The aim of this paper is to investigate the causes influencing the length and duration of online media discourse, which may also mean its “quality” or a kind of “attractiveness”. This goal sets out the issues and basic research questions related to these causes. What causes some discourses take a long time and others end as soon as they begin? What makes one discourse attract the attention of other participants in the discussion, and what causes less interest in the proposed (...) topics? In order to obtain answers to the above questions we study the structure of the text, stylistics, topics of discourses and social interaction of forum participants. (shrink)

This paper reflects on how civic culture is shaped in consumer society. Contemporary society is now often described as a ‘consumer society’. In this society, identity and status are acquired and social inclusion or integration is considered to be achieved through participation in consumer activity.

Artykuł przedstawia wyniki badań jakościowych na temat postawy przedstawicieli społeczności wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego wobec pracy. Badania zostały przeprowadzone metodą wywiadów swobodnych z 22 osobami aktywnymi zawodowo, przynależącymi do tego Kościoła. Kwestionariusz wywiadu dotyczył następujących kwestii: rola pracy w życiu człowieka, praca a status społeczny, praca a inne sfery życia, praca a moralność i religia, przedsiębiorczość, zaangażowanie w pracę, praca a bogactwo, wydawanie zarobionych pieniędzy, bezrobocie i zatrudnienie, znaczenie wynagrodzenia za pracę, postrzeganie pracodawcy. Artykuł omawia specyfikę zachowania społeczno-religijnego reprezentowaną (...) przez członków tej społeczności wyznaniowej w środowisku i czasie ich aktywności zawodowej. (shrink)

The main purpose of this article is a presentation of the H. Elzenberg's philosophical theory of the ethical ideal. I pay special attention to the most interesting, from the ethical point of view, parts of his concept. Elzen-berg proposed the ethical ideal, the so called ‘homo ethicus’. I present two ways of its realisation: melioristic and soteristic. My aim is also to prove that Elzenberg’s theory demonstrates that some features of ethical activity distinguish a human being from the background of (...) the natural world and make them exceptional. These attributes include: the realisation of the perfect values such as the good and the beauty, having an ethical will, self-sacrifice, aspiring to perfection and moral salvation. (shrink)

W ostatnich latach obserwujemy intensywną debatę publiczną dotyczącą implementacji koncepcji miast i gmin przyjaznych starzeniu się (age-friendly cities and communities) oraz jej nowszej i szerszej odsłony związanej z inteligentnymi i zdrowymi przestrzeniami przyjaznymi starzeniu się (smart healthy age-friendly environments, SHAFE). Rozdział koncentruje się na zwięzłym przeglądzie obejmującym te zagadnienia. W pierwszej części artykuł przybliża podstawowe pojęcia i wybrane działania Komisji Europejskiej w obszarze upowszechniania dialogu międzypokoleniowego oraz programowania polityk relacji międzypokoleniowych. Następnie zaprezentowano krótkie omówienia studiów przypadku dotyczące wybranych projektów innowacji (...) społecznych i metodyk mających na celu: (1) wzmocnienie pozycji facylitatorów koncepcji miast i gmin przyjaznych starzeniu się oraz inteligentnych, zdrowych i inkluzywnych przestrzeni; (2) ułatwienie obywatelom, szczególnie osobom starszym, radzenia sobie z sytuacjami kryzysowymi w obszarze zdrowia publicznego; oraz (3) wspieranie głosu seniorów i seniorek w podejmowaniu decyzji co do celów i zadań polityk publicznych (współprojektowanie), ich wdrażania (współzarządzanie, współrealizowanie/koprodukcja usług publicznych) oraz ich monitorowania i ewaluacji (współocena). Ostatnia część zawiera rekomendacje dla wybranych podmiotów odpowiedzialnych za politykę publiczną wobec starzenia się ludności oraz propozycje kierunków dalszych badań. (shrink)

Agata Żaroń An Attitude as a Three-Determinant Model Defining the Essence of GoodPeople have always been trying to find a principle that could define the essence of good. The present paper propounds a model, based on moral attitudes, which takes into account three determinants: emotional, cognitive and behavioral ones. The first is connected with feelings, especially with moral emotions and sensibility, the second is based primarily on intellectual reflection, which creates appropriate beliefs. They both motivate people to good or evil, (...) and determine their more or less suitable reactions. The last determinant, behavior, is an act that constitutes a condition of existence in interpersonal space and determines whether good or evil are possible to be taken into account. These three determinants are dependent upon each other and they all make a composition which in fact is an attitude. The good in this model is then achievable thanks to manifesting an appropriate attitude. Keywords: essence of good, behavior, feelings, moral emotions. (shrink)

