It is the individualistic approach which prevails in previous analysis of the problem of ethics in economy. The problem of the ethical attitude concerns individuals, business people, managers, politicians and economists. The publications about business ethics lack analysis of system circumstances in which individuals and companies act. If capitalism is just the power of capital owners over workers and if, according to Schumpeter, it is “the civilization of inequality and of the family fortune”, than it can be easily judged as (...) a system of predominantly unethical tendencies. Nevertheless, it is worth raising questions about ethical character of various types of capitalism. Participation capitalism is one which ensures (nearly) full employment, a social minimum wage for everyone and the real power of society including workers’ participation in decision processes. The structural conditions of such capitalism force and even encourage ethical behaviour. The capitalism of the protective state was founded by J.M. Keynes, W. Beveridge and Will Hutton with his stakeholder capitalism. Many European countries approach this standard of capitalism. Predacious capitalism (turbo-capitalism) is a maximum-profit-oriented capitalism with no regard to social costs. The nearest example is the post-Reagan American capitalism. Polish capitalism fails to pass muster even in regard to the liberal capitalism. (shrink)

The aim of this paper is to illustrate some difficulties connected with the global ethic. The author shows mutual relations between socio-economic domain and the public health. Beginning with Peter Singer’s argumentation, the author points that the inequality is the main factor hampering moral action. The inequality generated by contemporary capitalism has an immediate influence on the health of people. Individual charity is not sufficient to solve such problems like life expectancy, health care, starvation or global warming. According to the (...) author, liberation of medical practices from the power of capital is a condition of the possibility of the public health. (shrink)

The topic of the article is the confrontation of the vision of surveillance capitalism, as outlined by Shoshana Zuboff in 2019, with Friedrich von Hayek’s neoliberal doctrine. The main research goal is to answer the questions whether Hayek has been rightly accused by Zuboff as being responsible for the rise of this threatening form of capitalism and for his alleged hostility to democracy. Similar objections against Hayek have also been raised by Andrzej Szahaj. The juxtaposition of the characteristics of surveillance (...) capitalism with the analysis of some selected threads, inherent in Hayek’s socio-economic conception, leads to the conclusion that Zuboff’s and Szahaj’s critical arguments do not seem thoroughly justified. (shrink)

For the last few months the financial crisis is being widely discussed. However, it was foreseen some time ago by at least two people who named its deep causes. A philosopher of culture, Zygmunt Bauman, claims that a postmodern utopia of “morality without ethical code” makes it impossible to solve problems created by our era of “liquid modernity”. George Soros, an American currency speculator, stock investor, businessman, philanthropist, political activist, and a pupil of Karl Popper, maintains that the crisis is (...) a result of a victory of “transaction morality” over “morality of the open society”. The two diagnosis of the present crisis show that the process of deregulation of the economy should not lead to the point where ethics loses its normative functions. This is the lesson of the crisis. Capitalism must be ethical or none. (shrink)

W 1964 roku Herbert Marcuse postawił słynną tezę o jednowymiarowości współczesnego człowieka. Stanowi ona jedną z jego najważniejszych koncepcji teoretycznych, a także rozwinięcie tezy postawionej przez Marcusego już w 1937 roku w eseju O afirmatywnym charakterze kultury. Celem mojego artykułu jest krytyczna rewizja tej koncepcji. Z jednej strony kapitalizm kognitywny wzmocnił mechanizmy kontroli zachowań konsumenckich. Z drugiej strony społeczeństwo ponowoczesne jest jednak refleksyjne: produkcja wiedzy i samowiedzy ma w nim charakter systemowy. Połączenie tych dwóch procesów prowadzi – jak twierdzę (...) – do wytworzenia raczej dwubiegunowej niż jednowymiarowej jednostki oraz kultury. Represywna desublimacja idzie dziś w parze z refleksyjnością. W rezultacie, podmiot ponowoczesny to akratyk – człowiek systematycznie postępujący wbrew własnej woli. W drugiej części tekstu dowodzę, że dwubiegunowa struktura ponowoczesnego podmiotu tworzy warunki sprzyjające rozwojowi współczesnego populizmu. (shrink)

The review concerns the book Kapitalizm sieci (Network Capitalism). After discussing the structure of the book, a deeper reflection is made on some of the themes of the publication. The question of ideology that emerge as a response to the course of the digital transformation is addressed. Then the issue of primary accumulation and how it plays out in the digital space is tackled. Finaly, the digital space is situated in the context of material infrastructure.

