Recenzní studie vychází z kolektivní monografie editorů Charlese Bazermana, Adairy Bo- nini a Débory Figueiredo, Genre in a Changing World a věnuje se tématům souvisejícím s významem žánrů ve vědecké a akademické praxi. Identifikuje zejména dvě oblasti, na něž se ve zvýšené míře soustředí badatelské aktivity pra- cující s žánrem jako analytickým nástrojem: žánrovou pedagogiku na univerzitní úrovni a oborovou enkulturaci. Zatímco první oblast ohraničuje akademické texty vůči jiným textovým formám, druhá se zabývá jejich vnitřní rozrůzněností. Studie zdůrazňuje demonstro- vaný (...) přínos přístupů založených na žánrech pro výzkumy vědecké praxe, avšak dochází k závěru, že je zapotřebí důsledněji promýšlet jejich epistemologické implikace. (shrink)

Štúdia sa zameriava na psychologické a didaktické metódy použité v Platónovom dialógu Menón. S využitím metódy dramatického čítania dialógu autor analyzuje dve kľúčové časti sokratovskej pedagogiky: negatívnu (aporetickú) charakterizovanú elenchom s cieľom nájsť a eliminovať chybné predpoklady, a pozitívnu (euporetickú), ktorej cieľom je pomôcť študentovi nájsť nové riešenia a prostredníctvom argumentácie ho priviesť k lepšiemu porozumeniu problému. V závere autor uvádza, že hlavným cieľom dialógu Menón je ukázať rozdiel medzi „sofistickým“ a „sókratovským“ spôsobom učenia. Zatiaľ čo prvý spočíva v memorovaní (...) autoritatívnych názorov a poznatkov učiteľa, sókratovský je založený na spoločnom hľadaní lepších argumentov. Takáto metóda vedie k lepšiemu porozumeniu v oboch významoch tohto slova – v sociálnom (schopnosť sebaovládania a spolupráce), ako aj poznávacom (schopnosť chápať veci v súvislostiach a otvorenosť k ďalšiemu skúmaniu). (shrink)

The pedagogy and heuristics of Professor Dagfinn Føllesdal.

Eduard Spranger ujął program swojego życia w następujących słowach: „zgłębiać siły duchowe i uwarunkowania człowieka, które drzemią w jego wnętrzu, pragnąc je chronić i próbować je kształtować". Sam przyznaje, że stoi on jakby pomiędzy trzema dyscyplinami naukowymi: filozofią, psychologią i pedagogiką. Biorąc jednak pod uwagę jego wkład w rozwój tych trzech dyscyplin, należałoby wymienić je w odwrotnej kolejności.

Celem artykułu jest przedstawienie informacji o życiu i dorobku naukowym oraz publicystycznym ks. Jana Ciemniewskiego (1866–1947). Podstawą źródłową służącą opracowaniu niniejszej publikacji są główne dzieła polskiego kapłana. Posiłkowano się również opracowaniami filozoficznymi i teologicznymi zagadnień, które rozważał opisywany uczony, powstałymi zarówno w okresie jego aktywności naukowej i duszpasterskiej, jak i po jego śmierci. Ciemniewski był kapłanem interesującym się filozofią i teologią oraz pedagogiką. Był twórcą systemu filozofii wychowania opartego na klasycznej, arystotelesowsko-tomistycznej koncepcji natury ludzkiej osoby oraz etyce zakładającej konieczność wychowania (...) człowieka poprzez kształtowanie w nim cnót kardynalnych. Szczególnym przedmiotem zainteresowań uczynił doskonalącą rozum cnotę roztropności, a także cnotę męstwa i umiarkowania, nazywaną przez siebie cnotą wstrzemięźliwości. Twierdził, że w wychowaniu nie tylko dzieci i młodzieży, ale także i dorosłej części społeczeństwa, należy zwracać uwagę na walkę z alkoholizmem i nieczystością, ponieważ one głównie zagrażają egzystencji jednostek i narodu. Pisał, że alkohol nie tylko osłabia wolę człowieka, ale także uszkadza jego system nerwowy oraz przyczynia się do zubożenia materialnego osoby nadużywającej tego trunku. Opracowując swoją koncepcję wychowania, Ciemniewski korzystał z bogatego dorobku myśli europejskiej. Interesował się także psychologią eksperymentalną oraz czerpał inspiracje od polskich psychologów (J. Ochorowicz, R. Radziwiłłowicz, T. Jaroszyński). Krytykował liberalizm etyczny, materializm, hedonizm. Według tego uczonego właściwe wychowanie polega na usprawnianiu ludzkiego intelektu i wzmacnianiu siły woli człowieka. (shrink)

