kripto paranın işlevsel boyutu nedir? gibi soruların cevapları merak konusudur. Bu çalışmada, söz konusu bu problemler çerçevesinde araştırma yoluna gidilecektir. Bu çalışmadaki temel amaç, dijitalleşmenin hızla geliştiği bir ortamda yeni ekonomik modellerden kripto paranın sosyal hayattaki karşılığı ve bunun sosyal ve beşeri bir sermaye olarak da değerlendirebilecek olan din ile ilişkisini ortaya koymaktır. Bu çalışmada yöntem olarak nitel yöntem, veri toplama aracı olarak ise mülakat tercih edilmiştir. Bulgulara göre görüşme yapılan kişilerin kripto parayı kullanırken dini endişelere maruz kaldıkları görülmüştür. Kripto paralarda yaşanan zararların dini hassasiyetlerin göz ardı edilmesiyle de bağlantılı olduğunu düşünenler olmuştur. Ayrıca katılımcıların bir kısmı kripto paranın dijitalleşme çağının önemli bir gerekliliği haline geleceği ve bu paraların zekât ve sadaka verebilme özelliğinin olması gerektiğini belirtmişlerdir. Kripto paraların zekat ve sadaka verebilme özelliği kazanması durumunda toplumsal yardımlaşma ve paylaşmaya olacak katkısından dolayı dini açıdan da sosyoekonomik yaşama canlılık katacağına inanılmaktadır. Sonuç olarak kripto paranın yeni dünya düzeninde varlığını gün geçtikçe daha çok hissettireceği ve bunun dini sosyolojik boyutunun temellerinin atılması gerektiği ortaya çıkmıştır. Yeni nesil para olarak ortaya çıkan ve birçok çeşidi bulunan kripto paraların genel ekonomik modeller doğrultusunda değerlendirilmesi ve dindarların da bu bağlamda endişelerini giderecek şekilde geliştirilmesinin yararlı olacağı sonucuna varılmıştır. (shrink)

Bu araştırma; meşhur sahâbî Alâ b. Hadramî’nin Hz. Peygamber (s) ve Râşid halifeler döneminde gerçekleşmiş siyasi, idari ve askeri faaliyetlerdeki konumunu ele almaktadır. Hadramevt’li bir aileye mensup olup Mekke’de dünyaya gelen Alâ, Hudeybiye antlaşmasından önce Müslüman olup Medine’ye hicret etmiştir. Bahreyn emiri Münzir b. Sâvâ ’ya gönderilen İslâm’a davet mektubunun elçiliğini yapmıştır. Mekke’nin fethinden sonra dini tebliğin yanı sıra, zekât ve cizye tahsili yapmak üzere özel yetkiyle Bahreyn’e gönderilen Alâ, Allah Resûlü’nün vefatından kısa bir süre önce görevinden azledilmiştir. I. (...) Halife Hz. Ebû Bekir tarafından Bahreyn bölgesi emirliğine yeniden tayin edilmiştir. Basra valiliğini üstlenmek üzere giderken yolda vefat etmiştir. (ö. 14/636). (shrink)

Makalede İlâhî vahyin insanın ontolojik gerçekliğini göz ardı etmediğini, ontolojik gerçekliği üzerinden insanlara mesaj verdiği konusu ele alınmıştır. Bu durum, rüya ve şeriatlerin farklılığıyla ispat edilmeye, bu fikre temayül gösteren ancak Kur’ân hakkında olumsuz bir argüman olarak kullanan Montgomery Watt gibi müsteşriklere de cevap verilmeye çalışılmıştır. Bu yapılırken ilk önce bilinçaltının anlaşılması hususunda bazı örnekler verilmiş sonra rüya sembollerinde baskın olan kültürel unsurlara temas edilmiştir. Rüyalardaki sembollerin şekillenmesinde mantıksal bağı irdeleyen İslam ulemasının açıklamalarına ve rüya tevillerine de yer verilmiştir. Bu (...) yorum ve tevillerden anlaşıldığı kadarıyla insanlarda ortak görülen sembollerin Jung’un arketip, İslam ulemasının ise zihinsel kalıp ve manaların elbisesi dediği bir nevi kültürün kodlarından oluşan bilinçaltı alfabesi tarafından formlaştığı anlaşılmaktadır. Dini değer ve ifadeler Müslüman kültürde en dominant öğeler olduğundan Müslüman yorumcular genelde rüya sembollerini Kur’an ve hadisteki sözler veya bu sembolleri çağrıştıran ifadelerle yorumlamaya çalışmışlardır. Bu mantıktan hareketle tefsirde büyük problem olarak görülen Hz. İbrahim’in, oğlu İsmail’i kurban etme olayı ele alınmış ve nasıl anlaşılmasının gerektiği üzerinde durulmuştur. Bunun, baskın kültür altında sembolleşen bir rüya olduğu ve İsrail Oğullarına ‘Bakar’ kesme emriyle toplumun yanlış algısının değiştirilmesinin amaçlanması gibi çocukların tanrılara kurban edildiği ortamdaki yanlışlığın giderilmesi, kurban ritüelini tebdil edilmesinin amaçlandığı ifade edilmiştir. Daha sonra şeriat-ontolojik gerçeklik ilişkisi irdelenmiş, dinde bütün insanların ortak fıtratının esas alındığı ve bundan dolayı dinin bütün insanlar için değişmeyen bir olgu, şeriatlerin ise kültürün baskın olduğu ve dolayısıyla bir yönüyle ilişki içinde olduğu toplumsal bilinçaltı olduğu vurgulanmıştır. Kur’ân’da, dinin temel prensipleri ve resullerin üzerine birleştikleri kapsamlı şeriat kanunları dile getirilmiştir. Genel hatlarıyla din, Allah’ın varlıkları üzerine yarattığı (insanın tabiatının kolektif değişmezliğine dayalı) ve bütün mahlûkata sevimli geleni, marufu emretmeyi, münkerden nehyi, temiz şeyleri