Uprawianie zawodu uczonego jest w istocie tworzeniem, ustaniem, stosowaniem szczególnego rodzaju wartości poznawczych. Jest to działalność uczestników mikroświata, w którym ważne są reguły dotyczące wypowiadania się, gdyż to, co w nauce ważne należy do zasobów zobiektywizowanej wiedzy o świecie i o badaniu świata. Dlatego niezmiernie ważne jest kolektywne czuwanie uczonych nad tym, jak przejawiają odpowiedzialność za słowo głoszone i słowo przyjmowane. Kultura tworzenia i stosowania wiedzy naukowej jest kulturą literalną. Świat trzeci (interpretowany i modyfikowany dzięki odpowiedniej inwencji świata drugiego) jest (...) skarbnicą wiedzy zobiektywizowanej przez swój zapis. Dlatego tak ważny jest język wypowiedzi naukowych i umiejętność odczytywania języka takich wypowiedzi. (shrink)

W artykule analizuję znaczenia, jakie można przypisać pojęciu i doświadczeniu obcości.Najpierw przypominam dwa opisy fenomenologiczne tego doświadczenia, z których wynika, iż już na tym abstrakcyjnym poziomiedoświadczenie obcości ma sens ambiwalentny: obcy może być doświadczany jako zagrożeniedla mojej podmiotowości, ale również jako wezwanie do jej pogłębienia. Następnie przyglądamsię bardziej empirycznym sposobom doświadczania obcości w świecie społeczno-politycznym,stawiając tezę, iż kryje się za nimi polityczna konstrukcjaobcości. Wreszcie pytam o moralny sens doświadczenia obcości, konkludując, że również natym poziomie jest to sens ambiwalentny: chociaż (...) słuchanie obcego można uznać za obowiązekmoralny, to moralnie dopuszczalne, a czasem konieczne jest również traktowanie go jakowroga w imię uniwersalnych wartości. (shrink)

Użytkownicy języka potrafią często zupełnie nieświadomie przywołać elementy struktury rodzaju tekstu potrzebnego do realizacji celów pozajęzykowych. Niniejszy artykuł stawia sobie za zadanie przybliżenie struktury i zadań komentarza prasowego jako funkcjonalnej części kompleksu informująco-opinotwórczego. Zamiarem było jednocześnie pokazanie, że wynikające z potrzeb komunikacyjnych tendencje w formułowaniu tekstów przenikają do świadomości użytkowników języka i mogą być przywoływane, jeżeli zachodzi taka potrzeba. Opierając się na opracowaniach lingwistycznych i podręcznikach dla przyszłych dziennikarzy przedłożony artykuł prezentuje wybrane definicje, a także schematy strukturalne i (...) opisy funkcjonalne dla rodzaju tekstu komentarz prasowy, usiłując jednocześnie udowodnić na wybranym przykładzie tekstu z prasy niemieckojęzycznej, że nie tylko dziennikarzom dane jest odtworzenie tego wzoru tekstowego. (shrink)

