Le fragment d'épinétron 907 du Musée d'Eleusis représente une Amazone sonnant de la trompette et appelant ses compagnes aux armes ; elle est entourée de lettres jusqu'à présent considérées comme dépourvues de sens : TOTOTETO(T)H. Ces syllabes appartiennent en réalité à une notation musicale de type « solfégique » qui ne nous était connue jusqu'ici que par des théoriciens postérieurs au IIe siècle ap. J.-C, qui la faisait cependant remonter à Damon. Cette inscription constitue le plus ancien document musical grec (...) parvenu jusqu'à nous : œuvre du peintre de Sappho, l'épinétron est daté des débuts du Ve siècle. Elle atteste l'ancienneté de la notation solfégique, la première qu'aient connue les Grecs. (shrink)

Οἱ ἀρχαίες τεχνικές συναρμαλόγησης τραβέρσας μέ τους βραχίονες τῆς λύρας δέν περιγράφονται μέ ἀκρίβεια στίς φιλολογικές πηγές. Ή ἐπανασύνθεσή τους εἶναι παρολαυτά δυνατή ἄν μελετήσουμε τίς εἰκονογραφήσεις (ἀττική κεραμεική), πού δείχνουν ὅτι τά τεμάχια αὐτά εἶναι γομφωμένα. Ή μελέτη τοῦ μοναδικοῦ δείγματος ἐλληνικής λύρας, τῆς «λύρας Elgin », μᾶς ἐπιτρέπει νά καταλάβουμε τήν ἐργασία και τή συναρμολόγηση τῶν τεμαχίων πού ἦταν γομφωμένα. 'Ορισμένες ἐνιγματικές λεπτομέρειες πού ἀπεικονίζονται στά ἀγγεία ἐξηγούνται καί αὐτές. Παρατηροῦμε δτι οἱ λεπτομέρειες τῆς λύρας του « θρόνου (...) τῆς Βοστόνης » εἶναι πιστές στίς ἀπεικονίσεις καί ἀντιστοιχούν ἀκριβώς στήν κατασκευή τῆς « λύρας Elgin ». Οἱ ἀναλογίες ὅμως τοῦ ὀργάνου καί ἡ στάση τοῦ λυράρη εἶναι παράλογες. (shrink)

A partir des témoignages littéraires et des représentations figurées les plus précises, on décrit cet accessoire que portaient les aulètes et certains joueurs de σάλπιγξ, et l'on détermine dans quelles limites chronologiques le port de la φορβειά est attesté. Le problème principal concerne son utilité ou sa fonction, question débattue depuis l'Antiquité, tant par les scholiastes que par Plutarque, et sur laquelle les modernes sont en désaccord. D'autre part, comme la φορβειά ne se conçoit que pour des instruments à anches, (...) et comme on voit des joueurs de trompette la porter, entre la fin du VIe s. et le début du Ve, il apparaît que des trompettes à anches ont été jouées en Grèce, ce que des témoignages écrits confirment. Il est sûr que cet instrument a été en usage chez les Romains : il en existe un témoignage archéologique (inédit), découvert à Pompéi. (shrink)

Πρόκειται γιά διπλό ξύλινο αὐλό, ἐξαιρετικά καλά διατηρημένο. 'Αποτελεῖται ἀπό δυό σωλῆνες πού σχηματίζονται ἀπό ἕνα στόμιο καί ἕναν ὅλμο, καί ἀπό τόν « βόμβυκα » · ἔχουν 7-9 τρύπες, ἀπό τίς ὁποῖες μιά γιά τόν ἀντίχειρα στό κάτω μέρος καί τῶν δυό σωλήνων. Ἡ θέση τους ποικίλλει σημαντικά ἀπό σωλήνα σέ σωλήνα καί μπορεῖ κανείς νά ἀποκατάσταση τῆς μουσικῆς κλίμακας τοῦ ὀργάνου, σύμφωνα μέ ὑπολογισμούς πού χρησιμοποιοῦσαν οἱ Ἕλληνες θεωρητικοί. Μ' αὐτό τόν τρόπο ἀποδεικνύεται ὅτι ὁ διπλός αὐλός δέν (...) ἐπινοήθηκε γιά ἐκτέλεση ἐτεροφώνων μελωδιῶν : ὁ ὀργανοποιός ἀνοίγει τρύπες σέ δυό σωλῆνες, ἐκεί πού θά τοῦ ἦταν ἀδύνατο νά τό κάνει μόνο στον ἕνα χωρίς νά χαλάσει τό ὄργανο. Στό διπλό αὐλό τοῦ Λούβρου μπορεῖ νά ἐκτελεσθούν 16 νότες · πρόκειται γιά ὄργανο ἐξαιρετικῆς κατασκευῆς πού προορίζεται γιά δεξιοτέχνη. Μπορεῖ νά χρονολογηθεῖ στά τέλη τοῦ 4ου αἰώνα. (shrink)