Yirminci yüzyıl Türk düşüncesinin Anadolucu milliyetçiliğinin önemli bir figürü olan Nurettin Topçu’nun ahlak, din ve irade ve eğitim konusundaki görüşleri oldukça sık irdelenmiş ve bu alanda düşüncesinin özgünlüğünü ortaya koyan pek çok çalışma olmasına rağmen onun parlamenter demokrasi fikrine yönelik görüşlerini ele alan çalışma sayısı pek fazla değildir. Topçu’nun benimsediği Anadoluculuk fikri 20. Yüzyılın başında ortaya çıkmış bir düşünsel akımdır ve farklı Anadoluculuk ekollerinin varlığından söz edilebilir. Topçu’nun ruhçu milliyetçi sosyalist bir Anadoluculuk fikrini savunması, onu diğer milliyetçi yaklaşımlardan farklı kılmaktadır. (...) Özellikle Topçu’daki kapitalizm eleştirisi onun parlamenter demokrasi fikrine de eleştirel yaklaşmasına neden olmuştur. Nurettin Topçu geliştirdiği devlet anlayışı çerçevesinde demokrasiyi milliyetçiliğe aykırı bir sistem olarak görür ve bu yönden eleştirir. Bu eleştirinin sonucu olarak da parlamenter demokrasiye dayalı çoğulcu bir siyasal yapı yerine; korporatif otoriter bir siyasal sistemi önerir. Bu makalede düşünürün milliyetçilik anlayışı diğer milliyetçilik anlayışlarından ayrıldığı noktaları ortaya koyarak, kapitalizm eleştirisine dayalı olarak parlamenter demokrasi fikrine getirdiği eleştirileri ele alacağız ve parlamenter demokrasi yerine otoriter bir korporatizmi önerdiğini göstermeye çalışacağız. Bu çerçevede yazarın demokrasi kavramına getirdiği eleştirinin de popülist bir romantizm temelinde getirilen bir eleştiri olduğu gösterilmeye çalışılacaktır. (shrink)

Kapitalizm, bireysel özgürlüğün son durağı mı? Liberal kuramcılar diyor ki: "Serbest piyasa ekonomisi, belki eşitlik, kardeşlik ve adalet sağlayamıyor ama hiç olmazsa özgürlüğü garanti altına alıyor." Özgürlüğün, tüketicilerin marka seçme özgürlüğüne ya da soyut vatandaşların eşit yasal haklarına indirgenemeyeceğini düşünüyorsak, liberalizmin ilk eleştirmenlerinden Rousseau ve Marx'ın alternatif özgürlük anlayışlarından hâlâ öğreneceğimiz çok şey var. Çoğumuz, ya özgürlüğü kuralsızlık olarak tanımlayıp, mutlak özgürlüğün hiçbir toplumda var olamayacağını düşünüyoruz, ya da özgürlüğü "özel alan" içindeki serbestliğe indirgeyip, kendimizi özgür hissetmenin özgür olmak (...) için yeterli olduğuna inanıyoruz. Peki, ya Rousseau'nun iddia ettiği gibi ayağımızdaki zincirleri halhal zannedip çiçeklerle süslüyorsak? Özgürleşmenin ilk adımı, şu anda neden özgür olmadığımızı kavramaktan geçiyor. Modern toplumda içine düştüğümüz "özgürlük yanılsaması"nı açıklayan Rousseau ve Marx, özgürlüğün ihtiyaçlarla ilişkisine dair iki farklı tez öne sürüyor. Rousseau'ya göre, uygarlık, arzuları ve bağımlılıkları artırdıkça toplumlar yozlaşır ve insanlar farkına varmadan özgürlüklerini kaybeder. Özgürlüğün koşulu "yapay arzular"dan kurtularak yetenekler ve ihtiyaçlar arasında denge kurulmasıdır. Oysa Marx'a göre özgürleşme ancak ihtiyaçların artması ve insancıllaşmasıyla mümkündür. Bütün ihtiyaçlarımızı para ihtiyacına indirgeyen "meta fetişizmi"nden kurtulma mücadelesi, yabancılaşmanın aşılmasının da önünü açar. Bu kitap, "Biz kimiz? Nereden geldik? Nereye gidiyoruz? Nasıl özgürleşebiliriz?" sorularının peşine düşen herkesi düşünsel bir yolculuğa davet ediyor. (shrink)