Neuronauki dokonały znacznego postępu w rozumieniu wyższych czynności poznawczych, w tym procesów decyzyjnych. Brakuje jednak zarówno prostych modeli, które pozwolą wyobrazić sobie te procesy, jak i głębszej refleksji nad wpływem tych wyników na zrozumienie natury umysłu, rozproszenia obaw, że nie jesteśmy tylko automatami. Płodny punkt widzenia na kwestię reprezentacji mentalnych daje próba zrozumienia, w jaki sposób informacja reprezentowana jest przez mózgi, jak w przybliżony sposób opisać stany mózgu tak, by można je było zinterpretować jako reprezentacje mentalne odnoszące się do umysłu. (...) Czym jest w nas to, co podejmuje decyzje? Jest to kluczowa kwestia dla zrozumienia wielu zagadnień klasycznej filozofii, od wolnej woli i problemu ciała i umysłu poczynając. Chociaż iluzja homunkulusa jest silna można się od niej uwolnić. Analiza procesów podejmowania decyzji wymaga zrozumienia w jaki sposób zakodowane są w mózgu najprostsze pojęcia. Jedynie przez aproksymację fizycznych stanów mózgu, zawierających znacznie więcej informacji niż stany mentalne, możemy dokonać istotnego postępu w rozumieniu i opisie reprezentacji mentalnych, przydatnych nie tylko filozofom, ale też mających zastosowania w analizie języka naturalnego, kategoryzacji pojęć w psychologii i architekturach kognitywnych w sztucznej inteligencji. Ucieleśnienie jak i enaktywizm są dla rozwoju reprezentacji pojęć bardzo istotne ale nie wystarczające. Po analizie współczesnej wiedzy o reprezentacji pojęć w mózgu zaprezentowano podejście oparte o język układów dynamicznych, które oferuje dość prosty język, pozwalający zrozumieć zaskakujące, często nieracjonalne decyzje podejmowane przez ludzi. Dzięki symulacjom komputerowym można się spodziewać znacznego postępu w rozumieniu reprezentacji mentalnych i wyższych czynności poznawczych, w szczególności procesów podejmowania decyzji. (shrink)

Pokazujemy, że kosmologia współczesna posiada cechy efektywnej teorii fizycznej podobnej do standardowego modelu cząstek elementarnych. Obecnie mamy do czynienia z konstytuowaniem się tzw. standardowego modelu kosmologicznego. W pracy wskazujemy na cechy charakterystyczne takiego modelu, który jest modelem kosmologicznym o maksymalnej symetrii (jednorodność i izotropowość przestrzenna) wypełnionego materią barionową i ciemną materią oraz ciemną energią (ze stałą kosmologiczną). Model ten jest nazywany modelem standardowym LCDM (Lambda - Cold - Dark Matter model) i jest rozwiązaniem klasycznych równań Einsteina z członem kosmologicznym.Proces wyłonienia (...) się modelu LCDM z modelu CDM można traktować jako proces emer- gencji epistemologicznej. Wskazujemy na dwa użyteczne pojęcia: bifurkacji i strukturalnej niestabilności, które mogą być użyteczne w konceptualizacji predykatu nowy, w opisie pojęcia emergencji standardowego modelu kosmologicznego. Na marginesie naszych rozważań formułujemy koncepcję bifurkacyjnego rozwoju kosmologii w drodze kolejnej bifurkacji jej parametrów. Wówczas przejście od modelu dynamicznego CDM do modelu LCDM posiada charakter bifurkacji typu widłowego. Ten scenariusz jest zgodny ze scenariuszem nieliniowego rozwoju nauki Michała Hellera. (shrink)

Od początku rozwoju stuletniej historii metaetyki rozważania językowe grały kluczową rolę przy wyborze dobrej teorii metaetycznej. Celem artykułu jest ukazanie i wyjaśnienie tego faktu poprzez wskazanie na najistotniejsze motywy rozwoju dociekań metaetycznych. Postawiona została również teza, że główny problem metaetyki ująć należy szerzej, niż uczynił to w ostatnich latach we wpływowy sposób M. Smith. W tym celu zaprezentowane zostały dwa kryteria dobrej teorii metaetycznej postulowane przez M. Timmonsa i T. Horgana: kryterium koherencji i doświadczenia oraz cechy języka moralności, jak (...) również inne istotne, psychologiczne, epistemologiczne i ontologiczne fenomeny, które w kluczowy sposób determinują kształt współczesnej debaty metaetycznej. Następnie ich wpływ zobrazowany został na przykładach kilku najgłośniejszych polemik metaetycznych. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie estetycznej wrażliwości karolińskiego mnicha i erudyty Walahfrida Strabona. Podstawą analiz stał się spisany przez Strabona botaniczny poemat De cultura hortorum. Kontemplacyjne rozważania wczesnośredniowiecznego poety dowodzą, w jak ścisłym zespoleniu trwały dwa odległe, a jednocześnie jednak tak bardzo bliźniacze światy - antyczny i chrześcijański. Wyznacznikiem tej koincydencji był nie tylko uniwersalizm języka łacińskiego, ale także stopniowo przyswajana, uświadamiana i konwertowana sztuka i filozofia. Walahfrid zajmuje bardzo ważne miejsce w procesie kształtowania myśli estetycznej. Jest ogniwem łączącym (...) Alkuina, przepowiadającego ideę ładu, z Janem Szkotem Eriugeną, który wspomniany ład odważył się spektakularnie zdefiniować jako chrześcijańską estetykę opartą na myśli Greków i Rzymian. (shrink)

