Abstract

İsrâ ve mi‘rac Allah tarafından Hz. Peygamber’e lütfedilmiş iki büyük mucizedir. İsrâ olayı, ismini kendisinden aldığı İsrâ sûresinin ilk âyetinde anlatılmaktadır. Dolayısıyla bu olay Kur’ân ile sabittir. Mi‘rac hâdisesi ise birçok sahâbîden gelen ve çoğu hadis âlimlerine göre tevâtüren sabit olan bir hâdisedir. Ayrıca hem tefsir hem de hadis âlimleri mi‘racla, Necm sûresinin ilk 18 âyeti arasında da bir ilişki kurmuşlardır. Başka bir deyişle Necm sûresinin ilk 18 âyeti Hz. Peygamber’in yaşamış olduğu mi‘rac olayının tasviri olarak değerlendirilmektedir. Ancak Necm sûresinin Mekke döneminin ilk yıllarında indiği, mi‘rac hâdisesinin ise hicrete yakın bir zamanda meydana geldiği de kaynaklarda zikredilmektedir. Bu durumda sûre ile sûreye isnat edilen olay arasında bir anakronizm/tarih uyuşmazlığı ortaya çıkmaktadır. Ortaya çıkan tarihsel uyuşmazlığa göre isrâ olayının akabinde yaşanan mi‘racın, Necm sûresinde anlatılan olayla ilişkili olmadığını söylemek gerekir. Ayrıca söz konusu anakronizme bağlı olarak Necm sûresinin ilgili âyetlerinin metafizik bir olayı değil Mekke’de gerçekleşmiş fizikî bir hâdiseyi anlattığı da ileri sürülmüştür. Bu amaçla, sûrede zikredilen bazı kelimeler Mekke’nin coğrafi yapısıyla ilişkilendirilerek olay etrafında maddî âlemle irtibatlı fikirler beyan edilmiştir. Anlam ağı, kavramsal yapı ve olay örgüsü, ilgili âyetlerin fizikî âlemle ilişkilendirilmesine imkân tanımakta mıdır? Maddî âlemle ilişkilendirmekten ziyade Necm sûresindeki içeriği başka bir mi‘rac olayıyla irtibatlandırmak suretiyle bu anakronizmi çözümlemek mümkün müdür? Bu makalede bu sorular cevaplanmaya ve Necm sûresiyle mi‘rac olayı arasındaki zaman farklılığı ve Necm sûresinin bazı âyetlerinin muhtevasına yönelik ileri sürülen birtakım düşünce ve yorumlar tahlil edilmeye çalışılacaktır.