A. Klimczuk, Nauczyciele zawodu jako kapitał, [in:] M. Juchnicka, Doradcze i edukacyjne aspekty reorientacji zawodowej i wsparcia zatrudnienia zwalnianych pracowników oświaty, Izba Rzemieślnicza i Przedsiȩbiorczości, Białystok 2015, pp. 69-112.

W artykule poddaje się dyskusji problem aksjologicznej neutralności w sferze dydaktyki uniwersyteckiej. W opinii Maxa Webera nauka wymaga obiektywności oraz wolności od wartościowania u osób ją uprawiających, które winny kierować się bezosobowym powołaniem skierowanym jedynie na poszukiwanie prawdy. Neutralność aksjologiczna pociąga za sobą w konsekwencji nie¬wartościowanie w dydaktyce uniwersyteckiej. W pracy autor rozpatruje argumenty wysuwane przez prof. Iję Lazari Pawłowską skierowane przeciwko weberowskiej neutralności aksjologicznej, zwłaszcza w domenie dydaktyki uniwersyteckiej.

As members of academic societies and acting in accordance with a professional-ethical code, psychologists are required to realise principal ethical values connected with their profession, which include dignity, subjectivity and autonomy of a human being. Moreover, in relations with representatives of different fields of knowledge, psychologists attempt to promulgate such types of relations, based on the aforementioned values. The recent development of the media has provided many psychologists with a unique chance to popularise psychological knowledge. Nevertheless, while spreading it, every (...) psychologist is obligated to check if the content of presented facts is in accordance with contemporary science, taking into consideration not only the differences between hypotheses, but also substantiated claims. Special attention is paid by every psychologist to a careful present a tion of the facts which are at variance with the common psychologi cal knowledge or are susceptible to various interpretations. Therefore, practical capabilities of the modern psychology are pr e sented by psychologists in an honest way. Psychologists disseminate knowledge through a variety of media. Their main focus is on writing sc i- entific and popular scientific articles, but sometimes also psychological articles for advice sections or ps y- chological columns of the daily press. What is more, the r a dio, the television and the Internet provide a great possibility of populari sing psychology. Neverth e less, it should be emphasized that there are a lot of dangers of moral nature, hidden behind almost unlimited possibilities offered by the above - mentioned inn o- vations. Hence, there appears a demand for an ethical refle c tion on the risks of the media involvement. (shrink)

Szkolnictwo elementarne prowadzone przez parafie i zakony katolickie obrządku łacińskiego na ziemiach polskich przyłączonych do Rosji w latach 1772–1795 aż do reformy systemu edukacyjnego wprowadzonej w 1803 r. nie były kontrolowane przez władze państwowe. Prowadziły one działalność na podstawie dawnego prawa polskiego lub zgodnie z zasadami wywodzącymi się z tradycji staropolskich, akceptowanymi przez władze kościelne i rodziców posyłających dzieci na naukę. Jedyną instytucją nadzorującą były władze kościelne, które zbierały informacje o stanie szkolnictwa oraz starały się wpływać na plebanów i władze (...) zakonne, by organizowały szkoły elementarne przy każdej parafii i każdym klasztorze. Jesienią 1797 r. w niekanonicznej diecezji pińskiej funkcjonowało 147 szkółek parafialnych lub zakonnych. Szkoły te zorganizowano w 120 miejscowościach (72% ze 166 miejscowości, w których istniała świątynia parafialna lub zakonna nieparafialna). W porównaniu do stanu szkolnictwa elementarnego w ostatnich latach niepodległości Rzeczpospolitej liczba szkół znacznie wzrosła. Należy jednak pamiętać, że raporty z 1797 r. odnotowują każdą formę prowadzonego nauczania. W czasach Komisji Edukacji Narodowej nauczanie przy parafii i w klasztorach sierot i dzieci z ubogich rodzin, a także nauka prowadzona według starych wzorców traktowane byłyby jako nauczanie prywatne, nie szkoła formalna. Zwykle nie odnotowywano takich miejsc nauczania w spisach szkół. Jeśli za szkołę formalną działacze oświatowi uznawali tylko taką, której program pokrywał się z treściami zawartymi w elementarzu wydanym przez Komisję Edukacji Narodowej (nauka pisania i czytania, rachunki, katechizm i nauka powinności moralnych), to tak uczono tylko w 21 szkołach diecezji pińskiej (18%). Widoczne jest także trzymanie się przez duchowieństwo zasady, że szkoła elementarna, przeznaczona z zasady dla dzieci szlacheckich, powinna przygotowywać do nauki w szkołach wyżej zorganizowanych. Świadczy o tym prowadzenie w aż 47 placówkach nauczania języka łacińskiego (39%). W 140 szkółkach elementarnych rządcy parafii lub przełożeni zakonni odnotowali w raportach liczbę dzieci uczących się w szkołach. Jesienią 1797 r. w diecezji pińskiej uczyło się 1669 dzieci, w znakomitej większości chłopców. Do większości szkół uczęszczało kilku lub kilkunastu uczniów. Przeciętnie w szkole elementarnej diecezji pińskiej uczyło się wówczas 11,9 uczniów, czyli niewiele więcej niż w latach poprzedzających trzeci rozbiór Polski (wówczas średnio na szkołę przypadało 11,2 uczniów). Dziewczęta kształcono w 7 konwiktach prowadzonych przez zakony żeńskie, w których uczyło się 122 uczennic, według takich samych zasad jak w Polsce przedrozbiorowej. Wychowaniem i nauczaniem w nich zajmowało się 148 osób, 67 księży i zakonników oraz 81 pedagogów świeckich. Duchowni z zasady nie pobierali wynagrodzenia, uczyli bowiem w ramach obowiązków duszpasterskich. Nauczyciele świeccy za naukę w szkole byli wynagradzani przez plebanów, przełożonych zakonnych, rodziców, właścicieli ziemskich lub pobierali opłatę z funduszu kościelnego z tytułu posługi organisty lub kantora. Wynagrodzeniem za naukę mogła być pensja, dochody fundacyjne, akcydensy (opłaty okazyjne), użytkowanie ziemi ornej, sadu i ogrodu, opłaty uczniowskie, legaty pieniężne i naturalia. (shrink)