Marx’ın yapıtlarında ahlaki bir kaygı taşıdığı ve bu doğrultuda bir etik teorisine sahip olduğu düşüncesi günümüzde tartışılmaya devam eden bir meseledir. Bu tartışma genellikle Marx'ın yabancılaşma, insan doğası ve kapitalizm hakkında ileri sürmüş olduğu düşünceleri üzerinden yürütülmektedir. Bu kapsamda, ilk olarak, makalede Marx’ın yabancılaşma teorisi ve bu kavramın nasıl ortaya çıktığına ilişkin tarihsel arka plan verilmektedir. Daha sonra yabancılaşma ile insan doğası arasındaki ilişkiyi kurarak, Marx'ın insan doğası anlayışının ona bir etik teorisi imkânı sağlayıp sağlamadığı tartışılmaktadır. Bu bağlamda, Marx'ın (...) etik teorisine hizmet eden evrensel bir insan doğası anlayışına sahip olduğu fikri, Louis Althusser ve Norman Geras'ın analizi ile irdelenmektedir. Yapılan tartışmalar doğrultusunda, nihai olarak, makalede Marx’ın bir etik teorisine ve ahlak anlayışına sahip olduğu sonucu desteklenmektedir. (shrink)

Kluczowy kontekst artykułu stanowi najnowsza wiedza dotycząca powagi planetarnego kryzysu środowiskowego i jego reperkusji społeczno-gospodarczych (kompromitacja kapitalizmu paliw kopalnych i nierówności). Na tym tle teoretycznym zostaną ze sobą krytycznie porównane trzy ujęcia. Chodzi o filozofię Herberta Marcusego, krytykę tzw. „tanich natur” i kapitałocenu Jasona W. Moore’a oraz o ekonomię ekologiczną wystudzania wzrostu. Wszystkie z nich to postkapitalistyczne eko-utopie budowane w obliczu troski o samo przetrwanie cywilizacji. Tekst poszukuje antycypacji myśli Moore’a i idei ekonomistów ekologicznych w refleksji Marcusego na temat ekologii. (...) Wskazane zostaną ważne podobieństwa, jak i wybrane różnice między wymienionymi wyżej koncepcjami. Artykuł rozpatruje przy tym dwa poziomy: diagnozy dotyczącej problemów rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego oraz możliwej, systemowej oraz konstruktywnej korekty. Tekst przekonuje, że istnienie konkretnych ujęć ekonomii ekologicznej dewzrostu, dobrobytu i redystrybucji przeczy tezie Marcusego o tym, że kapitalizm całkowicie kolonizuje ludzką wyobraźnię. (shrink)

