Niniejszy artykuł stanowi próbę udowodnienia tezy, zgodnie z którą „wojna z terroryzmem”, a ściślej z jego globalną postacią, jest de facto aktywnością wymierzoną w sam proces globalizacji. Karkołomny okazuje się zarówno brak działań zmierzających do eliminacji terroryzmu, jak i wszczynanie z nim „wojny”. Po pierwsze, globalizacja napędza terroryzm jako własną przeciwwagę, dlatego skuteczna z nim walka pociąga za sobą walkę z globalizacją. Po drugie, w tej perspektywie zwycięska „wojna z terroryzmem” zwiastuje jedno - samozniszczenie, unicestwienie tego, przeciw czemu występują terroryści. (...) Wątpliwości rodzą się nie tylko na tle praktycznych konsekwencji wypowiedzenia „wojny” globalnemu terroryzmowi oraz teoretycznego znaczenia tego terminu, lecz też samej możliwości prowadzenia wojny z tym czy jakimkolwiek innym zjawiskiem, miast realnym wrogiem. Jednakowoż „wojna z terroryzmem” to nie tylko wojna z globalizacją, to także wojna przeciw wartościom, które głosimy i w doniosłość których ponoć wierzymy. Łamiąc prawa innych w imię liberalnych wartości, nie możemy oczekiwać, że staną się one powszechnie bronione. W ten sposób wszyscy bierzemy udział w wielkim „teatrze przemocy”. (shrink)

Artykuł przedstawia problemy, jakie wywołało zniszczenie w 1944 roku manuskryptu zawierającego sporządzoną pod kontrolą autora kopię dzieła Wojna domowa z Kozaki i Tatary Samuela Twardowskiego. Dla części pierwszej dzieła podstawą edycji musi być wydana pod kontrolą autora edycja części pierwszej z roku 1660. Dla części II–IV edycja kaliska skorygowana notatkami Alojzego Kowalkowskiego. Edycja kaliska, jako że została przez kaliskich jezuitów ocenzurowana dla potrzeb edukacji prowadzonej w kolegiach zakonu, nie może stanowić samodzielnie podstawy nowego wydania. Dysponujemy jedynie notatkami Alojzego Kowalkowskiego, który (...) przed II wojną światową zestawił manuskrypt z edycją kaliską. Ponieważ poszczególne egzemplarze edycji kaliskiej różnią się, należy ustalić relacje między nimi. Nie wiemy ponadto czy spalony manuskrypt był podstawą edycji kaliskiej, czy też istnieje odpis dzieła, z którego wprost korzystali drukarze jezuiccy. W archiwum diecezjalnym w Pelplinie zachowały się notatki Kowalkowskiego, które mogą być odręcznym odpisem albo zaginionego manuskryptu, albo edycji kaliskiej. Czy gdyby były odpisem manuskryptu, mogą stać się podstawą nowego wydania części II–IV utworu? (shrink)

W 1768 roku Turcja zagrożona ekspansywną polityką Moskwy, w tym zwłaszcza rozwojem sytuacji w Rzeczypospolitej, wypowiedziała Rosji wojnę. Toczyła się ona do 1774 roku i zakończona została klęską Turcji i podpisaniem pokoju w Küczük Kajnardży, na mocy którego Rosja umocniła się kosztem Turcji w basenie Morza Czarnego, a caryca Katarzyna II zrealizowała dążenia podjęte już za Piotra I Wielkiego. Zmagania wojenne Rosji z Turcją obserwowane były w Rzymie z dużą uwagą, a nuncjusze papiescy starali się nadsyłać do Rzymu wszelkie informacje, (...) jakimi dysponowali na ten temat. Stolica Apostolska w swoich zabiegach dotyczących ratowania statusu Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej musiała też uwzględniać przebieg wojny rosyjsko-tureckiej. Ten istotny aspekt polityki Stolicy Apostolskiej nie był dotychczas poruszany w literaturze przedmiotu – zarówno polskiej, jak i obcej – stąd też niniejszy artykuł jest pierwszą próbą podjęcia tego tematu. Informacji na temat wojny papiescy dyplomaci przesyłali wiele. Pochodziły one nie tylko z dworów, przy których byli akredytowani, lecz także od ich informatorów. Często jednak wiele z tych wieści, co w tym czasie było normą, nie było zbyt dokładnych lub zawierało nieprawdziwe dane, lecz w Sekretariacie Stanu konfrontowano je z innymi źródłami, sprawdzając ich wiarygodność, tak że obraz wojny uzyskany tą drogą dawał dobrą orientację zarówno w przebiegu konfliktu, jak i staraniach dyplomatycznych mających na celu doprowadzenie do zawarcia pokoju. Szczególnie bałamutne były informacje napływające z pogranicza turecko-rosyjskiego i pogranicznych ziem Rzeczypospolitej, sugerujące rozszerzenie konfliktu rosyjsko-tureckiego na Rzeczypospolitą. Jednak konfrontacja informacji napływających z różnych źródeł pozwalała kierownikom dyplomacji papieskiej na odtworzenie w sumie poprawnego obrazu wojny. Nuncjusze papiescy trafnie interpretowali też intencje poszczególnych krajów czy to zaangażowanych w konflikt, czy działania dyplomatyczne mające na celu doprowadzenie do pokoju, jak również realizację interesów poszczególnych państw. (shrink)