Τό λατινικό scabellum, οι ελληνικές «κρούπεζαι» είναι βοηθητικά αντικείμενα πού χρησιμοποιούν οί αυλητές : αποτελείται άπό Ινα διπλό ξύλινο πέλμα ενισχυμένο ενδεχομένως μέ μέταλλο πού ό οργανοπαίχτης κινεί μέ τό πόδι · γιά νά γίνει πιό ηχηρό καμμιά φορά υπάρχουν δύο κύμβαλα ανάμεσα στά δύο πέλματα · μελέτη τών ελληνικών δρων · προέλευση καί λειτουργία τοΰ οργάνου, ειδικότερα στή Βοιωτία · σχέσεις μέ τόν Βάταλο πού αναφέρεται στην επιγραφή τοΰ Διονυσίου της Θάσου · σχέσεις μεταξύ αύλου, ρ* υθμοΰ καί εργασίας (...) " συμπεράσματα πάνω στους μουσικούς ^υθμούς στην Ελλάδα καί στή Τώμη. (shrink)

On one of the reliefs in the famous Passage of the Theoria Apollo is depicted holding aloft a cithara, all of whose parts, detached from the wall, are today broken (left upright strut above the crosspiece and the whole right-hand section of the instrument). If a reconstruction drawing of how the complete cithara originally looked is made on the basis of the surviving elements, it can be seen that it is more squat and less high than similar instruments generally are, (...) a large number of which are depicted on red-figure vases, with the dates usually proposed by sculpture experts to place the Theoria relief in a chronological context. The cithara that we see is closer in its proportions to the slightly earlier ones which appear on black-fîgure pottery at around 490 B. C. The form and type of the Theoria cithara thus argue in favour of a high date for the whole monument. (shrink)

Σε ένα μελανόμορφο αμφορέα του Εθνικού Μουσείου της Αθήνας απεικονίζεται μία σκηνή που, εκ πρώτης όψεως, μοιάζει κοινή : ένας μουσικός παίζει δίαυλο και παρευρίσκονται τρεις ακροατές. Αλλά κάποιος άλλος απέναντί του τον ακούει προσεκτικά : μία χήνα που τον κυττάζει με τεντωμένο λαιμό και ολοστρόγγυλο μάτι. Προτείνεται μία ερμηνεία στην αταίριαστη παρουσία του τόσο άμουσου αυτού πτηνού.

Annie Bélis, À propos de la coupe CA 482 du Louvre. P. 53-59 Sur la coupe CA 482 du Louvre, le Peintre d'Hésiode a figuré, avec son élégance et son raffinement habituels, une jeune femme qui tient une cithare en berceau : sur ses genoux est posé un objet qui a résisté jusqu'à présent à toute tentative d'identification. Plusieurs hypothèses, peu satisfaisantes, ont été formulées. Schéma et mesures à l'appui, on montre qu'il s'agit en réalité d'une deuxième cithare en berceau, (...) posée à plat et donc vue de profil. Le a pris soin de lui donner exactement les mêmes dimensions et les mêmes au détail près, que l'autre. Reste une inconnue : le nom antique de la cithare en. (shrink)