In the individual, social, and political dimensions, the shaping of the liberal tradition has met up with and will continue to meet up with the presence of the Roman Catholic Church with its own philosophy. Yet has this always led to sharp conflict between Catholicism and liberalism? Has the social thinking of the Church evolved in its assessment of the liberal tradition and vice versa? Have there been points in common in the two systems of thinking? In contrast, where have (...) sparks appeared? Does Catholicism support the stability of liberal democracy? A response to these questions comprises the primary aim of the work at hand. Herein is a presentation and appraisal of one of the most interesting and continually lively clashes, accompanied by a portrayal of both Catholicism and liberalism. Analysis will be conducted at the level of social philosophy, through incidental political practice, and from the historical perspective – all of which together will enable illustration of the dynamic relationship between Catholicism and liberalism. Due to the scope of liberalism, the analysis of the Catholicism-liberalism relationship will be limited solely to the philosophy of politics and of economics. Such a restricted social philosophy involves the following issues: the genesis, essence, and characteristics of social policy; its ultimate justification or lack thereof; the relationship between the political society and its members; the types of structured political communities; the genesis, nature and duties of political authorities; the definition of the law, its foundations and limitations; the essence and properties of economic life; types of ownership; and, finally, the relations taking place between politics and economics. The problem inherent in an encounter between the social thinking of the Roman Catholic Church and liberalism appear to be especially meaningful in the context of the Polish discourse regarding the new order, its theoretical bases and institutions, projects for the realization of individual freedom, and the superiority or inferiority of values in today’s pluralistic universe. This matter is of great consequence and significance – not only intellectually but above all practically – and manifests itself in political, economic, and cultural life. Nonetheless, for decades now, Polish research into this issue has been entangled in occasional conflicts of a worldview and political nature. In turn, there is a lack of understanding and objective theoretical reflection on the subject. In fact, there are no publications which attempt to understand liberalism and assess the validity of the accusations against it. The vast amount of literature devoted to this problem most frequently opens, right from the start, with arguments stemming from either a Marxist or Catholic apologetics. The liberal credo is not identified with the philosophy of politics, but rather the theory of pro-capitalist economics. This, as a result, not only misrepresents the crux of liberalism, but also narrows the catalogue of responses by the Church on this very topic – starting with the encyclical Rerum novarum (1891) by Pope Leo XIII. In order to resolve this problem, the analysis will be rooted in the broader philosophical and historical context. In other words, it will look into liberalism on the one hand, and into those Church documents in which that institution first spoke of liberalism on the other. The discussions and deliberations contained within this volume are laid out in an introduction, four chapters, and a conclusion. The introduction includes the theoretical bases and methodological assumptions of this work, taking into account the principles of philosophical reflection and analysis. The fundamental chapters present the evolution of an attitude towards liberalism in the social teachings of the Roman Catholic Church – from Pius VI to John Paul II – taking under consideration the key moments and figures in the development of liberalism (e.g., John Locke, John Stuart Mills, John Rawls). In this time period four stages of a Catholic reference to liberalism will be distinguished. The first three constitute: 1) animosity and condemnation (from Pius VI to Pius IX), 2) criticism accompanied by tolerance (from Leo XIII to Pius XII, and 3) criticism accompanied by limited concord (from John XXIII to Paul VI). Today, and with increasing frequency, voices are heard speaking of the teachings of John Paul II as marking a new caesura in the Catholic-liberalism relationship. Hence it is worth re-evaluating and re-analyzing if such opinions are justified. The volume closes with a conclusion comprising an attempt to answer the following questions. Are Catholic accusations addressed at liberalism correct or not? Has liberalism turned out to be a philosophy open to criticism and capable of modification as the weak points in liberal theory and practice are disclosed? Can Catholic values enrich