Artykuł prezentuje podstawowe założenia filozoficzno-moralne leżące u podłoża ocen działań militarnych formułowanych w obrębie katolickiej nauki społecznej. Wskazując na ciągłość nauczania Kościoła odnoszącego się do etycznego aspektu konfliktów zbrojnych oraz jego głębokie osadzenie w wielowiekowej tradycji filozofii chrześcijańskiej, autor zwraca uwagę na uwidaczniające się we współczesnym stanowisku Kościoła przesunięcie akcentu z przypisywania wartości wojnie jako takiej na uzasadnianie konieczności obrony pokoju – w określonych warunkach obejmującej również zastosowanie środków militarnych.

Artykuł omawia argumenty Pawła Włodkowica, polskiego filozofa/teologa z XV wieku, dotyczące wojen etycznie usprawiedliwionych. Autor opowiada się za przyjęciem twierdzenia Włodkowica, zgodnie z którym rozum naturalny wyznacza granice dla uzasadnionych działań zbrojnych, a w szczególności zakazuje wszczynania wojen świętych, takich jak krucjaty Zakonu Krzyżackiego, wykluczając tym samym również wojny prowadzone przez współczesnych bojowników dżihadu. Zakazuje on także prowadzenia operacji militarnych wspieranych przez bojowo nastawionych rzeczników ideologii świeckich.

The thesis of this article is that the just war theory must be reformulated in such a way that it can be applied to new types of wars. Today, there has been a theoretical shift when discussing the nature of war, encompassing both a change in language and a practical shift. The theoretical shift has brought about a crisis regarding the idea of sovereignty as the notion that orders both internal and international relations. Consequently, other concepts related to the theme (...) of sovereignty have lost their relevance. On the other hand, due to the practical shift, war has been redefined as “a new type of war”. War has become a not entirely overt confrontation of forces supported by various, not always explicit sides in the conflict. The legal aspects of war, responsibility for war and future visions of peace cannot be considered without a sovereign power, a political community and a hierarchy. To date, the just war theory has been the basis of international law concerning war. Contemporary international relations and armed conflicts cannot be governed by the laws of war and ordered by the just war theory. An alternative is therefore emerging: the basis of martial law can be discarded or the just war theory can be reformulated. However, it must be reformulated in such a way that it takes into account the changes that have occurred with respect to sovereignty and forms of political community. (shrink)

Artykuł analizuje zaangażowanie Bułgarów w wojnę cypryjsko-genueńską w latach 1373–1375, podważając powszechnie panujące przekonanie, że ci Bułgarzy byli niewolnikami na Cyprze, którzy zostali zorganizowani w jednostkę wojskową. Ten dominujący pogląd opiera się na kilku wzmiankach cypryjskich kronikarzy. Autorka wykazuje jednak, że Bułgarzy wspomniani w tych kronikach nie byli niewolnikami, ale najemnikami, czyli zawodowymi żołnierzami. Najprawdopodobniej zostali oni zwerbowani na terenie Europy Wschodniej do udziału w krucjacie i ekspedycjach przeciwko Mamelukom i Turkom organizowanych przez króla Piotra I z Lusignan. Po śmierci (...) króla pozostali oni na wyspie i zostali zatrudnieni przez władze regencyjne i Piotra II z Lusignan w konflikcie przeciwko Genueńczykom. Wśród tych najemników bez wątpienia znajdowali się rdzenni mieszkańcy Bułgarii, od których pochodzi nazwa całego kontyngentu. Niemniej jednak grupa ta obejmowała również wielu Greków i innych mieszkańców Europy Południowej i Wschodniej. Dlatego też termin „Bułgarzy” służył jako zbiorcze określenie dla wszystkich zagranicznych najemników pochodzenia wschodnioeuropejskiego i przedstawicieli świata bizantyjskiego, znanych Cypryjczykom. (shrink)