helal eden, zararlı olan şeyleri haramı eden emirleri içermektedir. İslam ulemasına göre bütün semavi dinlerde esas olan Allah’a, meleklerine, resullerine, kitaplarına ve ahiret gününe iman etmek, insanın yaptığı takdirde Müslüman olacağı fiilleri işlemektir. Bu iman da doğal olarak dünyadan yüz çevirmeyi, ahirete yönelmeyi, güzel ahlakı edinmeyi ve kötü ahlaktan da kaçınmayı gerektirir. Ancak şeriatlar ise birbirinden farklılık gösterebilir. Çünkü şeriatlar dinin indiği toplumun hallerini ve maslahatlarını esas aldığından değişiklik arz eder. Şeriatların farklılaşmasında toplumsal bilinçaltının göz ardı edilmediğini göstermek bağlamında Kur’ân’dan örnekler verilmek suretiyle savunulan tez ispat edilmeye çalışılmıştır. Bunlardan birisi, Kur’ân’da Arapların ortak duygularının esas alınması, kültürel bazı unsurların kullanılması, bir diğeri de yabancı isimlerin Arapların ifade ettiği şekliyle, ümmi anlayışa uygun kullanılmasıdır. Ayrıca bu konuda bazı helal yiyeceklerin Yahudilere haram kılınması ve diğer şeriatlerde yer alan bazı farklılıklar üzerinde durulmuştur. Helal yiyeceklerin haram kılınması konusunda Hz. Yakub’un yakalandığı ağır hastalıktan iyileştiği takdirde sevdiği yiyecekleri yememeyi nezretmesi, buna bağlı olarak iyileşince deve eti ve sütünü yiyip içmemesi, daha sonra çocukları ve ümmetinin de bu yiyeceklerden uzak durması sonucunda Tevrat’ta bunların haram kılınması örneği üzerinde durulmuştur. Bu örnek, şeriatlerin farklılaşmasının nedeninin bir şeye karşı tavrın toplumsal bir alışkanlık halini almasının sonucu olduğu ifade edilmiştir. Nitekim teravih namazının Müslümanlarca toplu kılınması ve buna devam edilmesi durumunda farz kılınır endişesiyle evlerinde kılmalarını tavsiye eden Allah Resulünün endişesinin de bunu pekiştirdiği dile getirilmiştir. Diğer şeriatlerde bazı farklılıklar konusunda ise orucun öncekilere farz kılınmasına rağmen keyfiyetinin farklı olması üzerinde durulmuştur. Aynı şekilde namaz, zekât ve haccın semavî dinlerinin hepsinde olmasına rağmen keyfiyetinin değiştiği örneklerle izah edilmiştir. Bu doğrultuda milletlerin yaşam tarzlarının ve kültürünün dolayısıyla toplumsal bilinçaltı şeriatlerin farklılığında gözönüne alındığı ifade edilmiştir. Nitekim İsâ peygambere tabi olanların kendilerine emredilmemekle birlikte Allah’ın rızasını elde etmek için ruhbanlığı kendilerine farz kılmaları ve buna devam etmeleri karşısında Allah’ın buna itibar ederek, ruhbanlıkta bulunanlara ücretlerini verdiğini ifade etmesi de bu durumu pekiştirmektedir. Sonuç olarak din ve dine taalluk eden her şeyin insanlığın ortak fıtratını esas aldığını, şeriatten şeriate değişiklik gösteren unsurların da kültürel ve bir yönüyle toplumsal bilinçaltıyla ilgili olan hususlar olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. (shrink)

The focus of this study is to explore the impact of transformation from living as a community and perceiving cooperation as a responsibility to meet each other’s needs to individualized society of the modern life due to the capitalist market system on religious obligations with economic implications through emerging institution in the modern period. This study will first analyze how the proxy-embeddedness has led to a transformation in the society from the perspective of Islamic economics under four categories: (1) the (...) weakening of Muslims’ relations with their relatives and neighbours; (2) Equalization of worship for different purposes on a common denominator; (3) Lack of social awareness due to deprivation of the experience of performing worship personally; and (4) the prioritization of those capable of being productive over unproductive people in terms of being beneficiaries of zakat or other types of benefits. Worships such as zakāt and sacrifice are among the acts of worshipping that enable wealthy Muslims to help those in need financially. Although the transfer of material resources to the needy people through modern institutions ensures the fulfilment of worship, through which principles and objectives this transfer is carried out are also important. Significant transformations are observed in the way these worships are performed compared to the pre-modern period, as institutions that carry out zakāt and sacrificial meat collection and distribution activities in line with capitalist principles such as low transaction costs and efficiency. First, it is expected from a Muslim to be aware of the social environment he/she is in, be aware of the needy, and maintain social relations within this awareness. All kinds of charity and financial aid at the level of individual