the liberal political order? Can Catholic moral-religious norms, introduced into the realm of political responsibilities, endanger the foundations of the liberal system? Reviewing the evolution of Catholicism as well as liberalism, has Catholicism found its place amidst the pluralistic harmony of liberal democracy? Kształtowanie się tradycji liberalnej napotykało i będzie napotykać na promowaną przez Kościół rzymskokatolicki filozofię, zarówno w wymiarze indywidualnym, społecznym, jak i politycznym. Czy zawsze prowadziło to do ostrego sporu między katolicyzmem a liberalizmem? Czy społeczna myśl Kościoła ewoluowała w swojej ocenie tradycji liberalnej i vice versa? Czy w obu systemach myślowych istniały punkty wspólne? Czego dotyczyły ogniska zapalne? Czy katolicyzm wspiera stabilność liberalnej demokracji? Te pytania sprawiły, że głównym celem niniejszej pracy jest prezentacja i ocena jednego z najbardziej interesujących i wciąż aktualnych sporów, a pośrednio przedstawienie dwóch filozofii – katolicyzmu i liberalizmu. Analiza tego sporu prowadzona jest na płaszczyźnie filozofii społecznej, incydentalnie – praktyki politycznej w ujęciu historycznym, co umożliwia ukazanie dynamiki relacji między katolicyzmem i liberalizmem. Z powodu zakresu liberalizmu w analizie relacji katolicyzm – liberalizm praca ta ogranicza się jedynie do filozofii polityki i filozofii gospodarki. Tak okrojona filozofia społeczna interesuje się następującymi problemami: genezą, istotą i cechami społeczności politycznej, jej ostatecznym uzasadnieniem lub brakiem takowego oraz relacjami między społeczeństwem politycznym a jego członkami, typami ustrukturyzowania wspólnoty politycznej, genezą, naturą i zadaniami władzy politycznej, definicją prawa, jego podstawą i ograniczeniami, istotą i właściwościami życia gospodarczego, rodzajami własności, stosunkami zachodzącymi między polityką a ekonomią. Problem spotkania myśli społecznej Kościoła katolickiego z liberalizmem wydaje się szczególnie znaczący również w kontekście polskich dyskusji o tworzącym się ładzie, jego teoretycznych podstawach i instytucjach, projekcie realizacji indywidualnej wolności oraz wyższości i niższości wartości w dzisiejszym, pluralistycznym uniwersum. Problem ten ma olbrzymie znaczenie nie tylko intelektualne, ale przede wszystkim praktyczne, objawiające się na poziomie życia politycznego, ekonomicznego i kulturowego. Jednak od wielu dziesięcioleci polskie studia nad tym zagadnieniem są uwikłane w doraźne konflikty o charakterze światopoglądowym i politycznym, natomiast brakuje rozumiejącej i obiektywnej refleksji teoretycznej na ten temat. Właściwie nie ma publikacji próbujących zrozumieć liberalizm i ocenić zasadność stawianych mu zarzutów. Ogrom literatury poświęcony temu problemowi najczęściej zawiera prace już na wstępie wychodzące z pozycji apologetycznie marksistowskich czy katolickich. Utożsamia się w nich credo liberalizmu nie z filozofią polityki, lecz z teorią ekonomii prokapitalistycznej, co nie tylko zakłamuje istotę liberalizmu, lecz także zawęża katalog wypowiedzi Kościoła na jego temat, rozpoczynając je od encykliki Rerum novarum (1891) Leona XIII. Aby sprawę wyjaśnić w niniejszej książce, analiza jest umieszczona w szerszym kontekście filozoficznym i historycznym, czyli „ma wgląd”, z jednej strony w liberalizm, z drugiej – w dokumenty Kościoła, w których on po raz pierwszy zabrał głos w sprawie liberalizmu. Rozważania zawarte w niniejszej pracy podzielone są na wstęp, cztery rozdziały i zakończenie. We wstępie prezentuję podłoże teoretyczne i założenia metodologiczne rozprawy, przestrzegając zasad refleksji i analizy filozoficznej. Rozdziały przedstawiają ewolucję stosunku do liberalizmu w społecznej nauce Kościoła rzymskokatolickiego, od czasów Piusa VI do Jana Pawła II, z uwzględnieniem ważniejszych momentów rozwoju myśli liberalnej (John Locke, John Stuart Mill, John Rawls). W omawianym okresie wyróżniam cztery etapy katolickiego odniesienia do liberalizmu: pierwszy – wrogości i potępienia (od Piusa VI do Piusa IX), drugi – krytyki, ale zarazem tolerowania (od Leona XIII do Piusa XII), trzeci – krytyki, choć i ograniczonej zgody (od Jan XXIII do Pawła VI) i czwarty – powszechnie oceniany jako przełom w katolickiej percepcji liberalizmu (pontyfikat Jana Pawła II). Całość rozważań zamknie zakończenie, którego treścią jest próba odpowiedzi na pytania: czy katolickie zarzuty pod adresem liberalizmu są trafne czy też nie? Czy liberalizm okazał się filozofią otwartą na krytykę, zdolną do modyfikacji pod wpływem ujawniania słabych stron teorii lub praktyk liberalnych? Czy wartości katolickie mogą wzbogacić liberalny porządek polityczny? Czy też katolickie normy moralno-religijne, wprowadzone w obręb obowiązków politycznych, zagrażają fundamentom ustroju liberalnego? Czy zarówno wobec ewolucji katolicyzmu, jak i liberalizmu katolicyzm odnalazł się w pluralistycznej harmonii liberalnej demokracji? (shrink)

