On the conduct of life and ethics for religious scholars and students.

Turkey’s interests in the Arab world have significantly changed, three times, over the last century. Changes in political power in the geography of Anatolia involved a shift in political interests in some sense; sometimes the issue of Arab geography and states was dropped from the list of priorities but then brought back to that list again. Although at the time of the Ottoman Empire, the state of the Muslim world was considered a priority, during the republic it was removed from (...) the agenda. However, in the 21st century, it has again become an integral part of Turkey’s foreign policy. (shrink)

Respublica literaria, eller de lärdes republik, är ett begrepp som framför allt förknippas med de nya former för vetenskaplig kommunikation och lärda nätverk som introducerades vid slutet av 1600-talet och som sedan kom att spela en betydelsefull roll i 1700-talets intellektuella värld. Denna tänkta gemenskap av lärda är central för vår förståelse av den tidigmoderna epokens idé-, kultur- och vetenskapshistoria. Lärdomsrepubliken var ett ideal för de lärdas verksamhet, ett slags kunskapsproducerandets utopi, där den ideala kommunikationen präglades av jämlikhet, rationalitet och (...) filosofisk frihet, ofta i tydlig och uttalad kontrast mot en mer krass verklighet där de lärdas gemenskap tvärtom byggdes på en grundval av politiska, ideologiska, ekonomiska och religiösa intressen. I Lärda samtal behandlas vitt skilda aspekter av begreppet respublica literaria, dess kommunikation och dess materialitet: det handlar om den lärda republikens statsskick, de lärdas institutioner och praktiker, seder och bruk, uppfostran genom samtal, kvinnors och barns plats i republiken, och mycket mer. Boken är en festskrift till Erland Sellberg, professor i idéhistoria vid Stockholms universitet. (shrink)

L’interview retrace la carrière universitaire de l’historien Mario Kessler, né en RDA. Il a étudié l’histoire à Iéna et à Leipzig, a rédigé ses thèses de doctorat et de post-doctorat alors qu’il se trouvait encore en RDA, mais a dû trouver sa voie dans un système universitaire entièrement nouveau en 1990. Il y est parvenu sans changer sa position politique de socialiste critique. Grâce à la formation universitaire de sa famille et à sa connaissance de la littérature occidentale, il disposait (...) déjà avant 1989 d’une avance en matière de connaissances, qu’il a pu mettre à profit, par exemple lors de ses nombreux postes de professeur invité et de ses séjours de recherche aux États-Unis. Il n’a jamais oublié ce qu’il devait à ses professeurs et compagnons universitaires de l’Est et de l’Ouest. (shrink)

Après le rapport du « Club de Rome », le débat écologique a acquis une très grande audience à l’Ouest. Les « limites de la croissance » étaient discutées publiquement dans de nombreux ouvrages à succès et faisaient l’objet de débats dans le champ politique, culturel, économique et social. Un mouvement environnemental s’est constitué qui, par la suite, a donné naissance aux partis verts. En RDA, en revanche, la croissance n’a pas fait l’objet de discussions à cette époque. Le parti-État (...) qu’était le SED était focalisé sur l’idée d’une croissance extensive et d’une consommation financée par la dette. L’objectif était de dépasser l’Ouest sur le plan économique. La « crise écologique » était donc perçue comme une arme idéologique contre la croissance du socialisme réel. À la fin des années 1970, Rudolf Bahro, Wolfgang Harich et Robert Havemann, auteurs marxistes de RDA critiques à l’égard du système, ont élaboré des utopies écologiques orientées vers des alternatives éco-communistes. L’article présente ces utopies et leurs auteurs et esquisse les grandes lignes de la réception dont elles ont bénéficié à l’époque et aujourd’hui. (shrink)

Ce texte replace les groupes et penseurs marxistes ou ceux relevant, plus largement, d’un socialisme réformiste dans l’ensemble des courants de l’opposition en RDA entre 1945 et 1990 et cherchent à mesurer leur impact. En procédant chronologiquement, il évoque la résistance, essentiellement antimarxiste des années 1940 et 1950, ainsi que les conflits au sein du SED lors du soulèvement du 17 juin 1953, puis l’émergence d’un courant réformiste à partir de 1956 qui évolue vers la dissidence chez certains (W. Harich, (...) R. Havemann, W. Biermann, R. Bahro). À partir du printemps de Prague en 1968, puis de l’affaire Biermann en 1976, on assiste à un phénomène consistant à retourner les textes marxistes-léninistes contre le SED. Le mouvement citoyen qui se constitue à partir de 1976 compte quelques groupes d’inspiration marxiste qui se retrouvent, au moment de la révolution de 1989, sous la bannière de Gauche unie ( Vereinigte Linke ). (shrink)

L’édition intégrale de Marx-Engels est un projet du siècle. L’universalité et le holisme de la pensée de Marx et d’Engels se reflètent dans MEGA 2 de différentes manières : par les principes éditoriaux d’exhaustivité, de reproduction fidèle du texte, de présentation du développement du texte et par le commentaire historico-critique complet. L’histoire de l’édition des œuvres de Marx et Engels et de leur réception, en particulier en RDA, reflète la tension entre la tâche de légitimation du mouvement socialiste et communiste (...) et la connaissance scientifique de l’œuvre. Une édition peut être académique et exempte d’idéologie, mais une interprétation suivra toujours des motifs politiques. (shrink)

Résumé La réception des Lumières en République démocratique allemande (RDA) était particulière. D’une part, la tradition marxiste a découvert la pensée matérialiste dans l’histoire des idées allemande et a reproché à juste titre à la « bourgeoisie idéaliste » de l’avoir marginalisée. D’autre part, l’usage dogmatique de l’ouvrage de Lénine concernant l’épistémologie de Ernst Mach, Matérialisme et empiriocriticisme, empêcha d’apprécier convenablement des penseurs importants comme Jean Le Rond D’Alembert. De plus, la structure répressive de la vie académique en RDA a (...) paralysé la renaissance de la pensée matérialiste. Au lieu de se consacrer aux conditions concrètes de la production du savoir, la pensée matérialiste était entravée par l’obligation de recourir à l’interprétation économique. (shrink)

: The schools of fiqh applied different methods to eliminate contradictions between narrations. In fact, this difference in methodology directly led to fiqh disagreement. Thus, a school explains within the framework of its own procedural system which of the contradictory narratives it uses as evidence, the reason for using this narrative, how they interpret other narrations about the subject or the reason for not using these reports as evidence. This article aims to chronologically examine the theory that the Ḥanafī developed (...) about antithetical narratives based on ‘Īsā ibn Abān, al-Karkhī, al-Jaṣṣāṣ, al-Dabūsī, al-Pazdawī and al-Sarakhsī. Moreover, the criticisms and contributions made by the scholars of the principles of jurisprudence are determined. Frequently repeated approach in some research that the Hanafis first used the abrogation to fulfill the contradiction between the narrations is questioned within the framework of the aforementioned scholars’ viewpoints Summary: The theory of contradictory narratives, developed as part of the narration theory, has an important position in the sense of the school’s approach to the Sunnah. This is because the system that a school of jurisprudence implements to fulfill the contradiction between narrations has an important influence in scholars’ juridical opinion. In some studies carried out today, the system developed by the Ḥanafī to eliminate the contradiction between narratives is presented in two different ways as abrogation, preference, conciliation and not to use as evidence or abrogation, conciliation and applying principles. The common point of the two hierarchies of solution is placing abrogation in first rank. In order to test the accuracy of this information in this research, we studied the system that the Ḥanafi scholars who lived in the first five centuries of the Hijra followed to eliminate the contradiction between the narrations. The development of this theory in the five centuries of the Hijra was examined on the basis of the views of ‘Īsā ibn Abān, al-Karkhī, al-Jaṣṣāṣ, al-Dabūsī and al-Sarakhsī. It is an indisputable fact that the construction and development of a theory requires a process. In this context, the present study investigated when and on which principles the theory of contradictory narratives on Ḥanafīan theory of narrative/Sunnah is started to be instituted; who and for what reasons contributed to it during this evolution process and how; and how it is instituted the way of solution hierarchy in theearly period which makes a differentiation in comments between Ḥanafīan later. This theory was enriched by principles that were developed with different perspectives during a long process and its comprehensibility was boosted using new concepts and systematic expression. Ḥanafī legal theorists benefited from the opinions of masters of the jurisprudence school to enrich this theory in terms of principles. This suggests that the theory is a scientific effort aimed at discovering how masters of the jurisprudence school are following a method in the face of contradictory narratives. As far as known, Isā ibn Abān is the first theoretician to have detailed methodological explanations related to contradictory narratives between the Hanafi scholars. This shows that the theory related to contradictory narratives was established at the beginning of the third century of the hegira. 'Isā ibn Abān divides the opposite narratives into hadiths that are compatible with consensus and hadiths that are contrary to consensus on the basis of consensus. He accepts the hadith in the first group and he evaluates the hadith in the second group as the abrogated if it is authentic. It must be stated that this solution path which Isā ibn Abān put forth is of high practical value. There is no practical value in fıqh to eliminate the contradiction between the hadith which is compatible with the consensus and the hadith contrary to this consensus by the conciliation method. Moreover, giving an active role to the consensus in the determination of the abrogating and abrogated also prevents easy access to the method of abrogation. ‘Isā ibn Abān divides hadiths that are without consensus about their provisions into two: the appearance date is known and unknown. He first applied the conciliation method to fulfill the contradictions between the narrations in both groups. If the problem is not solved by the conciliation method, Isā applies the abrogation method for narrations whose the appearance date is known. The ones that the date is not known can be acceptable in accordance with the originals, and if this is not possible, he says that both narrations cannot be used as evidence. al-Jaṣṣāṣ, who is one of the people who convey mostly al-Karkhī's views on fiqh methodology, does not convey the views of al-Karkhī on contradictory narratives in integrity that we see in the transmission of 'Isā ibn Abān’s theory and its interpretation. It is understood that al-Jaṣṣāṣ benefited from the views of al-Karkhī to improve the system of Isā ibn Abān. This suggests that al-Karkhī basically accepted the system of contradictory narratives established by Isā ibn Abān. al-Jaṣṣāṣ 's most important role in the theory of contradictory narratives is based on the principles laid down by ‘Isā ibn Abān and al-Karkhī. The person who mostly contributed to this theory after al-Karkhī is al-Dabūsī. It is understood from al-Dabūsī’s accounts that he divides the contradiction into two parts, the truth and the apparent. al-Dabūsī stipulated for evaluating a contradiction as a real contradiction. These conditions are, in essence, solutions for the elimination of the contradiction. When it comes to al-Sarakhsī, he dealt with this issue more precisely with concepts such as “evidence”, “judgement”, “state”, “date is clear in the text”, “date is not clear in the text”. In the system of al-Sarakhsī, the last option is the abrogation to eliminate the contradiction. (shrink)

