W artykule analizowane są uwagi Henryka Elzenberga dotyczące znaczenia i funkcji muzyki dla człowieka. Muzyka ma zdolność antycypowania, wywołania, przekazywania i przekierowywania treści emocjonalnych, ale jaka jest jej rola w poznaniu i myśleniu? Problem jest omawiany w kontekście relacji muzyki z mistyką, z życiem, z niemoralnością, w odwołaniu do Beethovena i Wagnera oraz myśli Wittgensteina o muzyce.

W artykule analizuję znaczenia, jakie można przypisać pojęciu i doświadczeniu obcości.Najpierw przypominam dwa opisy fenomenologiczne tego doświadczenia, z których wynika, iż już na tym abstrakcyjnym poziomiedoświadczenie obcości ma sens ambiwalentny: obcy może być doświadczany jako zagrożeniedla mojej podmiotowości, ale również jako wezwanie do jej pogłębienia. Następnie przyglądamsię bardziej empirycznym sposobom doświadczania obcości w świecie społeczno-politycznym,stawiając tezę, iż kryje się za nimi polityczna konstrukcjaobcości. Wreszcie pytam o moralny sens doświadczenia obcości, konkludując, że również natym poziomie jest to sens ambiwalentny: chociaż słuchanie (...) obcego można uznać za obowiązekmoralny, to moralnie dopuszczalne, a czasem konieczne jest również traktowanie go jakowroga w imię uniwersalnych wartości. (shrink)

Przedmiotem pracy są uwagi Jerzego Pelca dotyczące pojęcia kłamstwa i kłamania opublikowane w O pojęciu kłamstwa – z punktu widzenia semiotyki (1990). Przedstawioną w niej definicję kłamania porównuję z warunkami nakładanymi na to pojęcie przez innych autorów. Pokazuję, że zdaniem Pelca, warunek ekstensji przekonań nie jest koniecznym warunkiem na kłamstwo. Dodatkowo, zauważam, iż pewne uwagi Pelca skłaniają do wniosku, że można kłamać implikując coś, co uważa się za fałsz, nie zaś wyraźnie to stwierdzając. Argumentuję, że przyjmowany w analizowanej (...) pracy warunek chęci oszukania adresata jest wątpliwym warunkiem koniecznym kłamania. Ostatecznie, uwzględniając spostrzeżenia Pelca, proponuję następująca definicję: (DEF. Kłamania*) Osoba A kłamie w określonym kontekście K osobie B, że p, zawsze i tylko wtedy, gdy: (1) A posługuje się w K pewnym znakiem Z, zaś zgodnie z pewną przyjętą lub utartą konwencją posłużenie się Z przez A wobec B w K może być zasadnie uznane za twierdzenie przez A wobec B, że p, i (2) A nie uznaje w K, że p, oraz (3) nie powiadamia uprzednio o tym B, albo też (2*) A uznaje w K, że p, ale (3*) zakłada, że pomimo (1) B uzna, że A nie sądzi, że p. (shrink)

W artykule autor podejmuje próbę naszkicowania możliwych perspektyw teoretycznych prowadzenia badań nad lokalnością/regionalnością w ramach trzech współczesnych teorii społecznych, w których kluczową rolę przypisuje się pojęciu komunikacji: teorię społeczeństwa komunikacyjnego Manuela Castellsa, teorię aktora-sieci Bruno Latoura oraz teorię systemów społecznych Niklasa Luhmanna. Mimo wyraźnych różnic wskazane koncepcje mają przynajmniej trzy istotne cechy, które tworzą pewną wspólną teoretyczną płaszczyznę refleksji: każda z nich podkreśla procesualność społeczeństwa, rolę komunikacji oraz skupia swoją uwagę na wytwarzaniu sensów – znaczeń społecznych. Każda z wymienionych tu (...) cech pozwala ukonstytuować interesujące pole badawcze do podejmowania studiów nad lokalnością/regionalnością w ramach różnych dyscyplin humanistycznych i społecznych. Tekst stanowi jedynie przyczynek do sformułowania takiego projektu badawczego. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi badaczy lokalności na możliwości i narzędzia teoretyczne, jakie oferują wskazane koncepcje. (shrink)