Popiel, J. Filozofia Władysława Tatarkiewicza.--Czeźowski, T. Wyszydzony podręcznik. Jak budować logikę dóbr?--Dąmbska, I. Zagadnienie marzeń sennych w greckiej filozofii starożytnej.--Elzenberg, H. Ideał zbawienia na gruncie etyki czystej.--Frydman, D. Zagadnienie oczywistości u Franciszka Brentany.--Gawecki, B.J. Realizm ewolucyjny.--Grzegorczyk, A. Przerosty cywilizacyjne a wartości twórcze.--Ingarden, R. O zagadnieniu percepcji dzieła muzycznego.--Kadler, A. Działalność filozoficzna Michała Wiszniewskiego i miejsce filozofii w jego twórczości naukowej.--Krajewski, J. Julian Ochorowicz jako autor filozoficznego programu pozytywizmu warszawskiego.--Morawksi, S. Poglądy estetyczne Juliana Ankiewicza.--Ossowska, M. Parę uwag na temat (...) rozróżnienia przyjemności cielesnych i duchowych w etyce starożytnej.--Pelc, J. Funkcje semantyczne a forma i treść w sztuce. (shrink)

Mit seinem Buch Philosophie der Freiheit ist St. Kowalczyk, Professor an der Katholischen Universität Lublin und Priester, der Versuch gelungen, die Entwicklung der Freiheitsideen im Rahmen der allgemeinen Philosophiegeschichte sjnithetisch darzustellen. Zugleich ist es eine grundsätzliche Stellungnahme zu den Fragen: Was ist Freiheit? bzw. Wie kann der Mensch Sklaverei und Selbstversklavung vermeiden? Die Weise, auf welche die Freiheit begriffen wird, entscheidet darüber, ob man sich in Richtung Theismus oder Atheismus bewegt, ob in Richtung Spiritualismus oder Materialismus, Determinismus oder Indeterminismus. Sie (...) hängt ihrerseits zweifellos davon ab, wie man den Menschen, die Geschichte, Gott und die Gesellschaft begreift. So stellt der Verfasser etliche Philosophen einander gegenüber, die nicht nur in ihren Anthropologien, sondern auch in ihren Konzeptionen von Freiheit sehr von einander abweichen und einander widersprechen. (shrink)