Pojęcia były zawsze jednym z najważniejszych obiektów badań filozoficznych. Szczególnie duży wkład do teorii analizy pojęć wnieśli przedstawiciele polskiej gałęzi XX-wiecznej filozofii analitycznej, czyli Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Badaniom filozoficznym w tej szkole przyświecał postulat jasności myślenia i mowy. Analiza i doskonalenie pojęć oraz języka filozoficznego jako ich nośnika były naturalnym wyrazem programu metodologicznego, jaki formacji tej nadał jej założyciel, Kazimierz Twardowski. W artykule przedstawiona jest procedura rekonstrukcji pojęć, stosowana powszechnie w szkole Twardowskiego. Okazuje się, że pomimo głębokich niekiedy różnic między (...) poszczególnymi przedstawicielami SLW da się wskazać pewne rysy wspólne prowadzonych w szkole badań nad pojęciami. Są to przede wszystkim moment kategorialny i moment konstrukcyjny, ze względu na który całą procedurę najlepiej określić właśnie jako „rekonstrukcję”. Bliżej zostały omówione dwa przykłady rekonstrukcji pojęć: praca Jana Łukasiewicza dotycząca pojęcia przyczyny oraz wyniki Alfreda Tarskiego dotyczące pojęcia prawdy. (shrink)

Celem artykułu jest analiza mobilności Antonia Santa Crocego – tytularnego arcybiskupa Seleucji i nuncjusza apostolskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1627–1630. Autorzy odtworzyli podróż dyplomaty papieskiego z Rzymu do Rzeczypospolitej odbytą w 1627 r., podróż powrotną nad Tyber z 1630 r. oraz dwa wojaże po Polsce – miesięczny wyjazd do Prus z 1627 r., podjęty w związku z trwającą wojną o ujście Wisły oraz polsko-szwedzkimi rokowaniami prowadzonymi przy udziale mediatorów niderlandzkich, a także – dwumiesięczny objazd Mazowsza, będący w rzeczywistości (...) ucieczką przed zarazą, jaka w drugiej połowie 1629 r. nawiedziła ziemie Korony. Podstawą opracowania jest korespondencja Santa Crocego z Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej, nad którym pieczę sprawował kardynał nepot Francesco Barberini. Wspomniana korespondencja przechowywana jest w Archivio Apostolico Vaticano oraz w Biblioteca Apostolica Vaticana. Znaczna jej część została wydana w serii Acta Nuntiaturae Polonae (t. XXIII, vol. 1–2). Interesującym źródłem o charakterze uzupełniającym jest _Diario di Roma (1608–1644) _autorstwa Giacinto Gigliego, w którym pamiętnikarz uwiecznił wjazd Santa Crocego do Wiecznego Miasta latem 1630 r. Ponadto autorzy wykorzystali literaturę przedmiotu poświęconą zagadnieniu podróży przedstawicieli papieskich, m.in. prace ks. Henryka Damiana Wojtyski, Teresy Chynczewskiej-Hennel czy Tadeusza Fitycha. Autorzy dokonali analizy rękopiśmiennych materiałów źródłowych pod kątem mobilności nuncjusza Santa Crocego, dzięki czemu udało się uzupełnić jego itinerarium. W publikacji zwrócono uwagę na opisy odwiedzanych przez niego miejsc oraz personalia osób, z którymi przedstawiciel papieski spotykał się podczas swych wojaży. Zarysowano również pewne wątki, które będą kontynuowane w przyszłych badaniach, a dotyczą sfery organizacyjnej nuncjatury w czasie, gdy przedstawiciel papieski przebywał poza dworem. Artykuł może stanowić cenne uzupełnienie do badań nad podróżami w czasach nowożytnych, jak również przyczynek do zagadnienia związanego z mobilnością dyplomatów w czasie realizowania ich misji. (shrink)