This paper consists of three parts. The first is devoted to the role of the Athenian plague in Thucydides’ History of the Peloponnesian War. There are indications that the civil war that broke out in the country, weakened by plague, was not simply the result of a historical and degraded human nature. Instead of using evil human nature as the key for understanding each social conflict, I suggest interpreting the Athenian civil war as a symptom of non-egalitarian social relations. The (...) second part of the paper is devoted to the birth of modern capitalism and the analysis of Thomas Hobbes’ philosophy. An English philosopher, Hobbes not only translated The History of the Peloponnesian War, but was also an author who treated the reality of modern civil wars as a principal point of reference. Hobbes created his philosophy mainly as a result of fearing a conflict that could undermine the existing division of power and wealth. The result of this fear was a mechanism that I refer to as the paradox of sovereign power. It was a process during which the authority that had been established to defend society against lawlessness and chaos dominated the social life, not respecting existing laws and customs, and thus creating the very world it was supposed to protect the people from. The third part is devoted to Walter Benjamin’s criticism of sovereign power. Observing the same processes as Hobbes did, the German philosopher viewed them from the inside. Benjamin argued that the social order established at the threshold of modernity was built on unlawful violence and that the condition for its duration was the permanent reproduction of this lawlessness. According to Benjamin, this vicious circle of violence can only be escaped by recovering the memory of folk traditions, past class struggles, lost revolutions and social systems that, like the Paris Commune, pose the possibility of life liberated from the yoke. (shrink)

Autor wspomina swoje podwarszawskie spotkania z J.F. Drewnowskim. Współtworzył on przed wojną program logicznej melioracji tomizmu, koło krakowskie: J. Salamucha, I.M. Bocheński, a także B. Sobociński, ze wsparciem J. Łukasiewicza i patronatem K. Michalskiego. W filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego nawiązywano do tego po wojnie, jednak z czasem co raz bardziej krytycznie: najbardziej M.A. Krąpiec czołowy polski tomista egzystencjalny, mniej radykalnie logik i metodolog S. Kamiński; J. Kalinowski nadal „logizował”. Daje to okazję autorowi, adeptowi lubelskiej szkoły filozofii klasycznej do pewnych zapytań, (...) porównawczych uwag i refleksji. (shrink)

Artykuł pokazuje, jak feministyczna teoria punktu widzenia może być wykorzystana do badania marginalizacji głosów kobiet i pomijania ich wiedzy i doświadczeń w polskim dyskursie publicznym. W pierwszej części tekstu przybliżone zostały teorie, z których czerpał ten nurt badań feministycznych, z naciskiem na heglowską i marksowską dialektykę, oraz w jaki sposób przekształca je on w celu dostosowania ich do analizy problemu dyskryminacji kobiet. W drugiej części z kolei wykorzystałem omówioną wcześniej aparaturę pojęciową do przeanalizowania wypowiedzi dwóch liberalnych intelektualistów związanych bardziej lub (...) mniej pośrednio z tematyką macierzyństwa i wychowania dzieci – Jacka Żakowskiego z wywiadu dla „Super Expressu” i Zbigniewa Mikołejki w postaci jego felietonu „Wojna z wózkowymi”. (shrink)

Agresja putinowskiej Rosji na Ukrainę postawiła wobec dramatycznego wyzwania nobliwą doktrynę non‑violence. Zgodnie ze sformułowanym w latach 80. XX wieku wywodem antysowieckiego dysydenta rosyjskiego Władimira Bukowskiego to nie wojna jest przeciwieństwem pokoju, lecz przemoc, a do jej powstrzymania niekiedy konieczny jest zbrojny opór, czyli prowadzenie wojny. Według Clausewitza do wywołania stanu wojny nie wystarczy militarna agresja, lecz konieczne jest przeciwstawienie się jej, czyli aktywna obrona ze strony napadniętego, chcąc zatem uniknąć wojny, nie należy stawiać oporu agresorowi. Agresja na Ukrainę złamała (...) dwie zasady prowadzenia wojen: ius ad bellum i ius in bello. Według typologii Michaela Walzera jest to zatem niesprawiedliwa wojna prowadzona niesprawiedliwymi metodami, więc przeciwstawianie się jej, także militarne, jest prowadzeniem wojny sprawiedliwej. Zgodnie z analizą Slavoja Žižka tworzy to klarowną z etycznego punktu widzenia sytuację, zło jest łatwo identyfikowalne, a przeciwstawienie się mu stanowi etyczny obowiązek. Według filozofa Étienne’a Balibara w tej sytuacji pacyfizm nie jest żadną opcją. Helplessness as Acquiescence to Evil The aggression of Putin’s Russia towards Ukraine has posed a dramatic challenge to the noble doctrine of non-violence. In line with an argument made in the 1980s by anti-Soviet Russian dissident Vladimir Bukovsky, war is not the opposite of peace; instead, violence is. Armed resistance, or warfare, is sometimes necessary to stop violence. According to Clausewitz, military aggression is insufficient to evoke a state of war; in its place, it is necessary to oppose aggression, i.e., actively mount a defense by the attacked party, thereby avoiding war requires not resisting the aggressor. However, the aggression against Ukraine broke two tenets of warfare: ius ad bellum and ius in bello. According to Michael Walzer’s typology, it is an unjust war waged by unjust methods, so resisting it, including militarily, amounts to waging a just war. According to Slavoj Žižek’s analysis, this establishes an ethically clear situation: evil is easily identifiable, and opposing it is an ethical duty. According to the philosopher Étienne Balibar, pacifism is not an option in such a situation. (shrink)

Przemocy jest coraz mniej – zarówno w czasie pokoju, jak i podczas wojen. Na przykładzie trzech konfliktów zbrojnych z ostatnich lat zastanawiam się, czy decydenci powinni prowadzić działania zbrojne w taki sposób, by zminimalizować całkowitą liczbę ofiar. Pokazuję, że ani obowiązujące obecnie normy prawa międzynarodowego, ani osądy moralne na temat dopuszczalności stosowania przemocy nie wymagają od decydentów ograniczania całkowitej liczby ofiar konfliktów zbrojnych w każdym przypadku.

XIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie, które odbyły się od 8 do 19 lutego 1984 r., wciąż budzą nostalgiczne wspomnienia mieszkańców Bośni i Hercegowiny, a zwłaszcza mieszkańców stolicy. Choć był to schyłkowy moment trwania Jugosławii, władze komunistyczne włożyły wiele wysiłku w promowanie atmosfery „braterstwa i jedności”. Wkrótce jednak wybuchła wojna, a powojenny kształt, jaki przybrało państwo bośniackie, spowodował permanentny kryzys polityczny, społeczny i gospodarczy. W rezultacie Serbowie, Chorwaci i Bośniacy nie mogą się zgodzić co do wspólnej historii i wspólnych bohaterów. Jednym z (...) nielicznych miejsc wspólnych jest mit XIV Zimowych Igrzysk Olimpijskich, w związku z czym ówcześni idole sportu mogliby wypełnić luki w prawie pustym bośniackim aparacie symbolicznym. (shrink)

Słownik języka polskiego PWN odnotowuje m.in. trzy znaczenia słowa „fenomen”: (1) rzadkie, niezwykłe zjawisko; (2) osoba wyjątkowa, niezwykle uzdolniona; (3) fakt empiryczny będący punktem wyjścia badań naukowych. W tytule nie chodzi o „fenomen” w sensie drugim, chociaż do Szkoły Lwowsko-Warszawskiej należało wiele osób wyjątkowych i niezwykle uzdolnionych, do których z powodzeniem można odnosić słowo „fenomen” w tym sensie. Tytułowy zwrot „Fenomen Szkoły Lwowsko-Warszawskiej” sygnalizuje natomiast, z jednej strony, że książka zdaje sprawę z badań naukowych nad pewnym złożonym „faktem empirycznym” – (...) nad pewną formacją intelektualną wraz z jej dorobkiem. Z drugiej strony tytuł wskazuje na rzadkość i niezwykłość Szkoły: to, że była ona fenomenem nie tylko w dziejach Polski, lecz także w dziejach kultury in toto. Oto kilka faktów, które się na fenomen Szkoły – w tym drugim sensie – składają. Za początek Szkoły przyjmuje się rok 1895, kiedy jej założyciel, Kazimierz Twardowski, przybył z Wiednia do Lwowa i już wkrótce wypromował pierwszych doktorów. Wśród wychowanków (doktorantów) Twardowskiego było ponad dwudziestu przyszłych profesorów tytularnych, którzy w dwudziestoleciu międzywojennym zajęli większość katedr filozofii, logiki i psychologii, ale oddziałali także na inne dyscypliny – takie jak literaturoznawstwo, muzykologia, filologia klasyczna etc. Twardowski zmarł w 1938 roku, a za koniec Szkoły niektórzy przyjmują rok 1939 – istotnie II wojna światowa spowodowała spustoszenie w szeregach przedstawicieli Szkoły, a jeszcze silniejszy cios stanowił dla niej okres stalinizmu. Jednakże Kilka wybitnych postaci Szkoły – takich jak Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Czeżowski, Izydora Dąmbska, Tadeusz Kotarbiński, Stefan Swieżawski czy Władysław Tatarkiewicz – działało jeszcze wiele lat po wojnie, wychowując kolejne pokolenia w duchu właściwego Szkole antyirracjonalizmu. Wielu spośród autorów tekstów do niniejszego tomu to przedstawiciele młodszych pokoleń Szkoły Lwowsko-Warszawskiej sensu largo. Spoiwem Szkoły był nie pewien zespół idei, który wyznawaliby jej członkowie, lecz pewne postulaty metodologiczne oraz pewien zestaw wartości, które były w Szkole akceptowane przez kolejne pokolenia. O tych postulatach metodologicznych i o tym zestawie wartości mówią szczegółowo autorzy tekstów tu zamieszczonych. Ogromnemu wpływowi Szkoły na kulturę polską towarzyszyła recepcja wyników osiąganych przez jej członków za granicą. Naszym „towarem eksportowym” była szeroko rozumiana logika (logiki wielowartościowe i metalogika Łukasiewicza, gramatyka kategorialna Ajdukiewicza, koncepcja prawdy Tarskiego). Wiele osiągnięć członków Szkoły w innych dziedzinach zagranica odkrywa dla siebie dopiero dziś i wyniki te budzą podziw u tych, którzy się z nimi stykają. Ideą stojącą za powstaniem „Fenomenu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej” była chęć ukazania Szkoły w jak najszerszej perspektywie, także przez pryzmat mniej znanych, choć ważnych postaci i osiągnięć. Ze wstępu Książkę można zamówić tutaj: https://ksiegarnia.academicon.pl/glowna/187-fenomen-szkoly-lwowsko-warszawskiej-miekka-oprawa--97883 62475193.html. (shrink)