relations, especially zakāt and sacrifice, ensure the continuation of this awareness. If Muslims perform these worships and charity activities through institutions, the awareness of one’s environment will weaken. A second transformation is to make these worships indistinguishable from each other by equating them to the common denominator of paying money. This situation leads to the equalization of worship at the material level and causes the differences to be invisible for Muslims who perform the worship. A third transformation is that the realization of worship by institutions through the proxy system causes Muslims to be deprived of the experience of performing worship individually. While these prayers are performed through institutions in an efficient and low-cost way, the only thing expected from Muslims is to make the necessary payment through the bank. In this case, the spiritual contributions expected to be realized during the fulfilment of the worship decrease. Finally, we see that some institutions utilize capitalist principles and goals to decide who should receive financial aid. For this reason, people who can become a productive factor due to the help they receive are prioritized over others. There is a rational choice behind this decision mechanism: It is aimed to reduce the number of needy people in society by transforming zakat recipients into zakāt payers. On the other hand, Islamic sources do not consider such a priority among those who deserve to receive zakāt. Moreover, this situation will lead to the permanent postponement of people who are not included as a productive factor in the capitalist system but in need. In the second part of the study, an analysis of the agency (vekalet) system, which allows individuals to transfer some of their responsibilities to private institutions to spend time more efficiently, is conducted through the example of nursing houses. Another example of the fulfilment of zakat and sacrifice through the proxies given to institutions is that Muslims fulfil their responsibilities towards their relatives through institutions such as nursing houses. The reason for such a need arises from the fact that people, who take place as human capital in the capitalist system, are required to spend their time to improve themselves, get new education and gain more experience, instead of spending their time taking care of their relatives so that the production process can continue to grow. Although this type of service contract is formally valid in terms of Islamic law when evaluated in terms of the bond that Islamic morality envisages to be established between Muslims and their relatives and the protection of this bond, institutions such as nursing houses can lead to the commodification of family ties due to the transfer of responsibilities to relatives in return for a service fee. (shrink)

The Hanafi Sect was the first among the fiqh sects that completed its formation and codification. Abu Hanifa, the founding imam of the sect, raised many students. His most prominent students were Abu Yusuf, Muhammed al-Shaybani and Zufar. While teaching his students, Abu Hanifa created a free environment and was pleased that his students adopted opposing views to his. Accordingly, different views emerged among the imams in question for reasons such as interpreting the texts, taking into account the changes in (...) customs and time, and approaching the issues from different perspectives. After the death of Abu Hanifa, Abu Yusuf served as a kadi, i.e. a judge. Muhammad al-Shaybani played an important role in the formation of the sect. Zakat is one of the subjects where different opinions and disagreements occurred among the imams of the madhhab, or sect. Hanafi books exhibited different approaches in revealing these differences of opinion. For example, there were jurists who mentioned and discussed their differences of opinion in detail, as in Ka-sana’s work Bedai al-sanai fi tertib al-sharai, as well as in Mawsili’s work el-Ihtiyar li-talil al-Muhtar. There were also jurists who took a middle way on the subject. In this study, the differences of opinion of the sect imams Abu Hanifa, Abu Yusuf, Muhammed al-Shaybani and Zufar on zakat will be explained based on the book al-Hidaye by Burhaneddin al-Merginani, which is one of the most popular books of the Hanafi sect. However, the commentaries of al-Hidaye and the books of the sect on fiqh will also be consulted occasionally. In this study, the subjects that are considered more important than the others in regard to the fiqh of zakat will be analyzed. (shrink)