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, jaką wartość dla teologicznej argumentacji za istnieniem Boga ma zasada antropiczna. Mówi ona o subtelnym „dostrojeniu” praw przyrody i parametrów kosmologicznych, bez którego we wszechświecie nie mógłby pojawić się człowiek. Wszechświat wydaje się zatem istnieć dla określonego celu, jakim jest „wyprodukowanie” rozumnego obserwatora. Ze względu na swój teleologiczny charakter zasada antropiczna jest podatna na interpretację teologiczną, w której zakłada się, że to Bóg powołuje do istnienia wszechświat przygotowany dla człowieka. W tym ujęciu Stwórca jawi (...) się jako projektant wszechświata, ale Jego projekt dotyczy tu tylko praw przyrody – z tej racji interpretacja ta różni się zasadniczo od tzw. teorii inteligentnego projektu. W artykule uzasadniono tezę, że zasada antropiczna jest ciekawym argumentem – ale nie naukowym dowodem – za racjonalnością religijnej wiary w Boga, który jest stwórcą wszechświata. (shrink)

The main aim of the paper is to define trade mark and to indicate varied semiotic functions which it fulfils. We define trade mark as a product of man used on the market to identify products or services of a certain firm or to distinguish products or services of a certain firm from those of other firms. All trade marks fulfil an identificative or differentional function. We distinguish trade mark from trade name: the trade name becomes a trade mark iff (...) it has such-and-such a specified visual form. We claim that trade name is a proper name which refers to a certain firm and has no connotation. Trade mark in advertising (1) refers to particular products or services and (2) connotates the product’s (service’s) property being produced or distributed by a particular firm. The trade mark placed on the package of some product is both: (1) an index sign, which “points to” the fact that the object in the package is produced or distributed by such-and-such a firm and (2) a performative (a sign which generates a new state of affairs), which certifies that the object in the package is produced or distributed by such-and-such a firm. (shrink)

Tekst dotyczy krytyki neoliberalizmu. Kierunek ten narodził się w gronie zwolenników tradycji klasycznego liberalizmu wywodzącego się od Johna Locke'a i Adama Smitha. Von Hayek, Mises, Friedman, Eucken i inni wprowadzili tę nazwę niejako w reakcji na zawłaszczenie terminu "liberalizm" przez myśl lewicową. Zastrzeżenia wobec neoliberalizmu dotyczą między innymi niszczenia tkanki społecznej, równości, czy demokracji. Autor rozważa zasadność tych zarzutów w odniesieniu do dwóch różnych rozumień neoliberalizmu: teorii społeczno-ekonomicznej z jednej strony i praktyki politycznej niektórych rządów z drugiej.

Remarks on the handbook Logic and Argumentation by Andrzej KisielewiczThe paper contains some critical comments on Andrzej Kisielewicz’s handbook of critical thinking Logika i argumentacja. Praktyczny kurs krytycznego myślenia, Warszawa 2017. The comments generally refer to two main topics of the handbook: a the definite rejection of formal logic as a tool of critical thinking, and b the support for the so-called analysis of reasonable possibilities as an essential method of critical thinking. The paper shows that these topics are not (...) suf ficiently clearand the support is not convincing enough. (shrink)

Cynical speech is a proper form of manifestation of what we call cynicism. It takes the form of a persuasive strategy which assumes the achievement of the rhetorical consubstantiation of a cynical speaker and her/his auditorium. Cynical speech is a game that takes place between three sides: a cynical speaker posing as an immoralist, a moralist and an auditorium, the acquisition of which is the aim of both interlocutors. At the outset, the cynical speaker gives the identity of naive dilettantes’ (...) to both the members of the auditorium and the moralist and then tries to persuade the audience to side with him and take on the role of the students of a cynical expert. This is what can be described as cynical modulation. In its course, the initial opposition of a professional versus dilettante turns into an opposition of master versus student, while the unattractive identity of a dilettante is transferred to a moralist. In this way, the speaker achieves what Kenneth Burke thinks is the right goal for any rhetorical act: the speaker’s consubstantiation with the auditorium. This process is presented based on the example of the disputes between Socrates, as a moralist on the one hand, and sophist-politicians Thrasymachus and Callicles, who personify the type of cynical speakers, on the other. The analysis of cynical speech carried out in the paper leads to an indication of some basic features of this way of speaking, as well as the relationship that exists between them and the content of viewpoints voiced by cynical speakers. These viewpoints have been described as aristocratic democratism and people’s anti-democratism. These are two forms of what has been described as the cynical counter-ideal. The adoption of these positions is an indirect expression of the same systematic ambiguity that lies in the form of cynical speaking, which belongs to the very essence of cynicism as a cultural phenomenon. (shrink)