Le volontarisme de la RDA en direction des femmes et les mesures favorisant leur intégration au monde du travail sont des aspects bien connus du régime socialiste est-allemand. Celui-ci reprit en effet à son compte l’idée héritée du marxisme faisant de l’activité professionnelle des femmes la condition première de leur émancipation. L’existence en RDA d’une recherche sur les femmes n’a pourtant pas bénéficié de la même notoriété que la politique de l’État est-allemand en leur faveur. Outre le caractère confidentiel de (...) ses publications, l’activité du Conseil scientifique « La femme dans la société socialiste » de 1964 à 1990 fut considérée après la chute du mur comme nulle et non avenue en raison de l’absence de distance critique avec le parti au pouvoir. La nouvelle génération de chercheuses est-allemandes récusa en effet toute dimension féministe à cette recherche officielle. Pourtant, l’étude de l’histoire de ce Conseil révèle une réalité plus nuancée. (shrink)

Converti au marxisme, en 1919, dans le sillage de György Lukacs, exilé, dès mars 1933, en fuyant le nazisme, en Suisse, en France, en République tchèque et finalement aux États-Unis (1938-1949), Ernst Bloch, auteur du Principe espérance, décide en février 1949 de retourner en Europe et d’accepter la chaire de professeur d’histoire de la philosophie que lui offrait l’Allemagne de l’Est, à l’université de Leipzig. Après avoir appuyé tout d’abord, dans ses conférences, non sans un certain enthousiasme, le projet de (...) la « construction du socialisme », Ernst Bloch sera pourtant vite déçu de la politique des dirigeants de la RDA qui, comme Walter Ulbricht, étaient complètement alignés sur les positions de l’Union soviétique et imitaient, avec zèle, les méthodes staliniennes. Accusé de « révisionnisme » et de liens avec le groupe oppositionnel de W. Harich, préconisant une voie « allemande » et démocratique vers le socialisme, il sera interdit d’enseignement, dès avril 1957. Il quittera la RDA en août 1961, une semaine avant la construction du Mur de Berlin. (shrink)

Les archives municipales de Berlin ont conservé tous les documents produits par la Maison berlinoise du travail culturel, Berliner Haus für Kulturarbeit, qui a été fondée en 1953 sous le nom de Berliner Volkskunstkabinett et dissoute en 1991. Ces archives permettent de suivre en filigrane les réflexions conduites en RDA sur le thème de l’action culturelle publique, dont les deux interrogations principales peuvent se résumer ainsi : comment peut-on encourager différentes formes de participation des travailleurs et ainsi favoriser le développement (...) d’un art censé être authentiquement populaire et acquis à la cause de la révolution socialiste? Et comment l’art peut-il être le vecteur d’une identification « nationale » avec l’État de RDA? Nous proposons d’étudier ces archives sous l’angle du combat mené par le SED, le parti communiste au pouvoir en RDA, pour créer une société révolutionnaire, pour rendre possible l’utopie d’une société parfaitement égalitaire par le moyen de l’art. En effet, si les choix économiques, politiques, sociaux du SED sont bien connus aujourd’hui, les chercheurs se sont pour l’instant moins intéressés au langage du politique dans le domaine artistique, et notamment à la question centrale de savoir comment ce régime concevait son rôle et sa responsabilité à l’égard des pratiques artistiques des ouvriers. (shrink)

Par son parcours et par sa biographie, l’historien de l’économie Jürgen Kuczynski (1904-1997) illustre les problématiques et les paradoxes d’une partie des marxistes est-allemands. Issu d’une famille « juive assimilée » de la grande bourgeoisie libérale allemande, il a pourtant été l’un des intellectuels les plus renommés en RDA. Son parcours personnel et académique montre qu’il avait à la fois la formation et les références d’un intellectuel classique allemand et l’engagement politique de l’ intelligentsia communiste. Jürgen Kuczynski était un intellectuel (...) cosmopolite polyglotte qui pouvait bénéficier de ses réseaux mais aussi de ses habitus bourgeois pour se présenter comme le « passeur » et l’ Avant-garde du socialisme à travers les frontières politiques et intellectuelles du « rideau de fer ». L’ambivalence de cette figure d’intellectuel marxiste au « parcours exemplaire », est éloquente pour illustrer le rôle paradoxal des intellectuels marxistes-bourgeois dans la société est-allemande. (shrink)

La production théorique marxiste de RDA sous ses différentes formes n’a pas véritablement bénéficié jusqu’ici du regain d’intérêt pour ce « pays disparu » que l’on a pu constater ces dernières années, tant dans le débat public que dans l’historiographie. En dépit de la fonction de légitimation qui était la sienne, le marxisme de RDA était pourtant un champ traversé par des contradictions et ne se réduisait pas à une idéologie ossifiée. Les outils bibliographiques dont nous disposons aujourd’hui concernant les (...) acteurs et les institutions qui ont contribué à faire exister le marxisme de RDA nous permettent d’adopter une démarche plus nuancée. Il est notamment possible d'identifier, pardelà des approches indéniablement dogmatiques, un certain nombre d'innovations, dont l'un des exemples les plus notables est le courant de la Weltgeschichte. (shrink)

Selfridge is a corporate administrator for the Resources Development Administration (RDA) Corporation. Selfridges's dastardly deeds on behalf of RDA shareholders would be denounced by a variety of ethical umpires, religious and secular. But maybe such denunciations are beside the point. The RDA unleashes torrential firepower on Hometree to gain access to unobtanium, a priceless mineral. This destruction of a culture for profits screams immorality. Selfridge accepts his prime directive to be the maximization of RDA profits by any means necessary. “Their (...) damn village happens to be resting on the richest unobtanium deposit within 200 klicks in any direction,” grumbles Selfridge, who wants the priceless rocks underneath Hometree. Philosophers generally think that a being has natural rights by virtue of possessing certain traits, such as consciousness, self‐awareness, creativity, willfulness, or rationality. Tragically, human beings can drift from their moral values, especially when they act as members of groups. (shrink)

Avatar is a high‐styled entertainment, a nature narrative, an environmental allegory, a reflection on religion and spirituality, a global warning, a love story, and more. It illustrates two different views of individualism and communitarianism. Contracts and investments are important catalysts for the action of avatar. The avatar program also owes its existence on pandora to what comes down to a contractual arrangement with the RDA. It offers a cautionary tale to remind that a selfish individualist ethics can blind the importance (...) of other people, of communities, and of the living world of which are a part, even to the point of threatening their very survival. The avatar also reminds that the moral community need not be restricted to a single race or even to a single species. (shrink)

The rotating discs argument against perdurantism has been mostly discussed by metaphysicians, though the argument of course appeals to ideas from classical mechanics, especially about rotation. In contrast, I assess the RDA from the perspective of the philosophy of physics. I argue for three main conclusions. The first conclusion is that the RDA can be formulated more strongly than is usually recognized: it is not necessary to ‘imagine away’ the dynamical effects of rotation. The second is that in general relativity, (...) the RDA fails because of frame-dragging. The third conclusion is that even setting aside general relativity, the strong formulation of the RDA can after all be defeated, namely, by the perdurantist taking objects in classical mechanics to have only temporally extended temporal parts, which immediately blocks the RDA. Admittedly, this version of perdurantism defines persistence in a weaker sense of ‘definition’ than pointilliste versions that aim to define persistence assuming only instantaneous temporal parts. But I argue that temporally extended temporal parts can do the jobs within the endurantism– perdurantism debate that the perdurantist wants temporal parts to do and are supported by both classical and quantum mechanics. Introduction The story so far 2.1 The RDA 2.2 Intrinsic properties and the idea of velocity 2.2.1 The intrinsic–extrinsic distinction 2.2.2 Velocity to the rescue? 2.3 ‘Naturalism’ 2.4 The accompaniments of rotation 2.5 Two kinds of reply: against the consensus Describing rotation 3.1 Rotation is kinematic 3.2 Beware of rigidity 3.3 An improved RDA: allowing the actual accompaniments 3.4 The RDA fails in general relativity Perdurantism without tears: the classical case 4.1 Rejecting instantaneous temporal parts 4.2 Replying to the RDA 4.2.1 ‘Kinematics’ 4.2.2 ‘Dynamics’ 4.2.3 An ‘anti-pointilliste’ objection and reply 4.3 Intrinsic properties of non-instantaneous temporal parts 4.3.1 Can the perdurantist appeal to them? 4.3.2 Temporal intrinsicality at an instant is rare 4.3.3 A better reason for temporal intrinsicality 4.4 Non-instantaneous parts can do the jobs 4.4.1 Humean supervenience revisited 4.4.2 The problem of change 4.4.3 Puzzles of coincidence 4.5 Instantaneous velocity is hardly extrinsic Support from decoherence in quantum theory 5.1 Classical and quantum: relativizing the intrinsic–extrinsic distinction 5.1.1 Unitarity: momentum as temporally intrinsic 5.2 Position and existence as nomically extrinsic. (shrink)

