Głównym przedmiotem badań jest sens nadawany idei sprawiedliwości społecznej w katolickiej nauce społecznej. Równie ważną kwestię stanowi to, jaki wpływ wywiera jej rozumienie na koncepcję wspólnoty politycznej. Doktryna katolicka została w tej dziedzinie zestawiona z, jedynie szkicowo zarysowanymi, rozstrzygnięciami w innych tradycjach refleksji społecznej. Punktem odniesienia były propozycje zawarte w myśli liberalnej i lewicowej. Z racji rozległości tematyki konieczne stało się ograniczenie do prezentacji jedynie wybranych wątków tego zagadnienia.

Artykuł dotyczy zagadnienia wolności indywidualnej i problemu zagrożeń, jakie może pociągać za sobą hołdowanie niektórym jej odmianom. Klasycznie pojmowana wolność, zwana negatywną, utożsamiana z brakiem zewnętrznego przymusu, może stać w opozycji do tak zwanej wolności pozytywnej. To ostatnie pojęcie definiowane jest na ogół poprzez możność, co przywodzi na myśl jego związek z pojęciem władzy. Punktem wyjścia rozważań stała się analiza wybranych aspektów obu wolności. Rozróżnienie tych dwóch fenomenów jest istotne dla zrozumienia niektórych procesów zachodzących we współczesnej wspólnocie politycznej. Konsekwentne odwoływanie (...) się do paradygmatu tzw. wolności pozytywnej może bowiem przynosić trudne do przewidzenia konsekwencje w postaci uzasadnianej ideologicznie ingerencji w wiele sfer ludzkiego działania. Za szczególnie brzemienne w skutki należy uważać konotacje tzw. wolności pozytywnej i równości. W istocie bowiem wolność pozytywna, a szczególnie jej postulat szerzenia równości, staje się pretekstem dla zwiększania zakresu politycznego panowania. Może to wyrażać się w dążności do urzeczywistniania aspiracji jednych grup społecznych kosztem innych. Takie podejście siłą rzeczy stoi w opozycji do poglądów upatrujących fundamentów społecznego porządku w prymacie wolności negatywnej i obowiązywaniu zasad sprawiedliwości. Wspomniana ingerencja instytucji państwa w ludzkie działanie, będąca skutkiem propagowania niektórych aspektów koncepcji „wolności do” może grozić redukcją podmiotowości moralnej osób. (shrink)

The paper refers to selected problems of exploitation in the face of justice. The analysis is based on the definitions of exploitation contained in the Polish Penal and Civil Codes. The main subject of our interest is the identification of the necessary and sufficient conditions for the recognition of exploitation as being unjust. Supplementary question will refer to a specific type of justice which should be considered in this case. In respect to this we should consider retributive, distributive and social (...) justice. Another important factor in this regard is the accepted theory of value. In the considered subject we will focus on the labour theory of value. The principal problem could be reduced to questions whether the exploitation is ipso facto unjust and how these two phenomena are related to each other. (shrink)

Tekst dotyczy procesu konwersji semantycznej, w wyniku którego sens tradycyjnej koncepcja tolerancji (negatywnej) jest zastępowany przez tak zwaną tolerancje pozytywną. W artykule analizowany jest podmiotowy i przedmiotowy aspekt tolerancji, trudności w pogodzeniu obu koncepcji tolerancji oraz problemy jakie generuje idea tolerancji pozytywnej. Wyróżnione zostały również proste i złożone przedmioty tolerancji.

The paper refers to selected issues of exploitation in the face of justice. The analysis is based on the definitions of exploitation contained in the Penal and Civil Codes. The main goal is the identification of the necessary and sufficient conditions for the recognition of exploitation as being unjust. A supplementary question will refer to a specific type of justice which should be considered in this case. In this respect, we should consider retributive, distributive and social justice. Another important factor (...) in this regard is the accepted theory of value. In the presented considerations, we will focus on the labour theory of value. The principal issue can be expressed by the questions whether exploitation is ipso facto unjust and how the phenomena of exploitation and justice are related to each other. (shrink)