Niniejszy esej stanowi zbiór podstawowych poglądów brytyjskiego filozofa Robina George’a Collingwooda na cele i zadania nauk historycznych. Zawiera krytykę ujmowania historii jako dyscypliny dążącej do ustanowienia ogólnych, rządzących biegiem dziejów, praw oraz jako dyscypliny zmierzającej do odkrycia, realizowanego w dziejach, boskiego planu. Jest on próbą wykazania różnic między historią a filozofią historii, sztuką i nauką. Wyraża pogląd, że nie istnieje coś takiego jak czysty fakt historyczny, że nie jesteśmy w stanie, w sposób absolutny, poznać jakiegokolwiek faktu historycznego, mimo że wiedza (...) o nim zwiększa się, oraz że myślenie historyczne bazuje na percepcji.Konkluzją esejujest myśl, że każdy historyk patrzy na przeszłość z własnego punktu widzenia, a więc źródła, zjakich korzysta, i wnioski, do jakich dochodzi, będą się znacząco różniły od źródeł i wniosków innych historyków, oraz myśl, że każde wydarzenie historyczne jest niewy- czerpalne w tym sensie, że w rękach każdego nowego historyka przybiera inny kształt. (shrink)

A Review of Paweł Sikora’s Pojęciowa treść percepcji w filozofii nowożytnej, Wyd. UMCS, Lublin 2016.

[…] redaktorom udała się rzecz dość rzadka w tego typu publikacjach, mianowicie stworzyli imponujących rozmiarów księgę pamiątkową, która jednak, poza walorami okolicznościowymi, charakteryzuje się wysokim poziomem naukowym i zawiera sporo oryginalnych, wartościowych treści, z konieczności prezentowanych w krótkich formach, co jednak nie obniża ich rangi teoretycznej. Ponadto […] udało się w tej publikacji zgromadzić bardzo liczne, a jednocześnie reprezentatywne grono najwybitniejszych polskich filozofów, którzy ofiarowali profesorowi Tyburskiemu swoje cenne teksty, co czyni tę książkę tym bardziej wartościową i spowoduje, jak można (...) przypuszczać, że jeszcze po wielu latach będzie się do niej sięgało jako o źródła oryginalnych i bardzo ciekawych przemyśleń. Prof. dr hab. Jarosław Rolewski. (shrink)

Nadzieja radykalna to nadzieja obecna dotąd w dyskursie religijnym. Począwszy od Nietzschego tematyka ta zaczęła się również pojawiać w dyskursie filozoficznym. Punktem wyjścia artykułu jest myśl Ernesta Blocha, który uczynił z nadziei centralną kwestię rozważań filozoficznych, choć nie udało mu się rozwinięcie tej idei. W tym względzie pierwszeństwo przypada Nietzschemu, który dążył do złączenia filozofii z problematyką nadziei. Ostatnim filozofem, którego poglądy zostaną wzięte pod uwagę jest Quentin Meillassoux, dążący w ostatnich latach do filozoficznego podtrzymania nadziej dotąd kojarzącej się z (...) religią. Punktem docelowym rozważań, oprócz próby oceny propozycji każdego ze wspomnianych filozofów, jest sformułowanie wniosków odnoszących się do konsekwencji pojawienia się problematyki nadziei radykalnej na gruncie filozofii. Wskażę na sposób współczesnego filozofowania, który zdaje się otwierać szanse na powiązanie tej problematyki z filozofią. Can Philosophy substitute for religion? Philosophies of Radical Hope from Nietzsche to Meillassoux Radical hope is hope that could be found in religious discourse. Starting from Nietzsche, the concept entered also philosophical discourse. The article takes as its starting point the thought of Ernest Bloch, who placed hope at the center of philosophical thought, although, he was not able to develop the idea. In this respect, priority should be given to Nietzsche, whose views were taken up by Quentin Meillasoux, who has been aiming to philosophically uphold hope that has been usually associated with religion. The end point of the present deliberation, in addition to an attempt at evaluating the abovementioned philosophers’ propositions, is formulation conclusions concerning the consequences of the appearance of the problematics of radical hope in the field of philosophy. I will point to a way of contemporary practice of philosophy, which appears to open up opportunities to tie in this problematics with philosophy. (shrink)

