Celem artykułu jest analiza mobilności Antonia Santa Crocego – tytularnego arcybiskupa Seleucji i nuncjusza apostolskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1627–1630. Autorzy odtworzyli podróż dyplomaty papieskiego z Rzymu do Rzeczypospolitej odbytą w 1627 r., podróż powrotną nad Tyber z 1630 r. oraz dwa wojaże po Polsce – miesięczny wyjazd do Prus z 1627 r., podjęty w związku z trwającą wojną o ujście Wisły oraz polsko-szwedzkimi rokowaniami prowadzonymi przy udziale mediatorów niderlandzkich, a także – dwumiesięczny objazd Mazowsza, będący w rzeczywistości (...) ucieczką przed zarazą, jaka w drugiej połowie 1629 r. nawiedziła ziemie Korony. Podstawą opracowania jest korespondencja Santa Crocego z Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej, nad którym pieczę sprawował kardynał nepot Francesco Barberini. Wspomniana korespondencja przechowywana jest w Archivio Apostolico Vaticano oraz w Biblioteca Apostolica Vaticana. Znaczna jej część została wydana w serii Acta Nuntiaturae Polonae (t. XXIII, vol. 1–2). Interesującym źródłem o charakterze uzupełniającym jest _Diario di Roma (1608–1644) _autorstwa Giacinto Gigliego, w którym pamiętnikarz uwiecznił wjazd Santa Crocego do Wiecznego Miasta latem 1630 r. Ponadto autorzy wykorzystali literaturę przedmiotu poświęconą zagadnieniu podróży przedstawicieli papieskich, m.in. prace ks. Henryka Damiana Wojtyski, Teresy Chynczewskiej-Hennel czy Tadeusza Fitycha. Autorzy dokonali analizy rękopiśmiennych materiałów źródłowych pod kątem mobilności nuncjusza Santa Crocego, dzięki czemu udało się uzupełnić jego itinerarium. W publikacji zwrócono uwagę na opisy odwiedzanych przez niego miejsc oraz personalia osób, z którymi przedstawiciel papieski spotykał się podczas swych wojaży. Zarysowano również pewne wątki, które będą kontynuowane w przyszłych badaniach, a dotyczą sfery organizacyjnej nuncjatury w czasie, gdy przedstawiciel papieski przebywał poza dworem. Artykuł może stanowić cenne uzupełnienie do badań nad podróżami w czasach nowożytnych, jak również przyczynek do zagadnienia związanego z mobilnością dyplomatów w czasie realizowania ich misji. (shrink)

The basis for considering the problem of the ‘gender revolution’ is the historiosophical concept developed by Rolf Peter Sieferle, who assumes that for about 200 years, Europe has been evolving from agrarian civilisation towards a new type of energy based on fossil fuels. A characteristic feature of this transformation process is the belief that man is the ‘master of forms’ – all elements of the earlier order, which were perceived as natural for generations, have been questioned. The revolution overthrew the (...) existing hierarchical feudal order, created factories, the bourgeoisie and the proletariat in order to create a mass society, a welfare state and, finally, a progressive agenda. The revolutionary process also affected social roles, leading to women’s emancipation movements. At the current stage of the revolution, the natural division into two sexes has been questioned. The basic question is whether a person can really deny the idea of the natural order in such a fundamental way? The ecological crisis, caused by the first phase of the revolution, seems to confirm the doubts of those who believe that human beings are subject to external, natural limitations. (shrink)

Autor eseju argumentuje, że podróże w czasie są możliwe, a paradoksy podróży w czasie są osobliwościami, a nie niemożliwościami. Obrona możliwości podróży w czasie wymaga przyjęcia (a) trwających w czasie rzeczy, które posiadają zarówno przestrzenne, jak i czasowe części, (b) psychologicznej ciągłości i łączności oraz ciągłości przyczynowej jako kryteriów tożsamości osobowej, a także (c) rozróżnienia pomiędzy czasem zewnętrznym i osobistym.