Pod pojęciem technik interpretacji scenicznej rozumie się działania, które łącząc recepcję tekstu literackiego z pedagogiką dramy, przyczyniają się do intensywnej analizy i interpretacji tekstów. Twórcą i głównym przedstawicielem tego nurtu dydaktyki literatury jest w Niemczech profesor nauk o estetyce i komunikacji Ingo Scheller. Swoją koncepcję pracy z tekstami literackimi Scheller zbudował na gruncie estetyki recepcji - teorii, która nadawała szczególną rolę czytelnikowi w konstytuowaniu znaczenia dzieła literackiego. Ogromny wpływ na powstanie interpretacji scenicznej wywarły także rozwijające się w latach osiemdziesiątych koncepcje (...) dydaktyczne, bazujące na kreatywnym pisaniu i kładące nacisk na powiązanie interpretacji tekstu z produktywnym działaniem czytelnika. Opracowana przez Schellera metoda interpretacji scenicznej nabrała ostatecznego kształtu pod wpływem różnorodnych teorii i koncepcji teatru, reprezentowanych m. in. przez Stanisławskiego, Grotowskiego, Boala, Strasberga i Brechta. W wyniku wieloletnich doświadczeń powstała metoda, która podkreśla znaczenie emocji i imaginacji w procesach uczenia się, pozwala rozwijać umiejętność empatii oraz respektuje indywidualne doświadczenia czytelnika. Niniejszy artykuł poświęcony jest możliwościom zastosowania technik interpretacji scenicznej w nauczaniu języków obcych. Sposoby wykorzystania poszczególnych technik na lekcjach języka niemieckiego zilustrowano na przykładzie dziewiątego rozdziału z podręcznika Tangram 2B. (shrink)

Straipsnyje apžvelgiama mokslinė konferencija „(Post)tiesa ir žinojimas filosofiniu, sociologiniu ir komunikaciniu požiūriu“, įvykusi Lietuvos mokslų akademijoje. Kon­ ferencijoje nagrinėtos temos: tiesa ir posttiesa Rusijoje, žmogaus tapatumas medijo­ se, tiesos problema Martino Heideggerio filosofijoje, techninės posttiesos galimybės sąlygos, pedagogika (post)tiesos sąlygomis, nesutarimo etika ir diplomatija bei racio­ nalumų įvairovė, politinis veikimas posttiesos sąlygomis, politinis ethos, posttiesos apraiškos medijose ir propagandoje, sąmokslo teorijos ir posttiesos santykis, taip pat analizuota posttiesos būklė per žaidimo fenomenologijos prizmę ir kt. Straipsnyje ap­ tariamos pagrindinės konferencijos (...) pranešėjų mintys, su kai kuriomis jų polemizuoja­ ma, apžvelgiami svarbesni diskusijų momentai. (shrink)

Artykuł zawiera rozważania natury metodologicznej dotyczące tworzenia teorii w pedagogice. Pedagogika należy do nauk praktycznych, tj. do nauk, których głównym celem jest projektowanie. Funkcja teorii w naukach praktycznych polega na określaniu sposobów realizacji postulowanych stanów rzeczy. Funkcja ta wyznacza sposób postępowania badawczego zmierzającego do konstrukcji teorii. Procedura tworzenia teorii w naukach praktycznych została przedstawiona jako proces tworzenia tzw. modelu optymalizacyjnego. Budując model optymalizacyjny przyjmuje się tzw. kryteria efektywności, czyli postulaty określające optymalne stany rzeczy. W pedagogice rolę takiego kryterium pełni (...) cel wychowania. Określenie możliwości realizacji celu wymaga przyjęcia pewnych założeń dotyczących wyboru metod stosowanych w procesie wychowania. Problemy stanowiące punkt wyjścia przy tworzeniu teorii optymalizacyjnej (modelu optymalizacyjnego) ogólnie można scharakteryzować jako problemy określenia relacji między postulowanymi stanami rzeczy a czynnikami, od których zależy realizacja takich stanów rzeczy, Rozwiązania tych zagadnień zawarte są w twierdzeniach optymalizacyjnych; w pedagogice są to twierdzenia opisujące relacje między celem wychowania i środkami prowadzącymi do jego osiągnięcia. Twierdzenia optymalizacyjne poddane są instrumentalizacji, polegającej na określeniu sposobów postępowania w procesie wychowania, zmierzających do osiągnięcia celu. W artykule omówiona została procedura tworzenia modelu optymalizacyjnego. Następnie na podstawie analizy wybranych prac w teorii wychowania dokonano rekonstrukcji procesu postępowania badawczego, którego rezultat stanowi teoria. Przedstawiono przykłady twierdzeń z teorii wychowania sformułowanych w postaci twierdzeń optymalizacyjnych, a także przedstawiono ich instrumentalizację. Przeprowadzona charakterystyka tworzenia teorii jest traktowana jako punkt wyjścia do dalszych badań nad modelem tworzenia teorii pedagogicznych. (shrink)