Die Philosophie bringt Ideen hervor. Nur von ihnen - von ihrer theoretischen Tragkraft und Neuigkeit hängt die Stellung eines Denkers in einer Kultur ab; ausschließlich von seinem Werk. Sie ist jedoch mit bloßem Auge und auf den ersten Blick nicht zu erkennen. Die Mühlsteine der Geschichte mahlen grob, erst nach Jahrhunderten klären sich die Leistungshierarchien auf. Die Inkubationszeit in einer Kultur dauert lange. Man bedenke nur, dass fünf Jahrhunderte nach Aristoteles dieser neben Plato größte griechische Denker nur einer von 80 (...) Philosophen im Werke von Diogenes Laertios war. Letzterer widmete Aristoteles gerade mal drei Prozent seines Manuskripts. Heute bezweifelt keiner die herausragende Stellung dieses Philosophen. Vor dem Hintergrund zufälliger Geschichtsfaktoren geraten besonders diejenigen menschlichen Erzeugnisse schnell ins Vergessen, um die man sich wenig kümmerte. Aber das ist kein Zufall. Es überdauern nicht diejenigen, die zu Lebzeiten große Scharen von Anhängern hatten, sondern jene, die durch die Jahrtausende hindurch in jeder Generation wenigstens einen vernünftigen Vertreter haben. (shrink)

"Subjectivisation of Sense Perception and Two Models of Early Modern Idealism" The distinction between primary and secondary qualities, most famously outlined by Galileo, and subsequently supported, inter alia, by Descartes and by Locke has widely been considered one of the crucial factors in the development of modern idealism. In its contemporary form, the distinction identifies some of the perceived properties as mental phenomena due to their content and structural dependence on the mind. However, this account of the primary/secondary distinction is (...) largely different from its original version developed by the above-mentioned philosophers, within whose work the mental being of the perceived qualities was demonstrated objectively, from the conceptually-derived nature of matter, and not subjectively, by referring to the mind’s participation in the cognitive process. It was only at the next stage of the early modern subjectivisation of sense perception, best exemplified by such philosophers as Arnold Geulincx and Richard Burthogge, that the creative role played by the mind in sensation and, consequently, the mind-dependency of the sensible qualities was recognised – a turn influenced by the reinterpretation of Aristotelian philosophy offered by Jacopo Zabarella and Paduan school as well as by Anti-Aristotelianism of the kind developed in Netherlands. Furthermore, the two different approaches to the primary/secondary distinction can be linked with two main types of post-Cartesian idealism, i.e. Berkeleian and Kantian – a claim for which illustrative evidence from British philosophy, namely from Berkeley’s and Burthogge’s respective theories, can be drawn. (shrink)

The issue of neo-kantism and modern criticism is one of the problems discussed by representatives of various philosophical currents in Poland in the late nineteenth and early twentieth centuries. For neo-kantism — with its heteronomy and problems with the delineation of individual positions in it — and, in particular, a strongly undefined modern criticism, practically showing no ideological unity, led to the view that everyone who felt obliged to stick to a scientific discipline, i.e. proclaimed the need to make philosophy (...) more scientific, or only made a superficial accession or acceptance of a general idea, or only some element of it, could find a place within them. It is interesting that even today it is not easy to deal with this problem. It seems that, on the one hand, neo-kantism and modern criticism — primarily in Polish philosophy at the turn of the 19th and 20th centuries — can be almost treated synonymously; on the other hand, they are, from one point of view, mutually exclusive options, and, from another, complementary in nature. The article attempts to present, mainly on the basis of two representatives of philosophical thought of that time, viz. Stanisław Kobyłecki and Marian Massonius, the similarities and differences that emerged in the understanding of modern criticism in connection with the publication entitled _Filozofia nowokrytyczna _[Modern Crititical Philosophy], in which “the turn to Kant” was even put into the formula of “modern criticism”. (shrink)