Badania prezentowane w niniejszej publikacji miały na celu dostarczenie danych koniecznych do prowadzenia polskiej polityki zagranicznej rozszerzonej o wymiar samorządowy i obywatelski w województwie podlaskim. Głównym celem diagnozy było zbadanie, jak jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa oraz uczelnie wyższe nawiązywały współpracę transgraniczną z partnerami na Litwie, Białorusi, Ukrainie i w Rosji (Obwód Kaliningradzki). W publikacji wskazano miejsca największego potencjału, jak również barier na drodze do takiej współpracy w regionie. Zwrócono szczególną uwagę na kooperację tych podmiotów, łączenie swoich potencjałów i (...) tworzenie wspólnych projektów. * Studies presented in this publication were aimed at provide data necessary for the conducting of local government and citizenship dimension of the enlarged Polish foreign policy in Podlaskie region. The main objective was to investigate the diagnosis, as the local government units, non-governmental organizations, businesses and universities alluded cross-border cooperation with partners in Lithuania, Belarus, Ukraine and Russia (Kaliningrad). The publication indicated areas of the greatest potential, as well as barriers to such cooperation in the region. Particular attention was paid to the cooperation of these entities, combining their potentials and create joint projects. (shrink)

The article presents Richard Rorty’s religious metaphors in the context of the concept of civil religion derived from The Social Contract of Jean Jacques Rousseau and primarily used today for the sociological analysis of the relationship between religion and the state. It is paired with Rorty’s conception of pragmatism as romantic polytheism and its fundamental notions of romance, polytheism, and poetry. Parallels between social and religious institutions formulated by the American neo-pragmatist, such as priesthood and sanctuary, provide the details of (...) his proposition. The article opposes the interpretation of Jason Boffetti, who suggests that the use of religious language is a sign of a considerable change in Rorty’s standpoint. A characteristic feature of Rorty’s philosophy is its secularism. Therefore, there is a discrepancy between his vision of civil religion and that of other scholars. This discrepancy has its source in Rorty’s pragmatist position and underlines the political character of his philosophy. (shrink)

Artykuł stanowi próbę kulturowej analizy powieści kryminalnej Jerzego Putramenta Strachy w Biesalu (1958). Utwór osadzony został w literackim i społecznym kontekście epoki, co pozwoliło na scharakteryzowanie jego genezy, formy oraz recepcji. W toku analizy omówione zostały trzy główne aspekty dzieła Putramenta. W pierwszej części tekstu autor opisuje, w jaki sposób powieść wpisywała się w charakterystyczny dla okresu postalinowskiej odwilży proces przemiany oficjalnego stosunku do literatury sensacyjnej. Zaakceptowano wówczas powieść kryminalną jako gatunek rozrywkowy i oczekiwano, że sięgną po niego cieszący się (...) uznaniem pisarze – wierzono bowiem, że zapewni to wysoki poziom powstającym w ten sposób utworów. W drugiej części artykułu analizie poddano metafikcjonalny i pastiszowy charakter powieści Putramenta, która dzięki licznym odwołaniom do metaforyki teatralnej ujawnia i tematyzuje mechanizmy rządzące konwencją kryminalną. W części ostatniej zrekonstruowany został społeczny kontekst Strachów w Biesalu – powieść odnosi się bowiem do charakterystycznych dla drugiej połowy lat 50. procesów emancypacji kobiet i wykorzystuje genderowe stereotypy związane z tymi procesami. Powieść Putramenta stanowi zatem także satyrę wykpiwającą środowisko artystyczne oraz młode, zafascynowane modą i kulturą Zachodu kobiety. Autor artykułu dowodzi jednak, że krytycznemu tonowi powieści towarzyszy także mimowolna fascynacja wyemancypowaną kobiecością. (shrink)