Celem artykułu jest analiza mobilności Antonia Santa Crocego – tytularnego arcybiskupa Seleucji i nuncjusza apostolskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1627–1630. Autorzy odtworzyli podróż dyplomaty papieskiego z Rzymu do Rzeczypospolitej odbytą w 1627 r., podróż powrotną nad Tyber z 1630 r. oraz dwa wojaże po Polsce – miesięczny wyjazd do Prus z 1627 r., podjęty w związku z trwającą wojną o ujście Wisły oraz polsko-szwedzkimi rokowaniami prowadzonymi przy udziale mediatorów niderlandzkich, a także – dwumiesięczny objazd Mazowsza, będący w rzeczywistości (...) ucieczką przed zarazą, jaka w drugiej połowie 1629 r. nawiedziła ziemie Korony. Podstawą opracowania jest korespondencja Santa Crocego z Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej, nad którym pieczę sprawował kardynał nepot Francesco Barberini. Wspomniana korespondencja przechowywana jest w Archivio Apostolico Vaticano oraz w Biblioteca Apostolica Vaticana. Znaczna jej część została wydana w serii Acta Nuntiaturae Polonae (t. XXIII, vol. 1–2). Interesującym źródłem o charakterze uzupełniającym jest _Diario di Roma (1608–1644) _autorstwa Giacinto Gigliego, w którym pamiętnikarz uwiecznił wjazd Santa Crocego do Wiecznego Miasta latem 1630 r. Ponadto autorzy wykorzystali literaturę przedmiotu poświęconą zagadnieniu podróży przedstawicieli papieskich, m.in. prace ks. Henryka Damiana Wojtyski, Teresy Chynczewskiej-Hennel czy Tadeusza Fitycha. Autorzy dokonali analizy rękopiśmiennych materiałów źródłowych pod kątem mobilności nuncjusza Santa Crocego, dzięki czemu udało się uzupełnić jego itinerarium. W publikacji zwrócono uwagę na opisy odwiedzanych przez niego miejsc oraz personalia osób, z którymi przedstawiciel papieski spotykał się podczas swych wojaży. Zarysowano również pewne wątki, które będą kontynuowane w przyszłych badaniach, a dotyczą sfery organizacyjnej nuncjatury w czasie, gdy przedstawiciel papieski przebywał poza dworem. Artykuł może stanowić cenne uzupełnienie do badań nad podróżami w czasach nowożytnych, jak również przyczynek do zagadnienia związanego z mobilnością dyplomatów w czasie realizowania ich misji. (shrink)

Jehuda ben Isaak Abrabanel, znany jako Leone Ebreo, XVI-wieczny sefardyjski intelektualista, definiuje tytułowe pojęcie w swoim dziele _Dialogi o miłości_ (_Dialoghi d’amore)_. Ten traktat filozoficzny z neoplatońskimi podtekstami, łączący wszystko, co wcześniejsi myśliciele napisali o tym szlachetnym uczuciu, był niezwykle popularny i stał się wzorem dla współczesnych mu pisarzy. Został przetłumaczony na język hiszpański m.in. przez Inkę Garcilaso de la Vega, a Miguel de Cervantes wspomina o nim w prologu do pierwszej części _Don Kichota_, sugerując, że opisana w nim miłość (...) daleka jest od rzeczywistości. Wizja wyidealizowanej miłości, którą kochanek Filon czuje do czystej Zofii, znajduje swoje odbicie w stworzonym przez Sefardyjczyka Eliasa Canettiego portrecie doktora Sonne, jednego z bohaterów _Gry oczu._ Przejawem mistycznej miłości jest miłość do boskiego intelektu, a tę osiągnąć można jedynie przez intelektualny wysiłek włożony w dialog filozoficzny. Leone Ebreo urodził się na Półwyspie Iberyjskim, wyemigrował do Włoch po 1492 r. i najprawdopodobniej (nie ma co do tego pewności) wybrał język nowej ojczyzny dla swojej ekspresji. Elias Canetti, Sefardyjczyk urodzony w Bułgarii (podówczas okupowanej przez Imperium Osmańskie), przed I wojną światową pisał po niemiecku. Postaci te, odległe od siebie w czasie i przestrzeni, łączy pochodzenie judeohiszpańskie i związany z nim bagaż hebrajskiej tradycji egzegetycznej, który prowadzi obu do bardzo podobnej pochwały intelektualnej miłości. Artykuł przedstawia pokrewieństwo myśli obu pisarzy ‒ których można uznać za Hiszpanów ze względu na ich sefardyjskie pochodzenie ‒ w odniesieniu do intelektualnego mistycyzmu wyrażonego poprzez miłość do Intelektu pisanego wielką literą. (shrink)