Thomas Nagel’ın “Hiçbir-Yerden Bakış Açısı” adlı kitabı çok alıntılanmış bir eserdir. Buradaki argümanlar sıklıkla bilincin nesnel-bilimsel bir açıklamasının yapılabilmesinin, en iyi ihtimalle, önündeki büyük ve yapısal sorunların dile getirilişi veya tümüyle imkansız olduğunu gösteren akıl yürütmeler olarak algılanır. Bu iki yanlış algıyı özetlememin ardından her ikisinin de neden hatalı olduğunu gösteriyorum. Bunu yaptıktan sonra her iki hatanın nedenlerini birden yaratan ortak bir neden daha olduğunu gösteriyorum. Bu nedenin Thomas Nagel’ın nesnel fenomenoloji önerisinin ya belirsiz veya saçma bulunarak bir kenara bırakılması (...) ya da hepten reddedilmesi olduğunu savunuyorum. Böylelikle nesnel fenomenoloji projesinin özünde deneyimin öznel boyutunun, nesnel bir açıklamasının verilebilmesini sağlayabilmek için bilinci açıklamakta halihazırda kullandığımız zihinselci terimler setinde kavramsal ve kuramsal yenilenme yapılması yönünde bir çağrı olduğunu gösterebileceğimi düşünüyorum: Nesnel fenomenoloji, öznel fenomenin kavramsal yenilenme aracılığıyla özneler-arası ulaşılabilirliğini sağlama projesidir. (shrink)

Some recent philosophical debate about persistence has focussed on an argument against perdurantism that discusses rotating perfectly homogeneous discs. The argument has been mostly discussed by metaphysicians, though it appeals to ideas from classical mechanics, especially about rotation. In contrast, I assess the RDA from the perspective of the philosophy of physics. After introducing the argument and emphasizing the relevance of physics, I review some metaphysicians' replies to the argument, especially those by Callender, Lewis, Robinson and Sider. Thereafter, I argue (...) for three main conclusions. They all arise from the fact, emphasized in Section 2, that classical mechanics is both more subtle, and more problematic, than philosophers generally realize. The first conclusion is that the RDA can be formulated more strongly than is usually recognized: it is not necessary to ``imagine away'' the dynamical effects of rotation. The second is that in general relativity, the RDA fails because of frame-dragging. The third is that even setting aside general relativity, the strong formulation of the RDA can after all be defeated. Namely, by the perdurantist taking objects in classical mechanics to have only temporally extended, i.e. non-instantaneous, temporal parts: which immediately blocks the RDA. Admittedly, this version of perdurantism defines persistence in a weaker sense of `definition' than pointilliste versions that aim to define persistence assuming only instantaneous temporal parts. But I argue that temporally extended temporal parts: can do the jobs within the endurantism- perdurantism debate that the perdurantist wants temporal parts to do; and are supported by both classical and quantum mechanics. (shrink)

Data science skills are rapidly becoming a necessity in modern science. In response to this need, institutions and organizations around the world are developing research data science curricula to teach the programming and computational skills that are needed to build and maintain data infrastructures and maximize the use of available data. To date, however, few of these courses have included an explicit ethics component, and developing such components can be challenging. This paper describes a novel approach to teaching data ethics (...) on short courses developed for the CODATA-RDA Schools for Research Data Science. The ethics content of these schools is centred on the concept of open and responsible science citizenship that draws on virtue ethics to promote ethics of practice. Despite having little formal teaching time, this concept of citizenship is made central to the course by distributing ethics content across technical modules. Ethics instruction consists of a wide range of techniques, including stand-alone lectures, group discussions and mini-exercises linked to technical modules. This multi-level approach enables students to develop an understanding both of “responsible and open science citizenship”, and of how such responsibilities are implemented in daily research practices within their home environment. This approach successfully locates ethics within daily data science practice, and allows students to see how small actions build into larger ethical concerns. This emphasises that ethics are not something “removed from daily research” or the remit of data generators/end users, but rather are a vital concern for all data scientists. (shrink)

is the thesis that everything supervenes upon the spatiotemporal distribution of local intrinsic qualities. A recent threat to HS, originating in thought experiments by Armstrong and Kripke, claims that the mere possibility of rotating homogeneous discs proves HS false. I argue that the rotating disc argument (RDA) fails. If I am right, Humeans needn't abandon or alter HS to make sense of rotating homogeneous discs. Homogeneous discs, as necessarily understood by RDA, are not the sorts of things in which we (...) should believe. These discs do not belong in our ontology - not because there is a problem with their homogeneity, but (surprisingly) because there is a problem with their rotation. RDA is shown to be a kind of parody of classic arguments for spatial substantivalism. (shrink)

jild-i avval. Ḥuqūq-i ṭabīʻī, qarārdādʹgarāyī va ḥākimīyat -- jild-i duvvum. Dīn va ḥākimīyat.

A central question in the history of American philosophy is that of the origin of the pragmatist movement, a school of thought that emphasized the importance of testing our ideas in practice. Scott Pratt identifies four Native American philosophical principles that he believes influenced Peirce's theory of pragmatism: interaction, pluralism, community, and growth. These principles belong to what he calls “the indigenous attitude” – represented in Avatar by the Na'vi – in contrast to “the colonial attitude” embraced by the Resources (...) Development Administration (RDA) corporation and its employees. Someone with a colonial attitude regards himself as an autonomous self who can know the one true world in the one right way. Parker Selfridge, the corporate administrator for the RDA, is an excellent example of this colonial attitude. To better understand the object of Selfridge's scorn, this chapter looks closer at these four principles of interaction, pluralism, community, and growth. (shrink)

Müslümanlar Kur’ân’ı anlamak adına her asırda tefsirle iştigal etmişlerdir. Şüphesiz bu konuda onların en mühim modeli Hz. Peygamber ve onun ashabı olmuştur. Yakından incelendiğinde Hz. Peygamber’in, Kur’ân’ı sadece sözel olarak açıklamadığı görülmektedir. İyi bir eğitimci olan Hz. Peygamber Kur’ân’ı tefsir ederken çeşitli öğretim yöntemlerini kullanmıştır. Bunların içerisinde soru-cevap, temsili anlatım, beden dili, yaparak-yaşayarak öğretme, olayı ayetle ilişkilendirme gibi yöntemler bulunmaktadır. Sahabe ve tabiin dönemi âlimleri bu fiilî yöntemleri sonraki kuşaklara nazaran daha aktif kullanmışlardır. Hatta İbn Mes’ud bir nevi empati yapmak (...) için Kur’ân’da ismi geçen bazı bölgelere seyahat etmiştir. Günümüzde Kur’ân’ı anlamaya yönelik bir ilginin olduğu dikkatlerden kaçmamaktadır. Bu bakımdan gerek Kur’ân’ın tefsir edilmesinde gerekse tefsirin muhataba aktarılmasında fiilî tefsir yöntemlerinden haberdar olmak önem arz etmektedir. İşte bu makalede fiilî tefsir yöntemleri örnekler eşliğinde ele alınmaktadır. (shrink)

İran’ın kuzeybatısında İslam coğrafya âlimlerinin Cibâl olarak tavsif ettikleri bölgede Sâsânîler döneminde kurulan Kazvin, İslâm orduları tarafından bölgede ele geçirilen ilk İran şehirlerinden biri olmuştur. Kuruluşundan itibaren Deylem cihetine yönelik saldırılarda askerî karargâh amaçlı kullanılan kent, İslâm fetihleriyle de bu hüviyetini korumuştur. Halkın İslâm’ı benimsemesinin zamanı ve niteliği hususunda ihtilaflar olmakla birlikte Kazvin'de kısa süre içinde İslâmlaşma tamamlanmıştı. Garnizon kent olmasından kaynaklı iskân ettirilen Arap askerler, diğer beldelerden sınıra cihada gelen Müslümanlar, âlimler ve şehre ayrı imtiyazlarda bulunan halifeler sebebiyle şehir (...) kısa süre içinde fizikî ve kültürel olarak İslâm şehrine dönüşmüştür. Çalışmamızda örnekleriyle somutlaştıracağımız bu unsurlardan ilk olarak Kazvin fatihi Berâ b. Âzib tarafından şehre yerleştirilen Arap askerlerinden aralarında âlim ve ravilerin de bulunduğu kimselerin askerî faaliyetler dışında şehrin İslâm kültür ve medeniyetine katkılarından bahsedeceğiz. Keza İslâm büyükleri ve halifeler tarafından sınırda cihat etmenin faziletine dair sözleri ile teşvik edilen gönüllü askerleri ve gerek evlerinde gerekse camilerde ilim faaliyetlerini sürdüren âlimleri de bu minvalde zikredeceğiz. Son olarak bu askerler için kale, sûr ve şehrin sınıra yakın bölgelerinde inşa edilen mahalleler ile fiziki ortamı sağlayan, şehirde sürekli cihat ortamı olması hasebiyle halkı vergilerden muaf tutan ve vakıflarla malî destekte bulunan halifeleri ve sair idarî amillleri de kentin İslamlaşmasındaki diğer unsurlar arasında ele alacağız. (shrink)