Mifologizirovannoe soznanie i totalitarizm -- O globalʹnom. Ontologicheskiĭ tragizm bytii︠a︡, ili Razmyshlenii︠a︡ malit︠s︡irista -- Razmyshlenii︠a︡ postoronnego -- Tolerantnostʹ v Rossii : vozmozhnostʹ i nevozmozhnostʹ -- Sudʹby liberalizma v Rossii : razmyshlenni︠a︡ profana -- Obyknovennyĭ russkiĭ fashizm -- "Vsë deĭstvitelʹnoe razumno" -- Intolerantnostʹ : repressivnoe soznanie i repressivnye praktiki -- Iskli︠u︡chennye navsegda -- Novyĭ mir? Razmyshlenii︠a︡ profana -- Dva lit︠s︡a ėkonomicheskoĭ svobody -- Ultra pessimo, ili Homo sapiens kak strashnai︠a︡ oshibka prirody -- Vlastʹ kak obʺekt/subʺekt prestupleniĭ -- Intellektualʹnai︠a︡ antimobilʹnostʹ sovremennykh rossiĭskikh (...) obshchestvovedov -- Chto denʹ gri︠a︡dushchiĭ nam gotovit? -- Kapitalizm ili sot︠s︡ializm? Oba khuzhe! -- Chelovecheskoe, slishkom chelovecheskoe -- O glavnykh protivorechnii︠a︡kh i glavnykh problemakh obshchestva postmoderna -- Pravda, odna tolʹko pravda, nichego, krome pravdy! -- Nemnogo ob Apokalipsise -- Gde my? Kuda idem? Where are we? Where are we going? (shrink)

SPIS TREŚCI Ryszard Moń Wstęp -/- Rozdział 1: Lękam się świata bez filozofii. O nieodzowności humanistyki w dobie techniki i globalizacji -/- 1.1 Konieczność filozofii 1.2 Narodziny sztuk wyzwolonych 1.3 Uniwersytet domem humanistyki 1.4 Upadek humanistyki 1.5 Uniwersytet – biznes i korporacyjna logika 1.6 Kognitywny kapitalizm 1.7 Złowroga moc etatyzmu 1.8 Pragmatyzm a ideały kształcenia 1.9 Demokracja – dialog, kultura, światopogląd 1.10 Humanistyka na straży demokracji 1.11 Edukacja filozoficzna w szkole 1.12 Podsumowanie – filozofia jako fundament -/- Rozdział 2: (...) Czy starożytna paideia może być alternatywą dla współczesnej pedagogiki? Antyczne metody wychowawcze i ich obecna rola -/- 2.1 Filozofia jako sposób życia 2.2 Rola ćwiczeń duchowych w paidei starożytnej Grecji oraz starożytnego Rzymu 2.3 Antyczna paideia a aktualne wzorce kształcenia -/- Rozdział 3: Problem ujawniania przez nauczyciela własnej tożsamości moralnej w nauczaniu etyki i filozofii -/- 3.1 Nauczyciel na lekcjach filozofii i etyki 3.2 Etyka, moralność i tożsamość 3.3 Matthew Lipmana filozofowanie z dziećmi i młodzieżą 3.4 Filozofia! Ale jaka? 3.5 Nauczyciel-filozof 3.6 Tożsamość moralna nauczyciela -/- Rozdział 4: Język i filozofia. O Naturalnym Metajęzyku Semantycznym i jego związkach z filozofią -/- 4.1 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – rozważania wstępne 4.2 Inspiracje filozoficzne koncepcji NMS 4.3 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – cel i założenia koncepcji 4.4 Kierunki rozwoju NMS 4.5 Jak wykorzystać NMS w dydaktyce filozofii? -/- Rozdział 5: Metody problemowe na lekcji etyki i filozofii jako możliwe działanie prewencyjne -/- 5.1 Metody rozwiązywania problemów – informacje ogólne 5.2 Rozwiązywanie problemów poznawczych 5.3 Rozwiązywanie problemów decyzyjnych 5.4 Rozwiązywanie problemów praktycznych 5.5 Nauczanie i uczenie się metodą „układanki” 5.6 Metoda wychowania bez porażek 5.7 Rola nauczyciela 5.8 Kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów 5.9 Oceny i wartościowania 5.10 Podsumowanie Rozdział 6: Trudności w uczeniu się – profilaktyka i terapia -/- 6.1 Trudności w uczeniu się 6.2 Specyficzne trudności w uczeniu się 6.3 Niepowodzenia szkolne 6.4 Profilaktyka i terapia -/- Aneks – konspekty lekcji o tematyce filozoficznej i etycznej. (shrink)