On manipulating the meaning of words: the strategy of distorting the meaning of concepts in order to redirect people’s attitudes has been put in practice by ideologists and politicians for years. the paper focuses on the refections of selected thinkers and men of letters on this phenomenon. intellectual contributions of isaiah Berlin, Friedrich a. Hayek, leszek Kołakowski and charles l. stevenson on the one hand, and the considerations of george orwell, aldous Huxley, ayn Rand, sławomir mrożek and małgorzata musierowicz on (...) the other hand are analysed. some recent incarnations of the tactics of perverting the meaning of words in recent political discourse in poland are critically examined. special attention is given to the manipulating the meaning of “paedophilia” in the context of the nationwide discussion on child sexual abuse in the catholic church. it is concluded that the dishonourable practice of verbal misrepresentation used under communism is at work again, this time in even more sophisticated form. (shrink)

Primary object of interest of mathematicians can be identified as a „mathematical matter”, the concept analogous to „physical matter” or „biological matter”. The „mathematical matter” is the soil upon which mathematics grows. One can distinguish three levels of it: some abstract but not necessarily clear conceptions, operational notions (like number) but not necessarily openly defined, theories not necessarily axiomatic. The „mathematical matter” originates in the abstract reflection upon events and forms in time and space. Its important elements are notions formed (...) mostly in the process of idealization and/or abstraction. Once formed, notions usually evolve being, e.g., simplified or complexified. Mathematics is a mirror of the world, most abstract and therefore fundamental. Although it is a free activity of human mind, mathematics reflects some deep ideas (beauty, simplicity etc.) while most interesting notions come up in tension fields between pairs of poles: the notion of a function can be seen as a bridge connecting variability and immutability, while that of a limit – connecting finiteness and infinity. A fusion of freedom and internal restrictions leads to mathematics which is simple, beautiful and effective. (shrink)

The mathematical Platonism is the most popular standpoint amongst mathematicians. The Platonism better than other conceptions explains the fact, that mathematicians discover some properties of the mathematical objects, which are independent of them and exceed the boundary of our intuition and experience. On the other hand Platonism generates some difficulties. In spite of this the Platonism is the idea worth the defence. In the paper I modify the traditional formulation of Platonism, which avoids some of the difficulties.

The article deals with philosophical issues concerning abstraction and concreteness, focusing on selected ontological and logical-ontological threads of this dif ficult and intricate problem. Thus, it will concern first of all abstract and concrete objects, and only then abstract representations and judgments and concrete representations and judgments. The subject of interest will also be the process of abstraction and the relations that take place between abstract objects such as features or relations, pure qualities, and ideal objects.

Анализируя Гоббесовскую идею рождения закона и справедливости в борьбе ^заимнйзмвиаалентных сил индивидумов в натуральных условиях (переход от условий натуры до общественного контракта), автор желает помазать рациональный и актуальный на сегоднящний день смысл этой идеи. В XVII-ваковой "мифологии" рождения общества, где борьба пеоерождавтся в перемирив иг установление общественно-законного юоядке, он видит глубокую рефлексию политического мыслителя, каким был Гоббес, касающуюся диалектической связи между силой и законом. Переговоры спорящих стсрон, результатом которых является установление норм эаАомного соглашения, содержат также антропологическое достоинство: спорящие стороны находят (...) себя и взаимно считают себя' ценной личностью, партнёрами и ближними, а также о&ьактами закона. Таким образом, рождается на только ьфара законных, нои моральных реляций, - В следующей части автор рассуждает об осложнениях, 'появляющихся в связи с трудностями определения критериев равенства партнёров и дискуссии; "проблеме угрозы для диалога, вызванной диктатом сильнейшего; обсуидает различные смыслы понятий справедпивзсти, функционирующих в разных культурных сферах. Модель общества. начерченная Гоббесом, предлагает систему, в которой соверлавгсй парадоксальный синтез того, что универсально, с тем, что вызывает конфликт в жизни человеческих обществ. (shrink)

The author begins by asking the question: what kind of justification, if any, can be given in support of a normative system? Within the category of normative systems he allows for a variety of theories, ethical and legal. The are cross-classified, in particular they are divided into open and closed systems with regard to their normative, axiological and informative content.