Niniejsza praca poświęcona jest pozycji człowieka we współczesnym świecie. Autor wychodzi do przedstawienia status quo Milana Kundery. Następnie omawia takie zagadnienia jak,,wolność jest czynnikiem bezpieczeństwa”,,,własność i wolność”. Jego zdaniem wolność i bezpieczeństwo nie mogą być przeciwstawiane. Pewne bezpieczeństwo nie może być rozumiane z perspektywy praw człowieka i wolności. Uważa on, że wolność jest atrybutem istoty ludzkiej, a humanizm entelechią ludzkiej natury. Porównuje liberalne hasło,,własność jest wolnością” z definicją ekonomiczną,,płaca jest tożsama z własnością prywatną”. Autor analizuje Fabrykę os Iaina Banksa oraz (...) Pachnidło Patricka Suskinda. Uważa, że obydwie powieści opowiadają o braku miłości, a cieszą się taką popularnością, ponieważ niewielu ludzi potrafi kochać, ale każdy chce wiedzieć, co to znaczy kochać i być kochanym. Powieści na swój sposób zaświadczają, że bez miłości zanika osobowość, że to miłość czyni człowieka ludzkim. Autor utrzymuje, że pojmowanie człowieka jako istoty stwarzającej sprawia, że czynienie ostatecznych sądów o nim jest wysoce problematyczne. Poza czysto teoretycznymi ujęciami, morderstwo, samobójtwo, kara śmierci, dożywocie, eutanazja, wojna, ludobójstwo oraz inne metody mogą się do nich zaliczać. Takie działania,,kategoryczne” są na porządku dziennym we współczesnym świecie. Z tego powodu zasadniczo eleganckie, spekulatywne usprawiedliwienie stoi za brutalną przemocą fizyczną. Jednocześnie autor proponuje metafizyczny argument przeciwko karze śmierci. Jego zdaniem ostateczne wyroki na istotach ludzkich są niedopuszczalne. (shrink)

Jehuda ben Isaak Abrabanel, znany jako Leone Ebreo, XVI-wieczny sefardyjski intelektualista, definiuje tytułowe pojęcie w swoim dziele _Dialogi o miłości_ (_Dialoghi d’amore)_. Ten traktat filozoficzny z neoplatońskimi podtekstami, łączący wszystko, co wcześniejsi myśliciele napisali o tym szlachetnym uczuciu, był niezwykle popularny i stał się wzorem dla współczesnych mu pisarzy. Został przetłumaczony na język hiszpański m.in. przez Inkę Garcilaso de la Vega, a Miguel de Cervantes wspomina o nim w prologu do pierwszej części _Don Kichota_, sugerując, że opisana w nim miłość (...) daleka jest od rzeczywistości. Wizja wyidealizowanej miłości, którą kochanek Filon czuje do czystej Zofii, znajduje swoje odbicie w stworzonym przez Sefardyjczyka Eliasa Canettiego portrecie doktora Sonne, jednego z bohaterów _Gry oczu._ Przejawem mistycznej miłości jest miłość do boskiego intelektu, a tę osiągnąć można jedynie przez intelektualny wysiłek włożony w dialog filozoficzny. Leone Ebreo urodził się na Półwyspie Iberyjskim, wyemigrował do Włoch po 1492 r. i najprawdopodobniej (nie ma co do tego pewności) wybrał język nowej ojczyzny dla swojej ekspresji. Elias Canetti, Sefardyjczyk urodzony w Bułgarii (podówczas okupowanej przez Imperium Osmańskie), przed I wojną światową pisał po niemiecku. Postaci te, odległe od siebie w czasie i przestrzeni, łączy pochodzenie judeohiszpańskie i związany z nim bagaż hebrajskiej tradycji egzegetycznej, który prowadzi obu do bardzo podobnej pochwały intelektualnej miłości. Artykuł przedstawia pokrewieństwo myśli obu pisarzy ‒ których można uznać za Hiszpanów ze względu na ich sefardyjskie pochodzenie ‒ w odniesieniu do intelektualnego mistycyzmu wyrażonego poprzez miłość do Intelektu pisanego wielką literą. (shrink)