Artykuł omawia początki działalności publicznej Jerzego Sebastiana Lubomirskiego (1616–1667), jednego z synów wojewody krakowskiego Stanisława Lubomirskiego. Wykorzystując bogaty materiał archiwalny, autor, wśród wielu innych kwestii, stawia pytanie o to, czy początkowe lata działalności politycznej Jerzego Sebastiana Lubomirskiego wywarły wpływ na jego późniejszą postawę rokoszanina. W młodości J.S. Lubomirski wzorem wielu młodych magnatów odbył kilkuletnią podróż edukacyjną po Europie. Działalność publiczną J.S. Lubomirski rozpoczął od funkcji marszałka sejmiku w Proszowicach, a następnie wyboru na oba sejmy w 1637 r. W działalności poselskiej (...) na sejmach w latach 1637, 1638, 1639, 1640, 1643, 1646 i 1647 zazwyczaj balansował między postawą opozycjonisty realizującego plany ojca jako lidera szlachty małopolskiej a polityka umiarkowanie neutralnego, gdy w 1643 r. został marszałkiem sejmu. Zgromadzony materiał źródłowy wskazuje, że Jerzy Sebastian Lubomirski okazał się najzdolniejszym spośród synów Stanisława Lubomirskiego, wyraźnie dystansując pod względem zdolności przywódczych i popularności wśród szlachty starszego brata Aleksandra Michała i młodszego Konstantego Jacka. Po śmierci ojca w 1649 r. to właśnie Jerzy Sebastian stał się głową potężnej rodziny Lubomirskich. (shrink)

Polski święty, głowa Kościoła katolickiego na świecie, a wcześniej krakowski kardynał, Karol Wojtyła odwiedził Nową Zelandię dwukrotnie. Pierwsza podróż odbyła się w 1973 roku, ale szczególnie zapamiętana w Aotearoa jest druga – z roku 1986. Do dzisiaj to jedyna w historii Kościoła pielgrzymka papieża do tego kraju. Obie wizyty w bardzo widoczny sposób obudziły pamięć o ojczyźnie, wierze i kulturze przodków u potomków polskojęzycznych migrantów, a także pomogły podtrzymać w wierze miejscowy Kościół katolicki w laicyzującym się społeczeństwie na kolejne dekady. (...) Śmierć Jana Pawła II nie przeszła bez echa w Nowej Zelandii, pamiętającej wizytę pielgrzyma w bieli, który nie zapomniał o braciach w wierze mieszkających tak daleko od Watykanu. Obecnie wyniesiony na ołtarze święty Polak pamiętany jest w Kościele katolickim Nowej Zelandii szczególnie przez na stałe zamieszkujących tam jego rodaków. (shrink)

Polski święty, głowa Kościoła katolickiego na świecie, a wcześniej krakowski kardynał, Karol Wojtyła odwiedził Nową Zelandię dwukrotnie. Pierwsza podróż odbyła się w 1973 roku, ale szczególnie zapamiętana w Aotearoa jest druga – z roku 1986. Do dzisiaj to jedyna w historii Kościoła pielgrzymka papieża do tego kraju. Obie wizyty w bardzo widoczny sposób obudziły pamięć o ojczyźnie, wierze i kulturze przodków u potomków polskojęzycznych migrantów, a także pomogły podtrzymać w wierze miejscowy Kościół katolicki w laicyzującym się społeczeństwie na kolejne dekady. (...) Śmierć Jana Pawła II nie przeszła bez echa w Nowej Zelandii, pamiętającej wizytę pielgrzyma w bieli, który nie zapomniał o braciach w wierze mieszkających tak daleko od Watykanu. Obecnie wyniesiony na ołtarze święty Polak pamiętany jest w Kościele katolickim Nowej Zelandii szczególnie przez na stałe zamieszkujących tam jego rodaków. (shrink)