Podstawowym celem artykułu jest przybliżenie dyskursu wokół możliwości regulacji gospodarki współdzielenia (ang. sharing economy) oraz omówienie potencjalnych instrumentów polityki publicznej, które mogą służyć do ograniczenia negatywnych skutków rozwoju tego systemu gospodarczego. Artykuł w pierwszej kolejności przybliża rozumienie koncepcji regulacji i régulation oraz omawia związki gospodarki współdzielenia z koncepcją współzarządzania cyfrowego. Następnie po przybliżeniu wybranych pozytywnych i negatywnych efektów gospodarki współdzielenia wskazane zostają wybrane instrumenty regulacyjne. W podsumowaniu wskazano na możliwe kierunki dalszych badań.

Od połowy XIX w. w miastach przemysłowych Zachodu pojawiają się liczne detale architektoniczne eksponujące postać i atrybuty Hermesa-Merkurego, greckiego boga: handlu, kupców i złodziei, opiekuna podróżnych, posłańca bogów i psychopomposa, władcy pisma i komunikacji, pieniądza i wszelkich miar. W synkretyzmie aleksandryjskim Hermes objawia się jako prorok Trismegistos, strażnik wiedzy tajemnej (czarodziej i lekarz z różdżką kaduceuszem), patronuje alchemicznym przemianom i wraz z innymi tajemnicami sztuki królewskiej oraz ezoteryczną wiedzą współtworzy tradycje masońskie. Hermes-Merkury stał się patronem przemysłu, starożytną ikoną nowoczesności i (...) kapitalizmu, bohaterem grafik zdobiących dyplomy wystaw światowych, świadectwa buchalteryjne, etykiety towarów. Alchemiczny Hermes (zwany Merkuriuszem) to odpowiednik płynnej rtęci, intrygująca personifikacja nowoczesności postrzeganej jako płynna i ulotna, niosąca ze sobą upadek wielkich narracji opartych o transcendencję, co ilustruje wyparcie z uniwersum zachodniej kultury symbolu przez alegorię. Ta formacja kulturowa projektuje dzisiaj także wizję ponowoczesności jako maszynerii przemieniającej zasoby planety w towar. Tymczasem sięgnięcie do znaczeń wydobytych z głębokiej refleksji nad hermesową alegorią i wyjście ku posthumanistycznej wizji miasta i świata, pozwala dostrzec w dziedzictwie znaczeniowym Hermesa uwolniony od metafizyki potencjał zrównoważonego rozwoju, którego najprostszym znakiem jest metonimia postaci boskiego posłańca i jego atrybut (w kluczu symbolicznym i alegorycznym) – kaduceusz. (shrink)

Autor artykułu zastanawia się, czy istnieje jakaś narracja filozoficzna, która jest dopasowana do epoki antropocenu lub kapitalocenu. Stara się pokazać, że w kilku współczesnych nurtach filozoficznych widać zarysy takiej narracji, od teorii aktora-sieci po poststrukturalistyczny feminizm. Koncepcje postwzrostowe mogą być zaś mediatorem, który pomoże w spopularyzowaniu tych.

“Przeglad Powszechny” first appeared in 1884, when the Jesuits in Krakow agreed to take over “Przeglad Lwowski” from Fr. Edward Podolski, who had been its editor. At the turn of the 19th and 20th centuries, the editors-in-chief of the “Przeglad” were Marian Ignacy Morawski SJ, Jan Pawelski SJ, Jan Urban SJ and Jan Rostworowski SJ. Thanks to their efforts and extensive prior editorial experience, “Przeglad” stood for a high level of quality, and was one of the most highly valued social (...) and cultural journals devoted to religious, philosophical, ethical, cultural, historical and political issues. The overriding aims set out by the editors of the review were the dissemination of properly Catholic principles of conduct and obedience to the Church. The article will present the social thought of the Jesuits as they appeared in “Przeglad Powszechny” from the time of its inception until the recovery of Poland’s independence. (shrink)