This article explores book of poems entitled Requiem for Saddam Hussein and Other Poems for the Poor in Spirit by Konrad Góra in the light of animal studies. Looking at the poetic and beyond poetic activity of its author, this work reffers to Joanna Żylińska's question about ethical living founded on understandig of life both as zoe and bios. Think of the special opposition of village and city is trying to read this book in connection with mentioned vision of life. (...) These both areas shows presentifications and redefinings of persona in poems from Requiem and beyond poetic activity. By concentrating on poems specific for „nature” and „civilization this research will show how the mechanism of subordinating bare life (la nuda vita) works and how it concerns to both sides of the opposition of village and city. This article ask also for non-victims community, position and power of modern literature and involvment. (shrink)

Andrzej Klimczuk, Raport Desk Research: samorządowa i obywatelska współpraca transgraniczna w województwie podlaskim. Przegląd literatury i dokumentów strategicznych (Desk Research Report: Local government and civic organisations cross-border cooperation in the Podlaskie region. A literature and strategic documents review), Fundacja SocLab, Białystok 2013, 137p. ** Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie podstaw teoretycznych dyplomacji publicznej oraz charakterystyki metod i obszarów współpracy transgranicznej prowadzonej przez samorządy województwa podlaskiego. Raport w szczególności zwraca uwagę na obywatelski i samorządowy wymiar polskiej polityki zagranicznej. Podjętą analizę (...) ukierunkowano na rozpoznanie dotychczasowych praktyk w tym zakresie, jak też na określenie wniosków i rekomendacji, co do dalszego rozwoju zdecentralizowanej polityki zagranicznej. W raporcie w pierwszej kolejności omówiono podstawowe pojęcia teoretyczne związane z obywatelską i samorządową współpracą transgraniczną. Zwrócono uwagę na priorytety zdecentralizowanej polityki zagranicznej Polski oraz na zróżnicowanie sektorowe aktorów współpracy transgranicznej w województwie podlaskim. Następnie w podziale na powiaty omówiono realizowane i planowane inicjatywy współpracy transgranicznej obecne w dostępnych publicznie dokumentach strategicznych samorządów woj. podlaskiego. W dalszej części raportu podjęto próbę podsumowania obszarów i metod współpracy oraz wskazano na główne wnioski i rekomendacje. ** The aim of this paper is to present the theoretical basis of public diplomacy and the characteristics of methods and areas of cross-border cooperation conducted by local governments in Podlaskie Voivodship. Report, in particular, draws attention to the civic and local government dimension of Polish foreign policy. Undertaken analysis was targeted to recognition of existing practices in this area, as well as to identify conclusions and recommendations for further development of decentralized foreign policy. This report first discusses the basic theoretical concepts related to citizenship and local government cross-border cooperation. Attention was drawn to priorities of Polish decentralized foreign policy and sectoral diversification of cross-border cooperation actors in the Podlaskie Voivodship. Next the existing and planned cross-border cooperation initiatives present in the public programs and strategies of local governments and districts were discussed. Later in the report an attempt to summarize the areas and methods of cooperation were undertaken as well as some main conclusions and recommendations were pointed out. (shrink)

This paper discusses three research perspectives on political culture, civic culture and citizenship: the classic approach of Almond and Verba; contemporary analyses of citizenship referring to the book Civic Culture by Almond and Verba and oriented to the empirical description of social reality; and theoretical analyses of new relational sociology, oriented to the ontology and epistemology of social reality. The authors’ analysis leads to two conclusions. Firstly, it is necessary to combine these three approaches – relational social theory with empirical (...) analyses departing from methodological individualism. This requires conducting an empirical analysis, where the basic ‘analytical units’ – of collection, interpretation and generalization of data – are not separate but combined by relations and networks within which people act. Secondly, Edmund Wnuk-Lipiński’s statements are the best starting point for conducting such a new research programme. What is decisive is his systematic, theoretical interest in contemporary agency theories and relationality of citizenship, combined with innovative application of quantitative methods. (shrink)

The author, starting from the critical review of Andrzej Klawiter's book (in Polish) „Research attitude and the structure of theoretical choice”, comes to consider questions concerning the opposition act/product in science and the problem of scientific interpretation. The considerations give him an occasion to formulate some rules of canonical scientific text formation (i.e. rules of cognitivism, clarity, contradiction, logical consistency, completness and consistency of interpretation).