"Filozofjo po ślōnsku, czyli heft do historje filozofje Dziadka Kika" to podróż przez dzieje filozofii światowej napisane ze śląskiej perspektywy przez doktora filozofii Marcina Kika. Tyn heft niy jest tak ruby jak niywtore buchy, ale to jest heft, w kerym wjela ciykawygo i ważnygo możno znolyź… I to żech tam znoloz dlo siebje. Ale najsamprzōd musza pedzieć, że jest to heft, w kerym dziadek szukoł som siebje i chcioł sie dowjedzieć czegoś ô sobje samym i śwjecie, w kerym –szczynśliwje lub (...) niy, jak sie to wto forszteluje – prziszło mu żyć. A napisane na niym było "Filozofjo" – prawje jak heft do jakigoś przedmjotu we szkole. Wstęp dr hab. Jacek Surzyn: "Autor przeprowadza czytelnika przez historię filozofii, opowiada ją po śląsku, pewnym siebie głosem zatrzymując go tam, gdzie trzeba na chwilę przystanąć. Jest to historia nie w sensie faktograficznym, ale historia jako proces rozwoju problematyki filozoficznej, to znaczy jest to wędrówka przez odpowiedzi na najważniejsze i podstawowe filozoficzne pytania." Strony: 257 SPIS FILOZOFÓW Presokratycy 24 Sokrates 32 Sofiści, cynicy, cyrenaicy i megarejczycy 36 Platon 41 Arystoteles 45 Sceptycyzm, stoicyzm i epikureizm 49 Plotyn 56 Aureliusz Augustyn z Hippony 59 Tomasz z Akwinu 63 William z Ockham 68 Jean Buridan 70 Mikołaj z Kuzy 72 Francis Bacon 75 Kartezjusz (René Descartes) 79 Baruch Spinoza 83 Blaise Pascal 87 Gottfried Wilhelm Leibniz 90 John Locke 94 George Berkley 98 David Hume 100 Jeremy Bentham 103 John Stuart Mill 106 Bernard de Mandeville 108 Jean Jacques Rousseau 110 Immanuel Kant 114 Arthur Schopenhauer 122 Georg Wilhelm Friedrich Hegel 126 Ludwig Feuerbach 131 Max Stirner 134 Karol Marks 136 Sigmunt Freud 143 Søren Kierkegaard 149 Friedrich Nietzche 155 Henri Bergson 162 Edmund Husserl 166 Martin Heidegger 172 Max Scheler 177 Nicolai Hartmann 181 Karl Jaspers 187 Egzystencjalizm 191 William James 198 Helmuth Plessner 202 Arnold Gehlen 206 Ludwig Wittgenstein 209 Emmanuel Mounier 213 Karol Wojtyła 217 Gabriel Marcel 221 Emmanuel Lévinas 224 Jozef Tischner 228 Jean-François Lyotard 232 Zygmunt Bauman 236 Karl Raimund Popper 239 Viktor Emil Frankl 243. (shrink)

