Abstract

Marx’ın nesne ve yöntem tartışmalarının dar kalıbıyla açıklanamayan tek bilimi, insani ihtiyaçlara yanıt vermeyi amaçlaması bakımından bir idealdir. Frankfurt Okulu’nun eleştirel toplum analizi tam olarak bu ideali gerçekleştirme denemesidir. Frankfurt Okulu, mevcut toplumsal yapı ile insani gereksinimler arasındaki ilişkiyi bir bilinç geliştirime sorunu olarak görmekte ve bu soruna aydınlanmacı eleştiri fikrini tarihsel materyalizmin temel savlarıyla birleştirerek çözüm sunmaktadır. Bu girişim, eleştiriyi epistemolojinin alanı dışına taşıdığı gibi tarihi de doğru biçimde toplumun ontolojik zemini haline getirmiştir. Bu çalışmada, Horkheimer, Adorno ve Marcuse’ün bu amaç doğrultusunda sundukları katkılarda, tarih ve toplum ilişkisi bakımından bir boşluk olduğu ve bu boşluğun Benjamin’in tarihe yönelik tezleriyle tamamlanıp tamamlanamayacağı tartışılmaktadır.