Is Edward Abramowski an ethicist of care? Part I. Introduction to the ethics of care and the ethics of friendship These two papers contribute to the research tendency that seeks an analogy between the ethics of care and other ethical theories. The purpose of this study is to compare the ethics of care with Edward Abramowski’s moral theory. The critical appraisal of both theories requires the reconstruction and confrontation of issues such as friendship-brotherhood-care, response to the needs of others, and (...) making friendship-brotherhood-care public. The analysis of philosophical sources was carried out with the use of tools from hermeneutics and the history of ideas. In the case of the ethics of care, both the theories of direct caring relations and of group, institutional caring relations were examined. The analysis of Abramowski’s philosophy is focused on the ethics of friendship. In Part I, the ethics of care and the ethics of friendship are presented. Part II refers the results obtained from the analysis of the ethics of friendship to the theses and arguments which feature in the ethics of care. Czy Edward Abramowski jest etykiem troski? Część I. Prezentacja etyki troski i etyki przyjaźni Seria dwóch artykułów wpisuje się w tendencję badawczą poszukującą analogii pomiędzy etyką troski a innymi teoriami etycznymi. Celem pracy jest porównanie etyki troski i teorii moralnej Edwarda Abramowskiego. Krytyczne badanie obu teorii polega na odtworzeniu i konfrontacji rozumienia takich zagadnień, jak: przyjaźń – braterstwo – troska, źródła reakcji na potrzeby innego, upublicznienie przyjaźni – braterstwa – troski. Do jego realizacji wykorzystano analizę tekstów filozoficznych przeprowadzoną z uwzględnieniem narzędzi hermeneutyki i historii idei. W przypadku etyki troski badaniu poddano zarówno teorie bezpośrednich relacji opiekuńczych, jak i teorie relacji pośrednich, międzygrupowych, zinstytucjonalizowanych. Przedmiotem analizy w filozofii Abramowskiego stała się etyka przyjaźni. W pierwszym artykule zaprezentowano etykę troski oraz etykę przyjaźni. W drugim odniesiono pozyskane wyniki analiz etyki przyjaźni do tez i argumentacji obecnych w etyce troski. (shrink)

Celem artykułu jest ukazanie nieznanych w Polsce dziejów libertarianizmu w Stanach Zjednoczonych. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania libertarianizmu podejmuje on dyskusje z tezami utożsamiającymi libertarianizm z doktryną prokapitalistyczną czy prosocjalistyczną czy identyfikującymi go z anarchizmem. Prezentacja historii użycia pojęć „libertariański”, „libertarianin”, „libertarianizm”, od II połowy XIX wieku do lat 40. XX wieku, koncentruje się przede wszystkim na aspekcie myśli, ale także odwołuje się do dziejów ruchów społecznych. Kończy się próbą zdefiniowania libertarianizmu. The aim of this paper is to show the (...) unknown in Poland, history of libertarianism in the United States. Through organizing ways how libertarianism is understood and described, it starts the discussions of the theses that recognize libertarianism as the pro-capitalist or pro-socialist doctrine, identifying it with anarchism. The presentation of the history of the use of the terms “libertarian”, “libertarianism”, since the second half of the 19th century to the 40s the 20th century, is primarily focused on the aspect of thought, but it also refers to the history of social movements. The article ends with an attempt to define libertarianism. (shrink)

Artykuł stanowi próbę określenia najważniejszych współczesnych trendów dotyczących rozpoznania społecznych, politycznych i kulturowych aspektów myśli (tradycji) liberalnej. W tym celu przedstawione i poddane analizie są dwa podejścia. Pierwsze z nich to główna obecnie definicja liberalizmu przez pryzmat praw i uprawnień jednostki. Teoria liberalna w tym ujęciu związana jest w bardziej ogólnymi dyskursami społeczno-kulturowymi na temat pluralizmu, praw jednostek, rządów prawa, konstytucjonalizmu, swobód politycznych, wolnego rynku i praw człowieka. Z drugiej strony zbadane zostaje stanowisko I. Wallersteina, dla którego liberalizm jest wyrafinowanym (...) konstruktem, projektem nastawionym na stworzenie i rozwijanie "geokultury" współczesnego świata - ideologicznej bazy usprawiedliwiającej nierówną dystrybucję bogactw i władzy w skali globalnej, układu powiązań określanego mianem nowożytnego (kapitalistycznego) systemu-świata. Zdaniem Wallersteina - którego wykładnia zaakceptowana zostaje w niniejszym tekście - ewolucja struktur systemu-świata nie uległa jeszcze zakończeniu, a niedawno jeszcze głoszony triumf kapitalizmu i liberalizmu musi być postrzegany przez pryzmat wielu faz, stadiów rozwoju i przemian zamiast w ramach tezy o "końcu historii". (shrink)