Przyroda otaczająca człowieka w naturalny sposób poddawana była rozmaitym interpretacjom, które stawały się faktami kulturowymi i zakorzeniały się życiu społeczeństw. Autorzy zebranych w tomie artykułów przedstawiają interpretacje przyrody w różnych kontekstach historycznych i geograficznych, a tym samym eksponują różnorodność ujęć interpretacji przyrody. Przyglądając się „człowiekowi w czasie”, pokazują „alternatywne przyrody”. Kolejne artykuły pozwalają czytelnikowi przede wszystkim zapoznać się z nimi w „działaniu”. Śledząc wraz z autorami takie tematy, jak: praktyki okołołowieckie, poszukiwanie zależności między pojęciami „wojna”, „pokój” i „zwierzęta”, niezwykły czyn (...) Oktawiana Augusta, poddanie świata wszelkich istot żywych influencji kosmicznej, wątek jelenia w dawnej kulturze, symboliczne karanie zwierząt, badania przyrodnicze Johanna Wolfganga Goethego, wiadomości o przyrodzie zawarte w prasie, obecność elementów roślinnych w europejskiej symbolice wojskowej, funkcjonowanie myślenia mityczno-magicznego i jego obecność w kulturze współczesnej − obserwujemy ich kulturową materialność. (shrink)

W artykule omówione zostały sprawy organizacyjne, przebieg i znaczenie polityczne pobytu elektora saskiego Fryderyka Augusta w Opolu w dniach 15 grudnia 1733 r. – 3 stycznia 1734 r. Jest to ważny epizod tak w dziejach miasta, jak i Rzeczypospolitej Obojga Narodów, pomijany jednak do tej pory w historiografii. Tymczasem na przełomie 1733 i 1734 r. o wizycie przyszłego króla polskiego w Opolu było stosunkowo głośno w Europie, a notatki informujące o tym publikowane były w prasie wydawanej w Austrii, Rzeszy Niemieckiej, (...) Rosji czy Wielkiej Brytanii. W artykule wykorzystano doniesienia gazetowe, a przede wszystkim relacje z podróży elektora, jego żony Marii Józefy i dworu saskiego, dokumenty logistyczne oraz korespondencję i rachunki przechowywane w archiwach saskich, austriackich oraz w Archiwum Państwowym w Opolu. (shrink)

While solid organ transplantation for patients with substance use issues has attracted ethical discussion, a typology of the ethics themes has not been articulated in the literature. We conducted a scoping review of peer-reviewed literature on solid organ transplantation and substance use published between January 1997 and April 2016. We aimed to identify and develop a typology of the main ethical themes discussed in this literature and to identify gaps worthy of future research. Seventy articles met inclusion criteria and underwent (...) inductive content analysis. Four main ethical themes were identified: (1) personal responsibility; (2) utility; (3) moral character; and (4) fairness. Each theme had multiple sub-themes and there was substantial overlap between themes. This scoping review identified a disproportionate emphasis in the literature regarding personal responsibility, which was referenced by each of the other themes, and a narrow focus on alcohol and liver. We recommend future research further investigate these connections between ethical themes and focus on ethical issues associated with transplants from organ groups other than liver for patients who use substances other than alcohol. (shrink)

Bioethics has received important criticisms for its perceived privileging of biomedical authority with longstanding calls for greater recognition of the social, political, economic, historical, and...

W artykule omówione zostały sprawy organizacyjne, przebieg i znaczenie polityczne pobytu elektora saskiego Fryderyka Augusta w Opolu w dniach 15 grudnia 1733 r. – 3 stycznia 1734 r. Jest to ważny epizod tak w dziejach miasta, jak i Rzeczypospolitej Obojga Narodów, pomijany jednak do tej pory w historiografii. Tymczasem na przełomie 1733 i 1734 r. o wizycie przyszłego króla polskiego w Opolu było stosunkowo głośno w Europie, a notatki informujące o tym publikowane były w prasie wydawanej w Austrii, Rzeszy Niemieckiej, (...) Rosji czy Wielkiej Brytanii. W artykule wykorzystano doniesienia gazetowe, a przede wszystkim relacje z podróży elektora, jego żony Marii Józefy i dworu saskiego, dokumenty logistyczne oraz korespondencję i rachunki przechowywane w archiwach saskich, austriackich oraz w Archiwum Państwowym w Opolu. (shrink)

In this article, we report the results of a survey of North American adults (n= 1,215) conducted between March 24 and 30, 2020 at the onset of the COVID-19 pandemic. Respondents completed the COVID-TIS (Transitional Impact Scale-Pandemic version) and the 21-item Depression, Anxiety, and Stress Scale (DASS), indicated their level of COVID-infection concern for themselves and close others, and provided demographic information. The results indicated: (a) during its early stage, the pandemic produced only moderate levels of material and psychological change; (...) (b) the pandemic produced mild to moderate levels of psychological distress; (c) respondents who lost their jobs as a result of the pandemic experienced more change and more psychological distress than those who did not, and (d) younger respondents and less well-educated ones experienced more psychological distress than older respondents. Unexpectedly, (e) respondents indicated that they were more concerned that friends and family members would become infected with COVID-19 than that they would be. We conclude by speculating that these results are driven less by the immediate changes brought about by the pandemic and more by uncertainty concerning its long-term economic and social impact. (shrink)