Głównym przedmiotem książki jest ewolucja sensów nadawanych pojęciom wolności, tolerancji i sprawiedliwości. Rozumienie tych terminów jest istotne dla refleksji o polityce, zwłaszcza takiej, która nie unika etycznego i ekonomicznego kontekstu. Praca opisuje proces przemiany znaczenia tych idei odwołując się do obszernego materiału teoretycznego. Zarówno wolność, jak sprawiedliwość oraz tolerancja były tradycyjnie pojmowane jako brak (negatywnie). Wolność ujmowano na ogół jako niepodleganie przymusowi, tolerancję jako brak nietolerancji, a sprawiedliwość jako stan niezachodzenia niesprawiedliwości. Współcześnie upowszechnia się odmienna ich charakterystyka. Wolność bywa utożsamiana (...) z możnością działania, tolerancja z akceptacją, a nawet afirmacją odmienności, a sprawiedliwość ze „sprawiedliwością społeczną” opartą na przymusie redystrybucji dóbr. Książka oprócz rekonstrukcji tej przemiany poddaje też bardziej szczegółowej analizie jej konsekwencje. Teoretycznym zwieńczeniem owej transformacji jest koncepcja państwa opiekuńczego. (shrink)

Tekst dotyczy wybranych problemów związanych z utylitaryzmem jako koncepcją etyczną. Autor prezentuje krótki zarys tej teorii, z uwzględnieniem podstawowego jej podziału na utylitaryzm czynów i utylitaryzm reguł. Zasadniczym przedmiotem zainteresowania są jednak zarzuty formułowane w stosunku do tej doktryny. Przedstawiona krytyka oraz niektóre odpowiedzi na nią dotyczą różnych budzących kontrowersje punktów utylitaryzmu. Wśród nich znajdują się odniesienia do nadmiernych roszczeń wysuwanych wobec sprawców czynów. Inne ujemne oceny odwołują się do trudności przewidywania następstw działań. Kolejne głosy wiążą się z zarzutem ignorowania (...) przez rozpatrywaną koncepcję fundamentalnych intuicji moralnych. W niektórych opiniach podnoszona jest kwestia hedonizmu charakterystycznego dla klasycznej wersji propozycji sformułowanej przez Benthama i Milla. Przedmiotem negatywnego osądu stało się też ignorowanie osobowego kontekstu moralności i idei sprawiedliwości przez koncepcję użyteczności. (shrink)

The article concerns selected problems related to the postulates of equalizing the level of positive liberty. The classic understanding of individual freedom, called as negative, identified with a lack of compulsion, can be in opposition to the so-called positive liberty. The last notion is generally defined by an ability, which brings its relation with a concept of power. The postulate of equality in “freedom to” can be justification for conducting a social redistribution of goods. The cases of voluntary and compulsory (...) donation are considered in the text, whose aim is to visualize consequences resulting from a compulsory expansion of the scope of positive liberty. (shrink)

The article deals with selected problems related to the postulates of equalizing the level of positive liberty. The classic understanding of individual freedom as negative freedom, identified with the lack of compulsion, can be opposed to the so-called positive liberty. The latter notion is usually defined in terms of ability, which suggests that there is a relation between the concept of freedom and the concept of power. The postulate of equality with regard to the ‘freedom to’ would occasionally justify social (...) redistribution of goods. The cases of voluntary and compulsory donation are considered in the text the aim of which is to picture the consequences resulting from the compulsory expansion of the scope of positive liberty. Moreover, an attempt to compare the significance of both types of liberty, with a special emphasis on the moral context, has also been made. (shrink)

Artykuł opisuje wybrane aspekty sporów, jakie zajmowały część osiemnastowiecznych filozofów. Zostały one zainspirowane niektórymi Locke’owskimi propozycjami, a dotyczyły sposobu rozumienia osoby i zagadnienia tożsamości osobowej. Wymiana poglądów na temat osobowej identyczności odnosiła się do kwestii jej substancjalnego charakteru i roli, jaka jest w niej przypisywana świadomości. W tej pierwszej sprawie Leibniz, Butler i Reid opowiadają się za substancjalnym charakterem tożsamości człowieka, zaś Locke uchyla się od zajęcia stanowiska. Drugi problem w dużej mierze związany jest z poprzednim, na co wskazuje m.in. (...) podobny rozkład poglądów. Locke uznaje świadomość za zasadnicze kryterium tożsamości osobowej, a Leibniz, Butler i Reid się temu stanowisku przeciwstawiają. (shrink)