Peygamber'in vefatından sonraki ilk üç asırda meydana gelen olaylar silsilesi bütün ilim alanlarını etkilediği gibi hadis ilmini ve hadis tarihini de derinden etkilemiştir. Özellikle Abbasiler döneminde hayat bulan Mihne olayı ve "Halku’l Kuran”ın dayatılması ve ortaya çıkan "haşevilik" olgusu hadis tarihinin arka planını bilmenin önemini hissettirmiştir. Mihne olayının ve haşevîlik olgusunun yaşandığı dönemde hadis literatürüne pek çok katkı sağlanmıştır. Ancak dönemin zengin kaynaklarını ve hadis tarihini bilmeden okuma ve çalışma yapmanın yanlış değerlendirmelere yol açacağı açıktır. Mehmet Emin Özafşar’ın İdeolojik Hadisçiliğin (...) Tarihsel Arka Planı adlı kitabı, bu yanlış anlamaların önüne geçilmesi adına ilahiyat öğrencileri ve hadis meraklıları için önemli bilgiler içermektedir. (shrink)

Şiî tefsir geleneğinde isrâiliyyât meselesini ele alan yazar Hüseyin Zamur, ilk yedi asır özelinde bir değerlendirme yapmıştır. İlk bölümde isrâiliyyâtın İslâmî kaynaklara geçmesinin sebeplerine dair genel bir tablo çizdikten sonra meselenin Şîa açısından nasıl görüldüğünü resmetmeye çalışmıştır. Yazar, ikinci bölümde peygamberler ve kavimleriyle ilgili ilk yedi asırda telif edilmiş Şiî tefsirlere yansıyan isrâilî rivayetleri değerlendirirken üçüncü ve son bölümde ise başta yaratılış olmak üzere muhtelif meselelere dair nakledilen isrâilî rivayetlere değinmiştir. Burada söz konusu eser, önce genel olarak değerlendirildikten sonra özellikle (...) Şiî tefsir geleneğinde isrâiliyat eleştirisinin başlangıcına dair bir sorgulama yapmaması, Şiî/Ahbârî ekol ile Mu‘tezile’den etkilenen Usûlî ekolün arasını tam olarak ayırt etmemesi ve dolayısıyla Şîa’da isrâiliyyât eleştirisinin arka planındaki Mu‘tezilî etkiyi gözden kaçırması son olarak da Şiî tefsirleri isrâiliyyât açısından Ehl-i sünnet’le mukayese ederken genellikle aynı dönemdeki Sünnî eserlerle değil de daha geç dönemli tefsirlerle karşılaştırması gibi usûl ve esasa dair bazı noktalardan eleştirilmektedir. (shrink)

En novembre 1984, Christa Wolf ouvrait la première conférence de l'association des gynécologues psy-chosomaticiens de RDA réunis à Mag-Debourg. Dans son discours intitulé "Maladie et privation d'amour", elle s'interrogeait sur l'évolution de la médecine moderne dont les progrès en matière d'appareils médicaux éloignaient toujours davantage les praticiens de leurs patients. Par-delà son regard sur la relation entre l'âme et le corps, Christa Wolf informait aussi des attentes des femmes qui avaient pris au mot les promesses d'égalité des sexes en régime (...) "socialiste réel". Quelques années plus tôt Georges Canguilhem, résistant au scientisme triomphant, se proposait de continuer à penser la médecine comme un art qui devait s'adapter à chaque individu malade. Déplorant la disparition progressive de la clinique, il plaidait pour un dialogue continu entre le patient et le médecin Tandis que Sonia Combe s'appuie sur le discours de Christa Wolf pour appréhender l'expérience communiste à partir de l'étude de genre, revenant sur la double leçon de Christa Wolf et de Canguilhem, Antoine Spire se demande dans quelles conditions un retour de la médecine à la pratique clinique pourrait se faire et répondre à la demande des malades. (shrink)

Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında burada tartışma konusu yapılan hadisler haberî sıfatları konu alan ve müşkil nitelikte olan rivayetlerden oluşmaktadır. Bu rivayetleri genelde Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının tecsîm ve teşbîh içerdiği iddiasıyla münker kabul ettikleri görülmektedir. Ehl-i re’y özellikleri taşımakla birlikte ilahî sıfatlar konusunda Mu’tezilî bir anlayışa sahip olduklarından tenzih anlayışları gereği sıfatları reddetmektedirler. Yaratılmışlara ait niteliklerin yaratıcıya nisbet edilmesini tenzîh anlayışlarına aykırı gördüklerinden bu tür müşkil rivayetleri ya kendi anlayışları doğrultusunda te’vîl ya da reddettikleri gözlenmektedir. Sert bir (...) ehl-i hadîs âlimi olan Osman ed-Dârimî ise, ayet ve hadislerde bildirilen ilahî sıfatlara iman edilmesi gerektiğini kabul etmektedir. Bu anlayışı sebebiyle bu rivayetlerde bildirilen haberî sıfatlara da te’vîl etmeksizin lafzî anlamıyla yaklaşmakta; kendi görüşü doğrultusunda Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının yaptığı te’vîlleri reddetmekte, bu te’vîllerin ta’tîle yol açacağını ileri sürmektedir. Bu rivayetlerin lafzî (literal) anlamları doğrultusunda anlaşılması gerektiğini savunmaktadır. Bu hadisler üzerinde yapılan tartışmalar, temel hadis eserlerinin yazıldığı dönemde Ehl-i re’y ve Ehl-i hadîs ekollerine mensup âlimlerin hadislere yaklaşımlarını göstermesi bakımından önem arzetmektedir. Burada vermiş olduğumuz hadisler üzerindeki tartışmalar bu iki ekolün uluhiyet anlayışını, haberî sıfatlara yaklaşımlarını ortaya koyduğu gibi bunların genel anlamda hadis perspektifi hakkında bizlere bilgi vermektedir.ÖzetBu araştırma, temel hadis kitaplarının yazıldığı dönemde, yani III./IX asırda, haberî sıfatlar ihtiva eden bazı hadisler üzerinde yapılan tartışmaları ele almaktadır. Tartışma Osman ed-Dârimî (ö. 280/894) ile Bişr el-Merîsî’nin (ö. 218/833) taraftarları arasında geçmektedir. Hadisler üzerinde Ehl-i hadîs ile Ehl-i re’y mensubu âlimler arasında gerçekleşen bu tartışmalar bir yönüyle hadislerin anlaşılması ve yorumlanmasını ilgilendirmektedir. Tartışmanın, burada ele alınan hadislerin nasıl anlaşılması gerektiği; lafızların kelime anlamı mı (literal) yoksa bu lafızların ötesindeki muhtemel mecazî anlamları dikkate alınarak mı anlaşılması gerektiği noktasında odaklandığı söylenebilir. İnceleme konusu yapılan hadisleri tartışan tarafları kısaca tanıtmak yerinde olacaktır. Sözünü ettiğimiz rivayetlerle ilgili tartışmalar Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında geçmektedir. Ehl-i hadîs’in önemli simalarından biri olan Osman ed-Dârimî, hadislerle ilgili bu tartışmaları içeren ayrı bir eser yazmıştır. Bu eser, Allah’ın sıfatları ve bazı hadis meseleleri konusunda Bişr el-Merîsî ve onun iki talebesinin görüşlerine reddiye olarak yazılmıştır. Bişr el-Merîsî, Ebû Yusuf’tan (ö. 182/798) fıkıh tahsil etmiş, önemli bir kelâmcı olarak tanınmıştır. O, kelâmla ilgili konularda aralarında İmâm Şâfiî’nin (ö. 204/820) de bulunduğu pek çok âlimle ilmî tartışmalar yapmış bir ehl-i re’y âlimdir. Halife Me’mûn’un (ö. 218/833) danışma meclisinde bulunmuş, Kur’ân’ın yaratılmışlığı (Halku’l-Kur’ân) görüşünün benimsenmesinde önemli payı olmuştur. Osman ed-Dârimî ise, Yahyâ b. Ma’în (ö. 233/848), Ali b. Medînî (ö. 234/848-49), İshâk b. Râhûye (ö. 238/853) ve Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855) gibi döneminin otoritelerinden hadis öğrenmiş bir ehl-i hadîs âlimidir. Hadis tahsili için önemli bütün şehirleri dolaşarak hadis öğrenmiş ve rivayette bulunmuştur.Haberi sıfatları ispat ve bunlarla ilgili rivayetlerin teviline karşı çıkan anlayış ile, bu rivayetlerin tenzih anlayışına uygun biçimde tevilini savunan kesimler ilk dönemden itibaren eserler telif etmişlerdir. Osman ed-Dârimî’ye göre, ehl-i hadîs’in eleştiri edebiyatının ortaya çıkmasında, Mu’tezile’nin ilahî sıfatları reddetmesi etkili olmuş ve pek çok müellif bu yönde eserler yazmışlardır. Ebû Hüreyre’den nakledilen bir rivayetle ilgili olarak muârız, bu rivayetin Allah için bildiğimiz göz ve kulak organlarından oluştuğu izlenimi verildiğini söyler. Osman ed-Dârimî, bu hadisin göz ve kulak organlarını değil görme ve işitmeyi ispat ettiğini söyler. Hiçbir konuda Allah’ın benzerinin bulunmadığını belirtir. Dolayısıyla Allah’ın organlardan oluştuğu iddiasını ehl-i hadîs’e nisbet etmek iftiradır. Ebû Dâvûd, bu hadis ile Allah için görme ve işitme sıfatlarının ispat edildiğini ve Cehmiyye’nin ilahî sıfatları inkar görüşüne reddiye olduğunu belirtir. Ebû Hüreyre’in Hz. Peygamber’e nispet ederek naklettiği: "İman Yemenlidir, hikmet Yemenlidir! Ben Rabbi’nizin nefesini Yemen tarafından hissediyorum!" rivayetini de muârız münker kabul etmiştir. Çünkü Bişr el-Merîsî ve ashâbına göre nefes ancak karın boşluğu olanlardan çıkar, Allah ise bundan münezzehtir. Osman ed-Dârimî’ye göre, muârız yanlış anlamıştır. Burada kastedilen, Yemen tarafından esen ve insanı rahatlatan rüzgardır. Bu rivayet bağlamında bakıldığında, Bişr el-Merîsî taraftarlarının rivayeti literal değerlendirdiğini, Osman ed-Dârimî’nin ise rivayeti yorumladığını görmekteyiz. İbnü’s-Selcî, "Siz, Allah’a ondan çıkandan (Kur’ân’dan) daha faziletli bir şeyle yaklaşamazsınız!" rivayeti hakkında, Müşebbihe’nin bunu, karın boşluğu olan, kendisinden kelâm çıkan şeklinde anladıklarını belirtir. Allah boşluğu olmayan anlamında "samed" olduğundan bu anlayış geçersizdir. Bu hadisle, Kur’ân’ın Allah’tan değil O’nun katından çıkması kastedilmiştir. Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin asıl maksadı Allah’ın kelâm sıfatını inkâr etmektir. Kur’ân’ın O’ndan çıktığında bir şüphe yoktur, bunu sadece kelâm sıfatını kabul etmeyenler inkâr etmektedir. İbn Abbâs’a atfedilen; "Rükn (Hacerülesved) yeryüzünde Allah’ın sağ elidir, halk ile onunla musafaha eder" rivayetinde geçen "yemînullah" (Allah’ın sağ eli) sözünün anlamı, İbnü’s-Selcî’ye göre bildiğimiz sağ el değil, Allah’ın nimeti ve ikrâmıdır. Hacerülesved ile elin kastedilmediğini kabul eden Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin maksadı, geçersiz te’villerle Allah hakkında ayet ve hadislerde belirtilen iki eli inkar etmektir. İbn Abbâs’ın Hz. Peygamber’den naklettiği başka bir rivayeti İbnü’s-Selcî’nin eserine alıp nakletmesini eleştiren Osman ed-Dârimî, bu tür zayıf rivayetlerin yayılmaması gerektiğini söyler. Buna ilave olarak İbnü’s-Selcî’nin yaptığı yorumun da çirkin olduğunu belirtir ve eleştirir. Çünkü sözü edilen rivayette Allah, yeşil bir takım elbise giymiş kıvırcık saçlı bir genç olarak tasvir edilmektedir. Böyle bir rivayet Hz. Peygamber’den gelen sahih rivayetlerle çeliştiği için de güvenilmez bir rivayettir. Rivayetle ilgili bu değerlendirmeyi yapan Osman ed-Dârimî, rivayet hakkında muârızın yaptığı yorumları da reddeder. Muârıza göre, "Rabbimin yanına girdim" sözü, "Adn cennetinde Rabbimin huzuruna girdim" demektir. Osman ed-Dârimî’ye göre bu gibi müşkil (problemli) hadisler re’y ile tefsir edilmemeli, rivayet edilip bırakılmalıdır. Hz. Peygamber’e dayandırılan ve Allah’ın kendisine geldiğinden bahisle cevabını bilemediği bazı sorulan sorduğundan, sonra Rabbinin elini sırtına koymasıyla parmaklarının serinliğini hissettiğinden ve her şeyi öğrendiğinden bahseden rivayetle ilgili olarak muarız şu değerlendirmede bulunur: Allah Resûlü’ne gelen Rabbi değil güzel suretli bir melekti, o melek Allah tarafından yönledrilmekteydi ve elini koyan da o melekti. Osman ed-Dârimî, muârızın bu yorumunu reddeder. Bu yorum aynı zamanda diğer sahih hadislere de aykırıdır. Osman ed-Dârimî, sözkonusu rivayet hakkında muârızın yorumunu reddettikten sonra zikrettiği sahih rivayetlere dayanarak buna güvenilemiyeceğini ifade etmiştir. İlahî sıfatlar hakkında konuşmak en zor konular arasında görüldüğünden, selef âlimleri bu konuda susmayı tercih etmişlerdir. Ancak sonraki nesiller bu konuda farklı yollar tutmuşlardır. İlahi sıfatları anlama konusundaki temel yaklaşımları tefvîz, teşbîh ve te’vîl şeklinde üç ana başlıkta toplamak mümkündür. Tefvîz, selef alimlerinin benimsediği yol olup, Allah’ın zâtı ve sıfatlarının mahiyetine ilişkin bilgiyi ilâhî ilme havale etmek demektir. Teşbîh, Allah’ı yaratılmışlara veya yaratılmışları Allah’a benzetmek anlamına gelir. Te’vil, Allah’ın yaratılmışlara benzediği izlenimini veren ayet ve hadisleri dil bilimi ve aklî bilgilerle yorumlamaktır. Sıfatları inkar edenlere Muattıla denilmiş, sıfatları ispat edenler Sıfâtiyye diye anılmıştır. Ehl-i re’y’e göre Allah’a atfedilen ve sözlük anlamı bakımından teşbîh ve tecsîm izlenimi veren sıfatları uygun biçimde te’vil etmek gerekir. İlâhî sıfatlarda Mu’tezile tenzihi öne çıkarmış, Eş’ariyye ve Mâtürîdiyye ise tenzihe uygun te’vili benimsemiştir. Müşebbihe, Vehhâbî-Selefî anlayış da ilahî sıfatlardaki lafızları zahiri anlamlarıyla almışlardır. Hadis ilminde en önemli temel eserlerin telif edildiği II./VIII. ve III./IX. asırda yaşamış olan âlimler arasında cereyan eden inceleme konusu yaptığımız tartışma, ilk döneme ait olması bakımından önemlidir. Bunun yanında tartışma, âyet ve hadislerden oluşan naslara yaklaşımda, iki temel yaklaşımı göstermesi bakımından da önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bu iki temel yaklaşımdan biri ehl-i re’y ekolünü, diğeri ise Ehl-i hadîs anlayışını temsil etmektedir. Osman ed-Dârimî genel olarak rivayetin lafzına bağlı kalmayı savunmakta, Bişr el-Merîsî ve ashâbı ise münker olduğu gerekçesiyle rivayeti eleştirmekte ya da te’vil etmektedir. Nadir de olsa Osman ed-Dârimî’nin rivayeti ret ya da te’vil ettiği, Bişr el-Merîsî ve ashâbının ise rivayeti savunduğu yerler de görülebilmektedir. Müteşâbih (problemli) rivayetler hakkında Bişr el-Merîsî’nin yaptığı te’viller sonraki âlimler üzerinde etkili olmuştur. Onun te’villeri, Cübbâî (ö. 303/916), Kādî Abdülcebbâr (ö. 415/1025), Ebü’l-Hüseyin el-Basrî (ö. 436/1044) gibi Mu’tezilî âlimlerin yanı sıra, İbn Fûrek, Gazâlî (ö.505/1111), İbn Akîl (ö. 513/1119), Fahreddîn er-Râzî (ö. 606/1210) gibi sünnî âlimler tarafından da iktibâs edilmiştir. Rivayete dayalı olan hadis ilminde hakikatin ortaya konulabilmesi, "rivayet" ve "re’y" seçeneklerinden birini tercih etmekle değil; bunların her ikisini de yerinde ve dengeli olarak kullanılmasına bağlı olduğunu hatırda tutmak gerekir. Hakikatin ortaya çıkarılmasında rivayet re’ye, re’y de rivayete muhtaçtır. Rivayet ve re’y birbirinin rakibi değil tamamlayıcı unsurları olarak görmek gerekir. (shrink)

Dans le cadre d’une analyse de discours professionnel, nous avons développé la notion de routine discursive pour décrire des séquences partiellement figées que l’on met en relation avec des déterminations textuelles et/ou discursives. Dans cet article nous nous intéressons à la façon dont ces routines s’inscrivent dans la textualité et contribuent à la façonner. Le principal résultat de nos explorations est la mise au jour d’une séquence que nous proposons d’appeler « séquence évaluative », dont nous dégageons les principaux traits. (...) Sur le plan méthodologique, nous avons procédé à des explorations textométriques autour des routines déjà identifiées et de formes qui peuvent jouer un rôle dans la structuration de la textualité de ces rapports : les marqueurs argumentatifs, les marqueurs de structuration textuelle et les formes de discours rapporté (RDA). Pour cela, nous avons procédé à une annotation multidimensionnelle du corpus grâce à l’outil d’annotation intégré dans Le Trameur.Nos analyses nous ont permis de dégager la présence récurrente d’un mouvement allant du général vers le particulier, qui est au principe d’une structuration en séquence dont nous dégageons les régularités. Notre travail met ainsi en évidence que l’activité d’évaluation propre au travail éducatif correspond à un processus rédactionnel qui repose sur la configuration textuelle des routines discursives. (shrink)