Artykuł przedstawia etyczny problem dehumanizacji w perspektywie prac i doświadczeń Mieczysława Wallisa, polskiego uczonego, przedstawiciela filozoficznej szkoły lwowsko-warszawskiej. W czasie II wojny światowej myśliciel ten spędził około 5 lat w niemieckich obozach jenieckich. Nie poddał się jednak wówczas atmosferze niepokoju i rezygnacji, nie pogrążył w strachu przed długotrwałą niewolą, lecz nieprzerwanie kontynuował swoją pracę naukową i dydaktyczną. W rezultacie, nie tylko zilustrował mechanizmy dehumanizacji zachodzące w rzeczywistości obozowej, ale także sformułował autorski intelektualny „program profilaktyczny”, który pozwalał obronić ludzką psychikę, osobowość, (...) doznania i emocje przed ich szkodliwym, destrukcyjnym wpływem. Jego fundamentem był świat ludzkiego wnętrza, postawa skupienia się na sferze wartości i przeżyć estetycznych oraz implikowanych przez nie specyficznie ludzkich działaniach. (shrink)

W artykule podjęta została próba przyjrzenia się sposobowi, w jaki Andrzej J. Noras odnosił się do historii filozofii jako dyscypliny metafilozoficznej. W swoich pracach wielokrotnie podejmował problem znaczenia i wartości badań historyczno-filozoficznych. U podstaw stosunku Andrzeja J. Norasa do dyscypliny, w obrębie której się poruszał była postawa krytyczna, oznaczająca, by niczego nie pomijać, by badany przedmiot oświetlić z różnych perspektyw. W swoich badaniach podążał szlakami, które są rzadko uczęszczane przez historyków filozofii Dzięki temu udało mu się dokonać wielu interesujących (...) ustaleń dotyczących głównego przedmiotu jego zainteresowań, jakim był neokantyzm. Wiele uwagi poświęcił także opisom sylwetek i dokonań filozofów mało znanych bądź po prostu zapomnianych. Zasługą Andrzeja J. Norasa jest to, że pozwolił im przemówić. (shrink)

Pytanie o metodologiczny i teoriopoznawczy status obrazu Boga we współczesnej teologii jest jednym z najważniejszych, jakie należy postawić w świetle przemian społeczno-religijnych, następujących we współczesnym społeczeństwie. Odchodzenie od instytucjonalnie praktykowanej wiary religijnej jest bowiem często spowodowane obrazem Boga, który dla współczesnego człowieka staje się coraz mniej możliwy do zaakceptowania. Nie jest to jedynie kwestia ludzkiej niezgody, motywowanej postawą antyreligijną, lecz przede wszystkim skutek zniekształcenia go we współczesnym przekazie teologicznym, homiletycznym i katechetycznym. Obraz ten, kreowany najpierw w teologii, został nadmiernie obciążony (...) elementami, nawiązującymi do powinności moralnej człowieka, a jednocześnie w znacznym stopniu zubożony o elementy wywodzące się z jego doświadczenia egzystencjalno-duchowego. Odzyskanie bardziej adekwatnego obrazu Boga wymaga wnikliwego namysłu filozoficznego nad samą teologią oraz zrekonstruowania tego obrazu na podstawie pogłębionego odniesienia do treści biblijnych, wraz z jednoczesnym powiązaniem ich z aktualnym doświadczeniem religijnym człowieka, ujawniającym się w jego egzystencji. -------------- Zgłoszono: 20/09/2020. Zrecenzowano: 09/11/2020. Zaakceptowano do publikacji: 20/11/2020. (shrink)

Artykuł przestawia dydaktykę KEN, koncentrując się na ukazaniu reform oświatowych charakterystycznych dla epoki oświecenia. W szczególności ukazuje specyfikę styku ówczesnej filozofii i nowożytnej nauki, stopniowo wyzwalającej się z hegemonii filozofii. Wskazuje na dominujący podówczas duch utylitaryzmu, a w warstwie metodologicznej - programowy eklektyzm. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej (...) kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której nawiąże wprost KEN. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchuphilosophia recen- tiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Podejście to było typowe dla szkolnictwa reformowanego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przez środowiska wyznaniowe, zwłaszcza zakon pijarów i jezuitów. Z czasem coraz bardziej upowszechni się empirystyczna epistemologia, owocująca fenomenalizmem kwestionującym możliwość uprawiania maksymalistycznie pojętej filozofii w formie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego funkcjonującego w szkole tradycyjnej. Mimo krytyki tego modelu kształcenia, presja tzw. długiego trwania tłumaczy zachowanie w szkole oświeceniowej elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej. (shrink)