This paper describes the relationship between technics and desire in light of Bernard Stiegler’s new critique of political economy. The starting point for the analysis is Stiegler’s critique of the reinterpretation of Freud’s legacy by Herbert Marcuse in Eros and Civilization. The context of the analysis is the ongoing mutation of consumer capitalism into computational capitalism—one in which automated calculation systems are used to control all forms of mental and affective human activity. Digital automatization, I argue, encourages a different view (...) of what Marcuse called “the automatization of the superego.” It also requires us to rethink to what extent desire is conditioned techno-logically beyond the limits of Marcuse’s critique of Freud, capitalism and technology. The article pays special attention to Stiegler’s reinterpretation of the theory of sublimation in relation to contemporary capitalism and its technological infrastructure (from television to digital platforms). It is also an attempt to include the question concerning technology in psychoanalytic thinking. (shrink)

Celem tego artykułu jest analiza znaczeń pojęcia ekosocjalizmu we współczesnym dyskursie filozoficznym i politycznym. W pierwszym kroku przeprowadzam rozróżnienie pomiędzy ekosocjalizmem jako ruchem a ekosocjalizmem jako teorią. Globalny ruch ekosocjalistyczny jednoczą postulaty polityczne. W jego skład wchodzą jednak nurty o różnorodnych założeniach teoretycznych. Skupiam się na opozycji pomiędzy nurtami nawiązującymi do tradycji marksistowskiej a nurtami, które w ślad za Joanem Martinezem-Alierem można nazwać „neonarodnictwem ekologicznym”, czyli odwołującymi się do tradycyjnych etyk i wartości istniejących społeczności, tak jak w przypadku licznych ruchów (...) rdzennych i ekofeministycznych. Nurty te różnią się poglądami na wiele kwestii, w tym na kwestię rozwoju. W drugim kroku, rozważając ekosocjalizm jako teorię, wyróżniam dwa stanowiska. Zgodnie z pierwszym z nich, reprezentowanym przez Joela Kovela i Michaela Löwy’ego, myśl Marksa należy uzupełnić o wymiar ekologiczny. Zgodnie z drugim stanowiskiem, którego przedstawicielem jest John Bellamy Foster, ekosocjalizm to idea Marksowska, przedstawiona w Kapitale. Wysuwając na pierwszy plan pojęcia metabolizmu i rysy metabolicznej, Foster odkrywa ekologiczny, we współczesnym sensie, wymiar myśli dojrzałego Marksa. Wykazuję, że należy odróżnić ekosocjalizm w znaczeniu politycznym od ekosocjalizmu w znaczeniu filozoficznym. Na poziomie filozoficznym natomiast, rozbieżność stanowisk ma swoją genezę w interpretacji ontologii Marksa: Kovel i Löwy są kontynuatorami tradycji marksizmu-humanizmu, a Foster zrywa z tą tradycją i odczytuje ontologię Marksa w perspektywie materializmu epikurejskiego. (shrink)

