Abstract

Jeżeli ktoś współcześnie zajmuje się często dyskutowanym problemem ontologii społecznej, a przy tym podejmie próbę oceny doniosłości filozofii niemieckiego idealizmu, szybko dochodzi do wniosku, że pojęcie tego, co społeczne pochodzi właśnie z tej filozofii. W celu systematycznej konstrukcji pojęcia tego, co społeczne należy poddać analizie poprzedzający je pod względem logicznym stan rzeczy określany mianem aksjotycznego związku podstawowego, który źródłowo pochodzi z tradycji „kantowskiej filozofii transcendentalnej”. Poszczególne aspekty koncepcji aksjotycznego związku podstawowego stanowią już od czasów Kanta stałą tematykę rozważań występujących pod hasłem „prymatu rozumu praktycznego”. Aksjotyczny związek podstawowy sytuuje się zatem w kontekście żywo dyskutowanej Kantowskiej „jedności rozumu teoretycznego i praktycznego”. Celem wystąpienia jest ustalenie powszechnie przyjętych relacji rozumowych, które występują zawsze w odniesieniu do podmiotu. Przy rozważaniu aksjotycznych związków podstawowych chodzi przede wszystkim ujęcie stanu rzeczy, który został w dużej mierze wypracowany w rozwoju idealizmu niemieckiego od Kanta do Fichtego i Hegla, a następnie – poprzez neokantyzm aż do najnowszych projektów filozofii transcendentalnej. W tym rozwoju koncepcja aksjotycznego związku podstawowego przyczyniła się do zniesienia wprowadzonego przez Arystotelesa i podtrzymywanego jeszcze przez Kanta podziału na filozofię „teoretyczną” i „praktyczną”. W jego miejsce zajmuje bardziej ogólny i źródłowy związek podstawowy. Celem wystąpienia jest przede wszystkim pokazanie, że aksjotyczny związek podstawowy stanowi szczególnej miary wyzwanie dla filozofii Hegla, który z jednej strony uwypukla konieczność przezwyciężenia tradycyjnej dychotomii rozumu teoretycznego i praktycznego, lecz z drugiej strony jednak wydaje się wykorzystywać go w swojej pracy. W ten sposób propozycja Hegla stała się szczególnego rodzaju wyzwaniem dla tych, którzy opowiadają się za współczesną postacią filozofii transcendentalnej.