Dobrze dobrany tytuł książki spełnia dwa wymagania: zwraca uwagę na jej tematykę i czyni to w taki sposób, że zachęca czytelnika do sięgnięcia po nią. Jakby temu przecząc, Tapken rozpoczyna swoją pracę następująco: „'Der notwendige Andere' - zgadzam się, tytuł jest bardzo ogólny, niezbyt sprecyzowany, a nawet niejasny. O jakim drugim jest w ogóle mowa? W jaki sposób jest drugi konieczny?'. Dla mnie osobiście ten tytuł jest ważny i interesujący. Dlaczego? Wiąże się to bowiem z bogactwem znaczeniowym języka niemieckiego (...) i polskiego. W niemieckim: „Not" - znaczy tyle co: konieczność, potrzeba, ale również: bieda, nędza, kłopot; „Wende" - znaczy zaś: zmiana, zwrot, przełom. Przymiotnik: „notwendig", mówi o konieczności drugiego, o jego potrzebie. Już starożytni wiedzieli, że człowiek potrzebuje drugiego, aby stać się człowiekiem. Być człowiekiem znaczy: być dla drugiego i z drugim. W tym też sensie drugi jest konieczny dla człowieka, ponieważ umożliwia mu bycie, wybawia z nędzy samotności, wyprowadza z biedy samozagłady. Samotność jest w podwójny sposób zabójcza dla człowieka, ona godzi w jego istoty i jego istnienie. Tyle o konieczności, o nieodzowności, potrzebie drugiego w naszym ludzkim życiu. (shrink)

Tematem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy i jak zmienił się język niemiecki pod wpływem jego feministycznej krytyki. Wtym celu autorka analizuje dwa pochodzące z tygodnika "Der Spiegel" artykuły, z których jeden - Grete im Wunderland - ukazał się w 1996 roku, a drugi - Die Alpha-Mädchen - w roku 2007. Prezentowana ananliza opiera się na zainicjowanej przez Trömel-Plötz w 1978 r. feministycznej krytyce języka niemieckiego oraz postulowanych przez wyżej wymienioną oraz Louise F. Pusch zmianach tegoż (...) class='Hi'>języka. (shrink)

W niniejszym tekście, poświęconym definiowaniu m. in. słów i zwrotów frazeologicznych podczas nauczania języków, autorka opisuje lingwistyczną teorię Anny Wierzbickiej, dotyczącą Natural Semantic Metalanguage i w adaptacyjnej formie przenosi ją na płaszczyznę zajęć z języka obcego, gdzie przynosi ona namacalne wyniki. Podczas zajęć językowych wymaga się od uczących się poprawnego definiowania ogólnego, które jednak rzadko przekazywane jest w podręcznikach i na wykładach, mimo iż zdolność ta nie jest wcale oczywista, samo definiowanie zaś nie jest łatwym zadaniem. Przeciwnie - od (...) studentek i studentów języków obcych oczekuje się mentalnego uzdolnienia w tym kierunku, nie uwzględniając faktu, że wiele osób ma trudności z definiowaniem nawet w języku ojczystym. W artykule autorka chce pokazać, że po części zignorowana teoria Anny Wierzbickiej ze swoim punktem wyjściowym, jakim są primes, pozwala uświadomić uczącym się języka obcego, że istotę słowa, wyrażenia czy frazy można wyjaśnić w oparciu o sposób określenia znaczenia, przyjęty w NSM. Nie jest przy tym konieczne, ażeby znaczenia opisywać i określać poprzez primes. Ważne jest, aby w celu uniknięcia błędnego koła podczas objaśnień definicji nie koncentrować się na synonimach i antonimach. Jak takie i podobne objaśnienia mogą wyglądać, pokazane jest na przykładach kilku definicji, które wyjaśnione zostały w oparciu o sposób określenia znaczenia przyjęty w NSM. Autorka dyskutuje również opisy i warunki działania takiej metody. Na zakończenie przedstawione są propozycje w zakresie metodologii nauczania umiejętności definiowania podczas zajęć języka obcego. (shrink)