SPIS TREŚCI Ryszard Moń Wstęp -/- Rozdział 1: Lękam się świata bez filozofii. O nieodzowności humanistyki w dobie techniki i globalizacji -/- 1.1 Konieczność filozofii 1.2 Narodziny sztuk wyzwolonych 1.3 Uniwersytet domem humanistyki 1.4 Upadek humanistyki 1.5 Uniwersytet – biznes i korporacyjna logika 1.6 Kognitywny kapitalizm 1.7 Złowroga moc etatyzmu 1.8 Pragmatyzm a ideały kształcenia 1.9 Demokracja – dialog, kultura, światopogląd 1.10 Humanistyka na straży demokracji 1.11 Edukacja filozoficzna w szkole 1.12 Podsumowanie – filozofia jako fundament -/- Rozdział 2: Czy (...) starożytna paideia może być alternatywą dla współczesnej pedagogiki? Antyczne metody wychowawcze i ich obecna rola -/- 2.1 Filozofia jako sposób życia 2.2 Rola ćwiczeń duchowych w paidei starożytnej Grecji oraz starożytnego Rzymu 2.3 Antyczna paideia a aktualne wzorce kształcenia -/- Rozdział 3: Problem ujawniania przez nauczyciela własnej tożsamości moralnej w nauczaniu etyki i filozofii -/- 3.1 Nauczyciel na lekcjach filozofii i etyki 3.2 Etyka, moralność i tożsamość 3.3 Matthew Lipmana filozofowanie z dziećmi i młodzieżą 3.4 Filozofia! Ale jaka? 3.5 Nauczyciel-filozof 3.6 Tożsamość moralna nauczyciela -/- Rozdział 4: Język i filozofia. O Naturalnym Metajęzyku Semantycznym i jego związkach z filozofią -/- 4.1 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – rozważania wstępne 4.2 Inspiracje filozoficzne koncepcji NMS 4.3 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – cel i założenia koncepcji 4.4 Kierunki rozwoju NMS 4.5 Jak wykorzystać NMS w dydaktyce filozofii? -/- Rozdział 5: Metody problemowe na lekcji etyki i filozofii jako możliwe działanie prewencyjne -/- 5.1 Metody rozwiązywania problemów – informacje ogólne 5.2 Rozwiązywanie problemów poznawczych 5.3 Rozwiązywanie problemów decyzyjnych 5.4 Rozwiązywanie problemów praktycznych 5.5 Nauczanie i uczenie się metodą „układanki” 5.6 Metoda wychowania bez porażek 5.7 Rola nauczyciela 5.8 Kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów 5.9 Oceny i wartościowania 5.10 Podsumowanie Rozdział 6: Trudności w uczeniu się – profilaktyka i terapia -/- 6.1 Trudności w uczeniu się 6.2 Specyficzne trudności w uczeniu się 6.3 Niepowodzenia szkolne 6.4 Profilaktyka i terapia -/- Aneks – konspekty lekcji o tematyce filozoficznej i etycznej. (shrink)

The author of the article begins with a discussion of how specialists in the field understand the term “autobiography” and what its role is. Then, she presents the results of an analysis of autobiographical elements present in texts by 136 students starting Polish studies. In analysing the collected works, she diagnoses the places and attitudes of students who referred to stories from their own school lives, their considerations about their teachers’ ways of perceiving pupils, and the purpose of such texts. (...) She also indicates the roles of emotions and the recollections of the personal past in creating school memories, and developing various ways of thinking about pupils, teachers, and literature. In treating those texts as diagnoses of the problems of school and school Polish education, she discusses the importance of such observations for their authors, readers and for school and university education. (shrink)

In this paper the kinds of education available to the population of the Lusignan Kingdom of Cyprus, founded in 1192 following the island’s conquest by King Richard I of England during the Third Crusade, shall be discussed. The extent to which Latins and Greeks on Cyprus made use of the education available on the island or pursued studies abroad on account of the lack of suitable schools of further education, a theme that has relevance today, will be dealt with, as (...) will differences in the education received by the clergy, Latin and Greek, and by lay persons, given that much though by no means all of the education on offer was offered by members of the clergy, Latin or Greek. The availability of libraries, language education, especially when one considers that Arabic was widely spoken on Cyprus as well as Greek and the Romance languages, and the phenomenon of Cypriot students studying abroad will also be examined and discussed. Trends and developments in education on Cyprus will be analysed within a wider contemporary European context. The subjects studied by most students going abroad, law, theology, medicine, and art, as well as the reasons why they were studied will also be examined. Finally, the shortcomings of the education available in Cyprus, what was done to remedy such shortcomings and to what extent these attempts succeeded is a theme running right through this paper. (shrink)