Scholarly dissertations dealing with the Jesuit educational system in Poland would more frequently emphasize the aspects of its decline rather than those of its prosperity. More recent research, however, based on numerous sources, enables one to see this system in a new, more objective light as well as giving an unbiased picture of the situation. Written by Roman Darowski SJ, eminent specialist in scholastic philosophy, it is the first work to be devoted to the philosophy of Polish Jesuits, which was (...) inseparable from their scholarly and didactic activities. It spans the last three decades of the sixteenth century and a few years of the seventeenth century, i.e. the beginning of the activity of the Societas Jesu in this country. (shrink)

Representation is one of the key concepts in cognitive science and philosophy of mind. The philosophical problem of musical meaning, or rather its naturalistic reformulation, has only recently become the topic of empirical investigation. It might seem obvious that an explication of the concept of meaning would appeal to the concept of representation. It is not a popular approach in the philosophy of the cognitive science of music, however. The aim of this paper is to provide an overview of possible (...) frames of analysis of musical representation within selected contemporary paradigms in the broadly understood philosophy of mind and cognitive science. (shrink)

L'auteur de ce livre est depuis longtemps professeur de philosophie de l'homme a la Faculte de Philosophie de la Compagnie de Jesus a Cracovie. II a publie notamment deux ouvrages collectifs sur ce sujet: Czlowiek i swiat [L'homme et le monde], Cracovie 1972, et Człowiek - istnienie i działanie [L'homme - son existence et son agir], Cracovie 1974. Apres l'Avant-propos et la Bibliographie, ce livre contient 3 parties inegales: 1) Questions preliminaires; 2) L'histoire de la philosophie de l'homme; 3) Principaux (...) problemes de la philosophie de l'homme. (shrink)

The paper examines the interest of the Sophists in the problems of the Pre-socratic philosophy of nature.

The encyclical Fides et ratio: On the Relationship Between Faith and Reason, written by Pope John Paul II in the summer of 1998 and published in the Vatican City 14th September of the same year, received considerable amount of commentaries in Poland. Several different volumes have already appeared: there are proceedings of some scientific meetings, some collected works, and a special, philosophical edition of the monthly review „Znak".

Author: Herbut Józef Title: DIRECTIONS AND PROBLEMS IN THE PHILOSOPHY OF RELIGION (Filozofia religii: jej problematyka i jej odmiany) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.15, number: 2011/4, pages: 911-917 Keywords: PHILOSOPHY OF RELIGION, ANALYTIC PHILOSOPHY OF RELIGION, PHENOMENOLOGY OF RELIGION, DEFINITION OF RELIGION, RELIGIOUS BELIEFS, RELIGIOUS LANGUAGE Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The main task of the philosophy of religion is to adequately define the concept of religion – it should (...) be comprehensive enough to cover all historically known forms of religion and restrictive enough to exclude any other cultural forms which are only similar to religion. How we understand the nature of religious beliefs (their propositional, volitional and emotional content) determines the method of philosophizing about religion. The religious doctrine plays a decisive role in religion, in one way or another motivating and justifying moral norms and worship practices. Traditionally oriented philosophers of religion have been chiefly interested in reasons for accepting a religious doctrine and in metaphysical problems; analytical philosophy of religion has brought into focus the semiotics of religious propositions. (shrink)

This paper is a reply to Jan Wolenski's polemics (Filozofia Nauki 1/2000) against the author's essay „On the Epistemic Impotence of Analytical Philosophy” (Filozofia Nauki 3-4/1998). The author expresses his conviction that it is in analytical philosophy that the most interesting - and at the same time well-established - cognitive results have been reached, but many of these results have been obtained, not thanks to the declared semantic method, but thanks to the phenomenological method, which have been used (...) at least unconsciously. Therefore the gap between phenomenology and analytical philosophy is not so huge as it might seem at first glance. (shrink)