W pracy zaproponowano rozumienie wzrokowego układu poznawczego w oparciu o model spektrometru, który pozwala zrozumieć: obiektywizowanie percepcji, wybór informacji ze środowiska oraz rolę zjawiska powidoku w spostrzeganiu. Przedstawiony model ma charakter dwuaspektowy i wyróżnia spostrzeżenia oraz wewnętrzne wrażenia doświadczane jako efekty następcze. Pierwowzorem opisu układu wzrokowego jako spektrometru jest teoria wypływu Helmholtza, która wyjaśnia problem stabilizacji obrazu świata mimo poruszania oczami oraz opisuje związek percepcji z motoryką, współcześnie określany jako tzw. poznanie ucieleśnione. Cały układ wzrokowy to system sprzężenia zwrotnego, w (...) którym zgodnie z koncepcją Helmholtza powidok jest sygnałem sterującym percepcją i przejawem intencjonalności poznawczej. W artykule przedstawiono szereg argumentów, które przemawiają za rozumieniem układu wzrokowego jako spektrometru, a najważniejszym jest percypowanie figury jako jaśniejszejniż tło, na co zwrócili uwagę już psychologowie postaci. W opisie układu wzrokowego jako spektrometru uwzględniono dwa układy wzrokowe opisane przez Milnera i Goodale’a. W zakończeniu pracy przedstawiono propozycje wykorzystania modelu spektrometru do badania procesów poznawczych, podkreślając znaczenie zjawiska powidoku jako przejawu przetwarzania informacji wzrokowych. (shrink)

W artykule przedstawiono problem uzasadnienia etosu nauki. Z punktu widzenia jej ustaleń należy uznać dualizm bytu i wartości, to za. uniemożliwia uzasadnienie etosu pracy naukowej poprzez odwołanie do wiedzy o faktach. W dalszej części artykułu zaprezentowano dwa rozwiązania tego problemu. Pierwsze bazuje na rozróżnieniu języka i metajęzyka. Drugie opiera się na twierdzeniu, że w języku nauki warstwa opisowa i wartościująca są nierozdzielne.