Purpose. The aim of this article is an analysis of the main versions of the biodeterminist tradition of re­solving the issue of the nature of gender identity, as well as identification of the advantages of the new version of biodeterminism, which involves elements of social constructivism. Theoretical basis. Social norms determine the extent to which a person has the right to independently determine his or her gender identity, and even more so, to change his or her body according to such (...) gender concepts. Social norms regulate gender relations in society and direct the gender behavior of individuals. However, social norms do not create either the human body, or those biological laws, according to which it functions. Originality. The biodetermist theories of the gender were analyzed from the position of "week" social constructivism. The role of social norms as a factor of gender self-certification, as well as a factor of control over social interference in the functioning of human corporeality is considered. The role of modern medicine as an increasingly influential institutional means of control over the functioning of human corporeality, and therefore, indirectly, and for the implementation of gender identity self-identification is revealed. Conclusions. According to the "week" social constructivism the gender emerges as an integral result of biological, psychological and social construction. The role of personality in the design of the gender has historically grown, but this role can never exclude the influence of biological and social factors that are increasingly becoming the nature of biological and social technologies. Personality can become a victim of these technologies, but he/she can program them, or at any rate selectively use, combine, or to some extent adjust existing biological and social technologies. (shrink)

Thomas Hobbes in Leviathan presented a paradigm of the social contract that has proven foundational in Western political thought. A proper understanding of the philosopher’s thought is thus of paramount importance. I argue that today’s case for a religiously tolerant Hobbes has missed an important part of the historical record. I first consider an obscure but important document, the second edition of the Humble Proposals. It demonstrates that leading members of a seventeenth century Christian denomination, the Independents, considered a state-enforced (...) confession of faith. Independents are generally seen as tolerant, and one of the arguments for Hobbesian toleration is that Hobbes endorsed them. But the second edition of the Humble Proposals aligns with the possibility in Hobbes that the civil sovereign will impose part III of Leviathan on the Universities and treat its contents as a legally required confession of faith – one that may be necessary for security, and the avoidance of civil war. Hobbes’s endorsement of Independency alone cannot be used to argue that his work leads to religious toleration. The evidence I present reinforces an earlier assessment and alongside other evidence points to the return of the intolerant Hobbes. (shrink)

Many contemporary philosophers assume that, before one can discuss prayer, the question of whether there is a God or not must be settled. In this title, first published in 1965, D. Z. Phillips argues that to understand prayer is to understand what is meant by the reality of God. Beginning by placing the problem of prayer within a philosophical context, Phillips goes on to discuss such topics as prayer and the concept of talking, prayer and dependence, superstition and the concept (...) of community. This is a fascinating reissue that will be of particular value to students with an interest in the philosophy of religion, prayer and religious studies more generally. (shrink)

This paper criticizes one of Vlastos’ well-known articles, in which he purports to reveal what he takes to be one of Socrates’ great achievements in ethics. By using what I take to be a more appropriate way of analysing Plato’s dialogues, I show how the same paragraph which is used by Vlastos to corroborate his case proves, in fact, the opposite. What Vlastos regards as “Socrates’ Rejection of Retaliation” turns out to be nothing but an instrument used by Socrates to (...) make Crito look at his own behavior towards the polis. In a wider context, Plato’s Crito is shown to be a severe criticism of democracy, where the lex talionis is rather one of its dominant tools used both by the state and its citizens. (shrink)

Christine Buci-Glucksmann’s__ _The Madness of Vision_ is one of the most influential studies in phenomenological aesthetics of the baroque. Integrating the work of Merleau-Ponty with Lacanian psychoanalysis, Renaissance studies in optics, and twentieth-century mathematics, the author asserts the materiality of the body and world in her aesthetic theory. All vision is embodied vision, with the body and the emotions continually at play on the visual field. Thus vision, once considered a clear, uniform, and totalizing way of understanding the material world, (...) actually dazzles and distorts the perception of reality. In each of the nine essays that form _The Madness of Vision_ Buci-Glucksmann develops her theoretical argument via a study of a major painting, sculpture, or influential visual image—Arabic script, Bettini’s “The Eye of Cardinal Colonna,” Bernini’s _Saint Teresa_ and his 1661 fireworks display to celebrate the birth of the French dauphin, Caravaggio’s _Judith Beheading Holofernes,_ the Paris arcades, and Arnulf Rainer’s selfportrait, among others—and deftly crosses historical, national, and artistic boundaries to address Gracián’s_ El Criticón_; Monteverdi’s opera _Orfeo; _the poetry of Hafiz, John Donne, and Baudelaire; as well as baroque architecture and Anselm Kiefer’s Holocaust paintings. In doing so, Buci-Glucksmann makes the case for the pervasive influence of the baroque throughout history and the continuing importance of the baroque in contemporary arts. (shrink)