Dini sahada tartışılan bazı kavramlar birden fazla disipline konu olmuş ve bu kavramlar her disiplinde farklı açılardan ele alınmıştır. Dinî nasların anlaşılmasında önemli yeri olan hakikat ve mecaz bu tür kavramlardandır. Hakikat ve mecaz salt dilbilimsel kavramlar gibi görünseler de birçok dini disipline önemli ölçüde konu olmuşlardır. Fıkıh usûlü, bu kavramları yoğun bir şekilde konu edinen temel dini disiplinlerden biridir. İlk dönem dil kaynaklarında mecaza dair bir tanım yapılmamışsa da ana hatlarıyla “lafzın dilde vazedildiği anlam dışında kullanılması” mecaz kabul edilmiştir. (...) Günümüze ulaşan ilk fıkıh usulü eserinin müellifi İmam Şâfiî (öl. 204/820) ve Mu‘tezilî öncülerden Câhiz (öl. 255/869), Ebû Ali el-Cübbâî (öl. 303/916) ve Ebû Hâşim el-Cübbâî (öl. 321/933) de görüşlerini temellendirirken kavram tanımı yapmadan mecazı kullanmışlardır. Kelamcı usûlcülerden ilk defa mecaz tanımı yapan Ebû Abdullah el-Basrî’den (öl. 369/979-80) iki farklı tanım nakledilmiştir. Ebû Abdullah’ın yaptığı bu tanımlar ana hatlarıyla sonraki asırlarda yaşayan usûlcülerin tanımları üzerinde etkili olmuşsa da yakın takipçileri tarafından kabul görmemiştir. Cessâs (öl. 370/981) ve Bâkıllânî (öl. 403/1013) düşünsel mülahazalar içermeyen sade bir tanım yaparken Mu‘tezilî usûlcülerden Ebü’l-Hüseyin el-Basrî (öl. 436/1044) mecaza dair kelâmî mülahazalar içeren komplike bir tanım geliştirmiştir. Ebü’l-Hüseyin, yaptığı tanımda lafzın mecazi anlamda kullanıldığını ortaya koymak için ilk olarak hitabın türünün temel belirleyici unsurlardan biri olduğuna dikkat çekmiştir. Ebü’l-Hüseyin yaptığı tanımda ikinci olarak lafzın hakiki anlamı gibi mecazi anlamının da bir vazՙ ile olduğuna işaret etmiştir. Ayrıca yaptığı tanımda açık şekilde ifade etmese de konu çerçevesinde yaptı değerlendirmelerde lafzın mecazi anlamda kullanıldığını ortaya koymak için karinenin temel belirleyici unsurlardan biri olduğunu vurgulamıştır. Ona göre lafız, ancak hakiki anlamda kullanılmasına engel bir karinenin olması durumunda mecazi anlama hamledilir. Mu‘tezilî usûlcülerin mecaz tanımlarını konu edinen bu çalışmada öncelikle İlk beş asırda dilcilerin ve Mu‘tezile dışındaki fıkıh usûlcülerinin ortaya koydukları mecaz tanımları incelenmiştir. Daha sonra Mu‘tezilî usûlcülerin mecaz tanımları değerlendirilmiştir. Mu‘tezilî âlimlerin mecaz tanımları içerisinde ekolün düşünsel mülahazalarını dikkate alan Ebü’l-Hüseyin el-Basrî’nin tanımı yakından incelenmiştir. Mu‘tezilî düşünürlerden Kādî Abdülcebbâr’ın mecaz anlayışını yansıtan tanımı günümüze ulaşmadığı için Ebül-Hüseyin’in tanımı incelenirken Kādî Abdülcebbâr’ın görüşleri de irdelenmiştir. Böylece Ebül-Hüseyin’e ait fıkıh usulü sahasında yoğun kelâmî mülahazalar ihtiva eden mecaz tanımının temelde Kādî Abdülcebbâr’a dayandığı ortaya konulmuştur. Çalışmamızda son olarak Ebül-Hüseyin’den nakledilen mecaz tanımının diğer ekollere mensup usûlcüler üzerindeki etkisi de ortaya konulmuştur. Bu tanımın söz konusu usûlcülerden Fahreddin er-Râzî (öl. 606/1210) tarafından kabul gördüğü belirtilmiş ve Râzî’nin bu tanım çerçevesindeki görüşleri Mu‘tezile’nin düşünsel zemininde tartışılmıştır. (shrink)

19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, Eski Yakın Doğu coğrafyasında önemli arkeolojik keşiflerin yapılması ve başta Gılgamış Destanı olmak üzere Sümer, Akad, Babil ve Asur geleneklerine ait çeşitli efsaneleri içeren tabletlerin gün yüzüne çıkarılmasıyla birlikte Mezopotamya efsanelerinin Tevrat hikayeleri ile benzerliği Batı akademisinde bilinir hale gelmiştir. Tevrat hikayeleri ile Mezopotamya efsaneleri arasındaki benzerlik konusunda Batı’da son iki asırda önemli çalışmalar ortaya konmuş ve bunların bir kısmı farklı ölçülerde Türkçe literatüre de aktarılmıştır. Zira Mezopotamya efsaneleri ile bariz benzerlik taşıyan söz konusu Tevrat (...) hikayelerinin önemli bir kısmı, özellikle yaratılış ve Nuh tufanı anlatıları, peygamber kıssaları bağlamında Kur’ân’da da az veya çok farkla yer almaktadır. 20. yüzyıl başlarından itibaren Batı’da ortaya konan çalışmalardaki yaygın görüş, tıpkı Tevrat’tan ödünç alındığı kabul edilen Kur’ân kıssaları gibi Tevrat kıssalarının da orijinal anlatılar olmadığı, Mezopotamya efsanelerinden etkilenerek oluşturulduğu yönündedir. Zincirleme bir ödünç alma trafiği doğrultusunda daha önce tarih sahnesine çıkan geleneğin daima ödünç veren unsur, daha sonra tarih sahnesine çıkan geleneğin ise daima ödünç alan unsur kabul edildiği bu tek yönlü bakış açısının gerisinde, kronolojik ve kimi zaman da teolojik veya ideolojik olarak nitelendirebileceğimiz bir şartlanmanın yer aldığı görülmektedir. Bu arka plan ekseninde bu makalenin temel amacı Mezopotamya efsaneleri ile Tevrat kıssaları arasındaki bariz benzerlikle alakalı olarak mevcut çalışmalarda değinilmemiş bazı hususlara işaret etmek, aynı zamanda söz konusu metinler arasında her zaman tek yönlü değil kimi zaman karşılıklı etkinin olabileceğini belli örnekler üzerinden ortaya koymaktır. Bu bağlamda makalede Tevrat metni, Gılgamış Destanı ve Büyük Sargon efsaneleri üzerinden, Gılgamış-Enkidu ve Yakup-Esav çiftleri ile ilgili anlatılar, sepete konup nehre bırakılan ve mucizevi biçimde ölümden kurtularak bir kahraman haline gelen bebek anlatıları ve paralel tufan anlatıları inceleme konusu yapılmaktadır. Bu kapsamda konunun Kur’ân kıssaları ile bağlantısı da önem taşımaktadır. Makalenin bir diğer amacı da, suya bırakılan bebek ve tufan anlatıları üzerinden, Tevrat için muhtemel ve hatta kimi zaman kesin görünen etkileşimin Kur’ân kıssaları için de geçerli olup olmadığına, anlatılar arasındaki benzerliğin her zaman etki üzerinden açıklanıp açıklanamayacağına dair değerlendirmelerde bulunmaktır. (shrink)