W tekście zajmujemy się przeobrażeniami, jakie na przestrzeni wielu stuleci zaszły w rozumieniu uprawnień. W związku z tym interesują nas też zmiany w roli nadawanej skorelowanym z nimi obowiązkom oraz sprawiedliwości. Wychodząc od pierwotnego (obiektywnego) sensu praw jako przedmiotu sprawiedliwości, przechodzimy do nowożytnego podmiotowego (subiektywnego) ich rozumienia. Twierdzimy, że konsekwencją opisywanej transformacji jest zmiana struktury uzasadnienia praw. Mamy na myśli to, że prawa, pierwotnie uzasadniane regułami sprawiedliwości i równoważne obowiązkom, stały się od sprawiedliwości niezależne, a nawet, że tę ostatnią zaczęto (...) rozumieć jako regułę urzeczywistniania autonomicznie ustanawianych benefitów (czyli substancjalnie wziętych praw). (shrink)

Głównym przedmiotem tekstu jest prezentacja różnych mutacji tej teleologicznej teorii etycznej. Wywodzący się z klasycznego utylitaryzmu konsekwencjalizm posegregowany został według kilkunastu różnych kryteriów. Ukazany zarys uzupełniono też zestawieniem zalet i wad przypisywanych tej teorii.

Autor omawia wybrane problemy związane wolnością negatywną i pozytywną, czyli tzw. wolnością „od” i wolnością „do”. Przygląda się bardziej szczegółowo relacji pomiędzy wolnością negatywną a pozytywną, a szczególnie temu, czy druga wynika z pierwszej, czy też może są one od siebie względnie niezależne. Ocenia konsekwencje, jakiem mogą wynikać dla podmiotowości moralnej osób z wprowadzania w rzeczywistość społeczeństwa i państwa koncepcji wolności „do”.

Począwszy od lat 40. XIX w. w refleksji o polityce coraz większej wagi nabiera termin sprawiedliwości społecznej. Podstawowa funkcja państwa, jaką jest zaprowadzanie sprawiedliwości, czyni rozumienie tego terminu rzeczą kluczową. W niniejszym tekście głównym przedmiotem zainteresowania jest znaczenie nadawane sprawiedliwości społecznej w perspektywie celów wyznaczanych państwu opiekuńczemu. Z tego względu obiektem badania będą sensy nadawane pojęciu sprawiedliwości społecznej. W tej dziedzinie można wyróżnić przynajmniej dwa nakładające się na siebie aspekty. Pierwszy dotyczy charakteryzowania samej sprawiedliwości. Da się ją bowiem ujmować jako (...) cnotę, normę lub uprawnienie. Drugi aspekt odnosi się do odmiany sprawiedliwości utożsamianej ze sprawiedliwością społeczną. W tym przypadku w grę wchodzą takie jak: sprawiedliwość ogólna (prawna), rozdzielcza, wyrównawcza. Oprócz ujmowania sprawiedliwości społecznej jako identycznej z którymś z powyższych rodzajów sprawiedliwości bywa ona też traktowana jako idea zaprowadzania równości bądź solidarności w środowisku społecznym. (shrink)

W latach 40. XIX wieku Luigi Taparelli i Antonio Rosmini wprowadzili do publicznego obiegu termin „sprawiedliwość społeczna”. Od tamtego czasu znaczenie tego pojęcia znacznie się poszerzyło. Literatura przedmiotu notuje liczne identyfikacje tego konceptu. Niniejszy tekst koncentruje się na wskazaniu kilku jego ujęć. Autor, w siłą rzeczy skrótowo zaprezentowanych analizach, stara się pokazać specyfikę kilku znaczeń nadawanych „sprawiedliwości społecznej”. Sprawiedliwość społeczna będąca przedmiotem analizy w tym artykule utożsamiana jest ze sprawiedliwością ogólną (prawną) i rozdzielczą.

Artykuł dotyczy pewnych problemów związanych z relacją między ideą sprawiedliwości a państwem. W tekście zostały przedstawione następujące problemy: państwo opiera się na źródłowej niesprawiedliwości; współczesne państwo demokratyczne niweczy możliwość ustalenia podstaw dopuszczalnej niesprawiedliwości; powyższy stan redukuje podmiotowość moralną osób i transferuje ją do instytucji politycznych. Aby uniknąć takich konsekwencji, państwo winno zostać ustanowione na jakiejś formie umowy społecznej. Fundamentalna zgodna co do sprawiedliwych warunków powinna zostać uzgodniona pomiędzy pojedynczymi osobami oraz pomiędzy osobami a państwem.