W artykule przeanalizowano historyczne okoliczności narodzin i rozwoju logicznego empiryzmu. Jego główne założenia przedstawiono na tle stanowisk krytycznych, wobec tego nurtu. Podstawowym wnioskiem, jaki można wyciągnąć z przedstawionej a artykule analizy jest teza, że nurt ten nie powinien być rozpatrywany, jako tradycyjnie pojmowana szkoła filozoficzna. Ujmowanie go w ten sposób było podstawową przyczyną ahistoryczności jego dotychczasowej krytyki. Bliższe prawdzie jest stwierdzenie, że logiczny empiryzm, ukształtowany w określonych realiach historycznych, jest specyficzną postawą naukową czy też zbiorem postulatów metodologicznych, ukształtowanych w obliczu (...) kryzysu głównych dziedzin życia publicznego lat 20 i 30 XX wieku. (shrink)

I. THE ORIGINS OF THE COMPLEMENTARITY CONCEPT IN SECULAR AND RELIGIOUS UNIVERSALISMa) Keywords, categoriesb) G. McLean: the emergence of philosophical and social complementarity from the Polish dialogue and Solidarityc) Secularity open to all human dimensions including the sacral (the structure of religious values approved not ontologically but on the ethical and cultural plane)d) The Catholicism of John Paul from Cracow and Rome as realistic global and dialogue-based universalisme) Laborem Exercens—source of modern universalismf) “John Paul II’s ‘Labour Manifesto’ and universal society (...) visiong) Sacrality as the highest form of recognitionII. DŁUGIE NARODZINY I KSZTAŁTOWANIE SIĘ SEKULARYZMU [LAICYZMU?] HUMANISTYCZNEGO I PRZEŁOM – KU UNIWERSALIZMOWI, KOMPLEMENTARNYM AKCEPTOWANIEM SEKULARNOŚCI I SAKRALNOŚCIa) Narodziny dialogu z ducha Polskiego Października: od tylko ekskluzji do „dialogu przeciwieństw” b) Laicyzm, a nie ateizm, czyli uznanie pluralizmu za cenę obojętności: ideologia „naszej małej stabilizacji”c) Kontrpartner światopoglądowy jako sojusznik w praktyce społecznejd) Współpraca międzynarodowa jako inspiracja najszersza i ‘parasol ochronny’e) Patriotyzm jako ‘religia obywatelska’ oraz jako mediatyzacja materializmu i chrześcijaństwaIII. KU NOWEMU ETAPOWI UNIWERSALIZMU, RODZĄCEGO SIĘ Z KOMPLEMENTARNOŚCI I SYNERGIIa) Nazwy, problemyb) Synopsis i aktualizacjac) Kolejny etap eksperymentalnej realizacji projektu UW D&UThe present issue of Dialogue and Universalism is exceptional in that it marks out a new phase—not only for our periodical, but also the historical path it attempts to illuminate—and at times even co-create.In fact, similarly as Plato’s great concept, this can be well expressed by one idea, an idea that in its unique, mutually penetrating relation to existence is at once a summary and an illumination. An idea which, like the Sun, brings out diffused things and facts from the darkness of fragmentary, in a sense undeveloped and almost empty existence and the absurdity of mutually-destructive objects, events and people.Yes—this idea is a path leading away from absurdity and the logical, or, rather, ontological partiality and particularism (hence, in a sense, social meaninglessness) of mutually-destructive and mutually-degrading “incomplete existences”.It is, of course, no new idea—it is present in the history of philosophy, anthropology and biology, and in quantum mechanics: complementarity. However, thanks to the penetrating visions of George McLean, this idea now appears in a new role—putting it most simply (if somewhat impoverishingly): as an instrument enabling comprehension of society, including human relations, over history. This, however, will only be possible if we rise above fact—and even regularity—towards the essence of life and history in their most all-embracing sense. In other words, towards the essence of existence, history and the world. And the key to this will be our understanding and application of complementarity.Complementarity in the here-proposed understanding emerges from the historical process and historical theory as a unique form of maturity, a synthesis bearing the most precious intellectual and moral values for all sides involved in co-creating it. (shrink)