Is Edward Abramowski an ethicist of care? Part II. The comparison of the ethics of care and the ethics of friendship These two papers contribute to the research tendency that seeks an analogy between the ethics of care and other ethical theories. The purpose of this study is to compare the ethics of care with Edward Abramowski’s moral theory. The critical appraisal of both theories requires the reconstruction and confrontation of issues such as friendship‑brotherhood‑care, response to the needs of others, (...) and making friendship‑brotherhood‑care public. The analysis of philosophical sources was carried out with the use of tools from hermeneutics and the history of ideas. In the case of the ethics of care, both the theories of direct caring relations and of group, institutional caring relations were examined. The analysis of Abramowski’s philosophy is focused on the ethics of friendship. In Part I, the ethics of care and the ethics of friendship are presented. Part II refers the results obtained from the analysis of the ethics of friendship to the theses and arguments which feature in the ethics of care. Czy Edward Abramowski jest etykiem troski? Część II. Porównanie etyki troski i etyki przyjaźni Seria dwóch artykułów wpisuje się w tendencję badawczą poszukującą analogii pomiędzy etyką troski a innymi teoriami etycznymi. Celem pracy jest porównanie etyki troski i teorii moralnej Edwarda Abramowskiego. Krytyczne badanie obu teorii polega na odtworzeniu i konfrontacji rozumienia takich zagadnień, jak: przyjaźń – braterstwo – troska, źródła reakcji na potrzeby innego, upublicznienie przyjaźni – braterstwa – troski. Do jego realizacji wykorzystano analizę tekstów filozoficznych przeprowadzoną z uwzględnieniem narzędzi hermeneutyki i historii idei. W przypadku etyki troski badaniu poddano zarówno teorie bezpośrednich relacji opiekuńczych, jak i teorie relacji pośrednich, międzygrupowych, zinstytucjonalizowanych. Przedmiotem analizy w filozofii Abramowskiego stała się etyka przyjaźni. W pierwszym artykule zaprezentowano etykę troski oraz etykę przyjaźni. W drugim odniesiono pozyskane wyniki analiz etyki przyjaźni do tez i argumentacji obecnych w etyce troski. (shrink)

Książka stanowi syntetyczną próbę spojrzenia na libertarianizm. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania libertarianizmu podejmuje dyskusje z tezami utożsamiającymi libertarianizm z doktryną prokapitalistyczną czy prosocjalistyczną, identyfikującymi go z anarchizmem. Wykazuje jego obecność również w metafizyce, naturyzmie, postępowej edukacji i teorii wolnej miłości, liberalizmie, socjalizmie, marksizmie i feminizmie. Prezentacja historii użycia pojęć „libertarianin”, „libertarianizm” i im podobnych od XVIII wieku do XX wieku (w Anglii, Stanach Zjednoczonych, Francji, Rosji, Włoszech, Hiszpanii), koncentruje się przede wszystkim na aspekcie myśli, ale także odwołuje się do (...) dziejów ruchów społecznych. Kończy się próbą zdefiniowania libertarianizmu. The book is a synthetic attempt to look at libertarianism. Through organizing ways how libertarianism is understood and described, it starts the discussions of the theses that recognize libertarianism as the pro-capitalist or pro-socialist doctrine, identifying it with anarchism. It shows its presence in metaphysics, naturism, progressive education and the theory of free love, liberalism, socialism, Marxism and feminism. The presentation of the history of the use of the terms “libertarian”, “libertarianism” and the like since the eighteenth century is primarily focused on the aspect of thought, but it also refers to the history of social movements. The article ends with an attempt to define libertarianism. Das Buch ist ein synthetischer Versuch einen Überblick über Libertarismus zu verschaffen. Indem es die Arten des Verstehens und der Beschreibung ordnet, erörtert das Werk die Thesen, die den Libertarismus mit den prokapitalistischen oder prosozialistischen Doktrinen gleichsetzen und ihn mit Anarchismus identifizieren. Zeigt seine Anwesenheit auch in Metaphysik, Naturismus, moderner Bildung und der Theorie der freien Liebe, Liberalismus, Sozialismus, Marxismus und Feminismus. Präsentiert die Geschichte des Begriffs „Libertär“, „Libertarismus“ und ihnen gleichen seit 18. bis 20. Jahrhundert (in England, Vereinigten Staaten, Frankreich, Russland, Italien, Spanien) konzentriert sich vor allem auf den Aspekt des Denkens aber bezieht sich auch auf die Geschichte der sozialen Bewegungen. Schließlich versucht das Buch Libertarismus zu definieren. (shrink)