Abstract

‘Ik besef dat ik heb gezegd dat de uiteindelijke balans van elk politiek initiatief een onvoorspelbare algebrasom van winst en verlies is, en dat niemand voor een operatie kan voorzien wat het uiteindelijke resultaat ervan zal zijn. En ik besef hoe moeilijk het is om deze boodschap over te brengen ‘‘aan het nageslacht’’ zonder het risico te lopen minachtend, cynisch, zo niet ronduit nihilistisch te lijken. Het spijt mij. Ik kan alleen opmerken dat het leven van een menselijk wezen of van een nationale gemeenschap niet zozeer kan worden beoordeeld op grond van de bereikte doeleinden als wel van de ernst, de inzet en de consequentie waarmee het is geleefd. Het is nodig te leven alsof elk woord van ons een betekenis heeft, alsof elke handeling die wij verrichten ons een stap dichter bij het geluk en de volmaaktheid brengt.’