Przedmowa........................................................................................... . 9 I. Głosy amerykańskie Michael Walzer, Samotna polityka Michela Foucaulta (przeł. Marek Kw iek )................................................................................ 13 Richard Rorty, Moralna tożsamość a prywatna autonomia: przypadek Foucaulta (przeł. Marek K w iek )............................... 29 Martin Jay, Granice doświadczenia granicznego: Bataille i Foucault (przeł. Marek K w iek )................................................ 37 David Couzens Hoy, Foucault a teoria krytyczna (przeł. Marek Kwiek)............................................................................................ 61 Charles Taylor, Foucault o wolności i prawdzie (przeł. Marek Kwiek)............................................................................................ 81 II. Głosy polskie Jerzy Kmita, Jacy moglibyśmy b y ć?................................................ 109 (...) Tadeusz Buksiński, Historia - władza - metoda.......................... 139 Zygmunt Bauman, Nie odwzajemniona miłość: o państwie i intelektualistach (przeł. Marek Kwiek)....................................153 Jerzy Topolski, Ta „pusta” kategoria zmiany: człowiek i historia, w koncepcji Michela Foucaulta..........................................183 Marek Kwiek, Kant - Nietzsche - Foucault. Rzecz o dawaniu przykładu w f i lo z o f i i...................................................................... 199 Anna Jamroziakowa, Obraz i tekst. Głód rzeczywistości a czuła imaginatywność................................................................239 Ewa N owak-Juchacz, Nie sądząc i nie przesądzając: niemieckie „podróże” Foucaulta................................................... 255 Grzegorz Dziamski, Michel Foucault: z ducha s z tu k i................ 277 Marek Kwiek, Michel Foucault - rozdział polski (appendix mniej filozoficzny)..........................................................................289 Dane o oryginałach tłumaczeń..........................................................303 Nota o autorach...................................................................................305. (shrink)

Wielkie poselstwo cara Piotra I Aleksiejewicza Romanowa, czyli podróż dyplomatyczna do Europy Zachodniej, miało miejsce między 9/10 marca 1697 r. a 25 sierpnia 1698 r. Towarzyszyła mu szeroko zakrojona aktywność innych moskiewskich dyplomatów, jak np. Borysa Szeremietiewa. Już w marcu 1698 r. odwiedził Wiedeń, gdzie otrzymał listy polecające do Fryderyka Kazimierza Wolffa SJ, cesarskiego dyplomaty, wywodzącego się z Rzeczypospolitej, a konkretnie z senatorskiego rodu z województwa inflanckiego. Ojciec Wolff zalecał przyjęcie w Rzymie Szeremietiewa, rzekomo skłonnego do unii, przez jakiegoś jezuitę (...) znającego język słowiański. W ten sposób skrzyżowały się drogi moskiewskiego dyplomaty z ojcem Tomaszem Duninem Szpotem. Ten zostawił relację opisującą wizytę i audiencje Szeremietiewa w Rzymie, w których generał zakonu Tirso González de Santalla podsuwał moskiewskiemu dyplomacie jako dary polskie manuskrypty przygotowane przez Szpota na temat misji w Japonii czy postanowień soborów powszechnych Kościoła katolickiego. Relacja ta przedstawia również pobyt Piotra I w Wiedniu, podczas którego – dzięki możliwości porozumiewania się w języku polskim – pomiędzy ojcem Wolffem a carem wytworzyły się więzy szczególnej zażyłości. (shrink)

The text—drawing inspiration from the tale of the three waves in Plato᾿s Republic—focuses on the final journey of Odysseus, foretold by Homer’s Teiresias in the Odyssey. This journey—undertaken alone with an oar on his shoulder to a land where people know nothing of the sea—represents a stage in the path of moral maturation, essential for achieving a serene old age, concluded with a gentle death among happy people, and a fulfilled life. It symbolizes the path to a confrontation with something (...) beyond ordinary experience. Plato points to the need for a similar journey, as in the Allegory of the Cave, where the most important lessons are learned not from others but through individual effort, by turning away from what we know in everyday life. At the end of his final journey, Odysseus is to face the question of whether the oar he carries, symbolizing the hardships of his journey back from Troy to Ithaca, is in fact a winnowing fan—a farming tool used to separate the grain from the chaff. The final journey is essential to—using Plato’s language—achieving inner harmony, which is the basis of justice, a virtue Odysseus appears not to have fully attained before this journey. (shrink)

Celem artykułu jest zbadanie recepcji Biegunów Olgi Tokarczuk w hiszpańskojęzycznym kręgu kulturowym w oparciu o teksty dziennikarskie opublikowane na przełomie 2019 i 2020 roku. Zbadano łącznie 29 tekstów o różnym charakterze, głównie recenzji. Teksty poddano analizie pod względem zawartości i słów kluczy. W omawianych artykułach zaobserwowano dwie tendencje w sposobie odczytywania powieści: lekturę biograficzną i uniwersalną. Wykazano, że Tokarczuk została dostrzeżona w Hiszpanii dopiero po otrzymaniu Nagrody Nobla i zaczęła być traktowana jako odkrycie i nowy głos kobiety w literaturze europejskiej.