Celem artykułu jest charakterystyka filozofii chrześcijańskiej w kategoriach tradycji badawczej. Za Larrym Laudanem uznano, że tradycja badawcza nadaje się do eksplikacji pojęcia filozofii chrześcijańskiej. W tym celu autor przybliża najpierw kluczowe pojęcie tradycji badawczej, następnie analizuje pojęcie obrazu świata, które zawsze jest związane z określoną tradycją badawczą. Kolejnym krokiem jest konstrukcja projektującej definicji filozofii chrześcijańskiej jako tradycji badawczej. W artykule wykazano, że filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza jest tradycją pluralistyczną i zdemokratyzowaną. Na zakończenie sformułowano kilka deklaracji metaprzedmiotowych, odnoszących się (...) do metody uprawiania filozofii chrześcijańskiej. Metodą tą powinna być dyskutowalność, czyli niedyktatorska gra zachodząca między przedstawicielami różnych tradycji badawczych wyznających odmienne obrazy świata. (shrink)

Did Erasmus of Rotterdam reject all philosophy, or rather did he have a very special understanding of it as, at its best, a way of life? This study attempts to answer this question. The work reconstructs his concept of philosophy.

Author: Sobota Daniel Title: HEIDEGGER’S PHILOSOPHY OF THE WAY (Heideggerowska filozofia drogi) Source: Filo-Sofija year: 2010, vol:.10, number: 2010/1, pages: 37-72 Keywords: PHILOSOPHY OF THE WAY, HEIDEGGER, BEING Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The purpose of this paper is to present Heidegger’s philosophy of the way. The term of way is common in the history of philosophy. Heidegger does not use this term as a useful “metaphor”, but treats it (...) as a fundamental figure of his thoughts. The term of way can be understood twofold: 1. way as a place used for traveling, 2. way as being-on-the-way. Heidegger joints these two meanings to create his own way of thinking. From these two meanings there come to being fundamental oppositions: hiddenness and unhiddenness, falling and raising, openness and closeness, distance and closeness, vanity and fullness. Since the shape of Heidegger’s way is a circle, we get further categories: circle of understanding, reminder, coming back, turning. Characteristics of Heidegger’s way is described by such terms like dialectics, trichotomy and being-between. All the presented categories make the questioness of being itself. (shrink)

In the following paper, the meaning of philosophy as a specific intellectual activity would be presented on the example of revolutionary thoughts of Peter Tkachov. The paper concerns with the understanding of philosophy, its characteristics and status within the Russian intellectual movement in the second half of the 19th century. The understanding of both, individual and social functions of philosophy in the work of Tkachov revolutionary writing, is introduced. The paper is set within a wider framework of Thachov thoughts and (...) his idea of progress. After connecting these two specific topics of Tkachov, the question is formulated: Who is capable to answer the question of what is progress? While looking for an answer and studying works of Tkachov, a wide spectrum of possible variations is offered. The work is purposely conceptualized with an opened closure to present a concrete problem for further analysis and discussion. (shrink)

W artykule zaprezentowano nową perspektywę definiowania usługi, która oparta została na wykładni Kazimierza Rogozińskiego. Jej podstawa teoretyczna odwołuje się do antropologii, a punktem wyjścia dla jej ustanowienia była cecha człowieka – niesamowystarczalność bytowa. Nowa filozofia usług przeciwstawia się tym samym ekonomicznej optyce, która współcześnie zdominowała sposób myślenia i mówienia o usługach. W jej ramach usługa stanowi wyłącznie formę działalności gospodarczej, a kulturowa i społeczna wartość usługi jest całkowicie pomijalną częścią. Z tego „po-ekonomicznego odpadku” ustanowiono w nowej filozofii usług wartość (...) nadrzędną, która stanowi istotę usługi. ------------------------------------------------------ Zgłoszono: 16/08/2023. Zrecenzowano: 10/06/2024. Zaakceptowano do publikacji: 2/07/2024. (shrink)