Etyka transhumanizmu, czyli etyka ulepszania człowieka, jest etyką deontologiczną z nakazem czynienia dobra jako podstawową normą moralną. Jednak konkretne praktyczne działania, poprzez które ma być realizowane dane dobro, są oceniane z uwagi na przewidywane konsekwencje. Etyka transhumanistyczna jest więc w istocie etyką konsekwencjalistyczną, a skoro postawa transhumanistyczna wyraża się w dążeniu do ulepszania człowieka, zatem każde zrealizowane „udoskonalenie” jest uznane za zwiększenie sumy dobra i w rezultacie zwiększenie dobrostanu człowieka. Tym samym etyka ulepszania człowieka jest etyką utylitarystyczną. Etyka medyczna (...) ma charakter deontologiczny, ale w perspektywie transhumanistycznej staje się etyką utylitarystyczną – działanie „udoskonalające” oceniane jest jako moralne, jeżeli zwiększa sumę dobra. Musi to w istotny sposób zmieniać rozumienie podstawowych zasad etyki medycznej. Zmiana ta będzie fragmentem zmiany szerszej i bardziej podstawowej, polegającej na zatarciu granicy między działaniami terapeutycznymi a działaniami. (shrink)

I. THE ORIGINS OF THE COMPLEMENTARITY CONCEPT IN SECULAR AND RELIGIOUS UNIVERSALISMa) Keywords, categoriesb) G. McLean: the emergence of philosophical and social complementarity from the Polish dialogue and Solidarityc) Secularity open to all human dimensions including the sacral (the structure of religious values approved not ontologically but on the ethical and cultural plane)d) The Catholicism of John Paul from Cracow and Rome as realistic global and dialogue-based universalisme) Laborem Exercens—source of modern universalismf) “John Paul II’s ‘Labour Manifesto’ and universal society (...) visiong) Sacrality as the highest form of recognitionII. DŁUGIE NARODZINY I KSZTAŁTOWANIE SIĘ SEKULARYZMU [LAICYZMU?] HUMANISTYCZNEGO I PRZEŁOM – KU UNIWERSALIZMOWI, KOMPLEMENTARNYM AKCEPTOWANIEM SEKULARNOŚCI I SAKRALNOŚCIa) Narodziny dialogu z ducha Polskiego Października: od tylko ekskluzji do „dialogu przeciwieństw” b) Laicyzm, a nie ateizm, czyli uznanie pluralizmu za cenę obojętności: ideologia „naszej małej stabilizacji”c) Kontrpartner światopoglądowy jako sojusznik w praktyce społecznejd) Współpraca międzynarodowa jako inspiracja najszersza i ‘parasol ochronny’e) Patriotyzm jako ‘religia obywatelska’ oraz jako mediatyzacja materializmu i chrześcijaństwaIII. KU NOWEMU ETAPOWI UNIWERSALIZMU, RODZĄCEGO SIĘ Z KOMPLEMENTARNOŚCI I SYNERGIIa) Nazwy, problemyb) Synopsis i aktualizacjac) Kolejny etap eksperymentalnej realizacji projektu UW D&UThe present issue of Dialogue and Universalism is exceptional in that it marks out a new phase—not only for our periodical, but also the historical path it attempts to illuminate—and at times even co-create.In fact, similarly as Plato’s great concept, this can be well expressed by one idea, an idea that in its unique, mutually penetrating relation to existence is at once a summary and an illumination. An idea which, like the Sun, brings out diffused things and facts from the darkness of fragmentary, in a sense undeveloped and almost empty existence and the absurdity of mutually-destructive objects, events and people.Yes—this idea is a path leading away from absurdity and the logical, or, rather, ontological partiality and particularism (hence, in a sense, social meaninglessness) of mutually-destructive and mutually-degrading “incomplete existences”.It is, of course, no new idea—it is present in the history of philosophy, anthropology and biology, and in quantum mechanics: complementarity. However, thanks to the penetrating visions of George McLean, this idea now appears in a new role—putting it most simply (if somewhat impoverishingly): as an instrument enabling comprehension of society, including human relations, over history. This, however, will only be possible if we rise above fact—and even regularity—towards the essence of life and history in their most all-embracing sense. In other words, towards the essence of existence, history and the world. And the key to this will be our understanding and application of complementarity.Complementarity in the here-proposed understanding emerges from the historical process and historical theory as a unique form of maturity, a synthesis bearing the most precious intellectual and moral values for all sides involved in co-creating it. (shrink)