İslam düşünce tarihinin erken dönemlerine kadar uzanan selef olgusunun aksine Selefîlik, son birkaç asırda varlığını hissettiren bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. İslam’ın selef nesline dayalı bir biçimde anlaşılması ve yaşanması ülküsünü güden Selefîlik, ortaya çıkışının ardından araştırma ve tartışmalara konu edinilerek birbirinden farklı anlama ve yorumlama çabalarına maruz bırakılmıştır. Bu doğrultuda Selefîliğin selef olgusuyla yani sahâbe, tâbiîn ve tebe-i tâbiîn ile ilişkisi; ehl-i hadis, Hanbelîlik, Ehl-i Sünnet, Vehhâbîlik, ıslahat hareketleri, radikal akımlar hatta Haricîlikle benzer ve farklı yönleri analiz edilmiştir. Ayrıca (...) Selefîliğin Ahmed b. Hanbel, İbn Teymiyye ve Muhammed b. Abdilvehhâb ile bağlantısı; tarihlendirilmesi, tanımlanması ve tasnif edilmesi, bu anlama ve yorumlama çabalarının mihverini oluşturmuştur. Her ne şekilde olursa olsun Selefîlik, özellikle içerisinde bulunduğumuz asırda araştırmacıların dikkatini çekmiş ve son dönemlerde ortaya çıkan dinî-siyasî akımlardan belirgin bir şekilde ayrılacak düzeyde yoğun analizlere tabi tutulmuştur. Ülkemize ek olarak dünyanın büyük bir kısmında Selefîlikle ilgili yayın faaliyetlerinin artarak devam ediyor olması, bu durumun en önemli göstergesidir. Böylece Suûd yarımadasında ortaya çıkarak başta İslam ülkeleri olmak üzere dünyanın büyük bir kısmında yayılım gösteren Selefîlik, her bölgede aynı etki düzeyine sahip olmasa da ilgi açısından başta Türkiye olmak üzere birçok ülkenin dikkatini çekmiştir. Bu durumun neticesinde Selefîlik, son yılların önemli tartışma konularından biri konumunda bulunmakta ve oldukça farklı mecralarda araştırma konusu olarak varlığını sürdürmektedir. Çoğunlukla makale veya tebliğ konusu şeklinde ele alınan Selefîlik, tez ve kitap çalışmalarında da kendisine yer bulmaktadır. Son yılların yazın faaliyetine bakıldığında Selefîlik konusunu ele alan sempozyumların ve özel sayıların da yayımlandığı görülür. Diğer yayın türlerine nazaran Selefîlik konusunu ele alan özel sayıların konuyu daha derli toplu ve konsantre bir şekilde etüt ettiği belirtilmelidir. Özel sayılar, Selefîlik olgusunun belirli ve daha dar bir alanda ayrıca mukayeseli bir biçimde ele alınmasını sağlamaktadır. Bize bu imkânı sağlayan yayınlardan biri de İstanbul Müftülüğü’nün hakemli resmî yayın organı olan Din ve Hayat Dergisinin Selefîlik özel sayısıdır. Derginin 2023 yılının Temmuz ayında yayımlanan 47. sayısı, Selefîlik konusuna hasredilmiştir. Bu sayıda farklı uzmanlık alanlarına sahip 19 akademisyen tarafından Selefîlikle ilgili muhtelif konuları içeren makaleler kaleme alınmıştır. Özel sayı olması nedeniyle kendine özgü hususiyetleri barındıran bu yayın faaliyeti, Selefîlik olgusunun farklı yönleriyle analizi açısından önem taşımaktadır. Bu nedenle makalemizde Din ve Hayat Dergisi Selefîlik özel sayısında yer alan makaleler, inceleme konusu yapılmıştır. Böylece bu özel sayı üzerinden Türk ilahiyat akademyasının Selefîlik birikim ve anlayışının günümüzde geldiği nokta, imkânlar dâhilinde ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla makalemizde Selefîlik olgusunun ilgili metinler üzerinden etraflı ve karşılaştırmalı analizine odaklanılmıştır. İlgili analiz faaliyetinin gerçekçi sonuçlara ulaşması adına Selefîlik araştırmalarının en sorunlu yönleri olan tanımlama, tarihlendirme, ilişkilendirme ve konumlandırma gibi hususlar ön planda tutulmuştur. Böylece hem Selefîlik araştırmalarının önümüze çıkardığı sorun alanlarına dikkat çekilmiş hem de bu sorunlara dönük bazı çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Tüm bu girişimlerin oldukça yakın bir zamanda kaleme alınan metinler üzerinden gerçekleştirilmiş olması ayrıca önemlidir. Nitel araştırma yaklaşımına dayalı olarak yürüttüğümüz çalışmamızda doküman analizi yöntemi benimsenmiştir. Söz konusu doküman analizi, metinler üzerinde derinleşme ve mukayeseli kaynak kritiği şeklindeki usûl ilkeleriyle somutlaştırılmıştır. İlgili metinlerin kapsamlı ve mukayeseli analizi neticesinde Selefîlikle ilgili araştırmalarda görülen bazı sorunların günümüzde devam ettiği ve bu sorunların tanımlama, tarihlendirme ve ilişkilendirme gibi hususlar etrafında şekillendiği tespit edilmiştir. (shrink)

En-Nedîm IV./X. asırda yaşamış Bağdatlı bir varrâk ve müelliftir. Onun el-Fihrist adlı kitabı ilk bilimler tarihi eseri olarak düşünülmektedir. Eser İslâm İlimleri yanında Felsefe, Kadim İlimler, Şiir, Edebiyat, Kimya gibi birçok farklı disiplinlerde de önemli veriler ihtiva etmektedir. El-Fihrist, ilahiyat alanı için temel kaynak niteliğinde bir bibliyografik eserdir. Müellifler ve telifleri hakkında bilgiler veren kitap, bu mânada tabakāt türü eserlerin metoduyla yazılmıştır. Hadîs, Kelâm, Fıkıh gibi İslâmî ilimlere, âlimlerine ve tasniflerine has kıymetli ve ayrıntılı bilgiler içeren bu kitapta Tasavvuf ilmine (...) özel bir alan ayrılmamıştır. Ancak müellif, ehl-i tasavvuf hakkındaki verileri Kelâm’a dair 5. Makalenin 5. fenninin girişinde ele almıştır. Burada bilinen bir sûfî silsilesine, ehl-i tasavvuftan musannifler ve eserleri hakkında bilgiler içeren birkaç listeye yer vermiştir. Eserdeki sınırlı da olsa tasavvufî malumatın mâhiyeti ve niteliği bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Bu verilerin toplu olarak bulunduğu yerde ve eserin bütününde müellif bir ilim olarak ve hatta ismen tasavvuftan bahsetmemiştir. Oysa en-Nedîm zâhid, sûfî, mutasavvıf gibi sıfatlarla nitelediği ve bu ilmin mensubu olan kişilerden açıkça bahsetmiştir. Onun niçin böyle bir yöntemi takip ettiği dikkate değerdir. Dolayısıyla bu çalışma en-Nedîm’in tasavvuf algısını ve ehl-i tasavvuf hakkındaki düşüncelerini tahlil etmeyi amaçlamıştır. Konuyla ilgili birtakım değerlendirme ve sentezler tarihi ve toplumsal bağlam ışığında yapılmıştır. (shrink)

Kurrâ’ya nispet edilen aynı kelimelerdeki edâ farklılıklarının tartışmalara sebep olmasından ötürü kıraat ihtilafı olan kelimelerde ihticâc yapılmasına gereksinim duyulmuştur. Delil getirmek manasında kullanılan ihticâc kavramı, kıraat ihtilafları için söz konusu olduğunda ise kıraat ihtilaflarının sıhhat zemininin ortaya konması kastedilmektedir. Ayrıca 2. asrın sonlarında kıraat tevcîhlerinin yapıldığı müstakil eserler ortaya çıkmakla birlikte kıraat alan yazınına ait genel telifatlarda da kıraat ihticâclarının yapıldığı görülmektedir. Kıraat müelliflerinden biri olan İbnu’l-Cezerî de Neşru’l-ḳırââti’l-‘aşr adlı eserinde zaman zaman kıraat ihticâcına yer vermektedir. Mezkûr eserdeki kıraat ihticâcları (...) hakkında tespit edilebildiği kadarıyla yapılmış tek bir çalışma bulunmaktadır. Fakat bu çalışmada, kıraatten ve bunun dışındaki disiplinlerden yeterince istifade edilmediği belirlenmiştir. Ayrıca selef ulemasının Neşru’l-ḳırââti’l-‘aşr adlı esere ihticâc konusunda etkisi özelinde bir çalışmaya da rastlanmamıştır. Buradan hareketle elinizdeki bu çalışmada, İbnu’l-Ce-zerî’nin kıraat ihticâcına dair uygulamaları Neşru’l-ḳırââti’l-‘aşr adlı eser özelinde incelenmiş, me‘âni’l-Kur’ân ve me‘âni’l-kıraat literatürlerinin ortaya çıktıkları dönem dikkate alınarak h. 2.-4. asırlarda kaleme alınan bu literatürlere ait eserlerin İbnu’l-Cezerî’ye ait kıraat tevcîhlerine etkisinin olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışmanın neticesinde İbnu’l-Cezerî’nin yaptığı kıraat tevcîhlerinden ele alınanların bir kısmına, söz konusu üç asırda kaleme alınan me‘âni’l-Kur’ân ve me‘âni’l-kıraat telifatında ekseriyetle yer verilmediği saptanmıştır. İbnu’l-Cezerî’nin ise kıraat ihtilafının olmadığı yerlerde dahi ilgili edâ için ihticâc yaptığı müşahede edilmiştir. Buna ilaveten İbnu’l-Cezerî’nin Neşr’de yaptığı ihticâc uygulamalarının me‘âni’l-Kur’ân ve me‘âni’l-kıraat telifatında yapılan ihticâc işlemleriyle benzeştiği görülmüştür. Yine Neşr’in tevcîh eseri olmaması hasebiyle de İbnu’l-Cezerî tarafından yapılan ihticâcların ihtiyaç merkezli olarak kendini gösterdiği belirlenmiştir. (shrink)