Wiodący cel artykułu stanowi analiza zaburzeń języka i mowy w kategoriach ucieleśnionego poznania. Autorzy podejmują w nim próbę pokazania natury i mechanizmów takich zaburzeń jak na przykład afazja, dyzartria, apraksja mowy w świetle tego ujęcia, oraz wskazują na wynikające z tego implikacje dla ich diagnostyki i terapii. Podstawę materiałową dla prezentowanych rozważań stanowi koncepcja ucieleśnionych metafor George’a Lakoffa i Marka Johnsona w powiązaniu z fenomenologiczną koncepcją prerefleksyjnej intencjonalności Maurice’a Merleau-Ponty’ego oraz współczesne badania z zakresu psychologii eksperymentalnej, lingwistyki kognitywnej i (...) neuronauki. Szczególną uwagę poświęcono pod tym względem zagadnieniu roli układu sensomotorycznego, w tym funkcji neuronów lustrzanych, oraz teoretycznym modelom fonologicznym. Metodologia badawcza opiera się na analizie porównawczej teoretycznych modeli ucieleśnionego poznania oraz ich aplikacji w wyjaśnieniu specyfiki mechanizmów zaburzeń języka i mowy. Artykuł integruje wyniki badań fenomenologicznych z empirycznymi ustaleniami neuropsychologicznymi, tworząc podstawy dla interdyscyplinarnego podejścia do problematyki języka. Główną tezę artykułu stanowi założenie, iż procesy językowe są ściśle związane z mechanizmami sensomotorycznymi oraz doświadczeniami o charakterze cielesnym, a ich zakłócenia należy interpretować jako zaburzenia interakcji między ciałem a procesami poznawczymi. Wnioski wskazują na konieczność uwzględnienia cielesnych uwarunkowań języka w praktyce diagnostycznej i terapeutycznej. Autorzy podkreślają efektywność metod angażujących ciało, takich jak terapia intonacyjno-melodyczna czy techniki ruchowe, w rehabilitacji zaburzeń języka. Artykuł stanowi również argument na rzecz dalszych badań interdyscyplinarnych, łączących psychologię, neuronaukę i lingwistykę, w celu lepszego zrozumienia związków między ciałem, umysłem i językiem. (shrink)

Wiodący cel artykułu stanowi analiza zaburzeń języka i mowy w kategoriach ucieleśnionego poznania. Autorzy podejmują w nim próbę pokazania natury i mechanizmów takich zaburzeń jak na przykład afazja, dyzartria, apraksja mowy w świetle tego ujęcia, oraz wskazują na wynikające z tego implikacje dla ich diagnostyki i terapii. Podstawę materiałową dla prezentowanych rozważań stanowi koncepcja ucieleśnionych metafor George’a Lakoffa i Marka Johnsona w powiązaniu z fenomenologiczną koncepcją prerefleksyjnej intencjonalności Maurice’a Merleau-Ponty’ego oraz współczesne badania z zakresu psychologii eksperymentalnej, lingwistyki kognitywnej i (...) neuronauki. Szczególną uwagę poświęcono pod tym względem zagadnieniu roli układu sensomotorycznego, w tym funkcji neuronów lustrzanych, oraz teoretycznym modelom fonologicznym. Metodologia badawcza opiera się na analizie porównawczej teoretycznych modeli ucieleśnionego poznania oraz ich aplikacji w wyjaśnieniu specyfiki mechanizmów zaburzeń języka i mowy. Artykuł integruje wyniki badań fenomenologicznych z empirycznymi ustaleniami neuropsychologicznymi, tworząc podstawy dla interdyscyplinarnego podejścia do problematyki języka. Główną tezę artykułu stanowi założenie, iż procesy językowe są ściśle związane z mechanizmami sensomotorycznymi oraz doświadczeniami o charakterze cielesnym, a ich zakłócenia należy interpretować jako zaburzenia interakcji między ciałem a procesami poznawczymi. Wnioski wskazują na konieczność uwzględnienia cielesnych uwarunkowań języka w praktyce diagnostycznej i terapeutycznej. Autorzy podkreślają efektywność metod angażujących ciało, takich jak terapia intonacyjno-melodyczna czy techniki ruchowe, w rehabilitacji zaburzeń języka. Artykuł stanowi również argument na rzecz dalszych badań interdyscyplinarnych, łączących psychologię, neuronaukę i lingwistykę, w celu lepszego zrozumienia związków między ciałem, umysłem i językiem. (shrink)