W latach 40 XIX wieku Luigi Taparelli i Antonio Rosmini wprowadzili do publicznego obiegu termin „sprawiedliwość społeczna”. Od tamtego czasu znaczenie tego pojęcia znacznie się poszerzyło. W tej części wskazane zostały utożsamienia sprawiedliwości społecznej ze sprawiedliwością wyrównawczą (w odmianach: karzącej, naprawczej i wymiennej). Niektóre z tego rodzaju identyfikacji zakładają istnienie podmiotów kolektywnych. Występują one jako czasowe bądź przestrzenne grupy społeczne i kohorty.

Tekst dotyczy krytyki neoliberalizmu. Kierunek ten narodził się w gronie zwolenników tradycji klasycznego liberalizmu wywodzącego się od Johna Locke'a i Adama Smitha. Von Hayek, Mises, Friedman, Eucken i inni wprowadzili tę nazwę niejako w reakcji na zawłaszczenie terminu "liberalizm" przez myśl lewicową. Zastrzeżenia wobec neoliberalizmu dotyczą między innymi niszczenia tkanki społecznej, równości, czy demokracji. Autor rozważa zasadność tych zarzutów w odniesieniu do dwóch różnych rozumień neoliberalizmu: teorii społeczno-ekonomicznej z jednej strony i praktyki politycznej niektórych rządów z drugiej.

W latach 40. XIX wieku Luigi Taparelli i Antonio Rosmini wprowadzili do publicznego obiegu termin „sprawiedliwość społeczna”. Od tamtego czasu znaczenie tego pojęcia znacznie się poszerzyło. Autor stara się pokazać specyfikę poszczególnych sensów nadawanych „sprawiedliwości społecznej”. Sprawiedliwość społeczna będąca przedmiotem analizy w tym tekście utożsamiana jest z ideami równości i solidarności. Rozpatrywana równość dotyczy szans i uprawnień.

The Author is of the opinion that cultural impact of modern theoretical physics is entirely negative. This is so because modern theoretical physics does not have a consistent view of the world. This is to be compared with the blessing of having a consistent and understandable view of the world, as given, for example, by the mediaeval astronomy and theology.

The article attempts to characterize three key doctrinal controversies in the Carolingian Renaissance, namely: the disputes over the Eucharist, the so-called trina deitas, and predestination. The core of the article is an exposition of the controversy concerning predestination, whose main protagonist is Gottschalk of Orbais. The article discusses four crucial issues related to the problem: (i) the concept of God, (ii) the understanding of grace, nature and free will, (iii) the relation of foreknowledge to predestination, and (iv) the doctrine of (...) redemption, i.e., specifically the relationship betweenjustice and mercy. The article is largely an attempt at an interpretation of the texts of the epoch, mainly those of Gottschalk of Orbais and his adversary, Hincmar of Reims. The conclusions point to difficulties in the issues discussed and outline what attempts at solving this problem have taken place in the coming centuries. (shrink)

Recent years have seen the appearance of many English-language hand books of logic and numerous monographs on topical discoveries in the foundations of mathematics. These publications on the foundations of mathematics as a whole are rather difficult for the beginners or refer the reader to other handbooks and various piecemeal contribu tions and also sometimes to largely conceived "mathematical fol klore" of unpublished results. As distinct from these, the present book is as easy as possible systematic exposition of the now (...) classical results in the foundations of mathematics. Hence the book may be useful especially for those readers who want to have all the proofs carried out in full and all the concepts explained in detail. In this sense the book is self-contained. The reader's ability to guess is not assumed, and the author's ambition was to reduce the use of such words as evident and obvious in proofs to a minimum. This is why the book, it is believed, may be helpful in teaching or learning the foundation of mathematics in those situations in which the student cannot refer to a parallel lecture on the subject. This is also the reason that I do not insert in the book the last results and the most modem and fashionable approaches to the subject, which does not enrich the essential knowledge in founda tions but can discourage the beginner by their abstract form. A. G. (shrink)

En esta ponencia se pretende mirar de manera crítica las soluciones materialistas al problema mente cuerpo. En mi opinión esas soluciones son un obstáculo en desarrollo de una investigación trans-inter y multidisciplinaria en este campo de saber.

Using two distinct membership symbols makes possible to base set theory on one general axiom schema of comprehension. Is the resulting system consistent? Can set theory and mathematics be based on a single axiom schema of comprehension?