دستاندازی عمل‌گرایانه: تبیینی معرفت‌شناختی به سود باورهای دینی
Abstract
این مقاله به یکی از مباحث چالش‌برانگیز در معرفت‌شناسی و معرفت‌شناسی باور دینی می‌پردازد، یعنی نقش ملاحظات عمل‌گرایانه در معرفت و به طور خاص معرفت دینی. همچنین الگوی متفاوتی از ارتباط بین ملاحظات عمل‌گرایانه و باور دینی را پیشنهاد می‌کند. بر اساس این الگو، می‌توان تبیینی معقول از موضع‌گیری‌های متفاوت مؤمنان و ملحدان در موقعیت‌های مشابه و یکسان معرفتی ارائه کرد. در این راستا، نخست دیدگاه رایج در معرفت‌شناسی یعنی محض‌گرایی معرفتی، که مدعی است فاعل‌های شناسا در موقعیت‌های معرفتی مشابه و یکسان باید موضع‌گیری واحدی داشته باشند، معرفی و ناکار‌آمدی آن در تبیین برخی شهودهای معرفتی نشان داده می‌شود. پس از آن نظریۀ ثابت‌گرایی حساس به فاعل شناسا یا دستاندازی عمل‌گرایانه از دیدگاه فانتل و مک‌گراث بررسی می‌شود و از آن به دلیل برتری در تبیین شهودهای معرفتی نسبت به دیدگاه رایج دفاع خواهد شد. در نهایت از نظریۀ دستاندازی عمل‌گرایانه به سود باورهای دینی استفاده می‌شود و روشن می‌گردد که مؤمنان بدون آن که متهم به نقصان و رذیلت معرفتی شوند می‌توانند از مواضع مؤمنانۀ خود دفاع کنند.