İslâm geleneğinin en akılcı fırkası kabul edilen Mu‘tezile’nin özellikle Kur’an kıssaları çerçevesinde tefsirlerde yer bulan israilî rivayetler karşısındaki tutumu merak uyandırıcıdır. Bazı çalışmalarda kimi Mu‘tezilî müfessirlerin isrâiliyyât karşısındaki tutumuna değinilse de İsrâilî rivayetlerin tenkidi söz konusu olduğunda Mu‘tezile’nin bir ekol olarak tutumu herhangi bir araştırmaya konu edilmemiştir. İsrâiliyyât üzerine yapılan son çalışmalarda isrâiliyyât eleştirisinin İbnü’l-Arabî öncesinde Tûsî, Mâverdî hatta Mâtürîdî gibi isimlere kadar geri götürülebileceği söylenirken tamamen Sünnî ve Şiî müfessirler üzerinden bir okuma yapılmakta Mu‘tezilî müfessirlerin görüşlerine yer verilmemektedir. Oysa (...) bu çalışmalarda bahsedildiği üzere erken dönem isrâiliyyât eleştirilerinin genelde ismet meselesi ekseninde yapılması, Mu‘tezilî müfessirler özelinde bir incelemeyi zorunlu kılmaktadır. Nitekim isrâiliyyât eleştirisinde ön plana çıkartılan Mâtürîdî (ö. 333/944, Mâverdî (ö. 450/1058), Tûsî (ö. 460/1067), İbnü’l-Arabî (ö. 543/1148) ve İbn Kesîr (ö. 774/1373) gibi Sünnî ve Şiî müfessirlerden önce Ebû Bekir el-Esam (ö. 200/816), Ebû Alî el-Cübbâî (ö. 303/916) ve Ebû Müslim el-İsfahânî (ö. 322/934) gibi Mu‘tezilî isimler tarafından isrâiliyyât eleştirisinin yapıldığı görülmektedir. Her ne kadar onlar eserlerinde isrâiliyyât kavramını kullanmasalar da bu eleştirileri bazen rivayetlerin kaynağına bazen de içeriğine yöneltmektedir. Daha sonraki Mu‘tezilî âlimlerin de belli âyetler üzerinden bu eleştiriyi sistematik olarak devam ettirdikleri söylenebilir. Çalışmada öncelikle hicrî 2-6. asırda yaşamış el-Esam, Ebû Ali el-Cübbâî, Ebû Müslim el-İsfahânî, Kâdî Abdülcebbâr (ö. 415/1025), Cüşemî (ö. 494/1101) ve Zemahşerî (ö. 538/1144) gibi müfessirlerin, israiliyata bakışına odaklanılmaktadır. Söz konusu müfessirlerin farklı israilî rivayetler karşısındaki tutumu betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmektedir. Ayrıca aynı dönemdeki Sünnî müfessirlerin bu rivayetlere yaklaşımına da atıfta bulunulmaktadır. Mu‘tezilî müfessirlerin isrâiliyyâta yaklaşımı ele alınırken; onların bu rivayetleri reddetmeleri, isrâilî rivayetleri yorumsuz aktarmaları, aklî yorumu isrâilî rivayetlere tercih etmeleri ve isrâiliyyâtla âyetleri tefsir etmeleri gibi farklı yaklaşımlar hususunda ayrıma gidilmektedir. Mu‘tezilî müfessirler eserlerinde birçok İsrâilî rivayet aktarsa da özellikle tefsir geleneğinde sorunlu bazı rivayetlerin te’vilinde eleştirel yaklaşımın ilk örneklerinin onlardan gelen tefsirlerde olduğu söylenebilir. Bu bağlamda çalışmada klasik dönemde isrâiliyyat eleştirisinde Mu‘tezilî müfessirlerin öncü olduğu, özellikle ismet-i enbiyâ ve ismet-i melâike ile ilgili bir takım rivayetlerin eleştirisinin ilk önce Mu‘tezilî müfessirlerle başladığı sonucuna ulaşılmıştır. Yine Mâtürîdî, Mâverdî ve Tûsî gibi Sünnî ve Şiî müfessirlerin kimi yerlerde söz konusu rivayetleri eleştirirken Mu‘tezilî isimlere referansta bulunmasına da dikkat çekilmiştir. Son olarak Mu‘tezilî müfessirler, küllî bir isrâiliyyât eleştirisi yapmasalar da bazı yerlerde söz konusu rivayetleri “Yahudi uydurması ve Tevrat kaynaklı” olarak tanımlamaktadırlar. Bu da onların referans noktaları kendi kelâmî anlayışları olmakla birlikte rivayetleri kaynak açısından da eleştirdiklerini ortaya koymaktadır. Nitekim sistematik bir isrâiliyyât münekkidi olan İbn Kesîr de Peygamberlerin ismetiyle bağdaşmayan kimi rivayetlere tefsirinde yer vermeksizin reddettiği görülürken mucizevî olayları abartılı şekilde resmeden bazı isrâilî rivayetleri yorumsuz aktarmaktadır. Dolayısıyla Mu‘tezilî isimlerin İslâm inancıyla bağdaşmayan isrâilî rivayetlere erken dönemde eleştirel yaklaşması ve bunları nazara itibara almaması kayda değer bir tutumdur. (shrink)

There's a moment about halfway through Avatar where Jake Sully wakes up disoriented from the link to his avatar. “Everything is backwards now,” he says, “like out there is the true world and in here is the dream.” Jake's life in the Resources Development Administration (RDA) mining colony seems unreal, while his avatar life seems real. There are shortsighted and enlightened versions of anthropocentrism. In Avatar, the RDA corporation offers an example of anthropocentric thinking. Rather than frame the issue in (...) terms of shortsighted versus enlightened anthropocentricism, however, it is more helpful to think about superficial versus deep humanity. Avatar suggests that a superficial sense of our humanity involves shortsighted anthropocentrism. Not only does the movie work with the novel category of deep humanity, but it also depicts “relational reason”, the logic that deepens our humanity. (shrink)

İnsanlar sahip oldukları bilginin bir kısmını akıl ve duyu organları vasıtasıyla elde ederken diğer bir kısmını da haber vasıtasıyla elde etmektedir. Geçmişte meydana gelen olaylar, yaşamış şahsiyetler, görmediğimiz uzak memleketler hakkında bilgi elde etmemizi sağlayan yegâne kaynak haberdir. Dolayısıyla müşahedeye dayanmayan ve düşünce yoluyla elde edilmeyen bütün bilgilerin kaynağı “haber”dir. Haberler içerisinde kesin bilgi ifade eden kısım ise mütevâtirdir.Hicri 4. asırda haberle ilgili tartışmaları ayrıntısıyla ele alıp eserlerinde bunu derli toplu bir nazariyye şekline işleyen alimlerden biri de akli istidlâle önem (...) vermesiyle ön plana çıkan Mu’tezile mezhebine mensup olan Kâdî Abdülcebbâr’dır (ö. 415/1025). O, haber ve haberin bilgi değeri konusunda eserlerinde müstakil başlıklar açmış ve bu konudaki görüşlerini çeşitli şekillerde temellendirmiş, haberi bilgi kaynağı olarak kabul etmeyen Sümeniyye ve nübüvvet müessesesini kabul etmeyen Berâhime’ye karşı akli ve nakli istidlâl metotlarını kullanarak İslam’ın temel kaynakları olan Kur’ân, Sünnet ve icmâ‘ın savunuculuğunu yapmıştır. Bu çalışmada Kâdî Abdülcebbâr’ın mütevâtir nazariyesi üzerinde durulmuştur. Onun görüşleri tespit edilirken ansiklopedik bir hüvviyete sahip el-Muğnî adlı eseri esas alınmıştır. Kâdî, hem haberi bilgi kaynağı olarak görmeyenlerle mücadele etmek hem de İslam’ın temel kaynaklarını temellendirmek üzere Mütevâtir haberi rasyonel bir zemine oturtmaya çalışmıştır. Bunun için de insanlar nezdinde itibar gören, geçerli olan, daha nesnel ve rasyonel bir hüviyete sahip âdetullahı veya tabiat kanunları anlamına gelen “el-âde” kavramını kullanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kelam, Mutezile, mütevâtir haber, Kâdî Abdülcebbâr, Zarûrî Bilgi, el-âde.AbstractHumans obtain some of their knowledge through the organs of the mind and senses, and the other through khabars. t is the only source news that enables us to obtain information about past events, personalities and distant countries we have not seen. Therefore, the source of all information that is not based on observation and mutawatir khabars. The part that expresses certain information in the news is mutawatir.One of the scholars who discussed the details of the news in the Hijri 4th century and took a detailed view of it in his works is Qādi Abd al-Jabbar (415/1025). He has opened independent titles in his works on the value of news and knowledge of the news, and has based his views on this subject in various ways, using the methods of Islam as the basic sources of Islam, using the methods of intelligence and transportation against the Sumenians who do not accept the news as a source of information and Berahime who do not accept the prophethood of the prophethood. He was the advocate of ân, Sunnah and icma.In this study, the modest theory of Qādi Abd al-Jabbar is emphasized. His views were based on his work, al-Mughni, which had an encyclopedic identity. Qâdi, tried to put the modest news on a rational basis both in order to combat those who do not see the news as a source of information and to base the basic sources of Islam. For this, he used the concept of “al-ade, which means det the rule of law det or law of nature which is respected by people, has a more objective and rational identity.Keywords: Kalam, Mutezile, mutawatir khabar, Qādi Abd al-Jabbar, accurate information, el-âde. (shrink)

Kısa vadeli likidite sağlama ihtiyacının yanı sıra likidite fazlalığını kısa vadeli değerlendirme ihtiyacı finans kurumlarının ortak problemleridir. Konvansiyonel finans kurumları bu ihtiyaçlarının büyük kısmını repo-ters repo işlemleri ile karşılarken katılım finans kurumları ise faiz şüphesi nedeniyle repo-ters repo katılım bankacılığı ilkelerine uymadığı için bu ihtiyaçları karşılama konusunda problemler yaşamaktadır. Bu durum konvansiyonel finans kurumları ile rekabet halindeki katılım finans kurumları aleyhine işlemektedir. Bu makale repo işlemini ana hatlarıyla açıklayıp fıkhi boyutunu izah ettikten sonra Malezya’daki geri alım vaadi ile satım, Türkiye’deki (...) geri alım vaadi ile satım, organize teverruk, menkul kıymet rehinli karz sözleşmesi ve puantaj sistemi ile tekaruz anlaşması gibi halihazırda İslam dünyasında katılım finans kurumlarının repoya alternatif olarak uyguladıkları işlemleri ele almaktadır. Öte yandan bu çalışma kira sertifikalarının geri alım vaadi ile satımı, yatırım fonları, kira sertifikalarının alım satımı ile teverruk işlemi için katılım finans ilkelerine uygun bir pazar kurulması ve devlet destekli karz-ı hasen fonlarının kurulması gibi katılım finans kurumları adına repoya alternatif olarak düşünülen öneriler üzerinde yoğunlaşmaktadır. (shrink)