Author: Migasiński Jacek Title: TRANSCENDENTALISM OF LEVINAS (Transcendentalizm Levinasa) Source: Filo-Sofija year: 2006, vol:.6, number: 2006/1, pages: 21-41 Keywords: LEVINAS, KANT, TRANSCENDENTALISME, PHÉNOMÉNOLOGIE Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:En s’inspirant de l’approche de Natalie Depraz qui defini la position théorique de Husserl tardif comme «l’empirisme transcendental», je propose retrouver aussi dans la philosophie de Emmanuel Levinas une forme specifique du transcendentalisme, transcendentalisme de genese – différente de l’apriorisme transcendental de (...) Kant. Je demontre que – en dépit de l’apparence – on peut interpreter certaines couches de la réalité ou certains phénoménes ou encore événements que Levinas soumet à l’analyse – telles que «il y a», «la mort», «le feminin», «la fecondité», «la jouissance» et «le travail – la demeure» – comme les conditions empirico-transcendentales de la genese du sujet mur et susceptible de nouer «l’intrigue éthique». Je montre ainsi combine Levinas doit aux méthodes classiques de la phénoménologie. Cependant je demontre aussi que ni la transcendence de l’Infini qui se devoile dans «l’épiphanie du visage», ni cette figure du sujet qui est décrite dans la dernière période de Levinas, notamment «le soi» – le sujet dechiré de l’interieur par la diachronie propre a lui, le sujet an – archique, indicible dans un langage prédicatif – ne peuvent plus remplir les functions transcendentales. En fin j’essai de demontrer que la perspective transcendentale chez Levinas trouve ses limitations et qu’elle est remplacée dans la dernière période par une sorte de dialectique apophatique. (shrink)

Artykuł prezentuje filozofie Kanta i Husserla w odniesieniu do Hartmannowskiego rozumienia irracjonalności. W metafizyce poznania Hartmanna irracjonalność, która odpowiada częściowej niepoznawalności bytu, okazuje się argumentem przeciwko idealizmowi, który zakłada całkowitą racjonalność naszego poznania ijego przedmiotu. W artykule autor pokazuje, że można wskazać podobieństwa między Kanta ideą niepoznawalności przedmiotu transcendentalnego, Husserla koncepcją transcendentalnej konstytucji świata i Hartmanna pojęciem gnoseologicznej irracjonalności. W transcendentalizmie Kanta irracjonalność implikuje asymetria między warunkami możliwości doświadczenia i warunkami możliwości przedmiotów doświadczenia, jako że niepoznawalność przedmiotu transcendentalnego i rzeczy (...) samej w sobie wskazuje, że nie wszystkie warunki przedmiotów są jednocześnie warunkami możliwości doświadczenia. Według Husserla świadomość transcendentalna nie jest racją wystarczającą świata w aspekcie jego Da- sein i Sosein, ponieważ fakt konstytucji świata jest faktem irracjonalnym i nie może być wyprowadzony z istoty świadomości. Autor próbuje wykazać, że analogia między Husserlem i Hartmannem w kwestii irracjonalności otwiera nowe możliwości interpretacyjne relacji między fenomenologią transcendentalną i Hartmannowską filozofią. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest Wittgensteina wersja klasycznego dylematu filozoficznego: analityczne--syntetyczne, a priori-a posteriori. Problem powyższy sytuuje się w perspektywie wpływów filozofii Kanta. Filozofia Wittgensteina rozważana jest tutaj jako wariant transcendentalizmu, dokładnie mówiąc, transcendentalizm językowy. Wittgenstein twierdzi, że „co można pokazać, tego nie można powiedzieć”, przedmiotem artykułu są więc nie tylko tautologie, sprzeczności oraz zdania sensowne, ale również aprioryczne prawdy, które „usiłują powiedzieć to, co można tylko pokazać”, tak zwana „logika odwzorowania”.

Punktem wyjścia moich rozważań jest przekonanie, że poznanie nadal wymaga filozoficznego namysłu. Kantowski transcendentalizm i wyrastające z niego bezpośrednio lub pośrednio – filozofie Fichtego, Hegla, Marksa, Nietzschego, Husserla i Heideggera wyznaczają obszar teoretyczny, w którym pytanie o poznanie stawiane jest w nowy sposób, już nie w szacie naturalistycznej czy psychologistycznej. Ze względu na zawartość pojęciową tego obszaru i wypracowany w nim sposób filozofowania, problem poznania staje się w nim zagadnieniem ontologicznym, tzn. możliwe staje się pytanie o to, jaka jest (...) ontyczna struktura poznania. Odpowiedzi na to pytanie mogą być oczywiście różnorodne. W artykule przedstawiona jest jedna z nich. Fundamentalną kategorią.pojęciową proponowanej konceptualizacji, poznania jako fenomenu ontycznego jest pojęcie uspołecznienia. W perspektywie tej kategorii poznanie jawi się jako autodynamiczna historyczność, która ma strukturę interakcji społecznych włączonych w całość ludzkiej działalności. Dzięki uwzględnieniu szerszego kontekstu ontycznego, w którym realizuje się poznanie, możliwe jest wyjaśnienie sposobu uczestniczenia w poznaniu przedmiotów. (shrink)

Artykuł jest próbą empiriokrytycznej wykładni filozofii krytycznej Immanuela Kanta w ujęciu zaproponowanym przez Józefę z Krzyżanowskich Kodisową. Polska myślicielka czerpiąc z filozoficznego programu Kanta, próbując określić znaczenie Kanta dla filozofii współczesnej, wskazuje zarówno zalety jak i wady jego doktryny. Szczególną uwagę skupia na Kantowskiej epistemologii, zwłaszcza problemie apercepcji (empirycznej i tanscendentalnej), pojęciu samorzutności, poznawczym znaczeniu doświadczenia i empirycznej psychologii. Sięgając po empiriokrytyczny problemat energetyki i mechaniki, w artykule analizuję Kodisowej wykładnię filozofii jako nauki sprzyjającej rozeznaniu człowieka w otaczającym świecie.