In this article I am dealing mainly with the following notions: “perception apparatus” (Weltbildapparat), “view of the world” (Weltbild, picture of the world) and “representation”. The first and the second ones belong to the basic notions in the vocabulary of K. Lorenz’s evolutionary epistemology, the third in cognitive sciences. I seek to demonstrate the relationships between them. This analysis is put in a broader context, indicating the relationships between expensively developing cognitive sciences and evolutionary epistemology (much less popular today). It (...) is quite easy to determine what the perception apparatus is, however, it is harder to state what the view of the world, especially in its ontological aspect, is. Nevertheless, the view of the representation in the context of evolutionary epistemology points to the fact that this notion is still unclear and many representational features can be assigned to objects which, as it seems, are not representations according to cognitive sciences. (shrink)

Dotyczy: przestrzeń, czas, ciało, kognitywistyka, fenomenologia.

Przyglądam się tej kognitywistycznej książce z kognitywistycznej perspektywy. Zastanawiam się nad recepcją wydanej przed pięciu laty pracy, jej aktualnością i wpływem na rozwój relacji między fenomenologią a kognitywistyką.

Tematem artykułu jest eksplanacyjna rola jaką mogą pełnić teorie filozoficzne w badaniach z zakresu kognitywistyki. Wyróżnione zostają cztery uzupełniające się role, powiązane z różnymi koncepcjami wyjaśniania. Zgodnie z pierwszą rolą eksplanacyjną teorie filozoficzne wyjaśniają na sposób opisywany w koncepcjach naukowego wyjaśniania. Uzyskanie tego rodzaju wyjaśnień przy użyciu teorii filozoficznych wymaga jednak przeformułowania ich tez, przy użyciu pewnych rozumowań analogicznych, w twierdzenia mające charakter naukowy. Wedle drugiej roli ekplanacyjnej teorie filozoficzne wyjaśniają poprzez sformułowanie koniecznych i wystarczających warunków, które muszą być spełnione (...) przez schemat pojęciowy opisujący pewien stan rzeczy. Podobnie w przypadku trzeciej roli teoria filozoficzna wyjaśnia poprzez wskazanie koniecznych i wystarczających warunków zgodności pomiędzy pojęciami używanymi w teorii naukowej a strukturą tej teorii. Wreszcie zgodnie z czwartą rolą teorie filozoficzne wyjaśniają poprzez zastosowanie argumentacji transcendentalnej. W końcowej części artykułu zaprezentowane są wzajemne powiązania pomiędzy czterema powyższymi rolami eksplanacyjnymi. (shrink)

W sytuacjach, gdy powinniśmy mieć do czynienia ze wzajemnym oświecaniem, w rzeczywistości często spotykamy się z obopólnym oporem między kognitywistyką a fenomenologią, gdzie ta druga rozumiana jest jako podejście metodologiczne, po raz pierwszy zarysowane przez Husserla. Filozofowie umysłu, z pierwszych szeregów kognitywistów, niejednokrotnie czynią lekceważące gesty w stosunku do fenomenologii, oparte na myleniu fenomenologii z niewykwalifikoną introspekcją psychologiczną (np. Dennett, 1991). Z kolei wielu fenomenologów podlega mylnemu wrażeniu, że kognitywistyce nie udało się wyjść poza tradycyjne modele komputacyjne (DSSI – „dobra (...) staromodna sztuczna inteligencja” (GOFAI - „good old fashioned artificial inteligence”)). Odrzucają oni kognitywistykę, zarzucając jej nadmierny redukcjonizm, uniemożliwiający wyjaśnienie doświadczenia czy świadomości. O ile taki opór nie dziwi w przypadku tych, którzy znają i bronią antynaturalistycznego stanowiska Husserla, o tyle jest niezwykle zaskakujący w przypadku tych, którzy znają dzieła Merleau-Ponty’ego. Badania tego ostatniego łączyły bowiem analizy fenomenologiczne z rozważaniami pochodzącymi z nauk empirycznych, takich jak psychologia i neurologia, i to na długo, zanim kognitywistyka została skonstruowana jako model do uwzględniania tylko tych aspektów psychologii i neurologii, które skupiają się na doświadczeniu poznawczym. Zostawiając przykład Merleau-Ponty’ego, filozofowie po obu stronach stopniowo zdali sobie sprawę, że fenomenologia może być bezpośrednio przydatna do naukowego zrozumienia poznania. Wcześniej niejednokrotnie nawet sami naukowcy empiryczni dochodzili do tego wniosku i to pomimo filozofów. Dobry przykład stanowią tutaj badania Franisco Vareli z neurofenomenologii (Varela, 1996). (shrink)

Sztuczna inteligencja pojawiła się jako dziedzina badawcza ponad 60 lat temu. Po spektakularnych sukcesach na początku jej istnienia oczekiwano pojawienia się maszyn myślących w ciągu kilku lat. Prognoza ta zupełnie się nie sprawdziła. Nie dość, że maszyny myślącej dotąd nie zbudowano, to nie ma zgodności wśród naukowców czym taka maszyna miałaby się charakteryzować ani nawet czy warto ją w ogóle budować. W artykule tym postaramy się prześledzić dyskusję metodologiczną towarzyszącą sztucznej inteligencji od początku jej istnienia i określić relację między sztuczną (...) inteligencją a kognitywistyką. (shrink)

W poniższym artykule przypominam kilka kognitywistycznych założeń dotyczących umysłu, mózgu oraz problemu psychofizycznego. Artykuł porównuje też pojęcie procesów umysłowych, jakie wprowadziła kognitywistyka, z zaproponowanym kilka dekad wcześniej przez środkowoeuropejską teorię intencjonalności pojęciem czynności poznawczych.

[Przekład] W artykule tym opowiadam się za zunifikowaną kognitywistyką, przyjmując dla swej argumentacji niecodzienny punkt wyjścia: stanowisko określane czasem jako „teza o kontinuum życia-umysłu”. Zamiast więc traktować jako pewnik powszechnie akceptowane założenia początkowe, a następnie proponować odpowiedzi na pewne dobrze określone pytania, muszę najpierw dowieść, że koncepcja kontinuum życia-umysłu może w ogóle stanowić właściwy punkt startowy. Zacznę zatem od oceny pojęciowych narzędzi, odpowiednich do budowania teorii umysłu na tej podstawie. Czerpiąc spostrzeżenia z wielu różnych dziedzin – szczególnie z połączenia egzystencjalistycznej (...) fenomenologii ze skoncentrowaną na organizmie biologią – dowodzę, że można pojmować umysł jako zakorzeniony w życiu, ale tylko wtedy, gdy równocześnie zgodzimy się, że interakcja społeczna gra konstytutywną rolę w naszych zdolnościach poznawczych. (shrink)