Kategoria integralności może być różnie rozumiana. Autorzy tekstów zamieszczonych w tomie opierają się na koncepcji Kena Wilbera AQAL. Głównymi jej składowymi są koncepcja Czterech Ćwiartek, ujmująca w sposób systemowy rzeczywistość i pozwalająca analizować związki między różnymi jej fenomenami, oraz Dynamika Spiralna, dotycząca rozwoju kulturowego, systemów i świadomości człowieka. Perspektywa integralna znalazła wyraz w ich publikacjach począwszy od 2005 roku, wcześniej – w praktyce akademickiej, a zwieńczeniem tego wstępnego etapu poszukiwań wilberowskich była konferencja naukowa „Ciało – Edukacja – Umysł” (2008) i (...) monografia pod tym samym tytułem (2010). Koncepcja Wilbera wzbudziła zainteresowanie w środowisku pedagogicznym akademickim i wśród praktyków. Między innymi Marzanna Bogumiła Kielar w monografii Integralna wizja Kena Wilbera i jej zastosowanie w edukacji (2012) dokonała rekonstrukcji koncepcji Wilbera, Zbigniew Kwieciński nawiązał do niej w wystąpieniu otwierającym VIII Zjazd Pedagogiczny w 2013 roku. Na UMK odbyły się też studia podyplomowe „Dyrektor jako lider oświaty”, których treści zostały skonstruowane na podwalinach koncepcji AQAL Wilbera. Do tej pory ukazały się następujące nasze monografie, w których AQAL zastosowano jako narzędzie opisu i wyjaśniania: P. Błajet, Ciało w kulturze współczesnej (2006), B. Przyborowska, P. Błajet, Szkice o wychowaniu agonistycznym (2008), P. Błajet, Miłość. Rozwój. Wychowanie (2010), P. Błajet, Od edukacji sportowej do olimpijskiej (2012), B. Przyborowska, Pedagogika innowacyjności: między teorią a praktyką (2013), P. Błajet, (Nie)przypadkowa edukacja (2016). „Kategoria integralności w edukacji” stanowi pokłosie licznych spotkań i dyskusji z myśleniem Wilbera w tle lub jako wątkiem wiodącym, stanowi rozszerzenie i pogłębienie, autorski wkład, a czasami krytyczną analizę myśli tego autora. (shrink)

Artykuł poświęcony jest koncepcjom estetycznym polskiego filozofa i teoretyka pedagogiki, Stefana Szumana. Jego zainteresowanie twórczością dziecka i sztuką ludową wpisuje się w szeroki w kulturze europejskiej początków XX w. zwrot ku „prymitywowi”, będący pochodną tyleż krytycznej oceny procesów modernizacyjnych i regeneracyjnych tęsknot, co ówczesnych badań antropologicznych nad strukturą społeczeństw pierwotnych i ich twórczością. Podobnie jak Franz Boas, który w swej teorii sztuki prymitywnej odrzucił model ewolucjonistyczny i utożsamienie „prymitywu” z niższym stadium rozwoju, Szuman podkreślał swoistość twórczości dziecięcej i sztuki ludowej. (...) Nawiązując do etnologa neoewolucjonisty Maxa Richarda Verworna i do psychologicznych hipotez Jeana Piageta, w sztuce dziecka widział związek z organicznym rozwojem zdolności poznawczych i potrzebą ich uzewnętrzniania. Proponowana przez Szumana koncepcja wychowania przez sztukę, zakładająca nie tyle gotowy program kształcenia, co wspomaganie indywidualnego rozwoju uczniów, stała się częścią silnego w polskiej tradycji nurtu pedagogiki personalistycznej, reprezentowanej m.in. przez Henryka Rowida, Janusza Korczaka czy Antoniego Kenara. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest opis przechowywanych w Bibliotece Narodowej rudymentów Archiwum Stanisława Jachowicza. Jest to zaledwie kilka (z wielu zaginionych) jednostek rękopiśmiennych, które wiele wnoszą do badań nad myślą pedagogiczno-wychowawczą poety w kontekście jego ultrakatolickiego światopoglądu. W wyniku wstępnej analizy zwartości trzech tomów skrupulatnie prowadzonych Dzienników dotyczących rozwoju psychofizycznego synów Jachowicza oraz Wierszy poświęconych własnej rodzinie wyprowadzono wnioski co do postawy poety wobec potomstwa oraz formuł pedagogicznych, jakie wprowadzał w życie. Zachowane teksty ukazują go jako ojca świadomego swoich obowiązków rodzicielskich, a (...) przy tym kreatywnego, tworzącego dla swoich dzieci miniatury literackie osnute wokół rozpoznawalnych dla nich kontekstów. Zarówno Dzienniki, jak i wiersze zawierają refleksje i pouczenia, których fundamentem jest altruizm i miłosierdzie, wartości, które określały życie małżeństwa Jachowiczów. (shrink)