Artykuł podejmuje namysł nad kategorią lektury z perspektywy estetycznej. Śledzi rozmaite spo­soby użycia tego pojęcia i różne sensy kryjące się za figurą czytania, nie zawsze pokrywające się z tradycyjnymi definicjami odnotowywanymi współcześnie w słownikach. W punkcie wyjścia leży rozpoznanie, że kategoria lektury ma dziś szerokie zastosowanie, tzn. jej przedmiotem są nie tylko utwory piśmiennicze czy literackie. Artykuł stara się odpowiedzieć na pytanie, co sprawia, że pojęcie lektury bywa tak chętnie aplikowane do przestrzeni estetycznej i dlaczego czytaniu poddawane są także zjawiska (...) – co szczególnie frapujące – o wyraźnym wizualnym nacechowaniu, do których zasadniczo przystaje przede wszystkim postawa widza, a nie czytelnika. O atrakcyjno­ści lektury jako narzędzia służącego do kontaktu ze zjawiskami o charakterze pozaczytelniczym decyduje splot jej właściwości. Lekturę można bowiem traktować z jednej strony jako dyspozycję mentalną i poznawczą, służącą wyjaśnianiu znaczeń, a z drugiej strony jako praktykę, która ma swoje psychosomatyczne, sensualne, percepcyjne uwarunkowania. To dzięki temu tak dobrze sprawdza się w przestrzeni estetycznej, pozostając m.in. w symbiotycznej relacji z oglądaniem. (shrink)

Jednym z elementów współczesnej kultury są seriale telewizyjne, w przeważającej mierze charakteryzujące się brakiem jakichkolwiek wartości artystycznych oraz intelektualnych. Do nielicznych pod tym względem należy serial pt. Dr House. Centralną kwestią w tym serialu jest postawa moralna głównego bohatera. Krytycy dostrzegli w niej wiele analogii do moralności Nietzscheańskiego nadczłowieka. W artykule podjęto próbę ukazania, że w moralności dr House'a odzwierciedla się Nietzscheański model estetyzacji moralności, polegający na tym, że kryterium etycznej słuszności czynów jest wolność jednostki i jej autonomiczność w (...) kształtowaniu swego życia jako dzieła sztuki. (shrink)

Rozmaryn, S. Przedmowa.--Borucka-Arctowa, M. Teoria Petrażyckiego a koncepcje prawnonaturalne.--Delorme, A. Uwagi o filozofii praktycznej Leona Petrażyckiego.--Kotarbiński, T. Petrażyckiego koncepcja twierdzenia adekwatnego na tle dawniejszych doktryn pokrewnych.--Kowalski, J. Psychospołeczne podstawy teorii norm prawnych.--Lamg, W. Leona Petrażyckiego "Krytyka prawa w rozumieniu prawniczym."--Nowacki, J. Koncepcja sprawledllwości Leona Petrażyckiego.--O stosunku prawa intuicyjnego do prawa pozytywnego w teorii Leona Petrażyckiego.--Opałek, K. Teoria Petrażyckiego a współczesna teoria prawa.--Peczenik, A. Petrażycki o dogmatyce prawa--krytyka czy obrona? Podgórecki, A. Postawa zasadnicza a postawa celowośclowa.--Woleński, J. Metodologiczne dążenia (...) Petrażyckiego a współczesna teoria nauki.--Wróblewski, J. Język a nauka w teorii Leona Petrażyckiego.--Matraszek, L. Leon Petrażycki--O roli wykładów uniwersyteckich. (shrink)

Artykuł omawia początki działalności publicznej Jerzego Sebastiana Lubomirskiego (1616–1667), jednego z synów wojewody krakowskiego Stanisława Lubomirskiego. Wykorzystując bogaty materiał archiwalny, autor, wśród wielu innych kwestii, stawia pytanie o to, czy początkowe lata działalności politycznej Jerzego Sebastiana Lubomirskiego wywarły wpływ na jego późniejszą postawę rokoszanina. W młodości J.S. Lubomirski wzorem wielu młodych magnatów odbył kilkuletnią podróż edukacyjną po Europie. Działalność publiczną J.S. Lubomirski rozpoczął od funkcji marszałka sejmiku w Proszowicach, a następnie wyboru na oba sejmy w 1637 r. W działalności poselskiej (...) na sejmach w latach 1637, 1638, 1639, 1640, 1643, 1646 i 1647 zazwyczaj balansował między postawą opozycjonisty realizującego plany ojca jako lidera szlachty małopolskiej a polityka umiarkowanie neutralnego, gdy w 1643 r. został marszałkiem sejmu. Zgromadzony materiał źródłowy wskazuje, że Jerzy Sebastian Lubomirski okazał się najzdolniejszym spośród synów Stanisława Lubomirskiego, wyraźnie dystansując pod względem zdolności przywódczych i popularności wśród szlachty starszego brata Aleksandra Michała i młodszego Konstantego Jacka. Po śmierci ojca w 1649 r. to właśnie Jerzy Sebastian stał się głową potężnej rodziny Lubomirskich. (shrink)