U większości ludzi lewa półkula odgrywa decydującą rolę zarówno w kontroli zdolności językowych jak i wyuczonych gestów manualnych. U osób praworęcznych, lewostronne obszary kory mózgowej kontrolują ponadto działania dłoni i palców ręki dominującej, włączając w to ruchy sięgania w kierunku celu, chwytania przedmiotów i manipulowania nimi. Dlatego do niedawana nie było oczywiste, czy lateralizacja funkcji językowych jest ściślej związana z kontrolą preferowanej ręki, czy też z przetwarzaniem informacji wyższego rzędu niezbędnych w sprawnej komunikacji przy pomocy gestów, niezależnie od wykorzystywanego ramienia (...) i dłoni. Za drugą z tych opcji przemawia to, że u większości osób leworęcznych lewa półkula także dominuje w kontroli języka i~gestów. Przeciw zdają się świadczyć przykłady nietypowej lateralizacji zdolności językowych do prawej półkuli, przy lewopółkulowej reprezentacji gestów manualnych. Choć dotąd względnie dobrze poznano jak często dochodzi do nietypowej lateralizacji niektórych funkcji w mózgu, ciągle nie jest jasne, jakie są tego przyczyny. Co ważniejsze, dopiero niedawno naukowcy zaczęli z sukcesem badać wzajemne relacje pomiędzy różnymi zdolnościami poznawczymi u ludzi zdrowych. Badania te sugerują istnienie bliskich zależności pomiędzy lateralizacją na pozór odmiennych funkcji, takich jak język i gesty, w przypadkach dotąd uznawanych za raczej wyjątkowe. Te ostatnie, z kolei, często łączono z reorganizacją mózgu w następstwie choroby lub innych zakłóceń jego działania. Tymczasem, istnienie ścisłych relacji pomiędzy reprezentacjami na pozór odmiennych dyspozycji poznawczych w przypadkach nietypowych, a nie mających źródła w chorobie i urazach, sugeruje nieco inny model lateralizacji funkcji w mózgu. (shrink)

Przedmiotem rozważań podjętych w artykule jest rola języka w tworzeniu powinności moralnej. W nawiązaniu do klasycznej teorii aktów mowy J. Austina i J. Searle’a, autorka, na przykładzie czynności obiecywania, bada, na czym polega „powinnościorodna” moc słów. Zastanawia się również, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby określona wypowiedź nakładała na jej autora moralne zobowiązanie. Przeprowadzone analizy, obejmujące również stanowisko krytyczne wobec koncepcji Searle’a, ujawniają ograniczenia, jakie wynikają z tezy, mówiącej, że to język tworzy powinność. Odwołując się do funkcji performatywnej, jaką (...) pełni język, możemy wyjaśnić jedynie przedmiotowy wymiar obietnicy. Zrozumienie jej podmiotowego źródła wymaga zajęcia odmiennej perspektywy badawczej. (shrink)

Dla zrozumienia Poppera teorii języka sprawy najważniejsze wydaje się być nie tyle jej właściwa rekonstrukcja, gdyż zrekonstruowanie ogólnych poglądów Poppera na język nie jest trudne, ile uchwycenie specyficznego dla Poppera stosunku do języka, który nadał szczególne piętno zarówno jego wczesnej filozofii nauki, wyłożonej w latach trzydziestych, jak i późniejszym koncepcjom metafizycznym i epistemologicznymi. W przeciwieństwie do poglądów na ewolucję i funkcję języka ów ogólny sposób traktowania języka pozostaje w filozofii Poppera w sferze założeń, w dodatku nie (...) zawsze wyłożonych expressis verbis, a mieć można obawy, czy do końca uświadamianych. Wiele do życzenia pozostawia również precyzja znaczeń niektórych używanych przez Poppera terminów co dodatkowo komplikuje sprawy. (shrink)

Poszukiwania prowadzone przez filozofów politycznych dotykają zwykle wymiaru normatywnego: wsparte na rozstrzygnięciach dotyczących pojmowania świata, niekiedy z udziałem osobowego Boga, oraz pojmowania człowieka w świecie tym osadzonego, ustalają podstawy ładu stanowiącego analogon kosmosu lub wyraz Bożej woli, następstwo ewolucji lub rozstrzygnięć świadomie dokonywanych przez panujących albo legitymizujących ich. Drugi wymiar budzi mniejsze zainteresowanie filozofów, większe prawników i politologów wkraczających niekiedy również na pole filozofii politycznej. Wymiar ten ma walor instytucjonalny, wiążąc się z próbą wskazania „mechanizmów” pozwalających realizować ład normatywny. Przedmiotem (...) rozważań będą różne rozwiązania proponowane w obu wymiarach refleksji przez dwóch polskich autorów XVII w. (shrink)