Wilhelm Przeczek is a Polish writer who has lived in Karviná, the Czech Republic, since he was born in 1936. He is a member of a Polish minority and he has aimed his literary output at its members and at readers in Poland. Translations into the Czech language are aimed at readers in the Czech Republic. Having made a protest against the intervention of the Warsaw Pact armies into Czechoslovakia in August 1968, W. Przeczek was not allowed to publish and (...) he was dismissed – he had worked as an editor of a Polish paper “Głos Ludu”. In 1970–1977 he worked as an actor, stage director, and dramatic advisor of a puppet show theatre Bajka in Český Těšín, the Czech Republic. In his article, the author deals with poems by W. Przeczek’s on the subject of journeys about Europe. The starting point is local, but a global result. (shrink)

Artykuł został poświęcony dziewiętnastowiecznym opisom z podróży przedstawiającym Cypr. Dotyczy przede wszystkim polskich autorów, choć we wstępnej części uwzględniono również teksty Alphonse’a de Lamartine’a, François-Renégo de Chateaubrianda Géramba, które zaistniały na rodzimym gruncie w tłumaczeniu, inspirując również polskich podróżników. W wieku pary i elektryczności, podobnie jak i we wcześniejszym stuleciu, Cypr rzadko kiedy był głównym celem wyprawy, odgrywając najczęściej rolę przystanku na długiej trasie pielgrzymkowej do Ziemi Świętej. Z tego też względu znajomość wyspy ograniczała się jedynie do Larnaki. Wśród polskich (...) pielgrzymów XIX wieku, których statek przybijał do cypryjskiego wybrzeża, a swój pobyt na wyspie uwzględnili w swych relacjach, wspomnieniach z podróży do Ziemi Świętej, znaleźli się: ks. Ignacy Hołowiński (1839), Stanisław Tarnowski (1857–1858), ks. Feliks Gondek (1859), ks. Marcin Tyburcy (ok. 1860), Ignacy Żagiell (1863–1868), ks. Józef Pelczar wraz z ks. Kazimierzem Dorszewskim (1872), ks. Tadeusz Kegel (1872), Adam Sierakowski (1883). Ich opisy i wrażenia zostały podane analizie w niniejszym artykule. (shrink)

W niniejszym artykule podjęto próbę rewizji list poloników sporządzonych na podstawie rejestru _Navis peregrinorum _(1561–1695). Początki polskich badań nad tymi wykazami sięgają drugiej połowy XIX wieku. Spisy sporządzali polscy franciszkanie posługujący w Kustodii Ziemi Świętej oraz podróżnicy goszczący w Jerozolimie. Do czasu przeprowadzonej w roku 2019 kwerendy liczba Polaków odnotowanych w księdze wahała się od 29 do 65 nazwisk. Powody tej rozbieżności należy tłumaczyć tym, że pierwsi badacze księgi kierowali się rozmaitymi, nie zawsze precyzyjnymi kryteriami przy określaniu „polskości” pątnika, takimi (...) jak: wyznanie, słowiańskie brzmienie nazwiska oraz towarzysząca temu adnotacja „Polacco/Polacca” w _Navis peregrinorum_. Dane pątników zostały zniekształcone również przez włoskich mnichów, którzy podczas dokonywania wpisu do księgi latynizowali je. Każdy z badaczy próbował zidentyfikować tożsamość pielgrzyma, stąd pojawiło się wiele różnych wersji nazwisk peregrynantów. Do tej pory udało się ustalić personalia tylko niektórych z nich. (shrink)