Wśród filozofów nauki panuje rozpowszechnione przekonanie, że spór o realizm nie wpływa w sposób istotny na praktykę badawczą nauk przyrodniczych, a postawa realistyczna jest naturalnym stanowiskiem epistemologicznym przyjmowanym przez przyrodników. W artykule podana jest argumentacja na rzecz tezy, że w naukach przyrodniczych są formułowane koncepcje teoretyczne, które wywołują wśród uczonych istotne kontrowersje poznawcze, które nie pozostają bez wpływu na ich praktykę badawczą. Rozważona zostanie teza Gastona Bachelarda, że przezwyciężenie przez daną dziedzinę nauki realistycznego ‘obciążenia’ jej aparatu konceptualnego ma istotny (...) wpływ na jej rozwój. Prowadzone rozważania będą opierały się na analizie przykładów wziętych z praktyki badawczej chemii XIX i początku XX wieku, w której dyskutowano problem statusu poznawczego przekonań, dotyczących istnienia odniesień przedmiotowych takich pojęć, jak: atom, wzór strukturalny czy wiązanie chemiczne. (shrink)

In my article, I present the historical origins of the introduction of the subject of Citizenship in 2002 to British schools in the state sector, discuss its assumptions and present a translation of its syllabus. I also want to show that the subject of Citizenship is a form of ethical education. In the liberal English tradition, the state avoided influencing axiological decisions in the area of education, hence showing initiative in the sphere of ethical education is a significant fact. In (...) the first part of the article, referring to the history of state education in Great Britain, I reconstruct the historical context in which I situate the introduction of the subject of Citizenship. In the second part, I point out the immediate circumstances of the introduction of the new subject by the Labour Party. In the third part, I examine the theoretical foundations of the Citizenship curriculum as presented in a document known as the „Crick Report”, published in 1998. (shrink)

The article is an attempt to indicate the presence of the ethics of civic virtues in Polish ethics, both old and modern, which is worth in-depth attention. Problems of civic morality have constantly accompanied ethics and morality in Poland since the Renaissance. Its content was usually a reflection of critical reflection on the defects of civic morality, especially of the nobility, and over time of the bourgeoisie, and at the same time it was normatively constructive as historical and political changes (...) and the scope of civil society expanded, formulating “the ideal of the citizen in a democratic system”. The author of the article selects from the history of Polish ethics the most important figures who address the issue of virtue ethics, showing its constant presence in history, using the prism of civic ethos as a key element for the ethics of public life. It was difficult to prove the existence of a specialized section of civic ethics, but the normative civic ethos can be reconstructed from the perspective of the ethics of virtue and social ethics in a broader sense. From the historical perspective, this ethos appears both as a certain set of practices, which was only outlined in the context of the article, and as an ordered product of normative thought. (shrink)

Leon Chwistek był jednym z najważniejszych myślicieli w Polsce okresu międzywojennego. Będąc filozofem, logikiem, artystą i teoretykiem sztuki, niejednokrotnie komentował historyczne i współczesne sobie zjawiska życia artystycznego, a także formułował wyraziste poglądy na temat krytyki sztuki. Celem niniejszego artykułu jest syntetyczne omówienie tych poglądów i nakreślenie kontekstu, w jakim się one kształtowały. Tym samym w artykule autor odwołuje się nie tylko do osiągnięć teoretyczno-artystycznych Chwistka, ale również do jego filozofii i dokonań naukowych. W tym celu autor prezentuje kluczowe zagadnienia krytyki (...) sztuki Chwistka w układzie problemowym, przeprowadzając analizę treści wybranych wypowiedzi i nakreślając ich konteksty kulturowe. Omówione zostają kolejno następujące aspekty: miejsce krytyki artystycznej w ogólnie pojętym życiu kulturalnym Polski międzywojennej, doświadczenie jako podstawa sądu krytycznego, metodologia pracy krytyka sztuki, kryteria wartościowania dzieł sztuki i postaw twórczych. (shrink)