Artykuł jest współczesnym odniesieniem do tezy Wittgensteina, iż „granice mego języka są granicami mojego świata”. Konsumpcjonizm w połączeniu z liberalizmem oraz kulturą masową prowadzą do merkantylizacji i obiektywizacji świata i człowieka, do mentalności pragmatycznej i odpowiednich form ekspresji, których głównymi wyróżnikami są: ograniczenie człowieka do funkcji ekonomicznych oraz użytkowych. Pociągają za sobą zubożenie i pospolitość słownictwa oraz są związane z ogólną tendencją do trywializacji, np. wulgaryzacji mowy i słowa pisanego, szczególnie rażących w obliczu „estetyzacji życia”. Wiedzie to do wniosku, (...) że ten estetyzm jest jedynie powierzchowny i niekonsekwentny. Jednocześnie należy przestrzec przed ignorowaniem etycznych aspektów mowy i pisma. Może ono być niebezpieczne ze względu na siłę oddziaływania języka. Stanowi nie tylko formę upodlenia i znikczemnienia, lecz także głębokiej degradacji człowieczeństwa w człowieku. (shrink)

Author: Mróz Tomasz Title: TWO IMAGES OF PLATO IN THE WORKS OF WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ (Dwa wizerunki Platona w twórczości Władysława Tatarkiewicza) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 535-557 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, PLATO, NEO-KANTIAN, PAUL NATORP, RECEPTION OF THE PLATO IN POLAND, THE HISTORY OF PHILOSOPHY IN THE 20TH CENTURY Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The paper discusses two different approaches of W. Tatarkiewicz to Plato and Platonism. As a (...) former student of the neo-Kantian school in Marburg he shared Paul Natorp’s reading of Plato’s theory of ideas. Tatarkiewicz expressed his agreement with Natorp’s interpretation of the ideas as laws and explanations, in a paper titled A Dispute about Plato (Spór o Platona, 1911). Twenty years later, however, while working on his academic textbook of the history of philosophy, Tatarkiewicz presented Plato’s philosophy in a more balanced manner. In his History of Philosophy two interpretations of the theory of ideas – traditional, Aristotelian and neo-Kantian – were both presented as well-founded. The differences between these two images of Plato in Tatarkiewicz’s works are emphasized. Moreover, some remarks on the reception of the neo-Kantian interpretation of Plato in Poland are presented, as well as the early reaction on the monumental Tatarkiewicz’s History of Philosophy. (shrink)

Thomas Hobbes, który badaniu języka poświęcił wiele miejsca, zastanawiał się, czy możliwe jest myślenie — myślenie w ogóle i myślenie abstrakcyjne — bez języka? Hobbes zakładał, że ludzie pozbawieni języka mogą tworzyć własne, niedoskonałe, prywatne języki, pozwalające im na swoiście rozumiane rozumowanie. Na Hobbesowskie pytanie trzysta lat później odpowiada twierdząco wybitny neurolog i literat Oliver Sacks. Na podstawie danych, jakie przyniosła mu praca z osobami głuchymi, nieznającymi żadnego, nawet migowego, języka, dowodzi, że słowa i inne znaki (...) umowne stają się niezbędne dopiero na pewnym etapie procesu myślowego, że myśl jest czymś znacznie szerszym niż słowo, że można — w pewnym sensie — myśleć bez słów. Jak wcześniej Hobbes, Sacks podkreśla, że myślenie, w którym nie korzysta się z powszechnie przyjętych znaków, ma jednak charakter ułomny i niepełny; myślenie takie nie znajduje uzewnętrznienia, izoluje jednostkę z życia w społeczeństwie. (shrink)