The issues from the domain of the philosophy of nature such as non-necessity of beings, finality in nature, the beginning of the universe, life, human being; and causality in nature call for the existence of a transcendent reality or the absolute being – God. God is a factor which makes the material reality rational. The problem of the existence of God and His relation to the material world is discussed in the philosophy of God. Therefore the philosophy of God is (...) the fulfilment of the philosophy of nature. On the other hand the philosophy of nature can provide some arguments for the existence of God. In this way the philosophy of nature and the philosophy of God are complementary to each another. (shrink)

Problems of the philosophy of music may be divided into three domain: ontological, epistemological and axiological one. In the ontological domain, the ontological status of such objects as sounds and wholes composed of them, especially of musical compositions, is a leading problem. In the epistemological domain, the problem of how to obtain the adequate cognition of music plays a similar role. Finely, in the axiological domain, one finds the problem of what is the general value of musical composition which is (...) based on partial values of different kinds as a crucial problem. In the paper, I analyze these problems from the point of view of traditional music and describe how the perspective changes if we take new music into considerations. (shrink)

The author claims that the conceptual content of perception can serve as an argument in favour of epistemological realism. He argues on behalf of the main theses of conceptualism in philosophy of perception, and explores the relational aspects of perceptual objects which make up the general conditions determining their reality. The relational aspects are as follows: the unity of quantitative and qualitative contents, their concomitance and inherence property in relation to an object. These general aspects are essential for epistemological realism (...) and establish the correlates of the conceptual identification of objects of perception. (shrink)

John Rawls w ostatnim okresie swojej twórczości, zwanym liberalizmem politycznym, zaproponował zastosowanie w praktyce politycznej demokracji liberalnej zasady tolerancji względem filozofii. Jak mamy rozumieć owo zalecenie?

Jedyną, bezwzględnie dobrą rzeczą jest dobra wola. Jedyną rzeczą wartą zachodu, której od człowieka można oczekiwać, jest wysiłek podjęcia wszelkich starań, służących rozwinięciu predyspozycji do dobra, zawartych w ludzkiej naturze. Jedyną prawdziwą religią jest wiara moralna rozumiana jako „niezbędne zaufanie w Boską pomoc ze względu na wszel­kie dobro, które przy naszych najuczciwszych staraniach nie jest jednak w naszej mocy". Z pewnością jest wiele powodów, jakie usprawiedliwiają narzekania na jednostronność Kaniowskiej filozofii religii. Nie ulega jednak wątpliwości, że odrodzenie moralne człowieka nie (...) jest dla religii zadaniem marginalnym. Według Kanta jest to jedyne istotne zadanie religii, które, jak wierzą chrześcijanie, zostało pierwotnie zrealizowane w osobie Jezu­sa z Nazaretu. Czy chrześcijaństwo poniosłoby szkodę, gdyby uznać je za zadanie jedyne; czy uchybilibyśmy mu, uznając, że podczas realizacji tego zadania nie trzeba pokładać zaufania w - zawsze przecież wątpliwym - hi­storycznym objawieniu?Większa część refleksji na temat religii w pismach Kanta ma charakter czysto negatywny. Krytyka dowodów na istnienie Boga, polemika z trady­cyjnymi sposobami uprawiania spekulacji metafizycznej czy dyskusja na te­mat prawa do wypowiadania się w sprawach religii i interpretacji Pisma św. służą tylko dostarczeniu miejsca dla wiary moralnej. Kant konsekwentnie pokazuje, czym religia nie jest, i równie uporczywie powtarza, czym powinna być. Bez wątpienia w wielu wątkach filozofia re­ligii Immanuela Kanta jest kontynuacją oświeceniowej refleksji nad religią, choć na tle epoki zajmuje pozycję szczególną - w pismach królewieckiego filozofa koncentrują się bowiem najważniejsze problemy filozofii religii, uzyskując klasyczne rozwiązania. (shrink)